Dimo ‘Isapsapulan ta Bagim iti Naindaklan a Bambanag’

1, 2. (a) Iti maikapat a tawen ti panagturay ni Jehoiaquim, ania ti nagbalin a problema ni Baruc? (b) Kasano a tinulongan ni Jehova ni Baruc?

NAUTOYANEN ni Baruc a sekretario ni Jeremias. Maikapat a tawen idin ti panagturay ni nadangkes nga Ari Jehoiaquim, wenno agarup 625 K.K.P. idi. Pinaisurat ni Jeremias iti sekretariona iti maysa a lukot dagiti amin a sinao ni Jehova babaen iti propetana maipapan iti Jerusalem ken Juda iti las-ud ti 23 a tawen manipud idi nadutokan ni Jeremias kas mammadto. (Jer. 25:1-3; 36:1, 2) Saan nga imbasa ni Baruc kadagiti Judio iti daydi a tiempo dagiti naisurat iti lukot. Ibasana dayta iti sumaganad a tawen. (Jer. 36:9, 10) Ngem adda kadi pakariribukan ni Baruc?

² “Asiak pay, ita,” insennaay ni Baruc, “ta ti rigatko ninayonan ni Jehova iti ladingit! Napakilak gapu iti panagsennaayko.” Mabalin nga adda met dagiti gundaway a nautoyanka, inyebkasmo man wenno ining-ingpenmo. Impeksa man ni Baruc wenno saan ti pannakautoyna, ammo dayta ni Jehova. Kas Manangsukimat kadagiti puso, ammo ti Dios no apay a mariribukan ni Baruc ket siaanus nga inlintegna babaen ken Jeremias. (Basaen ti Jeremias 45:1-5.) Ngem mabalin a maisaludsodmo no apay a nautoyan ni Baruc. Gapu kadi iti annongenna wenno nalabit gapu kadagiti kasasaad kabayatan ti panangitungpalna iti dayta? Saan. Ti problema ket ti kasasaad ti pusona. ‘Agsapsapul ni Baruc iti naindaklan a bambanag.’ Ania dagita a banag? Ania ti inkari ni Jehova kenkuana no ipangagna ti balakad ken bilin ti Dios? Ken ania ti masursurotayo iti kapadasan ni Baruc?

 3. Ania ti ramut ti parikut ni Baruc?

³ Awan duadua nga ammo ni Baruc no ania dagiti “naindaklan a bambanag.” Ammona a “dagiti mata [ti Dios] addada kadagiti dalan ti tao, ket amin dagiti addangna makitana.” (Job 34:21) Saan a ti mismo nga annongen ni Baruc ti makagapu nga ‘awan ti nasarakanna a lugar a paginanaan’ idi insuratna dagiti naimpadtuan a sasao ni Jeremias, no di ket no ania ti adda iti pusona—dagiti banag nga ibilangna a naindaklan. Gapu iti panagsapsapulna kadagiti “naindaklan a bambanag,” nalipatanna dagiti napatpateg a banag, dagiti banag a mainaig iti panangaramid iti pagayatan ti Dios. (Fil. 1:10) Ti Baro a Lubong a Patarus inruarna ti anag ti sao a nausar babaen ti panangipatarusna iti dayta kas ‘agtultuloy nga isapsapulan.’ No kasta, saan a basta simmiplot laeng iti panunotna. Agsapsapul idin ni Baruc iti “naindaklan a bambanag” idi pinakdaaran ni Jehova. Nupay ar-aramidenna ti pagayatan ti Dios, ti matalek a sekretario ni Jeremias tartarigagayanna dagiti “naindaklan a bambanag.”

4, 5. Apay a ti “naindaklan a bambanag” a tartarigagayan ni Baruc ket mabalin nga adda pakainaiganna iti kinalatak ken dayaw, ken apay a maitutop ti balakad ni Jehova kenkuana?

⁴ Dagiti pakaseknan ni Baruc ket mabalin nga adda pakainaiganna iti kinalatak ken dayaw. Nupay nagserbi ni Baruc kas sekretario ni Jeremias, mabalin a saan la a basta personal a sekretario ni Jeremias. Iti Jeremias 36:32, naawagan ni Baruc kas “ti sekretario.” Ipasimudaag dagiti nakabakab dagiti arkeologo a nangato ti saad ni Baruc kas maysa kadagiti opisial ti ari. Kinapudnona, kasta met laeng ti titulo ni “Elisama a sekretario,” a naidasig ti naganna kadagiti prinsipe iti Juda. Ipasimudaag daytoy a mabalin met ni Baruc ti sumrek “iti siled a panganan ti sekretario” iti “balay ti ari” kas maysa kadagiti kapada ni Elisama nga opisial ti ari. (Jer. 36:11, 12, 14) No kasta, ni Baruc ket maysa la ketdi nga edukado nga opisial iti balay ti ari. Ni Seraias a kabsatna ti insaad ni Ari Zedekias nga agaywan kadagiti kuartel ken kinuyogna ti ari a napan idiay Babilonia gapu iti napateg a mision. (Basaen ti Jeremias 51:59.) Kas agay-aywan kadagiti kuartel, mabalin a ni Seraias ti mangas-asikaso kadagiti masapsapul ken pagdagusan ti ari no kasta nga agdaliasat. Talaga a nangato ti saadna.

⁵ Di ngarud pakasdaawan a ti tao a naruam iti nangato a saad ket mabalin a mautoyan a mangisurat kadagiti agkakadagsen a mensahe maibusor iti Juda. Kinapudnona, iti panangtultulong ni Baruc iti propeta ti Dios, mabalin a mairisgo ti saad ken trabahona. Ken panunotem ti mapasamak no rebbaen ni Jehova ti binangonna, kas mabasatayo iti Jeremias 45:4. Mabalin nga awan ti kaes-eskanna ti “naindaklan a bambanag” nga adda iti panunot ni Baruc, kanayonan man dayta a dayaw iti balay ti ari wenno kinabaknang. Adda panggapuan ti Dios a mangigawid ken Baruc no kalkalikagumanna ti natalged a saad iti Juda a naikeddeng a madadael.

6, 7. No dagiti sanikua ti pampanunoten ni Baruc a “naindaklan a bambanag,” ania nga umasping a kasasaad ti mabalintay nga ikabilangan?

⁶ Iti sabali a bangir, ti “naindaklan a bambanag” nga adda iti panunot ni Baruc mabalin a ramanenna ti material a kinabaknang. Dagiti nasion iti aglawlaw ti Juda agpampannurayda unay kadagiti sanikua ken kinabaknang. Dagiti ‘aramid ken gamengna’ ti pagpampannurayan idi ti Moab ken uray ti Ammon. Ken kinuna ni Jehova babaen ken Jeremias a ti Babilonia “naruay iti gamgameng.” (Jer. 48:1, 7; 49:1, 4; 51:1, 13) Ngem iti kinapudnona, kinondenar ti Dios dagita a nasion.

⁷ Gapuna, no tartarigagayan ni Baruc ti sanikua ken kinabaknang, maawatam no apay a pinakdaaran ni Jehova. ‘Idi inyunnat ti Dios ti imana maibusor’ kadagiti Judio, innala dagiti kabusorda dagiti balay ken talonda. (Jer. 6:12; 20:5) Ipapantayon a maysaka kadagiti umili iti Jerusalem idi panawen ni Baruc. Kaaduan kadagiti kailiam—a pakairamanan dagiti prinsipe, papadi, ken ti ari a mismo—kayatda ti makiranget kadagiti rimmaut a Babilonio. Ngem ammom nga imbaga ni Jeremias: “Agserbikayo iti ari ti Babilonia ket agtultuloykayo nga agbiag.” (Jer. 27:12, 17) Nalaka ngata kenka ti agtulnog iti bilin ti Dios no nakaad-adu ti sanikuam idiay Jerusalem? Ti kadi panangmatmatmo kadagita a sanikua tignayennaka a mangipangag iti pakdaar ni Jeremias wenno tignayennaka a mangtulad iti kaaduan? Kinapudnona, nasamsam ken naipan idiay Babilonia amin dagiti agkakapateg a banag iti Juda ken Jerusalem, agraman dagiti alikamen iti templo. No kasta, awan serserbina ti panagurnong iti kinabaknang. (Jer. 27:21, 22) Ania ti masursurotayo iti dayta?

8, 9. Apay a napateg ti panangawat ni Baruc iti kararuana kas maysa a samsam?

⁸ Ita usigem daytoy: Ania ti magun-od ni Baruc no ipangagna ti balakad ti Dios? Ti mismo a kararuana! Dayta ti naipanamnama a “kas maysa a samsam” nga agpaay kenkuana. (Basaen ti Jeremias 45:5.) Sumagmamano laeng dagiti nakalasat. Siasinoda? Dagidiay nagtungpal iti bilin ti Dios a sumukoda kadagiti Caldeo. (Jer. 21:9; 38:2) Nalabit maisaludsod dagiti dadduma, ‘Dayta laeng kadi ti maganabda iti panagtulnogda?’

⁹ Bueno, panunotem ti kasasaad ti Jerusalem idi linakub dagiti Babilonio. Napaut ti panagsagaba dagiti umili, saan a kas iti Sodoma nga apagdarikmat laeng a naikisap. No ar-arigen, nalaklaka nga anduran ti pannakadadael ti Sodoma. (Un. 4:6) Insurat ni Baruc ti padto a matay dagiti umili ti Jerusalem babaen ti kampilan, bisin, wenno angol. Naimatanganna la ketdi ti pannakatungpal dayta a padto. Naibus dagiti abasto a taraon iti Jerusalem nga uray la inlambong ken kinnan dagiti “mannakipagrikna” nga inna dagiti bukodda nga annak! (Un. 2:20; 4:10; Jer. 19:9) Ngem nakalasat ni Baruc. Wen, iti baet ti kasta a riribuk, ti biag a mismo ket maysa a samsam, kasla gunggona dagiti nangabak iti gubat. Nalawag nga impangag ni Baruc ti balakad ti Dios a saan nga agsapul iti “naindaklan a bambanag.” Ket ginunggonaan ni Jehova babaen ti panangisalakanna kenkuana.—Jer. 43:5-7.

10, 11. Kasano nga agaplikar iti kaaldawantayo ken kadatayo a mismo ti salaysay maipapan ken Baruc?

¹⁰ Nupay okupado ni Baruc a mangar-aramid iti pagayatan ti Dios, adda panawen a tinarigagayanna ti “naindaklan a bambanag.” Ngem pinakdaaran ni Jehova isu a naispal iti naespirituan a didigra ken iti ipapatay. Kas ken Baruc, masulisogtayo kadi met ken nalabit malapunos kadagiti tarigagay ti pusotayo, uray no aktibotayo nga agserserbi ken Jehova?

¹¹ Nalabit a ti panagbalin a natan-ok ti tartarigagayan unay ni Baruc. Mabalin a naisaludsodna pay ketdi: ‘Masalimetmetak ngata ti trabahok kas “ti sekretario”? Mabalinko pay ngata a ragpaten ti nangatngato a saad?’ Datayo ngay? Isaludsodmo iti bagim, ‘Addaanak kadi kadagiti nalimed nga “ambision,” nga agballigiak koma iti nailubongan a karera ita wenno iti masanguanan?’ Mabalin nga utoben dagiti dadduma nga agtutubo a Kristiano daytoy a saludsod, ‘Ti kadi panagtarigagay nga agbalin a nalatak ken bumaknang babaen ti nangato nga edukasion sulisogennak nga agsapul kadagiti “naindaklan a bambanag”?’

12. Kasano a nagsapul ti maysa a kabsat a lalaki iti naindaklan a bambanag agpaay ken Jehova, ken ania ti makunam iti inaramidna?

¹² Ti maysa a kabsat a lalaki nga agserserbi ita iti sangalubongan a hedkuarter ket agtawen iti 15 idi naitukonan iti scholarship iti maysa nga unibersidad. Nadismaya dagiti mannursurona ta saanna nga inawat dayta a tukon no di ket kinaykayatna ti agpayunir. Ngem saan a napukaw ti ayatna nga agsursuro. Naibaon a misionero iti naiputputong nga isla. Nasken nga adalenna ti pagsasao ti nasurok la bassit a 10,000 nga umili. Awan ti diksionario iti dayta a pagsasao, isu a nangaramid iti bukodna a listaan dagiti termino. Idi agangay, nakabesadona dayta a pagsasao ket natudingan a mangipatarus iti dadduma kadagiti naibatay iti Biblia a publikasiontayo. Idi ud-udina, ti listaan dagiti termino nga inaramidna ket naaramat a pagibasaran iti umuna a diksionario iti dayta a pagsasao. Iti maysa a kombension distrito, kinunana iti dakkel a tallaong: “No nagadalak iti unibersidad, agpaay a pakaidayawak koma ti aniaman a gapuanak. Ngem gapu ta awan a pulos ti maipagpannakkelko a sekular nga edukasion, saan a siak no di ket ni Jehova ti maidaydayaw iti nagapuanak.” (Prov. 25:27) Ania ti makunam iti pangngeddengna idi agtawen iti 15? Iti panaglabas dagiti tawen, adu a pribilehio ti tinagiragsakna iti organisasion ti Dios. Sika ngay? Ania ti kayatmo a pangusaran kadagiti sagudaymo? Imbes a sapulem ti bukodmo a pakaidayawan, determinadoka kadi a mangusar kadagita nga agpaay iti pakaidayawan ni Jehova?

13. Apay a nasken nga utoben ti dadduma a nagannak ti karit a nakaipasanguan ni Baruc?

¹³ Adda pay nainaig a peggad: ti panangsapul kadagiti “naindaklan a bambanag” nga agpaay wenno babaen kadagiti patpatgentayo ken dagiti tattao a mabalintay nga impluensiaan. Nalabit adda dagiti napalpaliiwmo a saan a Saksi a nagannak a mangimanmaniobra kadagiti bambanag tapno nabalballigi dagiti annakda ngem isuda wenno tapno maipagpannakkelda ida. Mabalin a nangnangngegmon dagiti kastoy a komento: “Diak kayat a mapadasanna ti agtrabaho iti nadagsen a kas kaniak” wenno “Kayatko a makagun-od ti anakko iti nangato nga adal tapno nanam-ayto ti biagna.” Mabalin a kasta met ti karirikna dagiti Kristiano a nagannak. Mabalin a kuna ti maysa a tao, ‘Diak tartarigagayan dagiti naindaklan a bambanag.’ Ngem saan ngata a kasta ti ar-aramidenna babaen iti anakna? Kas ken Baruc a nalabit nasulisog nga agbalin a nalatak babaen ti saadna, ti maysa a nagannak mabalin a tarigagayanna ti agbalin a nalatak babaen kadagiti gapuanan ti anakna. Ngem saan kadi a “ti manangsukimat kadagiti puso” ammona ti motibo dagiti kasta a nagannak a kas iti pannakaammona iti motibo ni Baruc? (Prov. 17:3) Kas ken David, rumbeng a kiddawentayo iti Dios a sukimatenna ti adda iti kaunggantayo. (Basaen ti Salmo 26:2; Jeremias 17:9, 10.) Mabalin a nadumaduma ti pamay-an ni Jehova, kas iti daytoy a panangusigtayo iti maipapan ken Baruc, a mangipabigbig kadatayo iti peggad ti panangsapul iti “naindaklan a bambanag.”

14, 15. Iti biangtayo, kasano nga agbalin a “naindaklan a bambanag” ti kinabaknang?

¹⁴ Ipapantayon a ti material a kinabaknang ti ‘naindaklan a banag’ a sapsapulen ni Baruc. Kas nadakamaten, no napateg unay ken Baruc dagiti sanikuana idiay Juda, mabalin a marigatan nga agtulnog iti bilin ti Dios a sumuko kadagiti Caldeo. Nalabit napalpaliiwmo a ti nabaknang a tao ket masansan nga agpannuray kadagiti ‘napapateg a bambanag’ nga ik-ikutanna, ngem kuna ti Biblia nga ‘arapaap’ laeng ti proteksion nga ipaay dagita. (Prov. 18:11) Mabenepisiaran dagiti amin nga agserserbi ken Jehova no laglagipenda ti balakad ti Biblia a salimetmetanda ti natimbeng a panangmatmat kadagiti material a banag. (Basaen ti Proverbio 11:4.) Ngem mabalin a kuna ti dadduma, ‘Awan met siguro ti pagdaksanna ti panangtagiragsak bassit iti ididiaya ti lubong.’

¹⁵ Mabalin nga agtarigagay ti maysa a Kristiano kadagiti banag a paset ti aglabas a sistema dagiti bambanag no napalalo ti panangipategna kadagiti sanikua. Saan a kasta ni Jeremias wenno ni Baruc. Pinakdaaran ni Jesus dagiti tattao nga agbibiag iti panawen a ‘pannakaipanayag ti Anak ti tao.’ Kinunana: “Laglagipenyo ti asawa ni Lot.” Maitutop met nga ipangag dagiti Kristiano daytoy a balakad: ‘Laglagipenyo da Jeremias ken Baruc.’ (Luc. 17:30-33) Marigatantayo a mangtungpal kadagiti sasao ni Jesus no napalalo ti panangipategtayo kadagiti material a banag. Ngem laglagipem—impapuso ni Baruc ti pakdaar ti Dios ket naispal ti biagna.

16. Mangdakamatka iti kasasaad a dagiti adipen ti Dios sinalimetmetanda ti umiso a panangmatmat kadagiti material a banag.

¹⁶ Usigentayo ti kasasaad dagiti kakabsat idiay Romania kabayatan ti Komunista a turay. Iti iraraut dagiti ahente ti gobierno iti pagtaengan dagiti Saksi, samsamenda no dadduma dagiti personal a sanikua, nangruna dagiti mabalinda nga ilako. (Un. 5:2) Situtulok ti adu a kakabsat a maawanan kadagiti sanikua kabayatan dayta a turay. Adda dagidiay kapilitan a nangpanaw kadagiti sanikuada idi nayakarda iti sabali a lugar ngem nasungdoda latta ken Jehova. No maipasangoka iti kasta a pannubok, ipalubosmo kadi a madadael ti kinasungdom iti Dios gapu iti napalalo a panangipateg kadagiti material a banag?—2 Tim. 3:11.

17. Kasano a da Jeremias ken Baruc ket nalabit tinulongan ti dadduma kadagiti kapanawenanda?

¹⁷ Da Jeremias ken Baruc ket tinulongan ti dadduma kadagiti kapanawenanda. Nagserbi ni Sofonias kas mammadto bayat ti panagturay ni Josias, idi agserserbi ni Jeremias kas mammadto. Ania ngata ti makuna ni Jeremias maipapan iti sasao a mabasatayo iti Sofonias 1:18? (Basaen.) Ken mailadawam kadi ni Jeremias a mangibagbaga kadagita a naipaltiing a sasao ken Baruc? Ti sabali pay a kapanawenan ni Jeremias ket ni Ezequiel, a nakautibo idiay Babilonia idi 617 K.K.P. Ti dadduma kadagiti inaramid ken mensahena ket direkta a mainaig kadagiti Judio nga adda pay laeng idi iti dagada. No kasta, nalabit ammo da Jeremias ken Ezequiel dagiti imbaga wenno inaramid ti tunggal maysa kadakuada. Karaman iti dayta dagiti sasao a nailanad iti Ezequiel 7:19. (Basaen.) Kas kada Jeremias ken Baruc, magunggonaantayo met kadagita a naipaltiing a sasao. Inton dumteng ti aldaw ni Jehova, umawagto dagiti tattao kadagiti diosda tapno agpatulongda. Ngem saanto ida a maispal dagiti diosda wenno ti kinabaknangda.—Jer. 2:28.

18. Makin-kararua ti kayattayo nga awaten kas samsam, ken kasanotayo a magun-od dayta?

¹⁸ Nasken a laglagipentayo a ti ‘kararuatayo’ ti inkari ni Jehova kas samsam. Uray no matay ti sumagmamano kadagiti adipenna gapu iti pannakaidadanes a mabalin a mapasamak kabayatan ti “dakkel a rigat” inton dagiti napolitikaan a sara ti atap nga animal atakarenda ti relihion, dina kayat a sawen a daytan ti kanibusanan dagita a matalek a tattao. Sigurado nga agbiagto manen ti ‘kararuada’ ket tagiragsakenda “ti pudpudno a biag” iti baro a lubong. (Apoc. 7:14, 15; 1 Tim. 6:19) Nupay kasta, manamnamatayo a makalasatto iti dakkel a rigat ti kaaduan kadagiti adipen ti Dios a nakapagtalinaed a matalek. Manamnamam nga inton dadaelen ti Dios dagiti nasion, awanto ti matalek a mairaman ‘kadagidiay pinapatay ni Jehova.’—Jer. 25:32, 33.

19. Kasano a ti panangusig kadagiti ehemplo da Jeremias ken Baruc pinatibkerna ti determinasionmo a saan nga agsapul kadagiti “naindaklan a bambanag”?

¹⁹ Mabalin a pampanunoten dagiti dadduma no anianto ti kasasaadda no makalasatda a ti laeng ‘kararuada’ ti maawatda kas samsam. Ngem saan a rumbeng a pagdanagantayo dayta. Laglagipem nga idi matmatay iti bisin dagiti umili ti Jerusalem, inispal ni Jehova ti biag ni Jeremias. Kasano? Pinaipupok ni Ari Zedekias ni Jeremias iti Paraangan ti Guardia ken imbilinna a maikkan ‘iti nagbukel a tinapay iti inaldaw manipud iti kalsada dagiti panadero, agingga a ti isuamin a tinapay maibus iti siudad,’ isu a naispal ti biag ni Jeremias. (Jer. 37:21) Mabalin nga usaren ni Jehova ti aniaman a pamay-an a mangaywan kadagiti adipenna. Ket pudno a dinanto baybay-an dagiti adipenna ta sigurado ti namnamada nga agbiag nga agnanayon. Nakalasat ni Baruc idi nadadael ti Jerusalem gapu iti saanna a ‘panangsapul iti naindaklan a bambanag.’ Manamnamatayo met a makalasattayto inton Armagedon tapno idaydayawtayo ni Jehova ken awatentayto ti ‘kararuatayo’ kas samsam a mabalin a matagiragsaktayo iti agnanayon.