Dayawen ti Namarsua, Saan a ti Parsua

“Agdayawka ken Jehova a Diosmo, ket isu laeng ti pangipaayam ti sagrado a panagserbi.”​—LUCAS 4:8.

TI EBKAS nga “agdayaw” nadepinar iti maysa a diksionario a kastoy: “Maaddaan iti kasta unay, aglablabes a respeto, panagraem, wenno debosion.”a Siasino ti maikkan iti kasta a panagdayaw? Kinuna ni Jesu-Kristo: “Ayatem ni Jehova a Diosmo iti isuamin a pusom ken iti amin a kararuam ken iti amin nga isipmo.” (Mateo 22:37) Kasta met, idi naitukon dagiti amin a pagpagarian iti lubong kenkuana no isut’ mangaramid iti “panagdayaw” ken Satanas, nagkedked ni Jesus, a kunkunana: “Agdayawka ken Jehova a Diosmo, ket isu laeng ti pangipaayam iti sagrado a panagserbi.” (Lucas 4:7, 8) Manipud kadagiti sasao ken tigtignay ni Jesus, nalawag a ni laeng Jehova ti dayawen. Daytoy a panagdayaw iramanna ti “sagrado a panagserbi,” ta ti “pammati nga awan ti ar-aramidna ket natay.”​—Santiago 2:26.

² Umiso ti kasta a panagdayaw ken Jehova agsipud ta isu ti Katan-okan a Soberano iti intero nga uniberso, ti Namarsua iti makakayaw a langlangit ken ti daga agraman dagiti amin a kita iti biag. Iti kasta, isu laeng ti maikari a maikkan iti “kasta unay, aglablabes a panagraem, panagdayaw, wenno debosion” dagiti tattao. Kunaen ti Biblia: “Sika ti maiparbeng, Jehova, a Diosmi, nga umawat iti dayag, iti dayaw ken iti pannakabalin, ta sika pinarsuam dagiti isuamin nga adda, ket gapu iti nakemmo naaddada ken naparsuada.” (Apocalipsis 4:11) Sigurado, awan ti tao, wenno sibibiag wenno awanan biag a banag, a maikari iti kasta a “respeto, panagraem, wenno debosion.” Ni laeng Jehova ti maikari iti “naipamaysa a debosion.”​—Exodo 20:3-6.

Naisangsangayan a Kinaganat

³ Agsipud ta agbibiagtayo iti panawen ti panangukom, addan naisangsangayan a kinaganat iti umiso a panagdayaw iti Dios. Dagiti agnanayon a pagtungpalan ket maikeddengen. Ti naimpadtuan a Sao ti Dios ibagana kadatayo a kadagitoy “maud-udi nga al-aldaw” ti agdama a sistema dagiti bambanag, dimtengen ni Jesus iti nailangitan a dayagna “ken amin dagiti anghel naikuyog kenkuana.” Maipaay iti ania a panggep? Impadto a mismo ni Jesus dayta a panggep, a kunkunana: “Ket iti sanguananna maurnongto dagiti isuamin a nasion, ket paglalasinennanto dagiti maysa ken maysa kadagiti tao, kas iti pastor ilasinna dagiti karnero kadagiti kalding.” Dagiti karnero mapandanto “iti biag nga agnanayon.” Dagiti kalding mapandanto “iti agnanayon a pannakapukaw.”​—2 Timoteo 3:1-5; Mateo 25:31, 32, 46.

⁴ Nagsurat ni apostol Pablo maipapan “ti pannakaiparangarang ni Apo Jesus manipud langit agraman kadagiti anghelna kadagiti darang ti apuy, a balsenna dagiti saan a mangammo iti Dios ken di agtulnog iti ebanghelio ni Apotayo a Jesus. Isuda madusadanto iti agnanayon a pannakapukaw.” (2 Tesalonica 1:7-9) Gapuna, ti agnanayon a pannakapukaw isu ti pagtungpalan dagiti nasukir, dagiti mara-kalding a tattao a madi a mangammo iti Dios ken dagiti pangpanggepna wenno agkedked nga agtignay idi adda gundawayda. Ngem ti “biag nga agnanayon” isu ti pagtungpalan dagiti napakumbaba, mara-karnero a tattao a mayat a mangammo ken Jehova, nga agimdeng kadagiti bilbilinna, ken agpaituray iti pagayatanna. Kunaen ti Biblia: “Ti lubong aglabas ken ti dakes a tarigagayna, ngem ti agaramid iti pagayatan ti Dios mataginayon.”​—1 Juan 2:17; kitaenyo met ti 2 Pedro 2:12.

⁵ Dagiti mara-karnero a tattao situtulokda a mangisakripisio iti tiempo, bileg, ken dagiti namaterialan a sanikua a mangsapul iti kinapudno. Aramidenda ti kunaen ti Proverbio 2:1-5: “Anakko, no awatem dagiti saok ket ipempenmo kenka dagiti bilinko, iti kasta iyallingagmo ta lapayagmo iti kinasirib, ken ikapetmo ita pusom iti pannakaawat; no awagam ti kinasaririt ket idir-im ta timekmo a maipaay iti pannakaawat, no isu birukem a kas pirak, ket tontonem a kas nalmeng a gamgameng, iti kasta maawatmo ti panagbuteng ken Jehova, ket masarakmonto ti pannakaammo iti Dios.”

⁶ Ti situtulok a panangsapul ken Jehova isu ti mangilasin kadagiti mara-karnero a tattao manipud kadagiti mara-kalding. “No isu sapulem, isu masarakmonto; ngem no isu idiam, iwaksinakanto iti agnanayon.” (1 Cronicas 28:9) Gapuna, aniaman ti rasa wenno nasionalidad ti maysa a tao, aniaman ti adalna, nabaknang man wenno napanglaw, no sipapasnek a sapulenna ti kinapudno maipapan iti Dios, masarakannanto dayta. Manipud iti nailangitan a pangmatmatanda, ni Kristo ken dagiti anghelesna kitaendanto a ti agsapsapul masarakannanto ti kinapudno, sadinoman ti pagnanaedan dayta a tao. Kasano a makagunggona dayta a panagsapul? Kinuna ni Jesus: “Daytoy kaipapananna ti biag nga agnanayon, ti pananggun-od ti pannakaammo kenka, ti maymaysa a pudno a Dios, ken ti imbaonmo, ni Jesu-Kristo.”​—Juan 17:3; kitaenyo met ti Ezequiel 9:4.

Panangliklik iti Panagdayaw iti Parsua

⁷ Adu a tattao iti isuamin a daga mangipaayda kadagiti tattao​—sibibiag man wenno natay​—iti “aglablabes a respeto, panagraem, wenno debosion.” Nupay no mariknada a daytoy ket paset ti panagdayawda iti Dios, iti kinapudnona isisiasina ida manipud iti pudno a panagdayaw. Daytoy ti mamagbalin kadakuada a mamati kadagiti doktrina ken ar-aramid a maisuppiat iti pagayatan ti Dios. Ti naisangsangayan a pangarigan isu ti pamay-an ti panangmatmat dagiti minilion a tattao ken ni Maria, ti ina ni Jesus, agpadpada kadagiti dagdaga a Romano Katoliko ken Eastern Orthodox a Katoliko.

⁸ Dagiti ladladawan ni Maria madaydayawda, ket iti opisial a doktrina ti iglesia, isut’ matuktukoy a kas “ti Birhen Maria Theotokos.” Ti sao a the·o·toʹkos kaipapananna “nangisikog iti Dios” wenno “ina ti Dios.” Ti The New Catholic Encyclopedia kunana: “Ni Maria ket ina ti Dios. . . . No ni Maria saan a pudno nga ina ti Dios, ngarud ni Kristo saan a pudno a Dios ken saan met a pudno a tao.” Gapuna, kas paset ti doktrinada a Trinidad, dagitoy a relihion isuroda a ni Jesus ti Mannakabalin-amin a Dios iti kasasaad a tao, isu a mamagbalin ken Maria nga “ina ti Dios.” Ti isu met laeng a gubuayan inayonna a ti debosion ken Maria iramanna ti: “(1) panagdayaw, wenno ti nadayaw a panangbigbig iti kinatan-ok ti nasantuan a Birhen nga Ina ti Dios; (2) panagdawat, wenno ti panangawag iti Babai gapu iti pannakibiangna kas ina ken reina; . . . ken ti pribado a panagkarkararag [ken Maria].”

⁹ Nupay kasta, ti sao a the·o·toʹkos saan nga agparang iti naipaltiing a Kasuratan. Ket awan ti masarakan iti Biblia nga agkuna a ni Maria ket “ina ti Dios.” Saan nga insuro ni Jesus dayta, ket di met insuro dagiti immuna a Kristiano. Kasta met, nalawag nga ipakita ti Biblia a ni Jesus ket saan a Mannakabalin-amin a Dios iti kasasaad a tao no di ket isu ti Anak ti Dios.b Kinapudnona, idi impakaammo ti maysa nga anghel ken Maria nga isu isikognanto ti maysa nga anak a lalaki, naibaga kenkuana: “Ti espiritu santo umayto kenka, ket ti pannakabalin ti Kangatuan salinongannakanto. Gapuna met a ti santo a maiyanakto kenka managanto Anak ti Dios.” (Lucas 1:35) Gapuna ni Jesus ket Anak ti Dios, saan a ti Dios a mismo iti kasasaad a tao. Gapuna, ni Maria isu ti ina ti anak ti Dios a ni Jesus, saan a ti ina ti Dios iti kasasaad a tao. Dayta ti gapuna a saan nga inawagan ni Jesus wenno dagiti adalanna ni Maria nga “ina ti Dios.”

¹⁰ Ti panangmatmat ni Jesus iti inana ipamatmatna ti relatibo a sasaadenna. Iti maysa a boda idiay Cana, ibaga ti salaysay ti Biblia kadatayo: “Ket idi agkurangda ti arak ti ina ni Jesus kinunana kenkuana: ‘Awan ti arakda.’ Ket kuna ni Jesus kenkuana: ‘Ania ti pakibiangak kenka, babai?’” Ditoy kunaen ti Duoay Version ti Romano Katoliko: “Babai, ania ti pakibiangak iti dayta ken kenka?” (Juan 2:3, 4) Iti sabali nga okasion, adda nagkuna kenkuana: “Naragsak ti tian a nagawit kenka ken ti suso a sinusuam!” Dayta ti naisangsangayan a gundaway ni Jesus a mangipaay iti naisangsangayan a dayaw iti inana ken mangipakita kadagiti dadduma a kasta koma met ti aramidenda. Imbes ketdi, ni Jesus kinunana: “Saan, imbes ketdi, naragragsak pay dagiti agdengngeg iti sao ti Dios ken tungpalenda ida!”​—Lucas 11:27, 28.

¹¹ Dagita a reperensia ipakitana a nagannad ni Jesus tapno saan a mangipaay iti debosion wenno di maitutop a panagdayaw ken ni Maria wenno mangawag kenkuana babaen iti aniaman a naisangsangayan a titulo. Dina impalubos ti relasionda a mangimpluensia kenkuana. Ket dagiti apostoles ken ad-adalan sinurotda ti ulidanna, ta pulos a saan a masarakan kadagiti napaltiingan a sursuratda a naikkan ni Maria ti aniaman a di maitutop a dayaw, titulo, wenno impluensia. Nupay no raemenda kas ti ina ni Jesus, saanda a lumlumbes iti dayta. Pudno unay nga awan a pulos ti panangtukoyda kenkuana a kas “ina ti Dios.” Ammoda a ni Jesus saan nga isu ti Mannakabalin-amin iti kasasaad a tao ket, iti kasta, ni Maria saan a mabalin nga isu ti ina ti Dios, maysa a saad a saan a pulos nga ipalubos ti Sao ti Dios a maipaay ken ni Maria.

Ti Panagdayaw iti Ina-Diosa

¹² Sadino, ngarud, ti nagtaudan daytoy a kapanunotan? Dayta ket nagin-inot a simrek iti apostata a Kakristianuan idi maikatlo ken maikapat a siglo iti Kadaywan a Panawentayo. Nangnangruna a daytoy ti kaso kalpasan ti tawen 325 K.P. idi inawat ti Konsilio ti Nicaea ti di nainkasuratan a doktrina a ni Kristo ket Dios. Apaman a naawaten dayta nga ulbod a kapanunotan, nalaklakan nga isuro a ni Maria ti “ina ti Dios.” Maipapan iti daytoy, ti The New Encyclopædia Britannica kunaenna: “Ti titulo nga [‘ina ti Dios’] kasla timmaud gapu iti pannakausarna iti debosion, nalabit idiay Alexandria, idi agarup maika-3 wenno maika-4 a siglo . . . Idi agngudon iti maika-4 a siglo, ti Theotokos sibaballigin a naipasdekna ti bagina kadagiti nadumaduma a paspaset iti iglesia.” Ti New Catholic Encyclopedia napaliiwna ti doktrina nga opisial a naawat “nanipud idi Konsilio ti Efeso idi 431.”

¹³ Ti makapainteres ket no sadino ti nagtitiponan dayta a konsilio ken no apay. Ti libro a The Cult of the Mother-Goddess, ni E. O. James, kunaenna: “Nagtitipon ti Konsilio ti Efeso idiay basilica iti Theotokos idi 431. Sadiay, no adda sadinoman, iti siudad a nakaro unay ti maipaay a debosion ken ni Artemis, wenno Diana kas pangawag dagiti Romano kenkuana, a sadiay ti ladawanna makuna a natnag manipud langit, iti sidong ti anniniwan iti dakkel a templo a naidedikar iti Magna Mater [Dakkel nga Ina] nanipud idi 330 B.C. ken naglaon, sigun iti tradision, ti temporario a pagtaengan ni Maria, ti titulo a ‘nangisikog ti Dios’ ket pudno a naitandudo.”

¹⁴ Gapuna kas met iti Trinidad, ti doktrina nga “ina ti Dios” ket maysa a pagano a sursuro a nagmaskara a kas pammati a Kristiano. Dayta ket nalatak kadagiti pagano a relrelihion adu a siglon sakbay ni Kristo. Ti The New Encyclopædia Britannica kunaenna iti sidong ti paulo nga “ina a diosa”: “Aniaman a nagduduma a diosa ken dagiti simbolo ti ina iti panamarsua, pannakaipasngay, kinabunga, panagtipon ti sekso, panangaywan, ken ti siklo ti panagdakkel. Ti termino agaplikar met kadagiti nagduduma a ladladawan kas dagiti maawagan a Venus iti Stone Age ken ti Birhen Maria. . . . Awan ti kultura a saan a nangusar iti simbolo ti ina a mangiladawan kadagiti didios. . . . Isu ti manangsalaknib ken manangaywan iti nadiosan nga ubing ken, babaen iti panangpalawa, iti isuamin a sangatauan.” Gapuna, ti Katoliko a padi a ni Andrew Greely kunaenna iti librona a The Making of the Popes 1978: “Ti simbolo ni Maria inaigna a direkta ti Kinakristiano kadagiti [pagano] a relrelihion dagiti ina a diosa idi ugma.”

Di Umiso a Panagdayaw

¹⁵ Ti panangikuna a ni Maria isu ti “ina ti Dios” ti mangitan-ok kenkuana iti saad a sadiay dagiti tattao agannayasda a mangdayaw kenkuana, ket dayta ti napasamak iti adun a siglo. Ginasgasut a milion a tattao kadagiti adu a daga ti nagkarkararag kenkuana wenno babaen kenkuana ken mangipaayda iti panagdayaw kadagiti ladladawanna. Nupay dagiti teologo mabalin a padpadasenda a kunaen a daytoy a panagdayaw ken ni Maria ket maysa laeng a saan a direkta a pamay-an iti panangdayaw iti Dios, saan a kasta ti panangmatmat ti Dios iti dayta. “Ta maymaysa ti Dios, ken maymaysa ti manangibabaet iti Dios kadagiti tao, ni tao a Kristo Jesus.” (1 Timoteo 2:5; 1 Juan 2:1, 2) Kinuna a mismo ni Jesus: “Siak ti dalan ken ti pudno ken ti biag. Awan ti umay ken Ama no di magna kaniak.”​—Juan 14:6.

¹⁶ Ti panangdayaw ken ni Maria direkta man wenno saan a direkta, ti panagkararag kenkuana, ti panagrukbab kadagiti ladawanna, isut’ panagdayaw iti parsua imbes a ti Namarsua. Dayta ket idolatroso, ket nabilin dagiti Kristiano nga “umadayuda iti idolatria.” (1 Corinto 10:14) Idi ti Gentil a ni Cornelio nagparintumeng nga agdayaw ken ni apostol Pedro, paliiwenyo no ania ti napasamak: “Ket naaramid nga idi simrek ni Pedro, ni Cornelio simmabet kenkuana, ket nagparintumeng iti sakaananna ket nagrukbab kenkuana. Ngem isut’ pinatakder ni Pedro, a kunkunana: ‘Tumakderka, siak met taoak laeng.’” (Aramid 10:25, 26) Ti panagrukbab nga agdayaw iti tao ket di umiso, ket saan nga awaten ni Pedro dayta. Kasta met, kalpasan ti pannakaawatna ti maysa a sirmata manipud iti maysa nga anghel, impadamag ti apostol a ni Juan: “Ket nagruknoyak tapno agdaydayawak iti sanguanan dagiti saksaka daydi anghel a nangipakita kaniak kadagitoy a bambanag. Ngem kinunana kaniak: ‘Bay-am! Dika aramiden dayta! Siak adipenak a kaduam ken kadua dagiti kakabsatmo a mammadto, ken dagiti mangsalimetmet kadagiti sasao daytoy a pagbasaan. Agdayawka iti Dios.’” (Apocalipsis 22:8, 9) No uray pay ti maysa nga anghel ti Dios saan a mabalin a dayawen, nangnangruna pay a saan a dayawen dagiti tattao wenno dagiti ladawanda.

¹⁷ A ti kasta a panagdayaw ken ni Maria mabalin nga agbanag iti di umiso a panagdayaw ket binigbig ti The Catholic Encyclopedia. Ti immuna nga edision daytoy a surat kunana: “Dayta a nalatak a panagdayaw iti Bendita a Birhen ket masansan a matabunuan a buyogen iti kinamanaglablabes ken panangabuso, imposible a libaken dayta.”

¹⁸ Manipud iti ania ti pagtaudan ti kasta a di nainkasuratan a doktrina? Ti nangnangruna a pagtaudanna isu ti Kabusor ti Dios, ni Satanas a Diablo. (Juan 8:44) Apay nga itandudona ti kasta a sursuro? Tapno tagibassitenna ken ipababana ti Soberano nga Apo Jehova, tapno itan-okna dagiti tattao, ken tapno mangpataud iti pannakariribuk. Dayta isiasina dagiti tattao manipud iti pudno a panagdayaw ken tapno agturongda kadagiti parsua a maipaay iti pannakaisalakan. Bayat ti adun a siglo dayta pinarang-ayna met ti pannakabalin ti klero kadagiti gagangay a tattao, a nangisuro a masapul a naan-anay nga agtulnogda kadagiti relihiuso a papanguloda agsipud ta ti klero laeng ti addaan ti pannakaammo kadagita a naririkut a teolohia.

¹⁹ Nupay kasta, impadto ni Jesus: “Daytoy naimbag a damag ti pagarian maikaskasaba iti isuamin a mapagnaedan a daga a maipaay a pammaneknek iti amin a nasion; ket iti kasta umayton ti panungpalan.” (Mateo 24:14) Ket ikari ni Jehova a babaen iti panangikasaba ti Pagarian, urnongennanto dagiti amin a mara-karnero a tattao ket ‘isuronanto ida kadagiti dalanna ket magnadanto kadagiti danana.’ (Isaias 2:2-4) Agsipud ta naurnongda iti nadalus a panagdayaw ken Jehova, kinuna ni Jesus maipapan kadakuada: “Maammuanyonto ti pudno, ket ti kinapudno luk-atannakayto.” (Juan 8:32) Gapuna dagidiay nga agsapul iti kinapudno masarakandanto dayta ket mawayawayaanda manipud kadagiti ulbod a relihiuso a sursuro a manglaplapped kadagiti tattao iti panagaramidda iti pagayatan ti Namarsua.

²⁰ Addada dadduma pay a gagangay a maawaten a relihiuso a sursuro ken ar-aramid a nangisiasi kadagiti tattao manipud iti pudno a panagdayaw iti Namarsua, a mangipaay iti panagdayaw iti parsua. Ania ti dadduma kadagitoy, ken ania ti timmaud kadakuada? Ania ti iraman ti pudno a panagdayaw? Ti sumaganad nga artikulo sukimatennanto dagitoy a saludsod.

[Dagiti Footnote]

Kasano ti Isusungbatyo?

◻ Kasano ti nalawag a panangipakita ni Jesus a ni Jehova laeng ti masapul a dayawen?

◻ Apay nga adda itan ti naisangsangayan a kinaganat iti umiso a panagdayaw?

◻ Apay a saan a masapul nga ikkan ni Maria iti di maitutop a panagdayaw?

◻ Manipud iti ania a timmaud ti kapanunotan a ni Maria isu ti “ina ti Dios”?

◻ Kasano ti panangipaganetget da Pedro ken Juan a ni Jehova laeng ti masapul a dayawen?

[Salsaludsod]

 1. Kasano a nadepinar ti ebkas nga “agdayaw,” ket kasano a maaramid ti pudno a panagdayaw?

 2. Apay nga umiso ti panagdayaw laeng iti Namarsua?

 3. Apay nga adda naisangsangayan a kinaganat iti panagdayaw iti Dios?

 4. (a) Kasano nga ilasin ni Pablo dagidiay nga agnanayon a madadael iti panungpalan daytoy a lubong? (b) Ania a kababalin ti impakita dagidiay a makagun-odto iti biag nga agnanayon?

5, 6. (a) Ania ti masapul nga aramiden ti maysa a tao tapno masarakanna ti kinapudno maipapan ken ni Jehova ken dagiti pangpanggepna? (b) Apay a makapagtalektayo a dagiti agsapsapul iti kinapudno masarakandanto ti kinapudno aniaman ti kasasaadda iti biag?

7, 8. (a) Ania ti peggad ti panagdayaw kadagiti tattao? (b) Deskribirenyo ti “aglablabes a respeto, panagraem, wenno debosion” a naipaay ken ni Maria.

 9. Isursuro aya ti Biblia a ni Maria ket “ina ti Dios”?

10, 11. (a) Ania dagiti pangarigan a mangipakita no kasano ti panangmatmat ni Jesus iti inana? (b) Kasanot’ panangmatmat dagiti apostol ken ad-adalan ni Jesus iti inana?

12. Sadino ken kaano a timmaud ti kapanunotan a ni Maria ket “ina ti Dios”?

13. Ania ti mabalin a nakaimpluensia iti Konsilio ti Efeso idi 431 K.P. nga opisial a mangiwaragawag a ni Maria ket “ina ti Dios”?

14. Kasano ti panangpatalged ti historia a daytoy a doktrina ket pagano ti nagtaudanna?

15. (a) Ania ti timmaud iti Kakristianuan maipapan ken ni Maria? (b) Sigun iti Biblia, siasino laeng ti mangibabaet iti Dios a maipaay kadatayo?

16. Kasano nga inlawlawag da Pedro ken Juan a ni laeng Jehova ti masapul a dayawen?

17. Ania ti inamin ti Katoliko nga enciklopedia a mabalin a resulta ti panagdayaw ken ni Maria?

18. Manipud iti ania a gubuayan a timmaud ti kasta a di nainkasuratan a doktrina?

19, 20. (a) Apay a makasiguradotayo a sakbay a maibanag ti panangukom ti Dios, dagiti mara-karnero a tattao masarakandanto ti kinapudno? (b) Ania dagiti saludsod a masukimatto iti sumaganad nga artikulo?