Հիսուսի հարությունը. իրականությո՞ւն է

ՀՈՒՅՆ պատմիչ Հերոդոտոսը, որն ապրել է 2500 տարի առաջ, իր օրերի եգիպտացիների մասին հետևյալն է պատմում. «Հարուստ մարդկանց կազմակերպած խնջույքներին ընթրիքից հետո մի մարդ ներս էր բերում դագաղում դրված մեռելի տեսքով փայտե ներկված արձան, որը ունենում էր մեկ կամ երկու կանգուն երկարություն։ Նա այդ արձանը ցույց էր տալիս բոլոր ներկաներին և ասում. «Խմե՛ք ու քե՛ֆ արեք, որովհետև երբ մահանաք, սրա պես անկենդան կլինեք»»։

Կյանքի և մահվան հանդեպ այս վերաբերմունքը միայն եգիպտացիներին չէ, որ հատուկ էր։ Այսօր շատերն են առաջնորդվում «կե՛ր, խմի՛ր ու քե՛ֆ արա» կարգախոսով։ Նրանք մտածում են. «Եթե կյանքը մահով ավարտվում է, ապա ինչո՞ւ չվայելել այն։ Ինչո՞ւ ձգտել բարձր չափանիշների։ Եթե մահով ամեն ինչ վերջանում է, ուրեմն ճիշտը ներկայով ապրելն է»։ Պողոս առաքյալը գրում է, որ այն մարդիկ, ովքեր չեն հավատում հարությանը, մտածում են. «Եթե մահացածները հարություն չեն առնելու, ուրեմն «եկեք ուտենք ու խմենք, որովհետև վաղը մեռնելու ենք»» (1 Կորնթացիներ 15։32)։

Ինչ խոսք, Պողոսը չէր հավատում, թե մահով ամեն ինչ հավիտյան մոռացության է մատնվում։ Նա համոզված էր, որ մահացածները կարող են կրկին ապրել և այլևս չմահանալ։ Նրա համոզմունքը հիմնված էր մեծ կարևորություն ունեցող մի իրադարձության վրա, որն անհերքելի փաստ է՝ Հիսուս Քրիստոսի հարությանa։ Այդ բացառիկ իրադարձությունը զորացրեց Հիսուսի՝ առաջին դարի աշակերտների հավատը։

Ի՞նչ նշանակություն ունի Հիսուսի հարությունը։ Որտեղի՞ց գիտենք, որ այն իրականում տեղի է ունեցել։ Տեսնենք, թե Պողոսն ինչպես է տրամաբանում այս հարցի շուրջ Կորնթոսի քրիստոնյաներին ուղղված իր նամակում։

Հին Կորնթոսում որոշ քրիստոնյաներ կասկածներ ունեին այս հարցի վերաբերյալ, ուրիշներն էլ հարությանն ընդհանրապես չէին հավատում։ Ուստի Պողոս առաքյալն այնտեղի քրիստոնյաներին ուղղված իր առաջին նամակում Հիսուսի հարության վերաբերյալ որոշ հետևություններ է անում։ Նա գրում է. «Եթե իրոք մահացածների հարություն չկա, ուրեմն Քրիստոսն էլ հարություն չի առել։ Եվ եթե Քրիստոսը հարություն չի առել, անշուշտ, մեր քարոզչությունը իզուր է, և մեր հավատն էլ է իզուր։ Դեռ ավելին, ստացվում է՝ մենք նաև Աստծու սուտ վկաներ ենք.... ձեր հավատն անօգուտ է, և դուք դեռ ձեր մեղքերի մեջ եք.... Քրիստոսի այն հետևորդներն էլ, ովքեր ննջեցին մահվան քնով, կործանվեցին» (1 Կորնթացիներ 15։13–18)։

«Նա միանգամից երևաց ավելի քան հինգ հարյուր եղբայրների.... Դրանից հետո երևաց Հակոբոսին, ապա՝ բոլոր առաքյալներին, իսկ բոլորից հետո երևաց նաև ինձ» (1 Կորնթացիներ 15։6–8)։

Պողոսն իր խոսքը սկսում է անվիճելի փաստարկներով. եթե մահացածների հարություն չկա, ապա Քրիստոսն էլ, որը մահացել էր, չէր կարող հարություն առնել։ Եվ եթե Քրիստոսը հարություն չի առել, հետևաբար բարի լուրի քարոզչությունն իզուր էր, բացարձակ սուտ։ Ի վերջո, նրա հարությունը գլխավոր դեր էր խաղում քրիստոնեական հավատի մեջ և անբաժանելիորեն կապված էր Աստվածաշնչի որոշ հիմնական ճշմարտությունների հետ, որոնք վերաբերում են, օրինակ՝ Աստծու գերիշխանությանը, նրա անվանը, Թագավորությանը և մեր փրկությանը։ Եթե հարություն չկա, ապա թե՛ Պողոսի և թե՛ մյուս առաքյալների քարոզած լուրը դատարկ, փուչ խոսքեր էին։

Ավելին։ Եթե Քրիստոսը հարություն չի առել, քրիստոնեական հավատն իզուր է, դատարկ և հիմնված ստի վրա։ Ստացվում է, որ Պողոսը և մյուս առաքյալները սուտ են խոսել ոչ միայն Հիսուսի հարության մասին, այլև այն անձնավորության, ով հարություն է տվել նրան՝ Եհովա Աստծու։ Բացի այդ, սուտ է նաև այն պնդումը, որ Քրիստոսը «մահացավ մեր մեղքերի համար», քանի որ եթե Փրկիչը չի փրկվել մահից, ինչպե՞ս կարող էր փրկել ուրիշներին (1 Կորնթացիներ 15։3)։ Դա նշանակում է, որ այն քրիստոնյաները, ովքեր հանուն իրենց հավատի նահատակվել են, խաբված են եղել հարություն առնելու հույսով։

Պողոսը հետևյալ եզրակացությունն է անում. «Եթե մենք միայն այս կյանքում ենք հույս դրել Քրիստոսի վրա, ապա բոլոր մարդկանց մեջ ամենախղճալին ենք» (1 Կորնթացիներ 15։19)։ Մյուս քրիստոնյաների պես՝ Պողոսն էլ է զրկանքներ կրել, ենթարկվել հալածանքների, դիմացել դժվարությունների և մահվանը դեմառդեմ կանգնել, քանի որ հավատացել է հարությանը և այն ամենին, ինչ սպասվում է դրանից հետո։ Որքա՜ն անիմաստ կլիներ կյանքը, եթե հարության գաղափարը կեղծիք լիներ։

Պողոսը չէր մտածում, թե քրիստոնեական հավատը ստի վրա է հիմնված։ Նա գիտեր, որ Հիսուսը հարություն է առել, և կորնթացիներին ուղղված նամակում ամփոփեց փաստերը, այսինքն՝ այն, «որ Քրիստոսը մահացավ մեր մեղքերի համար, ինչպես ասում էին Սուրբ Գրքերը, որ նա թաղվեց ու երրորդ օրը հարություն առավ՝ դարձյալ Սուրբ Գրքերի համաձայն, և որ երևաց Կեփասին, ապա՝ տասներկու առաքյալներին»b։ Ապա Պողոսն ավելացրեց. «Դրանից հետո նա միանգամից երևաց ավելի քան հինգ հարյուր եղբայրների, որոնց մեծ մասը մինչև հիմա դեռ կա, բայց ոմանք ննջել են մահվան քնով։ Դրանից հետո երևաց Հակոբոսին, ապա՝ բոլոր առաքյալներին, իսկ բոլորից հետո երևաց նաև ինձ» (1 Կորնթացիներ 15։3–8)։

Պողոսը վստահությամբ ասաց, որ Քրիստոսը մահացել է մեր մեղքերի համար, թաղվել է և հարություն առել։ Ինչո՞ւ էր նա այդքան վստահ։ Պատճառներից մեկը բազմաթիվ ականատեսների վկայությունն էր։ Հարություն առած Հիսուսը երևացել էր առանձին անհատների (նաև Պողոսին), փոքր խմբերի և նույնիսկ 500 հոգուց բաղկացած բազմության, որոնցից շատերը չէին հավատացել, երբ լսել էին նրա հարության մասին լուրը (Ղուկաս 24։1–11)։ Ականատեսներից շատերը կենդանի էին Պողոսի օրերում և կարող էին հաստատել իրենց տեսածը (1 Կորնթացիներ 15։6)։ Մեկ կամ երկու հոգու վկայությունը կարելի էր անտեսել, բայց ոչ 500 և ավելի ականատեսների խոսքերը։

Ուշադրություն դարձնենք նաև, որ Պողոսը երկու անգամ նշեց, որ Հիսուսի մահը, թաղումը և հարությունը եղել են «Սուրբ Գրքերի համաձայն»։ Այս իրադարձությունները հաստատում են, որ Եբրայերեն Գրություններում Մեսիայի մասին գրված մարգարեությունները կատարվել են, ինչն էլ փաստում է, որ Հիսուսն է խոստացյալ Մեսիան։

Չնայած ականատեսների և Սուրբ Գրքերի վկայությանը՝ եղել են և այսօր էլ կան մարդիկ, ովքեր կասկածում են, որ Հիսուսը հարություն է առել։ Ոմանք ասում են, թե նրա աշակերտները գողացել են նրա մարմինը և հետո ձևացել որպես հարության ականատեսներ։ Սակայն աշակերտները չէին կարող դա անել, քանի որ հռոմեացի զինվորները հսկում էին գերեզմանի մուտքը։ Ուրիշներն էլ պնդում են, թե այն, որ Հիսուսը երևացել է աշակերտներին, պատրանք է եղել։ Սակայն այն փաստը, որ նա տարբեր ժամանակներում շատերին է հայտնվել, հերքում է այս պնդումը։ Մի՞թե ողջամիտ է հավատալ, որ տեսիլքում երևացող մարդը ձուկ կեփի և կմատուցի իրեն տեսնողներին, ինչպես որ արեց Հիսուսը Գալիլեայում (Հովհաննես 21։9–14), կամ կասի, որ մոտենան ու դիպչեն իրեն (Ղուկաս 24։36–39)։

Կան մարդիկ, որոնք այն կարծիքին են, թե հարությունը աշակերտների հնարած սուտն է։ Բայց ինչո՞ւ պետք է աշակերտները նման սուտ հորինեին։ Հարության մասին վկայություն տալով՝ նրանք ենթարկվեցին ծաղր ու ծանակի, հալածանքների և մահվան։ Ինչո՞ւ պետք է մի ստի պատճառով վտանգեին իրենց կյանքը, հատկապես երբ առաջին անգամ այդ մասին վկայություն տվեցին Երուսաղեմում՝ հենց իրենց հակառակորդների աչքի առաջ, ովքեր պատրաստ էին ամեն առիթ օգտագործելու նրանց դատապարտելու համար։

Իրականում, հարության հույսն էր, որ աշակերտներին քաջությամբ էր լցնում քարոզելու իրենց Տիրոջ մասին՝ չնայած ամենադաժան հալածանքին։ Հարությունը քրիստոնեական հավատի կարևոր հիմքերից մեկն է։ Առաջին դարի քրիստոնյաները չէին վտանգի իրենց կյանքը պարզապես իմաստուն ուսուցչի մասին վկայություն տալու համար, որը սպանվել էր։ Նրանք չէին վախենում քարոզելուց Հիսուսի հարության մասին, քանի որ դրանով փաստվել էր, որ նա է Քրիստոսը՝ Աստծու Որդին՝ հզոր անձնավորություն, որը և՛ պաշտպանում էր, և՛ առաջնորդում նրանց։ Հիսուսի հարությունը նաև երաշխիք էր, որ եթե նրանք մահանային, նույնպես հարություն կառնեին։ Իսկապես, եթե Հիսուսը հարություն առած չլիներ, ապա քրիստոնեություն չէր լինի և մենք երբևէ չէինք լսի նրա մասին։

Իսկ ի՞նչ է նշանակում Քրիստոսի հարությունը մեզ համար այսօր։