Nadalus a Pagsasao Agpaay ti Amin a Nasnasion
“Iti kasta itdekton kadagiti il-ili ti panagbalbaliw iti nadalus a pagsasao, tapno isuda amin awaganda koma ti nagan ni Jehova tapno agserbida a situtunos kenkuana.”—SOFONIAS 3:9.
1, 2. (a) Kas kaitungpalan ti Sofonias 3:9, aniat’ ar-aramiden ni Jehova iti kaaldawantayo? (b) Tapno maawatan no kasano nga apektarannatayo ti padto ni Sofonias, ania a salsaludsod ti masapul a masungbatan?
NI Jehova a Dios ar-aramidenna iti kaaldawantayo ti maysa a trabaho a pudno a nakaskasdaaw. Pagkaykaysaenna dagiti tattao manipud amin a nasnasion. Kas nabayagen nga impadtona iti Nasantuan a Saona, ar-aramidenna dayta babaen panangisurona kadakuada ti baro a pagsasao.—Sofonias 3:9.
2 Ania dayta a pagsasao? Apay a kasapulan dayta? Aniat’ sapulenna kadatayo a personal ti panangadal iti dayta?
Ti Sagut ti Panagsao
3. (a) Iti ania a nakaskasdaaw a sagut a naparaburan ni Adan? (b) Ania ti pagsasao nga inusar ni Adan?
3 Ti abilidad a makikomunikar babaen ti panagsao ket nadiosan a sagut a mangilasin ti sangatauan manipud amin nga animal a parparsua. Ti umuna a tao, ni Adan, naparsua nga addaan isip a kabaelanna ti nasaririt a panagpanunot. Addaan kadagiti kuerdas bokales, dila, ken dagiti bibig a mausar iti panagsao, agraman bokabulario ken abilidad a mangbukel kadagiti baro a sasao. Maawatan ni Adan idi makisao ni Jehova kenkuana, ket ni Adan, met, kabaelanna nga ikabil dagiti pampanunotna iti sasao. (Genesis 1:28-30; 2:16, 17, 19-23) Ti pagsasao a naited ken Adan nalawag isu daydiay iti kamaudianan naammuan kas Hebreo. Ta ti immuna a 1,757 a tawen ti kaadda ti tao, nalawag a ti isuamin a sangatauan nagtultuloy a nagsao iti dayta maymaysa a pagsasao.—Genesis 11:1.
4. Kasano a dagiti paspasamak idi kaaldawan ni Nimrod inapektaranda ti natauan a pagsasao?
4 Kalpasanna, idi kaaldawan ni Nimrod, tapno mapaay ti panagregget dagiti dakes a tattao, riniribuk ni Jehova ti pagsasao ti isuamin a nangipalubos bagbagida a maiturayan tapno makiraman ti panangbangon ti torre ti Babel. (Genesis 11:3-9) Agparang a pinunas ni Jehova ti amin a pakalaglagipan ti dati a sapasap a pagsasaoda ket inyam-ammona dagiti baro a pagsasao kadagiti panunotda. Inramanna daytoy saan laeng a dagiti baro a bokabulario no di pay ket dagiti baro a gramatika ken baro a padron ti panunot. Manipud kadagiti pagsasao nga inrugi ni Jehova idiay Babel, dadduma nagin-inut a rimmang-ayda agingga itatta, sigun kadagiti akademia ti pagsasao, agarup tallo ribu a pagsasao ti maus-usaren iti intero a daga.
5. Kasano a maammuantayo no ania ti iraman “ti panagbalbaliw iti nadalus a pagsasao”?
5 Kadagiti tattao nga agus-usar kadagitoy a pagsasao, ti kadi “panagbalbaliw iti nadalus a pagsasao” kasapulanna a tallikudanda ti nakayanakanda a pagsasao ket adalenda ti orihinal a pagsasao nga inted ti Dios ken Adan? Dagiti sirkumstansia a nanglikmut ti pannakaited ti padto tumulong a sumungbat iti dayta a saludsod.
Panagkasapulan iti Nadalus a Pagsasao
6-8. (a) Ania a narelihiusuan a situasion ti timmaud idiay Juda sakbay pannakaited ti padto ti Sofonias 3:9? (b) Kadagiti nasnasion a nanglikmut ti Juda, ania a kababalin ti nagsaknap?
6 Iti nabiit pay ti pagarian ti Juda ket inturayan nga umuna ni Manases ket kalpasanna ni Amon, a nangipatakder kadagiti altar ken Baal, nagaramat ti panagpadpadles, ken pinarang-ayna dagiti espiritistiko nga alagaden. (2 Ar-ari 21:1-6; 2 Cronicas 33:21-23) Kas resultana, kabayatan ti panagturay ti anak ni Amon ken ti kasunona, ni Josias, imbaon ni Jehova ni mammadtona a Sofonias tapno ipakdaarna a ti nadiosan a panangukom maaramidto iti daga.—Sofonias 1:1, 2.
7 Nupay ammo dagiti taga Judea manipud bukodda a historia ken manipud naipaltiing a Kasuratan a ni Jehova ti pudno a Dios, naigamerda kadagiti narugit a seremonia iti panagdayaw ken Baal. Nagrukbabda iti init ken iti bulan ken kadagiti bunggoy ti bitbituen, a direkta a panagsalungasing iti linteg ti Dios. (Deuteronomio 4:19; 2 Ar-ari 23:5) Kangrunaan kadagitoy, nakiramanda iti maysa a porma ti panaglalaok ti pammati, a kasla kettay amin a relihion ket agpapada, babaen panagsapatada agpadpada ken Jehova ken iti nagan ti ulbod a didios a ni Malcam. Ti kababalinda ket daydiay “Ni Jehova saanto nga agaramid ti naimbag, saanto met nga agaramid ti dakes.” (Sofonias 1:4-6, 12) No kadagiti nasion iti aglikmut ti Juda, aminda ket addaan rekord ti ibubusor ken Jehova ken ti ilina, gapuna isuda met nailineada tapno maaramid kadakuada ti nadiosan a kinahustisia.—Sofonias 2:4-15.
8 Maibusor kadagita a nalikudan a paspasamak nga impadto ni Jehova nga “itdennanton kadagiti il-ili ti panagbalbaliw iti nadalus a pagsasao, tapno isuda amin awaganda koma ti nagan ni Jehova, tapno agserbida a situtunos kenkuana.” (Sofonias 3:9) Ania, ngarud, dayta nadalus a pagsasao?
9. (a) Apay a ti nadalus a pagsasao ket saan a Hebreo wenno basta ti naisurat laeng a Sao ti Dios? (b) Ania dayta nadalus a pagsasao, ket kasano nga apektaranna ti biag dagidiay agsasao iti dayta?
9 Dayta aya ti pagsasao a Hebreo? Saan; ta adda daytan kadagiti umili ti Juda, ngem dagiti bambanag nga ibagbagada ken ar-aramidenda kaawatan saan a nadalus ken nalinteg iti imatang ni Jehova. Ket ti nadalus a pagsasao saan a basta ti naisurat a Sao ti Dios. Addaanda met iti dayta. Ngem ti kasapulanda isut’ umiso a pannakaawat ti kinapudno maipapan ti Dios ken ti pangpanggepna, ket ni Jehova laeng ti makaited iti dayta babaen ti espirituna. No ammodan a sawen ti nadalus a pagsasao, ti pampanunotda, ti panagsaoda, ti kababalinda, maisentro amin iti panangbigbigda iti kinapudno a ni Jehova ti kakaisuna a pudno a Dios. (Sofonias 2:3) Ikabilda ti panagtalekda kenkuana ket itdenda ti naan-anay a panangsuporta iti kinasoberanona. Daytoy ti nangruna a makapainteres kadatayo itatta. Apay?
Dagidiay a Naikkan ti Nadalus a Pagsasao
10. Kabayatan ti ania a periodo ti panawen a matungpal ti padto ti Sofonias 3:9?
10 Iti panangitudona ti kaitungpalan ti padto iti masinunuo a periodo ti panawen, kuna ti Sofonias 3:9: “Iti kasta itdekton kadagiti il-ili ti panagbalbaliw iti nadalus a pagsasao.” Kaano dayta? Ti Zep 3 bersikulo 8 sumungbat a daytat’ kabayatan ti tiempo a ni Jehova ‘urnongenna dagiti nasnasion,’ sakbay nga ‘ibukbokna kadakuada ti narungsot a pungtotna,’ nga itdenna kadagiti naemma ti daga ti pannakaisubli ti nadalus a pagsasao.
11. (a) Ania ti dua a kaitungpalan ti Sofonias 3:9 sakbay ti moderno a panawen? (b) Kasano a naiduma ti kaitungpalanna itatta?
11 Bayat ti kaaldawan ni Ari Josias, sakbay a pinalubosan ni Jehova ti buybuyot ti Babilonia a mangdusa, adut’ nangpanaw ti ulbod a panagdayaw ket, imbes ketdi, nagserbida ken Jehova. (2 Cronicas 34:3-33) Manen, idi umuna a siglo K.P., sakbay a ti Jerusalem dinadael dagiti Romano, rinibo a tattao naammuanda ti kinapudno maipapan iti Dios ken ti panggepna ket nagkaykaysada iti serbisiona. Iti dayta a tiempo ti pagsasao ti kinapudno napabaknang unay babaen kadagiti bambanag nga inaramid ni Jesu-Kristo iti kaitungpalan ti panggep ni Jehova. Ngem iti mismo a kaaldawantayo a ti padto ni Sofonias matungtungpalen iti sangalubongan a kalawa. Amin a nasnasion maur-urnongdan iti gubat ti dakkel nga aldaw ti Mannakabalin-Amin a Dios idiay Armagedon. (Apocalipsis 16:14, 16) Dayta a pannakaurnong maar-aramiden nanipud pay pannakayanak ti Pagarian idi 1914. Ket bayat daytoy met laeng a panawen nga it-iteden ni Jehova kadagiti tattao iti sangalubongan ti panagbalbaliw iti nadalus a pagsasao kas kaitungpalan daytoy a padto. Ti panangadal iti dayta a pagsasao nasken unay agsipud ta dagiti makalasat iti um-umayen a dakkel a rigat isudanto dagiti tattao a talaga a pinagbalinda dayta nadalus a pagsasao kas pagsasaoda.—Joel 2:32.
12. (a) Aniat’ pakainaigan ti sirmata a nailanad idiay Isaias 6 iti padto maipapan ti nadalus a pagsasao? (b) Apay a dagiti napulotan a natda kasapulanda ti tulong tapno agtultuloyda a maanamongan iti serbisioda ken Jehova?
12 Maitunos iti daytoy, idi karrugi dagiti panawen kalpasan ti Gubat Sangalubongan I a rinugian a linuktan ni Jehova dagiti mata ti pannakaawat dagiti napulotan nga ad-adipenna iti nakaskasdaaw a sirmata a nailanad idiay Isaias kapitulo 6. (Isa 6 Bersikulo 1-4) Daytoy a sirmata ipaganetgetna ti kinapateg ti pannakaadda kadatayo dagiti nadalus a bibig tapno maanamongan ti panagserbitayo ken Jehova. Ipakitana dayta nga, iti superlatibo a kaipapanan, ni Jehova ket nasantuan. Dagiti ad-adipenna masapul nga iparangarangda met dayta a kualidad. (1 Pedro 1:15, 16) Ngem dagiti napulotan a natda kasapulanda ti tulong iti daytoy a banag. Bayat ti Gubat Sangalubongan I, iti dadduma a pamay-an pinalubosanda ti bagbagida a matulawan babaen ti pannakibibiangda kadagiti ar-aramid ti lubong. “Ti buteng ken Jehova nasin-aw,” wenno nadalus, ngem pinalubosanda ti buteng iti tao ken kadagiti natauan nga organisasion a mangapektar kadagiti bibigda, a pinaulimekda ti panangiwaragawag ti Sao ti Dios iti dakkel a tukad. (Salmo 19:9) Gaput’ pannakaidennada iti Kakristianuan, dagiti natda narugitanda pay laeng iti dadduma kadagiti tradision ken ar-aramidna.
13, 14. (a) Kasanot’ panangipakita ti natda ti umiso a kababalin, ket ania a tignay ti innala ni Jehova iti biangda? (b) Iti ania a pamay-an nga inted ni Jehova ti nadalus a pagsasao iti natda?
13 Iti pannakailasinda ti kasasaadda, kinuna dagiti natda, kas kinuna ni mammadto nga Isaias: “Asiak pay! Ta madadaelak, agsipud ta taoak a narugit dagiti bibigna, ket makipagtaengak kadagiti tattao a narugit dagiti bibigda; ta dagiti matak nakitada ti Ari, a ni Jehova dagiti buybuyot!” (Isaias 6:5) Nabigbig dagiti natda a ti kasasaadda di maanamongan. Dida sikakapuy a nagtultuloy iti dakes a kursoda wenno sisusukir a di nangawat ti panangtubngar ni Jehova. Saanda a timmipon kadagiti klero idi a dagitoy kunada nga agserserbida iti Pagarian ti Dios babaen laeng iti bibigda ket sada sinuportaran ti Liga de Naciones a kasla kettay daytan ti Pagarian.
14 Gapu iti agbabbabawi a kababalin dayta napakumbaba a natda, ni Jehova gaput’ di kaikarian a kinamanangaasina dinalusanna dagiti bibigda. Kunaen kadatayo ti Isaias 6:6, 7: “Idin, timmayab nga immay kaniak ti maysa kadagiti serapin, nga adda maysa a beggang iti imana nga innalana a sinipit idi altar. Ket isu ti indeppelna iti ngiwatko ket kinunana: ‘Adtoy! Daytoy dimmeppel kadagiti bibigmo, ket ti kinadakesmo naikkat ken ti basolmo napakawan.’” Dayta makadalus a mensahe manipud Sao ti Dios ti nangdadael kas iti apuy kadagiti tradision ken sursuro dagiti tattao. Inikkatna manipud puspusoda ti panagbuteng iti tao ket sinuktanna dayta iti nabara a kinaregta a mangusar kadagiti bibigda a pangidayaw ken Jehova. Iti kasta tungtungpalen ni Jehova ti karina nga “itdennanton kadagiti il-ili ti panagbalbaliw iti nadalus a pagsasao [iti literal, nadalus a bibig], tapno isuda amin awaganda koma ti nagan ni Jehova.”—Sofonias 3:9.
15. Kasano a ti sungbat ti natda maitunos iti rason a nangtedan ni Jehova kadakuada ti nadalus a pagsasao?
15 Gapuna idi a ti klase Isaias iti moderno a panawen mangngegandan ti timek ni Jehova a mangisalsaludsod, kas nailanad idiay Isaias 6:8: “Asino ti ibaonkonto, ken asino ti mapan a gapu kadatayo?” siraragsak a simmungbatda: “Adtoyak! Ibaonnak.” Saan a nalaka para kadakuada amin ti mangrugi iti publiko a ministerio, ngem kayatda ti pausar iti Dios kas ili nga agpaay iti naganna. Ti espirituna ti nangpabileg kadakuada. Immadu ti bilangda.
16. (a) Aniada a di ninamnama a resulta ti pinataud ti panangaskasaba ti natda? (b) Kasano a ti dakkel a bunggoy mangted ebidensia nga agsasaoda met itan ti nadalus a pagsasao?
16 Idi agangay nalawag a ti panangaskasabada mangmangteden kadagiti di ninamnama a resulta. Babaen kadakuada, tultulongan ni Jehova ti sabali pay a grupo a makaadal iti nadalus a pagsasao. (Isaias 55:5) Dagitoy dida nakiraman iti namnama ti nailangitan a biag, ngem imbilangda a pribilehio ti agbalin a kakadua ti natda dagiti agtawid ti Pagarian ken agserbi a situtunos a kaduada kas manangiwaragawag ti Pagarian ti Dios. Sirarang-ay, dagitoy rimmuarda manipud “amin a nasnasion ken tribo ken inilin-ili ken pagsasao” agingga nga itan buklenda ti “dakkel nga umariwekwek” a minilionen ti bilangda. Ti panagsao nga agtaud iti ngiwatda ket saan a ti kita a mangikadua kadakuada iti aniaman kadagiti mamagsisinasina nga elemento ti lubong. Dida ikabkabil ti namnamada iti asinoman a tao wenno aniaman a natauan nga organisasion. Imbes ketdi, “agpukpukkawda iti dakkel a timek, a kunkunada: ‘Ti pannakaisalakan nagtaud iti Diostayo, nga agtutugaw iti trono, ken iti Kordero.’”—Apocalipsis 7:9, 10.
No Aniat’ Kasapulan Kadatayo ti Panangadal ti Nadalus a Pagsasao
17. Apay a napateg nga adalentayo a naimbag ti nadalus a pagsasao ken parang-ayen ti abilidadtayo a mangusar iti dayta?
17 Uray pay kasano kabayag ti pannakaitimpuyogtayon iti organisasion ni Jehova, dakkel pay ti maaramidantayo a mangparang-ay ti pannakaammotayo iti nadalus a pagsasao ken iti abilidadtayo a mangusar a naimbag iti dayta. Nasken ti panagreggettayo a mangaramid iti dayta. Apay? Agsipud ta panangipamatmat dayta iti panagayattayo iti kinapudno.
18, 19. (a) Manipud damdamona, apay a napateg a sukayentayo ti napigsa a panagayat iti kinapudno? (b) Apay a napateg nga itultuloy a biagentayo dayta nga ayat?
18 Iti damdamona, ti kasta nga ayat tumulong a manglukat ti isip ken puso ti maysa a tao tapno maawatanna dagiti kasuratan a maidatag kenkuana; daytat’ mangtignay kenkuana nga umadani ken Jehova ken mangapresiar ti organisasionna. Iti kasta, ti ayat iti kinapudno isut’ tulbek tapno makalapsut manipud pannakaibalud iti ulbod a relihion. Dadduma ibagbagada nga adda interesda iti mensahe ti Biblia ngem pulos a dida met ibbatan amin dagiti ramramit ti ulbod a relihion ken ti nalulok a wagas ti panagbiagna. Apay a saan? Kas nailawlawag idiay 2 Tesalonica 2:10, dida “inawat ti ayat ti kinapudno a maipaay koma a pakaisalakananda.” Anian a nagpateg nga adda kadatayo dayta nga ayat!
19 Apaman nga inabrasatayo ti kinapudno, ti panangbiagtayo iti dayta nga ayat isut’ kangrunaan a banag iti naespirituan a panagdakkeltayo. Laglagipenyo a tuktukoyen ni Jehova ti kinapudno kas maysa a “pagsasao.” No adalen ti maysa a tao ti baro a pagsasao, masapul a pagreggetanna a padakkelen ti bokabulariona, nga umiso ti panangibalikasna kadagiti sasao, nga adalen dagiti detalye ti gramatika, ken dadduma pay. Ti panagayat iti baro a pagsasao ken dagiti tattao nga agsasao iti dayta ti mangtulong kenkuana a rumang-ay. Mabalin a makapagsaonton iti dayta kalpasan sumagmamano a bulan, ngem alaenna ti adu a tawen iti napasnek a panagregget sakbay a makapagsao kas maysa a katutubo. Dayta met laeng a panagregget ti kasapulan no kayattayo ti agbalin a nasigo iti nadalus a pagsasao.
20. (a) Aniat’ mamagbalin iti nadalus a pagsasao a pudpudno a nadalus? (b) Apay a kasapulan ti dakkel a panagannad iti biang ti tunggal maysa kadatayo?
20 Nakadkadlaw unay a ti pagsasao nga inted ti Dios kadagiti ad-adipenna ket maikuna a nadalus. Pudno daytoy, saan a gapu ti gramatika a pannakasangalna, no di ket gapu ta mangted dayta ti ebidensia ti moral ken naespirituan a kinadalus. Awan panangipalubos daytoy a pagsasao maipaay ti naulbod, manangallilaw, wenno nasikap a dila. Dagidiay nga agus-usar itoy a pagsasao masapul nga agsaoda a kanayon ti kinapudno. (Sofonias 3:13; Efeso 4:25) Ti sasaoda masapul met a mangisarming kadagiti nangato nga estandarte ni Jehova maipapan ti seksual a moralidad. (Efeso 5:3, 4) Dagiti Kasuratan pagbalinennatayo met a sipapanunot nga amin a konektado iti Babilonia a Dakkel, ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion, ket narugit. (Apocalipsis 18:2-4) Dagiti pannakailadawan dagiti didiosna ket maaw-awagan “makarimon a didiosen.” (Jeremias 50:2) Maiyanatup, ngarud, a dagidiay makaadal ti nadalus a pagsasao masapul nga ibellengdan dagiti pisikal a ramramit ti ulbod a panagdayaw, ilaksid dagiti sursurona, lumapsut manipud kadagiti ramrambakna, ken kasta met ikkaten manipud sasaoda ti aniaman a balbalikas a mangipanayag ti di umiso a panagpampanunotna. Malaksid iti daytoy, idiay Apocalipsis 16:13-16, mapakdaarantayo a ti propaganda a mangur-urnong kadagiti nasnasion a maibusor ti Pagarian ti Dios ket narugit met, ta impaltiing dagiti sairo. Gapuna masapul nga alibtaktayo a di mangipalubos ti aniaman kadagitoy narugit a bambanag a mangrugit ti panagsaotayo.
21. Aniat’ adda pay iti nadalus a pagsasao a kanayonan dagiti sasao a nausar?
21 Ti ad-adalentayo ket maaw-awagan pagsasao, ken maiyanatup a kasta, ngem di kayat a sawen dayta a dagidiay agsasao iti dayta ket basta adalenda laeng no kasano nga usaren dagiti ebkas a kadawyanen kadagiti tattao ni Jehova. Ti tono ti timektayo, langa ti rupatayo, ken dagiti panagkumpas napategda met. Mabalin a mangipaawatda kadagiti mensahe a saan maiyebkas iti sasao laeng. Kadarato nga isilnagda no aniat’ pudno a naguneg kadatayo. Maipamatmatda no naparmektayon ti imun, panagsusuppiat, ken panagpungpungtot, nga aminda ket ar-aramid ti managbasol a lasag. No sibubulos nga agan-andar iti biagtayo ti espiritu ti Dios, ti bungana maiparangarang iti wagas ti intay pannakisasao kadagiti dadduma.—Galacia 5:19-23; Efeso 4:31, 32.
22. No maadaltayo a naimbag ti nadalus a pagsasao, kasano nga apektaranna ti panangaramidtayo kadagiti pangngeddeng?
22 Asinoman a nakaadalen ti baro a pagsasao ammona a nagtengannan ti pudno a tanda ti irarang-ay no makitanan ti bagina nga aktual nga agpampanunoten iti baro a pagsasao, imbes nga agipatpatarus manipud katutubo a pagsasaona. Gapuna, met, no adalentayo ti kinapudno, pagreggetan nga iyaplikar dayta iti panagbiagtayo, ken regular nga iranud dayta kadagiti dadduma, agin-inut a makitatayo ti bagbagitayo nga agpampanunot sigun iti kinapudno. Saantayto nga agnanayon a mangidildilig ti daan manipud iti baro ken pagrigrigatan ti agaramid ti panagpili. Uray kadagiti babassit a bambanag, umay iti isiptayo dagiti prinsipio ti Biblia a mangted ti kasapulan a pannakaiwanwan.—Proverbio 4:1-12.
23. Aniaman ti mabalin a katutubo a pagsasaoda, aniat’ mangipakita a dagiti Saksi ni Jehova iti intero a daga aminda agsasaoda ti nadalus a pagsasao?
23 Pudno a rinibribo dagiti pagsasao nga us-usaren ti sangatauan, ngem ti nadalus a pagsasao mabalin a maiyebkas kadagitoy amin. Sangsangkamaysa, iti intero a daga, dagiti Saksi ni Jehova us-usarenda a naimbag ti nadalus a pagsasao bayat nga agserserbida a situtunos a mangmangted ti publiko a pammaneknek a mangiyeg dayaw ken Jehova, ti naayat a Diostayo.
Dagiti Saludsod a Pangrepaso
◻ Aniat’ nairaman iti sagut ti panagsao?
◻ Ania ti nadalus a pagsasao?
◻ Kadagiti siasino a natungpal ti Sofonias 3:9?
◻ Kasanot’ panangtedtayo ti ebidensia a pudpudno nga ayatentayo ti nadalus a pagsasao?
[Ladawan iti panid 23]
Dagidiay a makaammo ti nadalus a pagsasao iranudda dayta kadagiti sabsabali
[Ladawan iti panid 25]
Aniaman ti katutubo a pagsasaoda, dagiti Saksi ni Jehova iti sangalubongan agsasaoda ti nadalus a pagsasao