Kapitulo 38

Idaydayawyo ni Jah Gapu Kadagiti Panangukomna!

 1. Ania dagiti sasao a nangngeg ni Juan a “kasla natbag a timek ti maysa a dakkel a bunggoy sadi langit”?

AWANEN ti Babilonia a Dakkel! Talaga a makaparagsak a damag daytoy. Di pakasdaawan a nakangngeg ni Juan kadagiti naragsak nga ebkas ti panagdayaw idiay langit! “Kalpasan dagitoy a banag nangngegko ti kasla natbag a timek ti maysa a dakkel a bunggoy sadi langit. Kinunada: ‘Aleluya!a Ti pannakaisalakan ken ti dayag ken ti pannakabalin kukua ti Diostayo, agsipud ta napudno ken nalinteg dagiti panangukomna. Ta nangipakat iti panangukom iti dakkel a balangkantis a namagrinuker iti daga babaen ti pannakiabigna, ket imbalesna ti dara dagiti adipenna nga adda iti imana.’ Ket dagdagus nga iti maikadua a daras kinunada: ‘Aleluya! b Ket ti asuk manipud kenkuana agtultuloy nga agpangato iti agnanayon ken awan inggana.’”—Apocalipsis 19:1-3.

 2. (a) Ania ti kaipapanan ti sao nga “Aleluya,” ken ania ti ipakita ti namindua a pannakangngeg ni Juan iti dayta? (b) Asino ti mapadayawan iti pannakadadael ti Babilonia a Dakkel? Ilawlawagmo.

² Talaga nga Aleluya! Dayta a sao kaipapananna “Idaydayawyo ni Jah,” ket ti “Jah” isu ti napaababa a pannakaibalikas ti nagan ti Dios a Jehova. Maipalagip kadatayo ditoy ti idagdagadag ti salmista: “Tunggal agang-anges a banag—idaydayawna koma ni Jah. Idaydayawyo ni Jah!” (Salmo 150:6) Ti pannakangngeg ni Juan iti nakaragragsak a panangkanta ti nailangitan a koro iti “Aleluya!” a namindua iti daytoy a paset ti Apocalipsis ipakitana ti panagtultuloy ti panangipalgak ti Dios iti kinapudno. Ti Dios iti Kristiano a Griego a Kasuratan isu met laeng ti Dios iti immun-una a Hebreo a Kasuratan, ket Jehova ti naganna. Ti Dios a nangimaniobra iti pannakaparmek ti nagkauna a Babilonia inukom ken dinadaelna itan ti Babilonia a Dakkel. Maikari ni Jehova iti amin a dayag gapu iti dayta a gapuanan! Napasamak dayta a panangrippuog gapu iti pannakabalin ti Dios, saan ket a gapu iti bileg dagiti nasion nga inusarna a namagwalangwalang iti Babilonia a Dakkel. Ni Jehova laeng ti bigbigentayo a manangisalakan.—Isaias 12:2; Apocalipsis 4:11; 7:10, 12.

 3. Apay a ti dakkel a balangkantis maikari unay iti pannakaukomna?

³ Apay a maikari unay ti dakkel a balangkantis iti kasta a pannakaukom? Sigun iti linteg nga inted ni Jehova ken Noe—ken iti sangatauan babaen kenkuana— masupapakan iti ipapatay ti naulpit a panangibukbok iti dara. Sagudayen met dayta ti linteg ti Dios iti Israel. (Genesis 9:6; Numeros 35:20, 21) Mainayon pay, iti sidong ti Mosaiko a Linteg, ipapatay ti supapak ti pisikal ken naespirituan a pannakiabig. (Levitico 20:10; Deuteronomio 13:1-5) Ti Babilonia a Dakkel ket rinibu a tawenen a mangibukbukbok iti dara ken maysa a napeklan a mannakikamalala. Kas pagarigan, ti pagannurotan ti Iglesia Romana Katolika a mangiparit iti pannakiasawa dagiti padi nagresulta iti nakaro nga imoralidad dagiti adu a padi, ket adu kadakuada ti naakaran iti AIDS. (1 Corinto 6:9, 10; 1 Timoteo 4:1-3) Ngem dagiti kangrunaan a basolna, a “namuntuon a tumukno sadi langit,” isu dagiti nakaal-alingget nga aramid ti naespirituan a pannakikamalalana—nga isu ti panangisurona kadagiti kinaulbod ken pannakinaminna kadagiti rinuker a politiko. (Apocalipsis 18:5) Yantangay dimteng met laengen ti pannakadusana, ipukpukkaw itan ti umariwekwek idiay langit ti maikadua nga Aleluya.

 4. Ania ti isimbolo ti asuk ti Babilonia a Dakkel nga “agtultuloy nga agpangato iti agnanayon ken awan inggana”?

⁴ Napuoran ti Babilonia a Dakkel a kas iti maysa a naparmek a siudad, ket ti asukna “agtultuloy nga agpangato iti agnanayon ken awan inggana.” No ti maysa a literal a siudad ket puoran dagidiay armada a nangparmek iti dayta, agtultuloy nga agpangato ti asukna bayat a napudot pay dagiti dapo. Masinit ti siasinoman a mangpadas a mangbangon manen iti dayta bayat nga agas-asuk ken napudot pay laeng dagiti rebba. Yantangay “agnanayon” nga agpangato ti asuk ti Babilonia a Dakkel kas mangipakita a din agbalbaliw ti pannakaukomna, awanto ti makabael a mangbangon manen iti dayta managbasol unay a siudad. Agnanayonton nga awan ti palso a relihion. Talaga a madaydayaw ni Jah!—Idiligmo ti Isaias 34:5, 9, 10.

 5. Ania ti aramiden ken kuna ti 24 a panglakayen ken ti uppat a sibibiag a parsua? (b) Apay nga adayo a mas makaay-ayo ti koro nga Aleluya ngem ti Aleluya a makankanta kadagiti simbaan ti Kakristianuan?

⁵ Iti immun-una a sirmata, nakita ni Juan ti uppat a sibibiag a parsua iti aglikmut ti trono, agraman ti 24 a panglakayen a mangiladawan kadagiti agtawid iti Pagarian iti nadayag a nailangitan a saadda. (Apocalipsis 4:8-11) Ita makitana manen ida bayat a gumgumluong ti maikatlo a panangidaydayawda ken ni Jah gapu iti pannakadadael ti Babilonia a Dakkel: “Ket ti duapulo ket uppat a panglakayen ken ti uppat a sibibiag a parsua nagruknoyda ket nagdaydayawda iti Dios a situtugaw iti trono, ket kinunada: ‘Amen! Aleluya!’”c (Apocalipsis 19:4) Daytoy nadaeg a koro a pammadayaw ken ni Jehova ket kanayonan ngarud ti “baro a kanta” a panangitan-ok iti Kordero. (Apocalipsis 5:8, 9) Kantaenda itan ti nadayag a koro ti panagbiktoria, nga ipaayda ti amin a dayag iti Soberano nga Apo Jehova gapu iti naan-anay a panagbiktoriana maibusor iti dakkel a balangkantis, ti Babilonia a Dakkel. Dagitoy nga Aleluya ket adayo a mas makaay-ayo ti pannakakantada ngem kadagiti koro nga Aleluya a makankanta kadagiti simbaan ti Kakristianuan, a no sadino mauy-uyaw ken saan a mapadpadayawan ni Jehova wenno Jah. Ti kasta a barengbareng a panagkanta a pakaumsian ti nagan ni Jehova ket agnanayonen a napaulimek!

 6. Makintimek ti nangngegan, ania ti idagdagadagna, ken siasino dagiti nakiraman a simmungbat?

⁶ Idi 1918 nga inrugi ni Jehova a gunggonaan ‘dagidiay agbuteng iti naganna, ti bassit ken ti dakkel’—a ti umuna kadagitoy isu dagiti napulotan a Kristiano a nagtalinaed a matalek agingga ken patay, a pinagungar ken insaadna kadagiti nailangitan a ranggo dagiti 24 a panglakayen. (Apocalipsis 11:18) Dagiti dadduma makitimpuyogda kadagitoy a mangkanta kadagiti Aleluya, ta kuna ni Juan: “Kasta met, rimmuar ti maysa a timek manipud iti trono ket kinunana: ‘Idaydayawyo ti Diostayo, dakayo amin nga adipenna, nga agbuteng kenkuana, dagiti babassit ken dagiti dadakkel.’” (Apocalipsis 19:5) “Timek” daytoy ti Pannakangiwat ni Jehova, ti mismo nga Anakna a ni Jesu-Kristo, nga agtaktakder “iti nagtengngaan ti trono.” (Apocalipsis 5:6) Saan laeng nga idiay langit no di ket uray ditoy daga, “dakayo amin nga adipenna” makipagkantakayo, bayat a ti napulotan a klase Juan ti mangidadaulo ditoy daga. Anian a siraragsak unay dagitoy a mangtungpal iti bilin nga: “Idaydayawyo ti Diostayo”!

 7. Kalpasan a madadael ti Babilonia a Dakkel, siasino dagiti mangidaydayaw ken Jehova?

⁷ Wen, dagiti kameng ti dakkel a bunggoy naibilangda met kadagitoy nga adipen. Sipud idi 1935, rimmuar dagitoy manipud Babilonia a Dakkel ket matungtungpal kadakuada ti kari ti Dios: “Bendisionannanto dagidiay agbuteng ken Jehova, dagidiay babassit kasta met dagidiay dadakkel.” (Salmo 115:13) Inton madadael ti arig balangkantis a Babilonia, minilionto kadakuada ti makitimpuyog iti klase Juan ken amin a nailangitan a buyot a ‘mangdaydayaw iti Diostayo.’ Inton agangay, dagidiay mapagungarto ditoy daga, agdinamagda man wenno saan, di pagduaduaan a kantaenda ti ad-adu pay nga Aleluya inton maammuanda nga agnanayon nga awanen ti Babilonia a Dakkel. (Apocalipsis 20:12, 15) Maiturong ken Jehova ti amin a dayaw gapu iti agkallangogan a panagballigina maibusor iti bakbaketanen a balangkantis!

 8. Ania ti iparegta kadatayo ita dagiti nailangitan a koro ti panagdayaw a nasaksian ni Juan, sakbay a madadael ti Babilonia a Dakkel?

⁸ Anian a pammaregta ti itden amin daytoy kadatayo tapno makiramantay a naan-anay iti agdama a trabaho ti Dios! Sapay koma ta amin nga adipen ni Jah naimpusuan ken sigaganetget nga iwaragawagda dagiti panangukom ni Jehova, agraman ti naindaklan a namnama nga itden ti Pagarian, itan, sakbay a ti Babilonia a Dakkel maikkat iti nagsakayanna sa madadael.—Isaias 61:1-3; 1 Corinto 15:58.

‘Aleluya—Ni Jehova ket Ari!’

 9. Apay a nakabilbileg, nadaeg nga aweng ti naudi nga Aleluya?

⁹ Addada pay dagiti panggapuan nga agragsak, kas ibaga kadatayo ni Juan: “Ket nangngegko ti kasla timek ti maysa a dakkel a bunggoy ken kasla daranudor ti adu a danum ken kasla daranudor dagiti napigsa a gurruod. Kinunada: ‘Aleluya,d agsipud ta ni Jehova a Diostayo, ti Mannakabalin-amin, nangrugin nga agturay kas ari.’” (Apocalipsis 19:6) Daytoy naudi a panangidaydayaw ken ni Jah ti mamagbalin iti proklamasion a kuadrado wenno nabalanse a naimbag. Gumgumluong a nailangitan nga aweng daytoy, nadaydayag ngem ti aniaman a natauan a koro, nadadaeg ngem ti aniaman a dissuor ditoy daga, ken ad-adda a nakaam-amak ngem ti aniaman a gurruod iti tangatang. Agrambak dagiti linaklaksa a timek idiay langit gapu ta “ni Jehova a Diostayo, ti Mannakabalin amin, nangrugin nga agturay kas ari.”

10. Iti ania nga anag a mangrugin nga agturay ni Jehova kas ari kalpasan ti pannakalangalang ti Babilonia a Dakkel?

¹⁰ Ngem kasano a ni Jehova nangrugin nga agturay? Adun a milenio ti naglabas sipud idi kinuna ti salmista: “Ti Dios isu ti Arik manipud idi nabayagen a tiempo.” (Salmo 74:12) Kasano a maikanta ti nailangitan a koro a “ni Jehova . . . nangrugin nga agturay kas ari” idinto ta nabayagen nga ari uray sakbay pay dayta? Ngamin, no nadadaelen ti Babilonia a Dakkel, awanen dayta nadursok a karibalna a mangisiasi iti panagtulnog Kenkuana kas ti Soberano iti Uniberso. Awanton ti palso a relihion a mangsugsog kadagiti agtuturay ditoy daga a bumusor Kenkuana. Idi nagpatingga ti panangituray ti nagkauna a Babilonia iti lubong, nangngeg ti Sion daytoy pannakaiwaragawag ti balligi: “Ti Diosmo nagbalinen nga ari!” (Isaias 52:7) Kalpasan ti pannakaipasngay ti Pagarian idi 1914, inwaragawag ti 24 a panglakayen: “Agyamankami kenka, Jehova a Dios . . . agsipud ta innalamon ti naindaklan a pannakabalinmo ket nangrugikan nga agturay kas ari.” (Apocalipsis 11:17) Ita, kalpasan ti pannakaduprak ti Babilonia a Dakkel, naipukkaw manen: “Ni Jehova . . . nangrugin nga agturay kas ari.” Awanen ti nabati a didiosen nga aramid ti tao a mangkarit iti kinasoberano ti pudno a Dios a ni Jehova!

Asidegen ti Panagkasar ti Kordero!

11, 12. (a) Ania ti awag idi ti nagkauna a Jerusalem iti nagkauna a Babilonia, a nangipasdek iti ania a padron no maipapan iti Baro a Jerusalem ken ti Babilonia a Dakkel? (b) Gapu iti pannakaparmek ti Babilonia a Dakkel, ania ti kantaen ken iyanunsio dagiti nailangitan a buyot?

¹¹ “Sika a babai a kabusorko”! Kasta ti panangtukoy ti Jerusalem, ti disso a nakaisaadan ti templo a pagdaydayawan ken Jehova, iti Babilonia a managrukbab iti ladawan. (Mikias 7:8) Kasta met, “ti nasantuan a siudad, ti Baro a Jerusalem,” a buklen ti nobia a 144,000 a miembro, adda nasayaat a panggapuanna a mangibilang iti Babilonia a Dakkel kas kabusorna. (Apocalipsis 21:2) Ngem kamaudiananna, ti dakkel a balangkantis nagsagaban iti rigat, didigra, ken pannakarba. Isu ket saan a naisalakan dagiti espiritistiko nga aramidna ken dagiti astrologona. (Idiligmo ti Isaias 47:1, 11-13.) Talaga a dakkel a panagballigi dayta para iti pudno a panagdayaw!

¹² Itan ta napukawen nga agnanayon ti makarimon a balangkantis, ti Babilonia a Dakkel, mabalinen nga iturong ti atension iti di natulawan a birhen a nobia ti Kordero! Gapuna, agkankanta a siraragsak dagiti nailangitan a buyot kas pammadayaw ken Jehova: “Agrag-otayo ken agragsaktayo iti napalalo, ket idayawtayo, agsipud ta ti panagkasar ti Kordero dimtengen ket ti asawana naisagananan ti bagina. Wen, naipalubos kenkuana a makawesan iti nasileng, nadalus, napino a lienso, ta ti napino a lienso iladawanna dagiti nalinteg nga aramid dagiti sasanto.”—Apocalipsis 19:7, 8.

13. Ania a panagsagana para iti panagkasar ti Kordero ti maar-aramid iti sinigsiglon?

¹³ Adun a siglo a mangar-aramid ni Jesus iti naayat a panagsagana para iti daytoy nailangitan a panagkasar. (Mateo 28:20; 2 Corinto 11:2) Agtultuloy ti pananggugorna iti 144,000 a mangbukel iti naespirituan nga Israel tapno “maiparangna iti bagina ti kongregasion iti kinangayed dayta, nga awanan mulit wenno karetket wenno aniaman kadagiti kasta a banag, no di ket nasantuan koma dayta ken awan pakapilawanna.” (Efeso 5:25-27) Tapno magun-odanda ti “gunggona a panagpangato nga ayab ti Dios,” tunggal maysa a napulotan a Kristiano kasapulan nga uksobenna ti daan a personalidad agraman dagiti aramid dayta, ikawesna ti baro a Nakristianuan a personalidad, sa agaramid iti kinalinteg buyogen ti “amin a kararua a kas maipaay ken Jehova.”—Filipos 3:8, 13, 14; Colosas 3:9, 10, 23.

14. Kasano nga inkagumaan ni Satanas a mulitan dagiti agbalin a kameng ti asawa ti Kordero?

¹⁴ Sipud idi Pentecostes 33 K.P., us-usaren ni Satanas ti Babilonia a Dakkel kas instrumento tapno mamulitanna dagiti agbalin a kameng ti asawa ti Kordero. Idi arinunos ti umuna a siglo, nangimula kadagiti bin-i ti Nababiloniaan a relihion iti uneg ti kongregasion. (1 Corinto 15:12; 2 Timoteo 2:18; Apocalipsis 2:6, 14, 20) Kastoy ti panangdeskribir ni apostol Pablo kadagidi a mangdaddadael iti pammati: “Ta ti kakasta a tattao ulbodda nga apostol, manangallilaw a trabahador, a pagbalbalinenda ti bagbagida a kasla apostol ni Kristo. Ket di pakasdaawan, ta ni Satanas a mismo pagbalbalinenna ti bagina a kasla anghel ti lawag.” (2 Corinto 11:13, 14) Kadagiti simmaganad a siglo, ti apostata a Kakristianuan, a kas met laeng kadagiti dadduma pay a paset ti Babilonia a Dakkel, kinawesanna ti bagina iti kinabaknang ken pribilehio, “purpura ken eskarlata, . . . balitok ken napateg a bato ken kadagiti perlas.” (Apocalipsis 17:4) Dagiti papa ken klerona nakikumplotda kadagiti mawaw iti dara nga emperador, a kas kada Constantino ken Carlomagno. Pulos a saan a nagkawes ti Babilonia a Dakkel kadagiti “nalinteg nga aramid dagiti sasanto.” Kinapudnona, kas agpampammarang a nobia, isu ket obra maestra ti panangallilaw ni Satanas. Kamaudiananna, agnanayon nga awanen!

Nakasaganan ti Asawa ti Kordero

15. Kasano a naaramid ti pannakaselio, ket ania ti makalikaguman iti maysa a napulotan a Kristiano?

¹⁵ Gapuna, kalpasan ti agarup 2,000 a tawen, nakasaganan dagiti 144,000 a kameng ti klase nobia. Ngem kaano a maikuna a ‘nakasaganan ti asawa ti Kordero’? Manipud idi Pentecostes 33 K.P., dagiti namati a napulotan in-inut a ‘naselioanda iti naikari a nasantuan nga espiritu,’ kas pananguray iti “aldaw a pannakaluk-at babaen ti subbot.” Kas kuna ni apostol Pablo, ti Dios “inkabilna met ti markana kadatayo ket intedna kadatayo ti tanda ti banag a dumteng, a dayta ket, ti espiritu, iti puspusotayo.” (Efeso 1:13; 4:30; 2 Corinto 1:22) “Naayaban ken napili” ti tunggal napulotan a Kristiano, ken pinaneknekanna nga isu ket “matalek.”—Apocalipsis 17:14.

16. (a) Kaano a naan-anay ti pannakaselio ni apostol Pablo, ken kasanotay nga ammo? (b) Kaano a ‘nakasaganan’ a naan-anay ti asawa ti Kordero?

¹⁶ Kalpasan ti pannakasubokna iti adu a dekada, naikuna a mismo ni Pablo: “Nakirupakak iti nasayaat a dangadang, tinarayko ti tarayen agingga iti pagpatinggaan, inalagadko ti pammati. Manipuden itoy a tiempo sisasaganan maipaay kaniak ti korona ti kinalinteg, nga itdento kaniak ti Apo, ti nalinteg nga ukom, kas maysa a gunggona iti dayta nga aldaw, ngem saan laeng a kaniak, no di ket kasta met kadagidiay amin a nagayat iti pannakaiparangarangna.” (2 Timoteo 4:7, 8) Agparang a naan-anay idin ti pannakaselio ti apostol, nupay adda pay laeng iti lasag ken agsagabanto pay kas martir. Umasping iti dayta, dumtengto ti panawen a naselioanen kas kukua ni Jehova ti tunggal maysa kadagiti amin a natda ditoy daga a kameng ti 144,000. (2 Timoteo 2:19) Iti dayta a gundaway, naan-anayton a nakasagana ti asawa ti Kordero—nga inawaten ti kaaduan kadagiti 144,000 ti nailangitan a gunggonada ken dagidiay adda pay la ditoy daga ket naanamongan ken naselioandan kas dagidiay matalek.

17. Kaano a maangay ti kasar ti Kordero?

¹⁷ Iti dayta a tiempo iti pagorasan ni Jehova, inton naan-anayen a naselioan ti 144,000, palusposanen dagiti anghel ti uppat nga angin ti dakkel a rigat. (Apocalipsis 7:1-3) Umuna, maiwayat ti pannakadusa ti arig balangkantis a Babilonia a Dakkel. Kalpasanna, ni nagbiktoria a Kristo sidadaras nga isayangkatna ti Armagedon tapno dadaelenna ti nabati pay a paset ti organisasion ni Satanas ditoy daga ken, kamaudiananna, igarangugongna ni Satanas ken dagiti sairona iti mangliwengliweng. (Apocalipsis 19:11–20:3) No adda siasinoman kadagiti matalek ti addanto pay ditoy daga, awan duadua a magun-oddanto ti nailangitan a gunggonada di agbayag kalpasan a maan-anay ni Kristo ti panangparmekna ket kaduaandanto dagiti padada a kameng ti klase nobia. Kalpasanna, iti naituding a tiempo ti Dios, maangayton ti kasar ti Kordero!

18. Kasano ti panangdeskribir ti Salmo 45 iti panagsasagadsad dagiti pasamak no maipapan iti panagkasar ti Kordero?

¹⁸ Ti naimpadtuan a salaysay iti Salmo 45 deskribirenna ti panagsasaganad dagiti pasamak. Umuna, agsakay ti agturturayen nga Ari tapno parmekenna dagiti kabusorna. (Bersikulo 1-7) Kalpasanna, maangay ti kasar, a ti nailangitan a nobia ket as-asikasuen ditoy daga dagiti birhen a kakaduana—ti dakkel a bunggoy. (Bersikulo 8-15) Kalpasanna agbalin a nabunga ti panagasawada, ta dagidiay napagungar a tattao agbalinda a perpekto iti sidong ti panangaywan dagiti “piprinsipe iti intero a daga.” (Bersikulo 16, 17) Anian a makaparagsak dagita a bendision a nainaig iti panagkasar ti Kordero!

Naragsak Dagidiay Naawis

19. Ania ti maikapat kadagiti pito a kinaragsak iti Apocalipsis, ket siasino dagiti makiraman iti dayta a kinaragsak?

¹⁹ Isurat itan ni Juan ti maikapat kadagiti pito a kinaragsak iti Apocalipsis: “Ket [ti anghel a mangipalpalgak kadagitoy ken Juan] ibagana kaniak: ‘Isuratmo: Naragsak dagidiay naawis iti pangrabii ti panagkasar ti Kordero.’ Kasta met, ibagana kaniak: ‘Dagitoy ti napudno a sasao ti Dios.’” (Apocalipsis 19:9)e Dagidiay naawis “iti pangrabii ti panagkasar ti Kordero” isuda dagiti miembro ti klase nobia. (Idiligmo ti Mateo 22:1-14.) Amin a kameng ti napulotan a nobia maragsakanda iti daytoy a pannakaawisda. Kaaduan kadagiti naawis addadan sadi langit, ti pakaangayan ti pangrabii ti kasar. Gapu ta naawisda, naragsak met dagidiay adda pay la ditoy daga. Sigurado ti puestoda iti pangrabii ti kasar. (Juan 14:1-3; 1 Pedro 1:3-9) Inton mapagungarda idiay langit, ti intero a nagkaykaysa a nobia kaduaannanton ti Kordero iti dayta nakaragragsak unay a panagkasar.

20. (a) Ania ti kaipapanan ti sasao a: “Dagitoy ti napudno a sasao ti Dios”? (b) Kasano a naapektaran ni Juan iti kinuna ti anghel, ket ania ti imbaga ti anghel?

²⁰ Innayon ti anghel a “dagitoy ti napudno a sasao ti Dios.” Daytoy sao a “napudno” isu ti patarus ti Griego nga a·le·thi·nosʹ ket kayuloganna “napaypayso” wenno “mapagpannurayan.” Yantangay talaga a naggapu ken Jehova dagitoy a sasao, mapagtalkan ken mapagpannurayan dagitoy. (Idiligmo ti 1 Juan 4:1-3; Apocalipsis 21:5; 22:6.) Kas maysa kadagiti naawis iti dayta a kasar, sigurado a naragsakan unay ni Juan idi nangngegna dayta ken iti panangpampanunotna kadagiti bendision nga agur-uray iti klase nobia. Napalalo unay ti pannakatignayna nga uray la a binalakadan pay ketdi ti anghel, kas insalaysay ni Juan: “Iti kasta nagruknoyak iti sanguanan dagiti sakana tapno agdaydayawak kenkuana. Ngem ibagana kaniak: ‘Agannadka! Dika aramiden dayta! Maysaak laeng a padam nga adipen ken pada ti kakabsatmo nga addaan iti trabaho a panangsaksi ken Jesus. Agdaydayawka iti Dios.’”—Apocalipsis 19:10a.

21. (a) Ania ti ipalgak ti Apocalipsis no maipapan kadagiti anghel? (b) Ania ti rumbeng a panangmatmat dagiti Kristiano kadagiti anghel?

²¹ Iti intero nga Apocalipsis, naisangsangayan ti pannakaiparangarang ti kinamatalek ken kinaanep dagiti anghel. Nairamanda iti kalasugan ti naipalgak a kinapudno. (Apocalipsis 1:1) Tumultulongda kadagiti tattao iti trabaho a panangikasaba iti naimbag a damag ken iti pannakaibuyat dagiti simboliko a saplit. (Apocalipsis 14:6, 7; 16:1) Nakigubatda a kadua ni Jesus idi maitapuak ni Satanas ken dagiti anghelna manipud langit, ket makigubatda manen a kadua ni Jesus inton Armagedon. (Apocalipsis 12:7; 19:11-14) Kinapudnona, makapanda iti mismo a saklang ni Jehova. (Mateo 18:10; Apocalipsis 15:6) Kaskasdi, nanumoda laeng nga ad-adipen ti Dios. Ti nasin-aw a panagdayaw iparitna ti panagdayaw kadagiti anghel wenno uray ti relatibo laeng a panagdayaw ken ti panagdayaw iti Dios babaen dagiti “santo” wenno anghel. (Colosas 2:18) Ni laeng Jehova ti pagdayawan dagiti Kristiano, nga umararawda kenkuana baeten ti nagan ni Jesus.—Juan 14:12, 13.

Ti Paset ni Jesus iti Padto

22. Ania ti imbaga ti anghel ken ni Juan, ken ania ti kaipapanan dagita a sasao?

²² Kuna pay ti anghel: “Ta ti panangsaksi ken Jesus isu ti mangipaltiing iti panagipadto.” (Apocalipsis 19:10b) Kasano a kasta? Kaipapanan dayta a ni Jesus ken ti akemna kadagiti panggep ni Jehova ti nakaigapuan ti amin a naipaltiing a padto. Ti immuna a padto iti Biblia inkarina ti iyaay ti maysa a bin-i. (Genesis 3:15) Ni Jesus dayta a Bin-i. Dagiti simmaganad a palgaak buklenda ti dakkel a naimpadtuan a kinapudno mainaig iti daytoy a nagpateg a kari. Kinuna ni apostol Pedro iti manamati a Gentil a ni Cornelio: “Kenkuana [ni Jesus] dagiti amin a mammadto mangsaksida.” (Aramid 10:43) Agarup 20 a tawen kalpasanna, kinuna ni apostol Pablo: “Uray no kasano ti kaadu dagiti kari ti Dios, nagbalinda a Wen babaen kenkuana [ni Jesus].” (2 Corinto 1:20) Kalpasan ti sabali pay nga 43 a tawen, ipalagip a mismo kadatayo ni Juan: “Ti kinapudno dimteng baeten ken Jesu-Kristo.”—Juan 1:17.

23. Apay a ti nangato a saad ken dakkel nga autoridad ni Jesus saanna a kissayan ti panagdaydayawtayo ken ni Jehova?

²³ Kissayan kadi dayta ti panagdaydayawtayo ken ni Jehova? Saan. Laglagipem ti panamagannad ti anghel: “Agdaydayawka iti Dios.” Di pulos pinadas ni Jesus ti makiribal ken ni Jehova. (Filipos 2:6) Pudno, naibaga iti amin nga anghel nga ‘agruknoyda koma ken ni Jesus,’ ken amin a parsua masapul a bigbigenda ti nangato a saadna tapno “iti nagan ni Jesus agparintumeng koma ti tunggal tumeng.” Ngem paliiwem ta maaramid daytoy a ‘pakaipadayagan ti Dios nga Ama’ ken isu ti nangibilin iti dayta. (Hebreo 1:6; Filipos 2:9-11) Ni Jehova impaayanna ni Jesus iti dakkel nga autoridad, isu a maidaydayaw ti Dios no bigbigentayo dayta nga autoridad. No saantayo nga agpaituray ken ni Jesus, kaipapananna nga ilaklaksidtayo a mismo ni Jehova a Dios.—Salmo 2:11, 12.

24. Ania a dua a nagsayaat a pasamak ti in-inanamaentayo, ken ania a sasao ti rumbeng nga iyebkastayo?

²⁴ No kasta, agkaykaysatayo koma a mangyebkas iti panglukat a sasao ti Salmo 146 agingga iti 150: “Idaydayawyo ni Jah!” Sapay koma ta gumluong dagiti koro nga Aleluya kas panangnamnama iti panagballigi ni Jehova maibusor iti Nababiloniaan a sangalubongan nga imperio ti palso a relihion! Ken sapay koma ta rumayray ti rag-o bayat nga umas-asideg ti panagkasar ti Kordero!

[Dagiti Footnote]

[Kahon iti panid 273]

“Surat Para iti Sodoma ken Gomorra”

Iti babaen dayta a paulo, ti Nobiembre 12, 1987 a Daily Telegraph ti London impadamagna ti maipapan iti kalikagum a naidatag iti General Synod ti Church of England. Indarirag daytoy ti pannakailaksid dagiti homoseksual a “Kristiano” manipud iti iglesia. Kinuna ti kolumnista a ni Godfrey Barker: “Ti Arsobispo ti Canterbury sileleddaang a kinunana idi kalman: ‘No kas pagarigan ta suratan ni San Pablo ti Church of England, nasayaat nga iyimtuodtayo no ania ngata a kita ti surat dayta.’” Inkomento a mismo ni Mr. Barker: “Ti sungbat, surat para iti Sodoma ken Gomorra,” sana innayon: “Iti panagkuna ni Dr. Runcie [ti arsobispo], mabalin a kasla Roma, Kap. 1 ti pannakaisurat dayta.”

Ti mannurat inadawna ti sasao ni Pablo iti Roma 1:26-32: “Binay-an ti Dios a dagiti derrep kadagiti pusoda agbanag iti kinarugit . . . Dagiti lallaki agar-aramidda kadagiti nakababain nga aramid kadagiti lallaki . . . nupay ammoda ti pangngeddeng ti Dios a maikari a matay dagidiay mangar-aramid kadagita, aramidenda latta dagita ket anamonganda pay dagidiay agaramid kadagita.” Ingngudona: “Maringgoran laeng ni San Pablo kadagiti makimismisa. Ti parikut ni Dr. Runcie ket dagiti mangmismisa.”

Apay nga adda ti kasta a parikut ti arsobispo? Kastoy ti impakaammo dagiti dakkel a paulo iti Oktubre 22, 1987 a Daily Mail ti London: “‘Bakla ti maysa iti kada tallo a padi’ . . . ‘Agrikep ti Church of England’ no maaramid ti kampania a panangilaksid kadagiti homoseksual.” Kas naadaw iti report, kastoy ti kinuna ti “reberendo” a sekretario heneral ti Lesbian and Gay Christian Movement: “Marba ti Iglesia no maanamongan dayta a kalikagum, ket ammo dayta ti Arsobispo ti Canterbury. Mamatikami a bakla ti 30 agingga 40 a porsiento kadagiti amin a klero iti Church of England. Ken isuda ti kaaktibuan iti ministerio ti Simbaan.” Di pagduaduaan a ti bumasbassit a bilang dagiti makimismisa ti maysa a pakakitaan iti pannakarurodda iti sumaksaknap a ministerio dagiti homoseksual.

Ania ti inkeddeng ti sinodo ti simbaan? Dandani amin, 388 a miembro (95 porsiento kadagiti klero), ti nagbutos a saan a mapatgan ti kalikagum. Mainaig iti dayta, impadamag ti The Economist a Nobiembre 14, 1987: “Ti Church of England saanna a naan-anay a kondenaren dagiti homoseksual nga aramid. Ti pakabuklan ti sinodo, ti parliamento ti Iglesia, a nangikabilangan kadagiti homoseksual a klero, inkeddengna ita a lawas a dagiti homoseksual nga aramid ket saan a basol, saan a kas iti pannakiabig ken pannakikamalala: ‘saanda laeng a matungtungpal a naan- anay ti pagalagadan’ a ti ‘seksual a panagdenna ket ebkas ti naan-anay a pannakaikumit a maitutop laeng kadagiti permanente nga agassawa.’” Kas panangiduma iti takder ti Arsobispo ti Canterbury iti prangka a sasao ni apostol Pablo iti Roma 1:26, 27, inadaw ti The Economist ti sasao ni Pablo sana pinauluan iti, “Ammo ni San Pablo no ania ti kayat a sawen ti imbagana.”

Ammo met ni Jesu-Kristo no ania ti kayat a sawen ti imbagana babaen ti nabatad a sasao. Kinunana a “nalaklakanto a maibturan ti daga ti Sodoma ti Aldaw ti Panangukom” ngem kadagiti relihionista a nangilaksid iti mensahena. (Mateo 11:23, 24) Ti kayat a sawen ni Jesus ditoy, dakdakkel ti sungsungbatan dagidiay panguluen ti relihion a nangilaksid iti Anak ti Dios ken kadagiti sursurona ngem kadagidi taga-Sodoma. Kuna ti Judas 7 a naglak-am dagidi taga-Sodoma iti “pannakaukom a dusa ti agnanayon nga apuy,” a kayatna a sawen, agnanayon a pannakadadael. (Mateo 25:41, 46) Anian ti pannakadusanto ngarud dagiti makunkuna a Kristiano a lider a sibubulsek a mangyad-adayo kadagiti arbanda manipud kadagiti nangato a moral a pagalagadan ti Pagarian ti Dios ken mangiturturong kadakuada kadagiti nalulok, dakes nga aramid daytoy a lubong! (Mateo 15:14) Maipapan iti palso a relihion, ti Babilonia a Dakkel, idagdagadag ti timek manipud langit: “Rummuarkayo kenkuana, tattaok, no saanyo a kayat ti makiraman kenkuana kadagiti basolna, ken no saanyo a kayat ti umawat iti paset dagiti saplitna.”—Apocalipsis 18:2, 4.

[Dagiti Ladawan iti panid 275]

Ikallangogan ti langit ti uppat nga Aleluya, nga idaydayawna ni Jah gapu iti naan-anay a panagballigina maibusor iti Babilonia a Dakkel