Ծնողնե՛ր, լավ օրինակ եղեք ձեր երեխաների համար

«ՀՈԳԵԲԱՆՆԵՐԸ կարող են դադարեցնել երեխաներին դաստիարակելու հարցում լավագույն ուղին գտնելու իրենց դարավոր փնտրտուքները ոչ թե այն պատճառով, որ գտել են այդ ուղին, այլ որ այն գոյություն չունի»,— մեջբերում է «Թայմ» շաբաթաթերթը երեխաներին դաստիարակելու վերաբերյալ մի գրքից։ Գրքում ասվում է, որ երեխաները հիմնականում ընդունում են իրենց հասակակիցների արժեքները և ոչ թե ծնողների։

Ինչ խոսք, հասակակիցների ճնշումը զորեղ է, որին պետք է դիմակայել (Առակաց 13։20; Ա Կորնթացիս 15։33)։ Թղթակից Ուիլյամ Բրաունը գրում է. «Եթե պատանու համար կա մի բան, որն աստված է համարվում, ապա դա իր հասակակիցներին նմանվելու ձգտումն է.... Պատանիների համար իրենց հասակակիցներից տարբերվելը ավելի սարսափելի է, քան մահը»։ Երբ ծնողները ընտանիքում ջերմ և հաճելի մթնոլորտ չեն պահպանում և բավականաչափ ժամանակ չեն անցկացնում երեխաների հետ, ինչը սովորական բան է դարձել այսօրվա բազմազբաղ աշխարհում, արդյունքում նրանք թույլ են տալիս, որ հասակակիցների ազդեցությունը կործանի երեխաներին։

Բացի այդ, այս «վերջին օրերում» ընտանեկան միությունը վտանգի տակ է, քանի որ, ինչպես Աստվածաշունչն է կանխագուշակել, մարդիկ տարված են փողասիրությամբ, հաճույքներով, անձնական հետաքրքրություններով։ Ուստի մի՞թե զարմանալի է, որ երեխաները դառնում են «ծնողներին անհնազանդ, անշնորհակալ, անհավատարիմ, բնական կապվածություն չունեցող» (Բ Տիմոթէոս 3։1–3, ՆԱ)։

Աստվածաշնչում օգտագործված «բնական կապվածություն» արտահայտությունը մատնանշում է ընտանիքի անդամների միջև մտերիմ կապի վրա հիմնված սերը։ Դա բնական կապվածություն է, որը մղում է ծնողներին հոգ տանել երեխաներին, իսկ երեխաներին՝ էմոցիոնալ կապվածություն զգալ ծնողների նկատմամբ։ Սակայն երբ ծնողները թերանում են բնական կապվածություն դրսևորել, երեխաները մեկ ուրիշ տեղ են փնտրում էմոցիոնալ աջակցություն՝ հիմնականում հասակակիցների շրջապատում, որտեղ հավանաբար որդեգրում են հասակակիցների արժեքները և ընդօրինակում նրանց վարվելակերպը։ Այս իրավիճակից հաճախ կարելի է խուսափել, եթե ծնողները թույլ տան, որ Աստվածաշնչի սկզբունքները ղեկավարեն իրենց ընտանեկան կյանքը (Առակաց 3։5, 6)։

Ընտանիք. Աստծու կողմից հաստատված կառույց

Որպես ամուսին և կին Ադամին ու Եվային միավորելուց հետո Աստված պատվիրեց նրանց. «Աճեցէք եւ շատացէք, եւ լցրէք երկիրը»։ Այդ ժամանակից ի վեր գոյություն ունի մարդկային ընտանիք՝ հայր, մայր, երեխաներ (Ծննդոց 1։28; 5։3, 4; Եփեսացիս 3։14, 15 ՆԱ)։ Եհովան օժտել է ծնողներին բնածին հատկություններով, որոնք օգնում են նրանց դաստիարակելու երեխաներին։ Սակայն ի տարբերություն կենդանիների՝ մարդիկ, բացի բնածին հատկություններից, նաև հավելյալ առաջնորդության կարիք ունեն, որը Եհովան տվել է գրավոր ձևով։ Դրանք հրահանգներ են, որոնք վերաբերում են բարոյական և հոգևոր հարցերին, ինչպես նաև երեխաների ճիշտ դաստիարակությանը (Առակաց 4։1–4)։

Դիմելով գլխավորապես հայրերին՝ Աստված ասաց. «Այս խօսքերը, որ ես այսօր քեզ պատուիրեցի, քո սրտի մէջ լինեն։ Եւ կրկնիր նորանք քո որդկանցը, խօսիր նորանց վերայ քո տան մէջ նստած ժամանակդ եւ ճանապարհ գնացած ժամանակդ, եւ պառկելիս եւ վեր կենալիս» (Բ Օրինաց 6։6, 7; Առակաց 1։8, 9)։ Ուշադրություն դարձրեք, որ ծնողները Աստծու օրենքը պետք է նախ իրենց սրտում դնեին։ Ինչո՞ւ էր դա կարևոր։ Որովհետև ուսուցանելու այդ մեթոդը, որը մղում է լավ գործերի, հիմնված է ոչ թե խոսքերի, այլ գործերի վրա։ Միայն այն դեպքում ծնողները կհասնեն երեխաների սրտին, երբ ամբողջ սրտով սովորեցնեն նրանց։ Այդպիսի ծնողները լավ օրինակ կլինեն իրենց երեխաների համար, որոնք իսկույն նկատում են կեղծավորությունը (Հռովմայեցիս 2։21)։

Քրիստոնյա ծնողներին պատվիրված է սովորեցնել իրենց երեխաներին մանկուց՝ «մեծաց[նելով] նորանց խրատով եւ Տիրոջ ուսմունքովը» (Եփեսացիս 6։4; Բ Տիմոթէոս 3։15)։ Սակայն կարևո՞ր է արդյոք մանկուց դաստիարակել։ Այո՛։ «Երբեմն մենք՝ ծնողներս, ըստ արժանվույն չենք գնահատում մեր երեխաներին,— ասում է մի մայր։ Մենք թերագնահատում ենք նրանց կարողությունները, թեև նրանք շատ բան կարող են անել։ Ծնողները պետք է օգտագործեն նրանց հնարավորությունները»։ Իրոք, երեխաները սիրում են սովորել և դաստիարակվելով աստվածավախ ծնողների կողմից՝ նրանք կարող են նաև սովորել սիրել։ Երբ ծնողները սահմանափակումներ են դնում երեխաների առջև, նրանք իրենց ապահով ու պաշտպանված են զգում։ Ուստի լավ ծնողները ձգտում են լինել սիրող ընկերներ, լավ համագործակիցներ և համբերատար, սակայն հաստատակամ ուսուցիչներ՝ ընտանիքում ստեղծելով առողջ միջավայր, որտեղ երեխաները բարգավաճում են։a

Պաշտպանեք ձեր երեխաներին

Գերմանիայի դպրոցներից մեկի տնօրենը ծնողներին ուղղված մի նամակում հետևյալ կերպով արտահայտեց իր մտահոգությունը. «Սիրելի ծնողներ, ուզում ենք քաջալերել ձեզ մեծապես հետաքրքրվել ձեր երեխաների դաստիարակությամբ և թույլ չտալ, որ հեռուստացույցն ու փողոցը ձևավորեն նրանց, քանի որ դուք եք պատասխանատու ձեր երեխաների դաստիարակության համար»։

Թույլ տալ, որ հեռուստացույցն ու փողոցը ձևավորեն երեխային, դա նույնն է, ինչ թույլ տալ աշխարհի ոգուն իշխել երեխայի վրա (Եփեսացիս 2։1, 2)։ Հակառակ Աստծու ոգուն՝ աշխարհի ոգին ուժգին քամու նման առատապես ‘երկրավոր, մարմնավոր, դիվային’ սերմեր է ցանում անփորձ ու միամիտ երեխաների մտքում և սրտում (Յակոբոս 3։15)։ Մոլախոտի պես՝ այս սերմերը ի վերջո քայքայում են սիրտը։ Հիսուսը բացատրեց, թե ինչպիսին է լինում սրտում ցանված սերմի արդյունքը՝ ասելով. «Բարի մարդն իր սրտի բարի գանձիցը բարի է բղխում, եւ չար մարդն իր սրտի չար գանձիցը չար է բղխում, որովհետեւ սրտի աւելացածիցն խօսում է նորա բերանը» (Ղուկաս 6։45)։ Հետևաբար Աստվածաշունչը խորհուրդ է տալիս. «Ամեն զգուշութիւնից առաւել զգուշացիր քո սրտին, որ նորանից է կեանքի ելքը» (Առակաց 4։23)։

Իհարկե, երեխան մնում է երեխա. նա հակում ունի համառ, նույնիսկ կամակոր լինելու (Ծննդոց 8։21)։ Ի՞նչ կարող են անել ծնողները։ Աստվածաշնչում ասվում է. «Յիմարութիւնը կապուած է երեխայի սրտին. խրատի գաւազանը նորան կ’հեռացնէ նորանից» (Առակաց 22։15)։ Ոմանց կարծիքով՝ խրատի այս ձևը կոպիտ է և ոչ արդիական։ Իրականում Աստվածաշունչը դեմ է ինչպես բռնությանը, այնպես էլ խոսքով վիրավորելուն։ Ու թեև «գաւազանը» երբեմն կարող է բառացի պատիժ նշանակել, այն մատնանշում է ծնողի հեղինակությունը, որը դրսևորվում է սիրով, բայց հաստատակամորեն, քանի որ ծնողը մտահոգված է իր երեխայի հավիտենական բարօրությամբ (Եբրայեցիս 12։7–11)։

Վայելեք հանգիստը ձեր երեխաների հետ

Անկասկած, երեխայի ճիշտ զարգացման համար խաղերն ու զվարճությունները անհրաժեշտ են։ Իմաստուն ծնողները ամեն առիթ օգտագործում են ծնող–​երեխա հարաբերությունները ամրացնելու համար՝ հնարավորության սահմաններում իրենց հանգստի ժամը անցկացնելով երեխաների հետ։ Այդպիսով ծնողները կարող են ոչ միայն առաջնորդել իրենց երեխաներին ճիշտ հանգստի ձև ընտրելու հարցում, այլ նաև ցույց տալ, թե որքան բարձր են գնահատում նրանց ընկերակցությունը։

Մի Վկա հայր ասում է, որ հաճախ էր աշխատանքից հետո գնդակով խաղում իր որդու հետ։ Իսկ մի մայր հիշում է, որ նա հաճույքով իր երեխաների հետ շախմատ կամ շաշկի էր խաղում։ Մի քույր մտաբերում է իր մանկության տարիները, երբ իրենց ընտանիքը հաճույքով գնում էր հեծանիվներով զբոսնելու։ Այս երեխաները հիմա չափահաս են, և իրենց սերը ծնողների, ինչպես նաև Եհովայի հանդեպ մինչև օրս էլ մեծանում է։

Իրոք, այն ծնողները, որոնք թե՛ խոսքով, թե՛ գործով ցույց են տալիս, որ սիրում են իրենց երեխաներին և ուզում են լինել նրանց հետ, հաճախ դրական ազդեցություն են թողնում նրանց վրա իրենց ողջ կյանքի ընթացքում։ Օրինակ՝ «Դիտարանի» աստվածաշնչյան «Գաղաադ» դպրոցի շրջանավարտներից շատերը ասում են, որ ծնողների թողած օրինակն ու քաջալերանքն է մղել լիաժամ ծառայության նպատակ դնել։ Ի՜նչ՜ հրաշալի ժառանգություն երեխաների համար, և ինչպիսի՜ օրհնություն ծնողների համար։ Ճիշտ է, ոչ բոլոր երեխաները կարող են ծառայել որպես լիաժամ քարոզիչներ, երբ նրանք մեծանում են, սակայն բոլոր երեխաներն էլ կարող են օգուտներ ստանալ, եթե պատվեն աստվածավախ ծնողներին, որոնք դարձել են իրենց մտերիմ ընկերները և լավ օրինակ են իրենց համար (Առակաց 22։6; Եփեսացիս 6։2, 3)։

Միայնակ ծնողները կարող են հաջողության հասնել

Այսօր շատ երեխաներ դաստիարակվում են միայնակ ծնողների կողմից։ Չնայած դժվար է այդպես երեխա դաստիարակել, սակայն հաջողությունների հնարավոր է հասնել։ Միայնակ ծնողներին կարող է քաջալերել առաջին դարի հրեա քրիստոնյա Եվնիկեի օրինակը։ Քանի որ Եվնիկեի ամուսինը չէր կիսում իր կրոնական հավատալիքները, նա հոգևոր աջակցություն չէր ստանում նրանից։ Այնուհանդերձ, Եվնիկեն լավ օրինակ թողեց Տիմոթեոսին մանկուց դաստիարակելու հարցում։ Եվնիկեի, ինչպես նաև Տիմոթեոսի տատիկի՝ Լոիդայի դրական ազդեցությունը ավելի զորեղ էր, քան ցանկացած վնասակար ազդեցություն, որ կարող էր լինել Տիմոթեոսի հասակակիցների կողմից (Գործք 16։1, 2; Բ Տիմոթէոս 1։5; 3։15)։

Այսօր շատ պատանիներ, որոնք ապրում են կրոնապես բաժանված ընտանիքում, կամ որոնք դաստիարակվում են միայնակ ծնողի կողմից, դրսևորում են լավ հատկություններ, ինչպես Տիմոթեոսն էր դրսևորում։ Օրինակ՝ Ռայենը, որը 22 տարեկան է և լիաժամ քարոզիչ, իր ավագ եղբոր ու քրոջ հետ միասին դաստիարակվել է միայնակ ծնողի կողմից։ Նրանց հայրը հարբեցող է եղել և հեռացել է տանից, երբ Ռայենը 4 տարեկան էր։ Ռայենը պատմում է. «Մայրիկը վճռել էր, որ մեր ընտանիքը շարունակելու է ծառայել Եհովային և ամբողջ սրտով իր որոշման համաձայն վարվեց։

Նախևառաջ նա հավաստիանում էր, թե արդյոք մենք ընկերակցում ենք այնպիսի երեխաների հետ, որոնք լավ ազդեցություն են թողնում մեզ վրա։ Նա երբեք թույլ չէր տալիս շփվել նրանց հետ, ովքեր, ըստ Աստվածաշնչի, համարվում են վատ ընկերակցություն՝ անկախ այն բանից՝ նրանք քրիստոնյա էին, թե՝ ոչ։ Նաև մեզ սովորեցրել էր ճիշտ տեսակետ ունենալ աշխարհիկ կրթության հանդեպ»։ Թեև Ռայենի մայրը հաճախ զբաղված և հոգնած էր լինում, դա չէր խանգարում նրան հետաքրքրվել իր երեխաներով։ «Մայրիկը միշտ ցանկանում էր լինել մեզ հետ և զրուցել,— ասում է Ռայենը։ Նա համբերատար, սակայն հաստատակամ ուսուցիչ էր և անում էր իր լավագույնը՝ Աստվածաշնչի ընտանեկան ուսումնասիրությունը կանոնավորաբար անցկացնելու համար։ Նա երբեք զիջումների չէր գնում, երբ հարցը վերաբերում էր աստվածաշնչյան սկզբունքներին»։

Հիշելով անցյալը՝ Ռայենը հասկանում է, որ իր, ինչպես նաև իր եղբոր ու քրոջ կյանքում ամենամեծ ազդեցությունը թողել է ծնողը, որն իրոք սիրել է Աստծուն և իր երեխաներին։ Ուստի դուք, քրիստոնյա ծնողնե՛ր, անկախ այն բանից՝ միայնակ եք, թե այրի, ձեր ամուսինը քրիստոնյա է, թե ոչ՝ մի ընկճվեք և հուսախաբ մի եղեք, երբ ձեր երեխաներին դաստիարակելիս ժամանակ առ ժամանակ անհաջողությունների եք բախվում։ Ժամանակի ընթացքում որոշ պատանիներ, տեսնելով, թե որքան դատարկ ու դաժան է աշխարհը, անառակ որդու նման, գուցե նորից ետ գան դեպի ճշմարտությունը։ Այո, «ով որ իր ուղղութիւնովը գնում է՝ արդար է. երանի՜ նորանից յետոյ նորա որդկանցը» (Առակաց 20։7; 23։24, 25; Ղուկաս 15։11–24)։

[ծանոթագրություն]

[շրջանակ/նկարներ 11-րդ էջի վրա]

ՀԻՍՈՒՍԻ ԾՆՈՂՆԵՐԸ ԸՆՏՐՎԵՑԻՆ ԱՍՏԾՈՒ ԿՈՂՄԻՑ

Եհովան լուրջ վերաբերվեց Հիսուսի ծնողներին ընտրելու հարցին, երբ նրան ուղարկեց երկիր։ Ուշադրության է արժանի այն, որ Եհովան ընտրեց հասարակ, խոնարհ ու աստվածավախ մի զույգի։ Նրանք Հիսուսին քմահաճ երեխա չդարձրեցին, այլ սովորեցրեցին Աստծու Խոսքը և օգնեցին գիտակցել, թե ինչ արժեք ունի ջանադրաբար աշխատելը, և թե ինչ լուրջ պատասխանատվություն է դա (Առակաց 29։21; Երեմիայի Ողբերը 3։27)։ Հովսեփը ատաղձագործություն սովորեցրեց Հիսուսին։ Լինելով ավագ որդին՝ Հիսուսը իր ծնողների խնդրանքով, անկասկած, օգնել է նրանց հոգ տանել ընտանիքի առնվազն վեց երեխաներին (Մարկոս 6։3)։

Պատկերացրեք, թե որքան դժվար էր Հովսեփի ընտանիքի համար Պասեքի ժամանակ պատրաստվել իրենց տարեկան ճանապարհորդությանը դեպի Երուսաղեմ. նրանք պետք է ճանապարհորդեին 200 կիլոմետր այն դեպքում, երբ ժամանակակից փոխադրամիջոց չկար։ Ինը կամ ավելի անդամներից բաղկացած ընտանիքը պետք է շատ լավ կազմակերպված լիներ այդպիսի երկար ճանապարհորդություն ձեռնարկելու համար (Ղուկաս 2։39, 41)։ Չնայած դժվարություններին՝ Հովսեփն ու Մարիամը անշուշտ թանկ էին գնահատում այդպիսի ճանապարհորդությունները, որոնց ժամանակ իրենց երեխաներին հավանաբար պատմում էին անցյալում տեղի ունեցած աստվածաշնչյան դեպքեր։

Ապրելով ծնողների հետ՝ Հիսուսը «հնազանդ էր» նրանց և «զարգանում էր իմաստութիւնով եւ հասակով. եւ շնորհքով՝ Աստուծոյ եւ մարդկանց մօտ» (Ղուկաս 2։51, 52)։ Այո, Հովսեփն ու Մարիամը ցույց տվեցին, որ արժանի էին Եհովայի վստահությանը։ Ի՜նչ լավ օրինակ են նրանք թողել ներկայիս ծնողների համար (Սաղմոս 127։3)։