KAPITULO 2

Nalimed a Pannakideyt​—Ania ti Pagdaksanna?

Naipasango ni Jessica iti narigat a situasion idi nagarem kenkuana ti kaklasena a ni Jeremy. “Nagguapo ni Jeremy,” kinunana “ken kuna dagiti gagayyemko nga awanton ti maam-ammok a kas kenkuana. Adda sumagmamano a babbai a nanggandat a makirelasion kenkuana ngem saanna a kayat ida. Siak laeng ti kayatna.”

Di nagbayag, kiniddaw ni Jeremy nga agdeytda ken Jessica. Inlawlawag ni Jessica a kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova, isu ket saan a mapalubosan a makideyt iti siasinoman a dina kapammatian. “Ngem adda napanunot ni Jeremy. Imbagana nga agdeytkami kano lattan uray dimi ibagbaga kadagiti dadakkelko,” kuna ni Jessica.

ANIA ti aramidem no kasta ti ibaga ti kursonadam? Mabalin a maklaatka a makaammo nga immanamong ni Jessica iti plano ni Jeremy. “Kombinsidoak idi a no makideytak kenkuana, masursuronanto nga ayaten ni Jehova,” kinunana. Ania ti napasamak? Ammuentayto. Kitaentay pay nga umuna no kasano a nasulisog ti dadduma a makideyt iti nalimed.

No Apay nga Adda Dagidiay Makideyt iti Nalimed

Apay nga adda dagidiay makideyt iti nalimed? Kuna ti agtutubo nga agnagan David, “Ammoda ngamin a saan ida a palubosan dagiti dadakkelda isu nga ilimedda.” Kinuna met ni Jane: “Ti nalimed a pannakideyt ket panagrebelde. No iti panagriknam ket ibilbilangdaka a kas man la awan ti nakemna, aramidem lattan ti kaykayatmo uray dimo ipakpakada kadagiti dadakkelmo.”

Adda kadi mapanunotmo nga aniaman a sabali pay a rason no apay nga agduyos dagiti dadduma a makideyt iti nalimed? No adda, isuratmo iti baba.

․․․․․

Wen, ammom nga ibilbilin ti Biblia nga agtulnogka kadagiti dadakkelmo. (Efeso 6:1) Ket no iparit dagiti dadakkelmo a makideytka, adda la ketdi naimbag a rasonda. Kaskasdi, saanka a masdaaw no mapanunotmo ti kastoy:

● Kasla maikapkapisak gapu ta siak laengen ti saan a makidedeyt.

● Agkursonadaak iti saanko a kapammatian.

● Kayatko ti makideyt iti padak a Kristiano uray no ubingak pay unay tapno makiasawa.

Mabalin nga ammom no ania ti makuna dagiti dadakkelmo maipapan kadagiti nadakamat iti ngato. Iti kaunggan ti pusom, ammom nga umiso dagiti dadakkelmo. Ngem mabalin nga umanamongka met iti kinuna ti babai nga agnagan Manami: “Nagpigsa ti tarigagayko a makideyt nga uray la makababbabawienak no dadduma iti desisionko a saanak pay laeng a makideyt. Para kadagiti agtutubo ita, kasla saan a normal ti saan a makideyt. Maysa pay, saanak a naragsak nga agmaymaysa!” Ti dadduma a kasta ti kasasaadda inrugida ti makideyt iti nalimed. Kasano?

“Imbagada Kadakami nga Ilimedmi Dayta”

Ti mismo a termino a “nalimed a pannakideyt” ipasimudaagna ti panangallilaw, ket masapul nga aramidem dayta tapno saanka a maduktalan. Adda dagidiay mangilimlimed iti pannakideytda babaen ti pannakikomunikarda a nangnangruna iti telepono wenno iti Internet. Iti imatang dagiti tattao, aggayyemda laeng ngem agdedeytda babaen ti e-mail, telepono, ken text.

Dagiti dadduma ilimedda ti pannakideytda babaen ti panangawisda kadagiti gagayyemda ngem ti panggepda ket ti makisinnarak iti kadeytda. Kinuna ni James: “Naminsan, adukami a naawis nga agkikita iti maysa a lugar. Ngem naiplano gayam dayta tapno makapagsinnarak ti dua a gayyemmi. Imbagada kadakami nga ilimedmi dayta.”

Kas imbaga ni James, masansan a ti nalimed a pannakideyt ket pagtitinnulagan dagiti aggagayyem. “Masansan nga ammo ti maysa nga adda kadedeyt ti gayyemna ngem ilimedna dayta gapu ta saanna a kayat a mapagura,” kuna ni Carol. Adda dagidiay agulbod no dadduma. “Adu ti mangilimed iti pannakideytda babaen ti panangilibakda kadagiti dadakkelda no sadino ti napananda,” kuna ti 17 ti tawenna a ni Beth. Kasta ti inaramid ni Misaki nga agtawen iti 19. “Masapul a lalaingek ti agparbo,” kunana. “Diak agibagbaga iti aniaman a kinaulbod malaksid iti pannakideytko tapno saan a madadael ti panagtalek dagiti dadakkelko.”

Dagiti Pagdaksan ti Nalimed a Pannakideyt

No agduyoska a makideyt iti nalimed, wenno no ar-aramidemon dayta, nasken nga usigem ti sumaganad a dua a saludsod:

Anianto ti pagbanagan ti ar-aramidek? Panggepmo kadi ti makiasawa a nasapa? “No makideytka nga awan ti panggepmo a makiasawa, arigna mangituktukonka iti produkto a dimo met ilako,” kuna ti 20 ti tawenna a ni Evan. Ania ti mabalin a pagbanaganna? Kuna ti Proverbio 13:12: “Ti inanama a maitantan pagsakitenna ti puso.” Talaga kadi a kayatmo a pagsakiten ti puso ti maysa a tao nga ipatpategmo? Ti sabali pay a pakdaar ket: No makidedeytka iti nalimed, saandaka a mabalakadan dagiti dadakkelmo ken dagiti dadduma pay nga adulto a maseknan kenka. Gapu ta kasta, dakdakkel ti posibilidadna a matnagka iti seksual nga imoralidad.​—Galacia 6:7.

Ania ti panangmatmat ni Jehova a Dios iti ar-aramidek? Kuna ti Biblia: “Amin a bambanag lamolamoda ken sipapanayagda a naiparang kadagiti mata daydiay pagidatagantayo.” (Hebreo 4:13) Gapuna, ammo ni Jehova ti pannakidedeytmo wenno ti pannakidedeyt ti gayyemmo nupay ilimlimedmo dayta. Ket no mangal-allilawka, di rumbeng nga iyaleng-alengmo dayta. Kondenaren ni Jehova ti panagulbod. Kinapudnona, ti “ulbod a dila” ket maysa kadagiti banag a nalawag a kuna ti Biblia a karimon ni Jehova!​—Proverbio 6:16-19.

Dika Agilimed

Sigurado a pagsayaatam no makisaritaka kadagiti dadakkelmo wenno iti nataengan a Kristiano nga adulto maipapan iti aniaman a nalimed a pannakideytmo. Ket no adda gayyemmo a makidedeyt iti nalimed, saanmo a panuynoyan babaen ti panangtulongmo kenkuana a mangkalub iti ar-aramidenna. (1 Timoteo 5:22) Ania ngata ti mariknam no adda dakes a mapasamak iti gayyemmo gapu iti pannakideytna? Saan kadi nga adda met sungsungbatam?

Kas panangyilustrar: Ipapanmo a diabetiko ti gayyemmo ken ilimlimedna ti agpempennek a mangan kadagiti nasam-it. No naduktalam dayta ngem nagpakaasi a dimo ibagbaga iti asinoman, ania ti kangrunaan a pakaseknam​—agilimedka kadi gapu ta maasianka iti gayyemmo wenno agtignayka tapno saan nga agpeggad ti biagna?

Kasta met laeng ti situasion no adda am-ammom a makidedeyt iti nalimed. Saanmo a pakadanagan ti permanente a pannakadadael ti panaggayyemyo. Ti pudno a gayyem maamirisnanto met laeng a ti inaramidmo ket para iti pagsayaatanna.​—Salmo 141:5.

Panangilimed Wenno Panagannad?

Saan nga amin a panangilimed iti pannakideyt ket agkasapulan iti panangallilaw. Kas pagarigan, ipapantayo a kayat ti agtutubo a lalaki ken babai ti ad-adda a makapagam-ammo, ngem saanda pay laeng a kayat a maammuan dayta ti adu a tattao. Nalabit, kas iti imbaga ti agtutubo nga agnagan Thomas, “saanda a kayat ti makantiawan kadagiti saludsod a kas iti, ‘Kaanokayo nga agkasar?’”

Mabalin a saan a nasayaat ti pagbanaganna no durogandaka. (Kanta ni Solomon 2:7) Dayta ti gapuna nga adda dagidiay nainsiriban a mangilimed iti panagdeytda. (Proverbio 10:19) “Dayta ti mangted iti gundaway iti lalaki ken babai a mangikeddeng no seriosoda iti maysa ken maysa,” kuna ti agtawen iti 20 a ni Anna. “No talaga a seriosoda, mabalindan nga ipakaammo dayta.”

Kabayatanna, saan a nasayaat nga ilimed ti pannakideytmo kadagidiay addaan iti karbengan a mangammo iti dayta, kas kadagiti dadakkelmo wenno kadagiti nagannak ti kadedeytmo. No saanmo a maipudno ti maipapan iti pannakideytmo, masapul nga isaludsodmo iti bagim no apay. Gapu ngata ta ammom nga adda nasayaat a rason dagiti dadakkelmo no apay a saandaka a palubosan?

“Ammokon No Ania ti Masapul nga Aramidek”

Ni Jessica, a nadakamat itay, ket nagbalbaliw ti panunotna maipapan iti nalimed a pannakideytna ken Jeremy idi nangngegna ti kapadasan ti sabali pay a Kristiano a makidedeyt met iti nalimed. “Idi nangngegko no kasanona nga insardeng ti nalimed a pannakideytna, ammokon no ania ti masapul nga aramidek,” kuna ni Jessica. Nalaka kadi nga isardeng ti nalimed a pannakideyt? Saan! “Daytoy pay laeng a lalaki ti talaga nga impatpategko,” kuna ni Jessica. “Sumagmamano a lawas a sinangsangitak iti inaldaw.”

Nupay kasta, ay-ayaten ni Jessica ni Jehova. Nupay temporario a naisiasi, desidido a mangaramid iti umiso. Idi agangay, nailiwliwagna met laeng ti saem ti panangisardengna a makideyt. “Ita, nasaysayaaten ti relasionko ken Jehova,” kuna ni Jessica. “Agyamanak unay ta ipapaayna ti kasapulantayo a panangiwanwan iti umiso a tiempo!”

KANGRUNAAN A TEKSTO

“Kayatmi ti agbiag a mapagtalkan iti amin a bambanag.”​—Hebreo 13:18.

BALAKAD

Saan a kasapulan nga ibagam iti isuamin ti pannakidedeytmo. Ngem masapul nga ibagam dayta kadagidiay addaan iti karbengan a mangammo, a masansan a pakairamanan dagiti nagannak kenka ken dagiti nagannak ti kadedeytmo.

AMMOM KADI . . . ?

Panagtalek ti pundasion ti agpaut a relasion. Ti nalimed a pannakideyt dadaelenna ti panagtalek dagiti dadakkelmo ken pakapuyenna ti pundasion ti relasionmo iti kadedeytmo.

DAGITI ARAMIDEK!

No makidedeytak iti nalimed iti padak a Kristiano, masapul nga ․․․․․

No ti gayyemko ket makidedeyt iti nalimed, masapul nga ․․․․․

Ti kayatko a saludsoden kadagiti dadakkelko maipapan iti daytoy a banag ket ․․․․․

ANIA TI MAKUNAM?

● Kitaem ti tallo a situasion a napatak ti pannakaisuratna iti panid 22. Ania kadagita, no adda man, ti mariknam no dadduma?

● Kasanom a tamingen dayta a banag a dika makideyt iti nalimed?

● No ammom a ti gayyemmo ket makidedeyt iti nalimed, ania ti aramidem, ken apay?

[Blurb iti panid 27]

“Insardengko ti makideyt iti nalimed. Pudno a nasakit para kaniak ti sumrek iti eskuelaan ket inaldaw a makitak dayta a lalaki. Ngem ammo ni Jehova a Dios ti maipapan iti maysa a situasion ken ti posible a pagbanaganna idinto ta datayo ket saan. Agtalektayo laeng ken Jehova.”​—Jessica

[Ladawan iti panid 25]

Ti panangkalub iti nalimed a pannakideyt ti maysa a gayyem ket kasla panangkalub iti ar-aramiden ti maysa a diabetiko a sililimed nga agpempennek a mangan kadagiti nasam-it