Panawen ti Panagsalukag

“Iti isuamin a nasnasion masapul a maikaskasaba nga umuna ti naimbag a damag. . . . Ngem ti nakapagibtur agingga iti panungpalan isunto ti maisalakan.”​—MARCOS 13:10, 13.

 1. Apay a rumbeng nga agibturtayo ken ditay koma maupay?

MASAPUL nga agibturtayo​—iti tengnga ti awanan pammati ken tiritir a kaputotan! Manipud idi 1914 nagbalin a nakadakdakes ti maysa a kaputotan dagiti tattao, kas idi kaaldawan ni Jesus. Ket agraraira ita ti kinadakes iti sangalubongan. Kadagitoy “maudi nga al-aldaw,” mapaspasaran ti sangatauan dagiti “napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan” nga inladawan ni apostol Pablo. ‘Dagiti nadangkes a tattao ken dagiti agpampammarang rumang-aydanto manipud dakes nga agturong iti dakdakes pay.’ Nalawag, “ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes,” ni Satanas a Diablo, a mangar-aramid ita iti kamaudianan a panagregget a mangdadael iti daga. Ngem dikay koma maupay! Adda sumungsungad a “dakkel a rigat” a mangyeg iti manayon a bang-ar kadagiti amin nga agayat iti kinalinteg.​—2 Timoteo 3:1-5, 13; 1 Juan 5:19; Apocalipsis 7:14.

 2. Kasano a natungpal ti padto idi 1914?

² Makaparagsak, intronon ni Jehova ni Apo Jesu-Kristo idiay langit, kas panagsagana iti panangpukaw kadagiti naulpit a kabusor ti sangatauan. (Apocalipsis 11:15) Kas iti umuna a panagparang ti Mesias, natungpal metten iti daytoy a siglo ti naisangsangayan a padto nga inlanad ni Daniel. Iti Daniel 4:16, 17, 32, naibaga kadatayo ti maipapan iti pannakaisardeng ti maikari a turay iti rabaw ti daga iti las-ud ti “pito a panawen.” Iti kangrunaan a kaitungpalanda, agdagup dagitoy pito a panawen iti pito a Biblikal a tawen, a tunggal maysa ket buklen ti 360 nga ‘aldaw,’ wenno 2,520 a tawen amin.a Nangrugi dagitoy idi 607 K.K.P., idi rinugian ti Babilonia nga ibaddebaddek ti pagarian ti Israel, ken nagpatingga idi 1914 K.P., ti tawen a pannakaitrono ni Jesus idiay langit kas maikari nga Ari ti sangatauan. Iti kasta naggibus ti “naituding a pampanawen dagiti nasion.” (Lucas 21:24) Ngem nagkedked dagiti nasion nga agpasakup iti um-umay a Mesianiko a Pagarian.​—Salmo 2:1-6, 10-12; 110:1, 2.

3, 4. (a) Aniat’ pagaspingan dagiti pasamak idi umuna a siglo ken iti tiempotayo? (b) Aniada a mainaig a salsaludsod ti tumaud?

³ Idi asidegen ti maika-70 a lawas dagiti tawen (29-36 K.P.), ken kasta met idi asidegen ti tawen 1914, sinegseggaan dagiti managbuteng-Dios a tattao ti idadateng ti Mesias. Ket pudno a dimteng! Nupay kasta, iti tunggal gundaway, ti wagas a panagparangna ket naiduma iti ninamnamada. Kasta met, iti tunggal gundaway, kalpasan ti ababa a tiempo, nadusa kamaudiananna ti maysa a dakes a “kaputotan” iti panangibilin ti Dios.​—Mateo 24:34.

⁴ Iti napalabas nga artikulo, nakitatayo no kasano a nanungpal ti dakes a Judio a kaputotan a nangkalikagum iti ipapatay ni Jesus. Komusta met ngay ti dakes a kaputotan ti sangatauan nga uray ita ket bumusbusor wenno di mangikankano kenkuana? Kaanonto a maukom daytoy awanan pammati a kaputotan?

“Agtultuloykayo nga Agbantay”!

 5. (a) Aniat’ nasayaat a rason a saanen a masapul a maammuantayo ti “aldaw ken oras” ni Jehova? (b) Sigun ken Marcos, ginibusan ni Jesus ti padtona iti ania a nainsiriban a balakad?

⁵ Kalpasan ti panangipadtona kadagiti pasamak a mangiturong iti tiempo ti “dakkel a rigat,” innayon ni Jesus: “Maipapan iti dayta nga aldaw ken oras awan ti asinoman a makaammo, uray dagiti anghel ti langlangit wenno uray ti Anak, no di laeng ti Ama.” (Mateo 24:3-36; Marcos 13:3-32) Saanen a kasapulan a maammuantayo ti eksakto a panawen a pannakapasamak dagiti bambanag. Imbes ketdi, ti panunotentayo isu ti panagsalukag, panangsukay iti natibker a pammati, ken panagserbi a siaagawa ken Jehova​—saan nga iti panangpattapatta iti petsa. Ginibusan ni Jesus ti naindaklan a padtona a kunkunana: “Agtultuloykayo a kumitkita, agtultuloykayo a siririing, ta dikay ammo no kaano ti naituding a tiempo. . . . Agtultuloykayo nga agbantay . . . Ti kunaek kadakayo kunaek kadagiti isuamin, Agtultuloykayo nga agbantay.” (Marcos 13:33-37) Adda peggad iti kasipngetan ti lubong itatta. Masapul nga agsalukagtay a kanayon!​—Roma 13:11-13.

 6. (a) Iti ania a nayangkla koma ti pammatitayo? (b) Kasanot’ ‘panangbilangtay iti al-aldawtayo’? (c) Aniat’ kangrunaan a kayat a sawen ni Jesus iti “kaputotan”?

⁶ Saan laeng a kasapulan nga ipangagtayo dagiti naipaltiing a padto maipanggep kadagitoy maudi nga al-aldaw ti dakes a sistema no di ket masapul nga iyangklatay ti pammatitayo kangrunaanna iti napateg a daton ni Kristo Jesus ken kadagiti nakaskasdaaw a kari ti Dios a naibatay iti dayta. (Hebreo 6:17-19; 9:14; 1 Pedro 1:18, 19; 2 Pedro 1:16-19) Gapu ta magagaranda a makakita iti panagpatingga daytoy dakes a sistema, adda dagiti tiempo a pinattapatta ti ili ni Jehova ti panawen a panagbettak ti “dakkel a rigat,” nga innaigda pay ketdi daytoy kadagiti kalkulasion iti kapaut ti panagbiag ti maysa a kaputotan nanipud 1914. Nupay kasta, ‘magun-odtay ti puso a manakem,’ saan a babaen ti panangpattapatta no mano a tawen wenno aldaw ti mangbukel iti maysa a kaputotan, no di ket babaen ti panangpanunot no kasanot’ ‘panangbilangtayo kadagiti al-aldawtayo’ iti sirarag-o a panangidaydayaw ken Jehova. (Salmo 90:12) Imbes a mangted iti pagrukodan iti panawen, ti termino a “kaputotan” nga inaramat ni Jesus ket agaplikar kangrunaanna kadagiti agkakapanawenan a tattao nga agbibiag iti las-ud ti maysa a historikal a panawen, agraman dagiti kababalin a pakailasinanda.b

 7. Aniat’ insurat ti maysa a propesor iti historia maipapan iti “kaputotan ti 1914,” ken kasano a nainaig daytoy iti padto ni Jesus?

⁷ Maitunos iti dayta, iti librona a The Generation of 1914, insurat ni Robert Wohl, maysa a propesor iti historia: “Ti historikal a kaputotan ket saan a madepinar babaen kadagiti kronolohikal a beddengna . . . Dayta ket saan a maysa a sona dagiti petsa.” Ngem kinunana a nangparnuay ti Gubat Sangalubongan I iti “nakaro a pannakarikna iti pannakaisina iti napalabas,” sana innayon: “Pulos a di maiwaksi iti panunot dagidiay nakalasat iti gubat ti panagpatingga ti maysa a lubong ken panagrugi ti sabali idi Agosto 1914.” Pudno la unay dayta! Ipaganetget dayta ti nagpateg a banag. Mapaspasaran “daytoy a kaputotan” ti sangatauan dagiti nakaam-amak a panagbalbaliw nanipud 1914. Naimatanganna ti pannakadaripespes ti daga iti dara ti riniwriw a tattao. Agraraira iti intero a lubong dagiti gubat, panangikisap iti pulí, terorismo, krimen, ken kinakillo. Agsaksaknap iti lubong ti bisin, sakit, ken imoralidad. Impadto ni Jesus: “Dakayo met, inton makitayo [dagiti adalanna] a mapaspasamak dagitoy a bambanag, ammuenyo a ti pagarian ti Dios asidegen. Pudno kunak kadakayo, Daytoy a kaputotan dinto pulos lumabas agingga nga amin a bambanag mapasamakda.”​—Lucas 21:31, 32.

 8. Kasano nga impaganetget dagiti mammadto ni Jehova a masapul nga agsalukagtayo a kanayon?

⁸ Wen, asidegen ti naan-anay a panagballigi ti Mesianiko a Pagarian! Gapuna, adda kadi maganabtayo iti panangsapul kadagiti petsa wenno panangpattapatta iti literal a kapaut ti panagbiag ti maysa a “kaputotan”? Awan! Silalawag a kuna ti Habacuc 2:3: “Ti sirmata agpaay pay laeng iti nadutokan a panawen, ken agsiglat a tumurong iti pannakatungpal, ket saanto nga agulbod. Nupay no agtaktak, isu urayem, ta pudno nga umayto, a dinto agbayag.” Umasideg nga umasideg ti aldaw a panangsingir ni Jehova.​—Jeremias 25:31-33; Malakias 4:1.

 9. Aniada a pasamak manipud idi 1914 ti mangipakita nga ababan ti tiempo?

⁹ Idi nangrugi nga agturay ti Pagarian ni Kristo idi 1914, naigarangugong ni Satanas ditoy daga. Kaipapanan daytoy nga “asi pay ti daga . . . agsipud ta ti Diablo immulog kadakayo, nga addaan iti dakkel nga unget, yantangay ammona nga ababan ti periodo ti tiempona.” (Apocalipsis 12:12) Kinapudnona, ababan dayta a tiempo no idilig iti rinibu a tawen a panagturay ni Satanas. Asidegen ti Pagarian, kasta met ti aldaw ken oras a panangdusa ni Jehova iti daytoy nadangkes a kaputotan!​—Proverbio 3:25; 10:24, 25.

Ti “Kaputotan” nga Aglabas

10. Kasano a “daytoy a kaputotan” ket kas idi kaaldawan ni Noe?

¹⁰ Sukimatentay a nalaing ti sasao ni Jesus iti Mateo 24:34, 35: “Pudno kunak kadakayo a daytoy a kaputotan dinto pulos lumabas agingga nga amin dagitoy a bambanag mapasamakda. Ti langit ken daga aglabasdanto, ngem dagiti sasaok didanto pulos aglabas.” Ipakita ti sumaruno a sasao ni Jesus nga ‘awan ti makaammo iti dayta nga aldaw ken oras.’ Napatpateg pay, ipakitana a masapul a liklikantay dagiti silo a nanglikmut kadatayo iti daytoy a kaputotan. Isu nga innayon ni Jesus: “Ta kas iti kaaldawan idi ni Noe, kastanto ti kaadda ti Anak ti tao. Ta kas kadakuada idi kadagidiay nga al-aldaw kasakbayan ti layus, a mangmangan ken umin-inumda, mangas-asawa dagiti lallaki ken maiyas-asawa dagiti babbai, agingga iti aldaw a ni Noe simrek iti daong; ket dida nangikankano agingga a ti layus immay ket inyanudna amin ida, kastanto ti kaadda ti Anak ti tao.” (Mateo 24:36-39) Pinagdilig ditoy ni Jesus ti kaputotan idi kaaldawanna ken ti kaputotan idi kaaldawan ni Noe.​—Genesis 6:5, 9; footnote iti Ingles.

11. Ania a panamagdilig kadagiti ‘kaputotan’ ti inaramid ni Jesus, kas inlanad da Mateo ken Lucas?

¹¹ Saan a daytoy ti damo a pannakangngeg dagiti apostol iti daytoy a panamagdilig ni Jesus kadagiti ‘kaputotan,’ ta sumagmamano nga aldaw sakbayna kinunana maipanggep iti bagina: “Ti Anak ti tao . . . masapul nga agpasar iti adu a panagsagaba ket ilaksid daytoy a kaputotan. Mainayon pay, kas iti napasamak idi kaaldawan ni Noe, kastanto met iti kaaldawan ti Anak ti tao.” (Lucas 17:24-26) No kasta, adda agpada a panamagdilig iti Mateo kapitulo 24 ken Lucas kapitulo 17. Idi kaaldawan ni Noe, ti “amin a lasag [a] pinadakesda ti dalanda iti rabaw ti daga” ken inkisap ti Layus ket isu ti “daytoy a kaputotan.” Idi kaaldawan ni Jesus, dagiti apostata a Judio a nangilaksid ken Jesus ket isu ti “daytoy a kaputotan.”​—Genesis 6:11, 12; 7:1.

12, 13. (a) Ania ita “daytoy a kaputotan” a masapul nga aglabas? (b) Kasano a sarsarangten ita ti ili ni Jehova daytoy “nakillo ken natiritir a kaputotan”?

¹² Gapuna, iti maudi a kaitungpalan ti padto ni Jesus itatta, “daytoy a kaputotan” ket nalawag nga agaplikar kadagiti tattao iti daga a makaim-imatang iti pagilasinan ti kaadda ni Kristo ngem madi a mangbalbaliw iti kabibiagda. Iti kasupadina, kas ad-adalan ni Jesus saantay a pasukog iti wagas ti panagbiag “daytoy a kaputotan.” Nupay addatayo iti lubong, masapul a saantay a paset dayta, “ta asidegen ti naituding a tiempo.” (Apocalipsis 1:3; Juan 17:16) Balakadannatay ni apostol Pablo: “Itultuloyyo nga aramiden ti isuamin a bambanag nga awan panagtantanabutob ken panagririkkiar, tapno awan pakababalawanyo ken natarnawkay koma, annak ti Dios nga awan pakapilawanna iti tengnga ti nakillo ken natiritir a kaputotan, nga iti tengngada agsilsilnagkayo kas silsilaw iti lubong.”​—Filipos 2:14, 15; Colosas 3:5-10; 1 Juan 2:15-17.

¹³ Saan laeng a ti panangipakita iti nadalus a Nakristianuan a personalidad ti ramanen ti ‘panagsilnagtayo kas silsilaw’ no di ket, kangrunaan iti amin, panangtungpal iti naimpadtuan a bilin ni Jesus: “Daytoy naimbag a damag ti pagarian maikaskasabanto iti isuamin a mapagnaedan a daga a maipaay a pangsaksi kadagiti isuamin a nasnasion; ket iti kasta umayton ti panungpalan.” (Mateo 24:14) Awan ti tao a makaibaga no kaano dayta a panungpalan, ngem ammotayo nga umayto ti panungpalan “daytoy a kaputotan” dagiti nadangkes a tattao apaman a naipaayen ti pammaneknek iti kapkapnekan ti Dios “agingga iti kaadaywan a paset ti daga.”​—Aramid 1:8.

“Dayta nga Aldaw ken Oras”

14. Ania a balakad ti impaay da Jesus ken Pablo maipapan kadagiti “tiempo ken pampanawen,” ken kasano komat’ panagtignaytayo?

¹⁴ No nairingpasen ti sangalubongan a panangsaksi iti kasaknap a kayat ni Jehova, isunto metten ti “aldaw ken oras” a panangdadaelna iti daytoy a sistema ti lubong. Saanen a masapul a maipakauna kadatayo ti petsa. Gapuna, kas panangsurot iti ulidan ni Jesus, imbalakad ni apostol Pablo: “Ita no maipapan kadagiti tiempo ken pampanawen, kakabsat, awan pakasapulanyo a maisurat kadakayo. Ta dakayo a mismo ammoyo unay a ti aldaw ni Jehova umay nga apagpag-isu a kas maysa a mannanakaw iti rabii. Inton sasawenda: ‘Talna ken talged!’ iti kasta giddato nga umayto kadakuada ti kellaat a pannakadadael kas iti ut-ot ti panagrigat nga umay iti maysa a masikog a babai; ket didanto pulos makalisi.” Imutektekanyo ti inyunay-unay ni Pablo: “Inton sasawenda.” Wen, inton sasawenda ti “talna ken talged,” iti panawen a di ninamnama, kellaatto a maiwayat ti panangukom ti Dios. Anian a mayanatup ti balakad ni Pablo: “No kasta, ngarud, ditay koma maturog a kas iti ar-aramiden dagiti dadduma, no di ket agtalinaedtayo koma a siririing ket sipupuottayo”!​—1 Tesalonica 5:1-3, 6; kitaenyo met ti 1Te 5 bersikulo 7-11; Aramid 1:7.

15, 16. (a) Apay a ditay koma panunoten nga ad-adda a mabayag pay ti Armagedon ngem iti mabalin nga impagaruptayo? (b) Kasano a maitan-ok ti kinasoberano ni Jehova iti asideg a masanguanan?

¹⁵ Kayat kadi a sawen daytoy nalawlawag a pannakaawattayo iti “daytoy a kaputotan” nga ad-adda a mabayag pay ti Armagedon ngem iti impagaruptayo? Saan a pulos! Nupay ditay ammo ti “aldaw ken oras,” kanayon nga ammo ni Jehova a Dios dayta, ken saan nga agbalbaliw. (Malakias 3:6) Nalawag, umun-uneg ti pannakailumlom ti lubong nga agturong iti naan-anay a pannakadadaelna. Ad-adda a masapul nga itultuloytay ti agsalukag. Impalgaken kadatayo ni Jehova “dagiti bambanag a masapul a maaramid iti mabiit,” ket agtignaytay koma a buyogen ti naan-anay a pannakarikna iti kinaganat.​—Apocalipsis 1:1; 11:18; 16:14, 16.

¹⁶ Bayat nga umas-asideg ti tiempo, itultuloyyo ti agsalukag, ta asidegen a dadaelen ni Jehova ti intero a sistema ni Satanas! (Jeremias 25:29-31) Kuna ni Jehova: “Padayagekto ti bagik met laeng ken pasantuekto ti bagik met laeng ket agpakaammoakto iti imatang dagiti adu a nasion; ket maammuandanto a siak ni Jehova.” (Ezequiel 38:23) Asidegen dayta a nagpateg nga “aldaw ni Jehova”!​—Joel 1:15; 2:1, 2; Amos 5:18-20; Sofonias 2:2, 3.

Nalinteg a “Baro a Langlangit ken Maysa a Baro a Daga”

17, 18. (a) Sigun kada Jesus ken Pedro, kasano nga aglabas “daytoy a kaputotan”? (b) Apay nga itultuloytay koma ti agsalukag no iti kababalin ken ar-aramid ti nadiosan a debosion?

¹⁷ Maipanggep ‘kadagitoy amin a bambanag a masapul a mapasamak’ kinuna ni Jesus: “Ti langit ken daga aglabasdanto, ngem dagiti sasaok didanto pulos aglabas.” (Mateo 24:34, 35) Mabalin a ti adda iti panunot ni Jesus ket isu ti “langit ken daga”​—dagiti agtuturay ken dagiti iturayan​—“daytoy a kaputotan.” Inaramat ni apostol Pedro ti umasping a sasao iti panangdakamatna iti “langlangit ken ti daga nga adda ita,” a “naidulin a maipaay iti apuy ken maisagsaganada iti aldaw ti panangukom ken ti pannakadadael dagiti di nadiosan a tattao.” Kalpasanna inladawanna no kasanonto nga ‘umay ti aldaw ni Jehova a kasla mannanakaw, nga iti dayta ti langlangit [dagiti gobierno] aglabasdanto” agraman ti rinuker a natauan a kagimongan, wenno “daga,” ken dagiti dakes nga aramidna. Sa binalakadannatay ti apostol a maaddaan iti “nasantuan a panagbibiag ken ar-aramid ti nadiosan a debosion, [bayat] nga ur-urayentayo ken agtaltalinaed a silalagip unay iti kaadda ti aldaw ni Jehova, a babaen iti dayta ti langlangit gapu ta maur-uramda marunawdanto ket ti el-elemento gapu ta nakabarbarada unay malunagdanto!” Aniat’ sumaruno? Iturong ni Pedro ti atensiontayo iti ‘baro a langlangit ken maysa a baro a daga a pagtaenganto ti kinalinteg.’​—2 Pedro 3:7, 10-13.c

¹⁸ Dagita a “baro a langlangit,” ti turay ti Pagarian babaen ken Kristo Jesus ken dagiti kakaduana nga ar-ari, mangiburaydanto kadagiti bendision iti nalinteg a “baro a daga” a kagimongan ti sangatauan. Maysakay kadi a mainanama a kameng dayta a kagimongan? No kasta, adda rasonyo nga agrag-o iti naindaklan a masakbayan!​—Isaias 65:17-19; Apocalipsis 21:1-5.

19. Ania a naindaklan a pribilehio ti matagiragsaktay ita?

¹⁹ Wen, madama pay ketdin a maur-urnong ti maysa a nalinteg a “kaputotan” ti sangatauan. Mangipapaay ita ti napulotan a “matalek ken masirib nga adipen” iti nadibinuan a sursuro maitunos kadagiti sasao ti Salmo 78:1, 4: “Ipangagmo, O ilik, ti lintegko; yallingagmo dagita lapayagmo kadagiti sao ti ngiwatko . . . , nga ibagbagamto iti kaputotan a sumaruno dagiti pakaidaydayawan ni Jehova ken ti kinapigsana ken dagiti nakaskasdaaw nga ar-aramid nga inaramidna.” (Mateo 24:45-47) Idi Abril 14 itoy a tawen, iti nasurok a 75,500 a kongregasion iti 230 a pagilian, nasurok a 12,000,000 a tattao iti aglikmut ti daga ti timmabuno iti Panglaglagip iti ipapatay ni Kristo. Maysakay kadi kadakuada? Sapay koma ta isaadyo ti pammatiyo ken Kristo Jesus ken ‘umawagkay iti nagan ni Jehova maipaay iti pannakaisalakan.’​—Roma 10:10-13.

20. Tangay “ti tiempo a nabati ket napaababa,” kasanot’ rumbeng a panagsalukagtayo, ken aniat’ manamnamatayo?

²⁰ “Ti tiempo a nabati ket napaababa,” kinuna ni apostol Pablo. Gapuna, tiempon tapno agtalinaed a siririing ken naagawa iti trabaho ni Jehova, bayat nga ibturantay dagiti suot ken gura nga iyeg ti nadangkes a kaputotan ti sangatauan. (1 Corinto 7:29; Mateo 10:22; 24:13, 14) Itultuloytay ti agridam, a siputantay dagiti amin a bambanag a naipadto iti Biblia a dumteng iti “daytoy a kaputotan.” (Lucas 21:31-33) No malasattay dagitoy a bambanag ken maaddaan iti inanamongan-Dios a takder iti imatang ti Anak ti tao, nalabit magun-odtayto iti kamaudiananna ti gunggona a biag nga agnanayon.

[Dagiti Footnote]

Dagiti Saludsod a Pangrepaso:

◻ Tangay nakitatayon ti kaitungpalan ti Daniel 4:32, kasanot’ ‘panagtultuloytayo nga agbantay’ ita?

◻ Kasano nga ipabigbig dagiti Ebanghelio da Mateo ken Lucas “daytoy a kaputotan”?

◻ Bayat nga ur-urayentayo “dayta nga aldaw ken oras,” aniat’ mapalpaliiwtayo, ken kasano komat’ panagtignaytayo?

◻ Ti namnama iti nalinteg a “baro a langlangit ken ti maysa a baro a daga” paregtaennatay koma a mangaramid iti ania?

[Dagiti Ladawan iti panid 17]

Mabang-aranto dagiti agsagsagaba a tattao inton aglabas daytoy naranggas, dakes a kaputotan

[Credit Line]

Alexandra Boulat/Sipa Press

[Credit Line]

Kannigid ken baba: Luc Delahaye/Sipa Press

[Ladawan iti panid 18]

Asidegen ti nadayag a “baro a langlangit ken ti maysa a baro a daga” nga agpaay iti amin a pulí ti sangatauan