Դու կարո՛ղ ես հաղթահարել անորոշության զգացումը

«ՀԱՍՏԱ՛Տ Է»։ «Կասկած չկա»։ «Հարյուր տոկոս»։ Հավանաբար հաճախ ես լսում այսպիսի արտահայտություններ։ Սակայն իրականությունն այն է, որ մեր ամենօրյա կյանքը հիմնականում լի է անորոշությամբ։ Կյանքն այնքան անկանխատեսելի է, որ մարդկանց մեջ հաճախ հետևյալ հարցն է առաջանում. կա՞ արդյոք գեթ մի բան, որում կարող ենք բացարձակապես վստահ լինել։ Թվում է, թե անորոշությունն ու անվստահությունը մեր կյանքի անբաժան մասն են կազմում։

Մարդիկ ցանկանում են, որ ինչպես իրենք, այնպես էլ իրենց ընտանիքի անդամներն ապահով ու երջանիկ լինեն, և դա միանգամայն հասկանալի է։ Նրանք տքնաջան աշխատում են, որ ձեռք բերեն հիմնականում դրամ և նյութական ունեցվածք, ինչը, իրենց կարծիքով, կօգնի հասնել վերոհիշյալ նպատակին։ Սակայն երկրաշարժի, փոթորկի, որևէ դժբախտ պատահարի կամ հանցագործության պատճառով նրանք կարող են մի ակնթարթում կորցնել այդ ամենը։ Լուրջ հիվանդությունը, ամուսնալուծությունը, գործազրկությունը կարող են անսպասելիորեն հեղաշրջել մարդու կյանքը։ Ճիշտ է, գուցե մինչև այժմ նման բաների չես բախվել։ Սակայն արդեն այն միտքը, որ ցանկացած պահի մի ահավոր բան կարող է տեղի ունենալ, խոր մտահոգություն ու անհանգստության զգացում է առաջ բերում։ Բայց դա միակ խնդիրը չէ։

«Անորոշություն» բառի հոմանիշը տարակուսանքն է, իսկ «Արդի հայերեն բացատրական բառարանը» հետևյալ կերպ է սահմանում տարակուսանք բառը. «Տատանվելը, վերջնական եզրակացության՝ մտքի չգալը, վարանում»։ Բացի այդ, համաձայն մի գրքի՝ «անհանգստության ու մտահոգության գլխավոր պատճառը անորոշությունն է ինչ–​որ էական բանի առնչությամբ» («Managing Your Mind»)։ Չփարատված տարակուսանքը կարող է անհանգստություն, հիասթափություն, զայրույթ առաջ բերել։ Այո՛, անհանգստությունը այն բանի նկատմամբ, թե ինչ կպատահի կամ չի պատահի, կարող է վնաս հասցնել մեր մտային ու ֆիզիկական առողջությանը։

Արդյունքում որոշ մարդիկ մեկ այլ ծայրահեղության մեջ են ընկնում։ Նրանք մտածում են մի բրազիլացի պատանու պես, որն ասաց. «Ինչո՞ւ մտահոգվել, թե ինչ կարող է պատահել։ Այսօրն այսօր է, իսկ վաղը՝ վաղը»։ Այսպիսի ճակատագրապաշտական՝ «ուտենք եւ խմենք» մտածելակերպը կարող է առաջնորդել միայն հիասթափության, ընկճվածության և, ի վերջո, մահվան (Ա Կորնթացիս 15։32)։ Որքա՜ն ավելի լավ է դիմել Արարչին՝ Եհովա Աստծուն, որի մեջ, ինչպես Աստվածաշունչն է ասում, «փոփոխում կամ դարձուածքի շուք չ’կայ» (Յակոբոս 1։17)։ Եթե քննենք Աստծո Խոսքը՝ Աստվածաշունչը, այնտեղ կգտնենք հիանալի առաջնորդություն ու խորհուրդներ, որոնք կօգնեն մեզ հաղթահարել անորոշության զգացումը։ Այն նաև մեզ կօգնի հասկանալ, թե ինչո՞ւ է ամենուրեք անորոշություն տիրում։

Անորոշության պատճառը

Գրությունները մեզ օգնում են նայել իրականության աչքերին, ինչպես նաև զարգացնել ճիշտ վերաբերմունք անորոշության և կյանքում տեղի ունեցող փոփոխությունների նկատմամբ։ Թեև ընտանեկան փոխհարաբերությունները, հասարակական դիրքը, մտավոր կարողությունները, լավ առողջությունը և շատ ուրիշ բաներ կարող են որոշ չափով ապահովություն տալ մեզ, սակայն, ինչպես Աստվածաշունչն է բացահայտում, չի կարելի սպասել, որ այս ամենը անփոփոխ կմնա և մեր առջև «չնաշխարհիկ կյանքի» դուռ կբացի։ Իմաստուն Սողոմոն թագավորն ասաց. «Ընթացքը վազողներինը չէ. եւ ոչ էլ պատերազմը՝ քաջերինը, եւ ոչ էլ հացը՝ իմաստուններինը, եւ ոչ էլ հարստութիւնը՝ հասկացողներինը, եւ ոչ էլ շնորհքը՝ գիտուններինը»։ Իսկ ինչո՞ւ։ «Որովհետեւ ժամանակ եւ դիպուած է պատահում ամենքին»։ Ուստի Սողոմոնը զգուշացրեց. «Ինչպէս որ ձուկերը բռնվում են չար ուռկանով, եւ ինչպէս որ թռչունները բռնվում են ծուղակի մէջ. նորանց նման էլ բռնվում են մարդկանց որդիները որոգայթի մէջ մի չար ժամանակում, երբոր յանկարծ ընկնում է նորանց վերայ» (Ժողովող 9։11, 12)։

Այդ մասին խոսեց նաև Հիսուս Քրիստոսը, ասելով, որ կգա ժամանակ, երբ մարդկային մի ամբողջ սերունդ չափազանց անհանգստության ու անորոշության զգացում կունենա։ Նա վառ նկարագրություն օգտագործեց՝ ասելով. «Նշաններ կ’լինին արեգակումը եւ լուսնումը եւ աստղերումը, եւ երկրի վերայ հեթանոսները խռովութեամբ կ’տագնապին [«և շփոթության մեջ պիտի ընկնեն», ԱՆԹ], ծովը կ’գոչէ եւ կ’ծփան ալիքները։ Որովհետեւ մարդկանց սրտերը կ’նուաղին վախից եւ այն բաների սպասելուցն, որ բոլոր աշխարհքի վերայ պիտի գան. որովհետեւ երկնքի զօրութիւնները կ’շարժուին»։ Այդուհանդերձ, Հիսուսը մի քաջալերող միտք արտահայտեց, որը վերաբերում է այսօր ապրող բոլոր ազնվասիրտ մարդկանց. «Երբոր այս բոլոր բաները եղած տեսնէք, գիտացէք, որ Աստուծոյ արքայութիւնը մօտ է» (Ղուկաս 21։25, 26, 31)։ Ուրեմն՝ փոխարեն վախով սպասելու անորոշ ապագայի՝ մենք հավատում ենք Աստծուն, իսկ նման հավատը մեզ օգնում է ցրել անորոշության գորշ ամպերն ու դրանց հետևում նշմարել հիասքանչ, ապահով մի ապագա։

‘Հաստատուն հույս ունեցեք’

Թեև չենք կարող վստահել այն ամենին, ինչ լսում ենք, կարդում կամ տեսնում, մենք հիմնավոր պատճառներ ունենք վստահելու Արարչին։ Նա ոչ միայն Բարձրյալ է, այլ նաև սիրող Հայր, որ հոգ է տանում իր երկրային զավակների մասին։ Ահա թե նա ինչ է ասել իր իսկ խոսքի կապակցությամբ. «Նա պիտի պարապ ետ չ’դառնայ ինձ մօտ, այլ [«հաստատ», ՆԱ] կատարէ իմ ուզածը, եւ յաջողուի նորանում, ինչի համար որ ես նորան ուղարկեցի» (Եսայիա 55։11)։

Հիսուս Քրիստոսը սովորեցրեց Աստծո ճշմարտությունը, և նրան լսողներից շատերը այն ընդունեցին վստահությամբ։ Օրինակ՝ ազնվասիրտ սամարացիներից բաղկացած մի խումբ մարդիկ ահա թե ինչ ասացին այն սամարացի կնոջը, որ առաջինն էր լսել Հիսուսին. «Այլ եւս քո խօսքերի պատճառով չենք հաւատում. որովհետեւ մենք ինքներս լսեցինք, եւ գիտենք որ ճշմարտապէս սա է աշխարհի Փրկիչը՝ Քրիստոսը» (Յովհաննէս 4։42)։ Այսօր էլ, ապրելով անապահով աշխարհում, մենք հաստատ գիտենք, թե ինչին հավատանք։

Ինչ վերաբերում է կրոնական հավատալիքներին, շատերն այսպիսի կարծիք ունեն. պետք չէ ձգտել հասկանալ՝ հարկավոր է պարզապես հավատալ։ Սակայն Աստվածաշունչը գրի առնողներից մեկը՝ Ղուկասը, համամիտ չէր նման կարծիքի։ Նա փնտրտուքներ կատարեց ու ճշգրիտ տեղեկություն շարադրեց, որպեսզի մարդիկ «իմանա[յին] այն բաների ստուգութիւնը», որոնք նա գրի էր առել (Ղուկաս 1։4)։ Քանի որ մեր հավատը չընդունող ընտանիքի անդամներն ու մտերիմները կարող են անհանգստանալ, մտածելով, որ մենք ի վերջո կհուսախաբվենք ու կհիասթափվենք, հույժ կարևոր է, որ կարողանանք պաշտպանել մեր հավատը (Ա Պետրոս 3։15)։ Միայն մեր հավատալիքները ճշգրտորեն հիմնավորելու դեպքում կարող ենք օգնել մյուսներին վստահել Աստծուն։ Աստվածաշունչը Եհովային հետևյալ կերպ է նկարագրում. «Աստուծոյ գործը կատարեալ է. որովհետեւ նորա ամեն ճանապարհները իրաւունք են. Աստուած հաւատարիմ է եւ անիրաւութիւն չ’ունի. արդար եւ ուղիղ է նա» (Բ Օրինաց 32։4)։

Խորհենք վերջին արտահայտության մասին. «Արդար եւ ուղիղ է նա»։ Այս խոսքերում համոզված լինելու ի՞նչ ապացույց կա։ Պետրոս առաքյալը, որ ամբողջությամբ համոզված էր դրանում, հռոմեական բանակի մի սպայի ու նրա ընտանիքի անդամներին ասաց. «Ճշմարտութեամբ հասկանում եմ, որ Աստուած աչառ չէ. այլ ամեն ազգումն, ով որ վախենում է նորանից՝ եւ արդարութիւն է գործում, ընդունելի է նորան» (Գործք 10։34, 35)։ Առաքյալն այս խոսքերն ասաց այն բանից հետո, երբ անձամբ տեսավ, թե Աստված ինչպես ղեկավարեց դեպքերը, որ ոչ հրեա մի ընտանիք՝ մի ժամանակ Աստծո համար անմաքուր և անընդունելի, այժմ դարձել էր ընդունելի նրա կողմից։ Պետրոս առաքյալի նման՝ մենք էլ ենք հավաստիանում, որ Աստված անաչառ է ու արդար, քանի որ մեր սեփական աչքերով տեսնում ենք մի մեծ բազմություն՝ վեց միլիոնից ավելի մարդկանց, ովքեր հավաքվում են աշխարհի ավելի քան 230 երկրներից և թողնելով իրենց կյանքի նախկին ուղին՝ այժմ քայլում են արդարության ճանապարհով (Յայտնութիւն 7։9; Եսայիա 2։2–4)։

Որպես ճշմարիտ քրիստոնյաներ՝ մենք ցանկանում ենք լինել ոչ թե մոլեռանդներ կամ առարկություն չընդունողներ, այլ խոնարհ ու ողջամիտ անհատներ։ Սակայն դա չի նշանակում, որ մենք վստահ չենք, թե ինչին ենք հավատում կամ ինչ ակնկալիքներ ունենք ապագայից։ Առաջին դարի քրիստոնյաներին Պողոս առաքյալը գրեց. «Փափաքում ենք որ ձեզանից ամեն մէկը նոյն ջանքը ցոյց տայ, որ յոյսը հաստատ մնայ մինչեւ վերջը» (Եբրայեցիս 6։11)։ Աստվածաշնչյան բարի լուրը մեզ էլ է օգնում, որ ‘հաստատուն հույս ունենանք’։ Ինչպես բացատրեց Պողոս առաքյալը, նման «հույսը չի հիասթափեցնում», քանի որ ամուր հիմնված է Աստվածաշնչի վրա (Հռովմայեցիս 5։5, ՆԱ)։

Ավելին, մենք ամբողջությամբ համոզված ենք, որ, աստվածաշնչյան պատգամը մարդկանց սովորեցնելով, կօգնենք նրանց ապահովություն և վստահություն ձեռք բերել հոգևոր, ինչպես նաև էմոցիոնալ ու ֆիզիկական առումներով։ Մենք միանում ենք Պողոս առաքյալի հետևյալ խոսքերին. «Մեր աւետարանը ձեզ մօտ չ’եղաւ միայն խօսքով, այլ եւ զօրութիւնով եւ Հոգով Սուրբով եւ շատ լիութիւնով [«կատարեալ վստահութեամբ», ԷԹ]» (Ա Թեսաղոնիկեցիս 1։5)։

Հոգևոր ապահովության ներկա օրհնությունները

Թեև չենք կարող ակնկալել, որ այսօրվա մեր կյանքը ամբողջությամբ ապահով կլինի, մենք կարող ենք որոշակի քայլեր ձեռնարկել, որոնք կօգնեն համեմատաբար կայուն և անվտանգ կյանքով ապրել։ Դրան կարող է նպաստել, օրինակ, քրիստոնեական ժողովի հանդիպումներին կանոնավորաբար հաճախելը, քանզի այդ հանդիպումների ժամանակ սովորում ենք առաջնորդվել արդար ու ողջամիտ սկզբունքներով, ինչպես նաև գնահատել հոգևոր արժեքները։ Պողոս առաքյալը գրեց. «Ներկայ աշխարհիս հարուստներին պատուիրիր որ չ’գոռոզանան, եւ ոչ էլ ունայն մեծութեան [«անկայուն հարստության», ԱՆԹ] վերայ յոյս դնեն, այլ կենդանի Աստուծոյ վերայ որ ամեն բան տալիս է մեզ առատապէս վայելելու համար» (Ա Տիմոթէոս 6։17)։ Սովորելով իրենց հույսը դնել Եհովայի և ոչ թե վաղանցիկ նյութական իրերի կամ հաճույքների վրա՝ շատերն են կարողացել ձերբազատվել նախկինում ունեցած անհանգստություններից ու հիասթափություններից (Մատթէոս 6։19–21)։

Քրիստոնեական ժողովում մենք նաև ջերմ փոխհարաբերություններ ենք վայելում մեր քույր–​եղբայրների հետ, որոնք մեզ աջակցում և օգնում են բազմաթիվ ձևերով։ Իր ծառայության ընթացքում Պողոս առաքյալն ու նրա հետ շրջագայող ընկերակիցները ‘կարողությունից ավելի ծանրաբեռնվեցին’ և իրենց ‘կյանքի հույսն էլ կտրեցին’։ Որտե՞ղ Պողոսը աջակցություն և մխիթարություն գտավ։ Ճիշտ է, նրա վստահությունն առ Աստված երբեք չսասանվեց։ Սակայն նա ոգևորություն ու մխիթարություն ստացավ նրան օգնելու շտապող քրիստոնյա հավատակիցներից (Բ Կորնթացիս 1։8, 9; 7։5–7)։ Մեր օրերում, երբ տարերային աղետներ ու այլ արհավիրքներ են տեղի ունենում, կրկին անգամ մեր քրիստոնեական եղբայրներն առաջինն են, ովքեր շտապում են նյութական և հոգևոր օգնություն ցույց տալ իրենց հավատակիցներին, ինչպես նաև դրա կարիքն ունեցող մյուս մարդկանց։

Մյուս միջոցը, որ կարող է օգնել հաղթահարելու անորոշության զգացումը, աղոթքն է։ Մենք միշտ կարող ենք դիմել մեր սիրասուն երկնային Հորը, երբ անսպասելիորեն հայտնվում ենք դժվար կացության մեջ։ «Տէրը ապաւէն է աղքատին, ապաւէն՝ նեղութեան ժամանակներում» (Սաղմոս 9։9)։ Թեև ծնողները միշտ չէ, որ կարողանում են պաշտպանել իրենց երեխաներին, Աստված միշտ պատրաստ է օգնելու մեզ, որ ի վիճակի լինենք հաղթահարելու անհանգստության ու անորոշության զգացումը։ Աղոթքի միջոցով մեր անհանգստությունները Աստծո վրա գցելով՝ կարող ենք վստահ լինել, որ նա «կարող է առատութեամբ անել ամեն բաներից աւելի քան որ խնդրում ենք եւ իմանում» (Եփեսացիս 3։20)։

Կանոնավորաբար աղոթո՞ւմ ես Աստծուն։ Վստա՞հ ես, որ քո աղոթքներն Աստված լսում է։ Սան Պաուլու քաղաքում ապրող մի աղջնակ ասաց. «Մայրիկս ինձ ասաց, որ պետք է աղոթեմ Աստծուն։ Բայց ես ինքս ինձ հարցրի. «Ինչո՞ւ աղոթեմ նրան, ում չեմ էլ ճանաչում»։ Սակայն Առակաց 18։10–ը ինձ օգնեց հասկանալու, որ մենք Աստծո օգնության կարիքն ունենք և պիտի խոսենք նրա հետ աղոթքի միջոցով»։ Այդ համարում կարդում ենք. «Ամուր աշտարակ է Տիրոջ անունը, նորա մէջ է փախչում արդարը եւ ապաստան գտնում»։ Իրոք որ, ինչպե՞ս կարող ենք ամրացնել մեր վստահությունը Եհովայի հանդեպ, երբ նրան աղոթելու սովորություն չենք մշակում։ Հոգևոր ապահովությունից բխող օրհնությունները վայելելու համար կարիք ունենք ամեն օր սրտանց աղոթելու Եհովային։ Հիսուսն ասաց. «Ուրեմն արթուն կացէք, եւ ամեն ժամանակ աղօթք արէք, որ արժանի լինիք ազատուիլ այն բոլոր բաներիցը, որ պիտի լինին, եւ կանգնել մարդի Որդու առաջին» (Ղուկաս 21։36)։

Մեզ վստահություն է ներշնչում նաև Աստծո Թագավորության հանդեպ մեր տածած հույսը։ Ուշադրություն դարձրու Դանիէլ 2։44–ում արձանագրված խոսքերին. «Աստուածը մէկ թագաւորութիւն է վեր կացնելու, որ յաւիտեանս չի աւերուիլ, եւ նորա տէրութիւնը ուրիշ ազգի չի տրուիլ. նա պիտի փշրէ եւ վերջացնէ այս բոլոր թագաւորութիւնները. իսկ նա ինքը կ’մնայ յաւիտեանս»։ Այս հույսը հիմնավոր է և ամենայն վստահության արժանի։ Մարդկանց խոստումները հաճախ ձախողվում են, սակայն մենք միշտ կարող ենք վստահել Եհովայի խոսքերին։ Աստված ժայռի է նման, որին կարող ենք ապավինել։ Մեր զգացմունքները նման են Դավիթ թագավորի զգացմունքներին, որոնք նա այսպես արտահայտեց. «Աստուած իմ ժայռն է. ես նորան եմ յուսացած. իմ վահանը եւ իմ փրկութեան եղջիւրը, իմ բարձրութինն ու ապաստանը, իմ ազատիչը. դու անիրաւութիւնից ազատում ես ինձ» (Բ Թագաւորաց 22։3)։

Վերոհիշյալ գրքում հետևյալ դիտողությունն է արված. «Որքան ավելի շատ մտածենք վատ բաների մասին, որ կարող են պատահել, այնքան դրանք ավելի ռեալ կդառնան մեզ համար և արդյունքում դժվար կլինի դրանք հաղթահարել» («Managing Your Mind»)։ Ուստի ինչո՞ւ թույլ տանք, որ այս աշխարհի անհանգստություններն ու անկայուն վիճակը ծանրաբեռնեն մեզ։ Ընդհակառակը՝ եկե՛ք մեր հույսը դնենք ոչ թե այս աշխարհի անորոշ ու անհաստատ բաների, այլ Աստծո հավաստի խոստումների վրա։ Եթե ամուր հավատ ունենանք Եհովայի հաստատուն խոստումների հանդեպ, հետևյալ վստահությունը կունենանք. «Ամեն ով որ հաւատայ նորան՝ չի ամաչիլ [«հիասթափվի», ՆԱ]» (Հռովմայեցիս 10։11)։

[մեջբերում]

Աստծո Խոսքը երաշխավորում է, որ մարդկությանը օրհնություններով լի ապագա է սպասում

[մեջբերում]

Ով որ հավատա նրան, չի հիասթափվի

[նկար 31–րդ էջի վրա]

Թագավորության բարի լուրը մարդկանց ապահովություն է բերում