Impluensia Dagiti Kapatadan—Pagimbaganyo Kadi?
Nakayanakan a tarigagayantay amin nga akseptarendatayo dagiti kapatadantayo. Awan ti mayat a maipuera wenno mailaksid. Ngarud, iti nagduduma a pamay-an, im-impluensiaandatayo dagiti kapatadantayo.
TI KAPATADAN ket nadepinar kas “daydiay kapatas ti maysa; . . . daydiay kapada iti nakaikamengan a kagimongan, nangnangruna iti edad, tukad, wenno kasasaad.” Ti met impluensia dagiti kapatadan isu daydiay puersa a pangguyod dagiti kapatadan tapno tumuladtayo iti panagpampanunot wenno panagtigtignayda, naigagara man wenno saan. Gagangay a mamatmatan a negatibo ti impluensia dagiti kapatadan. Ngem, kas makitatayto, mapagbalintayo dayta a pagimbagantayo.
Impluensia Kadagiti Amin nga Agkakataeb
Saan la a kadagiti agtutubo nga adda impluensia ti kapatadan; apektaranna amin nga edad. Madlaw nga adda impluensiana no agsalsaludsodtayon iti kakastoy: “Apay ketdi a diak aramiden no ar-aramiden met ti dadduma?” “Apay koma a kankanayonak a naiduma?” “Ania ngata ti panunoten wenno maibaga dagiti dadduma?” “Agdi-date ken agkakasar aminen dagiti gagayyemko, malaksid kaniak. Adda kadi madi kaniak?”
Nupay ti panangpilit a sumurot ket mapasamak iti amin nga agkakataeb, agparang a napigpigsa daytoy bayat iti kinaagtutubo. Kuna ti The World Book Encyclopedia a “naigalut ti kaaduan nga agtutubo kadagiti kataebda—dagiti gagayyem ken am-ammoda. Biroken dagiti tin-edyer ti anamong dagiti kapatadanda imbes nga iti nagannak kadakuada, ket nalabit a balbaliwanda ti kababalinda tapno magun-odda dayta nga anamong.” Innayonna a dagiti tin-edyer “ipagarupda a normal ti panagmataenganda no awaten ken kayaten ida dagiti kapatadanda.” Dayta ti gapuna nga “agbalinda nga okupado kadagiti bambanag nga ipagarupda a mangapektar iti kinalatakda, kas iti estilo ti panagkawkawesda, abilidad a mangidaulo, ken kinalaing a maki-date.”
Dagiti desision dagiti naasawaan maipapan iti no ania a balay ti gatangen wenno abanganda, no ania a modelo ti lugan ti manehuenda, no maaddaanda iti anak wenno saan, ken adu pay a sabali a bambanag ket maimpluensiaan babaen ti kapatadanda—no ania ti maakseptar iti komunidad, kadagiti kakadua wenno etniko a grupoda. Mailumlom pay ketdi dagiti dadduma a pamilia iti utang tapno laeng mapatasanda ti material a sanikua dagiti kaarruba ken kapatadanda. Wen, iparangarang dagiti kalat, pampanunot, ken desisiontayo ti di madlaw a kinabileg ti impluensia dagiti kapatadan. Gapu iti kinabilegna, mabalintay kadi a pagbalinen ti impluensia ti kapatadantayo a pagsayaatantayo, tapno matulongannatayo iti dalan a kayattay a turongen? Sigurado a kabaelantayo!
Pananggundaway iti Naimbag nga Impluensia ti Kapatadan
Ammo dagiti doktor ken dadduma a propesional iti salun-at ti pateg ti kaadda dagiti optimistiko a tattao ken dadduma a makapasalun-at nga impluensia iti likmut dagiti pasienteda. Ti kasta a kasasaad ti mangpapartak iti panagpaimbag. Kas pagarigan, dagiti tattao a napukolan masansan a matulonganda kabayatan ti nabayag a proseso ti pisikal ken emosional a panagpaimbag babaen ti nasayaat nga ulidan ken pammaregta dagiti nagsagaba met iti kasta. Nalawag, nasayaat a gundawayantayo ti umiso nga impluensia dagiti kapatadan no makipulapoltayo kadagiti nasayaat a kakadua a pakairamanan dagiti optimistiko, mapagwadan a tattao.
Agaplikar met daytoy a prinsipio iti uneg ti kongregasion Kristiano, yantangay ti positibo nga impluensia dagiti kakadua ti maysa kadagiti makagapu no apay a binilin ni Jehova ti ilina nga agtataripnong a regular. Idagadag ti Dios kadatayo a ‘paregtaen[tayo] ti maysa ken maysa iti ayat ken nasayaat nga aramid ken agpipinnaregtatayo.’ (Hebreo 10:24, 25) Napateg unay ti kasta a panagpipinnaregta gapu iti kinaadu dagiti negatibo ken makadangran nga impluensia iti agdama a lubong. Maigapu kadagitoy nga impluensia, masapul nga ‘umagawa a sipipinget’ dagiti Kristiano tapno makapagtalinaedda a natibker iti naespirituan. (Lucas 13:24) Ngarud, kasapulan ken ipategtayo ti naayat a suporta dagiti kapammatiantayo. Kanayonanna, mabalin a nasken nga anduran ti dadduma dagiti ‘siit ti lasag,’ nalabit saksakit wenno an-annayen. (2 Corinto 12:7) Nalabit ikagkagumaan ti dadduma a parmeken dagiti dakes nga ugali wenno panagleddaang, wenno marigatanda kadagiti responsabilidad iti biag. No kasta, masiribtayo no makikaduatayo kadagiti tattao a nadekket ken Jehova a Dios ken naragsak nga agserserbi kenkuana. Dagiti kasta a kakadua ti mangpabileg ken tumulong kadatayo nga ‘agibtur agingga iti panungpalan.’—Mateo 24:13.
No pilientay dagiti umiso a pakikaduaantayo, no kasta makontroltayo ti impluensiada kadatayo. Maysa pay, dagiti nasayaat a naespirituan a taraon ken praktikal a panangiwanwan a maipapaay kadagiti Nakristianuan a gimong parayrayenna ti pammaregta nga aggapu kadagiti kapatadantayo.
Siempre, saan a kanayon a nalaka ti itatabuno kadagiti Nakristianuan a gimong. Nalabit bassit wenno awan pay ketdi ti suporta dagiti assawa ti dadduma, nalabit adda ubbing a parubuatan ti dadduma, ken pagluganan ti mabalin a parikut ti dadduma. Ngem panunotenyo: No diyo ipalubos dagitoy a tubeng a manglapped kadakayo, nalabit a ti ulidanyo ti mangpabileg kadagiti dadduma nga adda kadagiti umarngi a kasasaad. Iti sabali a pannao, saan laeng a nasayaat nga ulidan ti maipaayyo ken dagiti kas kadakayo no di pay ket makagunggona nga impluensia dagiti kakadua—daydiay saan a maipilpilit.
Kinapudnona, ni apostol Pablo, a nangsaranget a mismo kadagiti adu a rigat ken tubeng, pinaregtana dagiti Kristiano a tuladenda ti nasayaat nga ulidanna ken ti ulidan dagiti dadduma a nataengan a Kristiano. Kinunana: “Agkaykaysakayo nga agbalin a tumutulad kaniak, kakabsat, ket matmatanyo dagidiay magmagna iti wagas a maitunos iti ulidanmi nga adda kadakayo.” (Filipos 3:17; 4:9) Tinulad dagiti nagkauna a Kristiano idiay Tesalonica ti nasayaat nga ulidan ni Pablo. Maipapan kadakuada, insurat ni Pablo: “Nagbalinkayo a tumutulad kadakami ken iti Apo, yantangay inawatyo ti sao iti sidong ti adu a rigat buyogen ti rag-o ti nasantuan nga espiritu, iti kasta nagbalinkayo a pagulidanan dagiti isuamin a manamati idiay Macedonia ken idiay Acaya.” (1 Tesalonica 1:6, 7) Mabalin a kastanto met ti epekto ti positibo a kababalin ken ulidantayo kadagiti pakilanglangenantayo.
Liklikanyo Dagiti Dakes nga Impluensia
No kayattay a liklikan ti madi nga impluensia dagiti kapatadan, masapul a sarangtentayo ti impluensia ‘dagidiay magna a maitunos iti lasag.’ (Roma 8:4,5; 1 Juan 2:15-17) Ta no saan, pagbaw-ingennatayo ti makadangran nga impluensia ti kapatadan manipud ken Jehova ken iti nainsiriban a balakadna. Kuna ti Proverbio 13:20: “Makikuyogka kadagiti masirib a tattao, ket masiribkanto; ngem ti makikuyog kadagiti maag pagsikorannanto.” Adda kadi am-ammoyo a dakes ti nagbanaganna gapu iti madi nga impluensia ti kapatadan? Kas pagarigan, adda sumagmamano a Kristiano a naituggod iti materialismo, imoralidad, wenno nagdroga ken nagin-inum gapu iti impluensia dagiti kapatadanda.
Uray iti uneg ti kongregasion Kristiano, mabalinnatay nga apektaran ti dakes nga impluensia dagiti kapatadan no makisinninged kadagiti nakapuy ti espiritualidadda. (1 Corinto 15:33; 2 Tesalonica 3:14) Masansan a saan nga interesado dagiti kasta a tattao a makipatang maipapan kadagiti naespirituan a bambanag; mabalin nga uyawenda pay ketdi dagidiay a kaay-ayoda ti kakasta a panagsasarita. No dagitoy ti pilientayo a nasinged a kakaduatayo, mabalin a maimpluensiaandatayo, ket di agbayag kaslanton kadakuada ti panagpampanunot ken panagtigtignaytayo. Mabalin a dillawentayonto pay ketdin dagidiay napudno iti pammatida ken dagidiay mangikagkagumaan a rumang-ay iti naespirituan.—1 Timoteo 4:15.
Anian a nainsiriban ti makigayyem kadagidiay mangikagkagumaan a mangay-ayo ken Jehova, kadagidiay maragragsakan kadagiti naespirituan a bambanag! Dagiti kasta a kakadua ti tumulong kadatayo a mangiparangarang iti “sirib manipud ngato.” Dayta ket “umuna iti amin nadalus, sumaganad natalna, nainkalintegan, sisasagana nga agtulnog, napno iti asi ken naimbag a bungbunga, . . . di managinsisingpet.” (Santiago 3:17) Di kayat a sawen daytoy a naespirituan a bambanag laeng ti ammo a saritaen dagiti naespirituan ti panagpampanunotda a tattao. Kasumbangirna ketdi! Panunotenyo laengen dagiti nadumaduma a makapainteres a suheto a maisalsalaysay kadagiti publikasion ti Watch Tower a kas iti Agriingkayo! a magasin. Pudno a naruay dagiti makagunggona a topiko a mapagsasaritaan, ket babaen ti panaginteres iti nagduduma a suheto, iparparangarangtayo ti panangipategtayo iti biag ken iti aramid ni Jehova.
Kas iti nalaing nga agay-ayam iti tennis nga ad-adda a lumaing no makiay-ayam kadagiti agkakalaing nga umaayam, lumaingtayo met iti mental, emosional, ken naespirituan a pamay-an no nasayaat dagiti pakikadkaduaantayo. Iti kasumbangirna, dagiti saan a nasayaat a kakadua mabalin nga ituggoddatayo nga agbalin a managinsisingpet babaen ti panangisungsongda kadatayo iti doble-kara a panagbiag. Anian a nasaysayaat nga amang ti maaddaan iti nadalus a konsiensia buyogen ti panagraem iti bagi!
Sumagmamano a Nagunggonaan
Saan unay a narigat kadagiti kaaduan a tattao ti panagadal kadagiti doktrina ti Biblia agraman kadagiti moral ken naespirituan a kalikagumanna. Nupay kasta, mabalin a narigat ti panangyaplikar kadagitoy. Kas ipamatmat dagiti sumaganad a pagarigan, ti nasayaat nga impluensia dagiti kapatadan matulongandatayo nga agserbi ken Jehova iti amin a kararua.
Maysa a Saksi a kaduana ni baketna iti amin-tiempo a ministerio ti nagkuna a naapektaran dagiti kalatna iti biag gapu iti ulidan dagiti kapatadanna. Bayat ti panagbarona, masapul a sarkedanna dagiti dakes nga impluensia. Ngem pinilina kas gagayyemna dagidiay nangparegta kenkuana nga agbalin a regular iti ministerio ken iti itatabuno kadagiti Nakristianuan a gimong. Ti pannakitimpuyogna kadagitoy a kakadua ti nakatulong kenkuana nga agmataengan iti naespirituan.
Insurat ti maysa pay a Saksi: “Kalpasan ti panagkallaysami ken baketko, immakarkami iti kongregasion a pagserserbian kas regular pioneer ti maysa a pagassawaan a kaedadmi. Ti ulidanda ti nakatulong kadakami a simrek iti amin-tiempo a ministerio. Idi agangay, timmulongkami met a nangparayray iti espiritu ti kinapayunir iti kongregasion. Kas resultana, adu ti nagpayunir.”
Ti pannakikadkadua kadagidiay addaan iti teokratiko a kalat mapagbalinna a nalaka ti panagtulnog ken Jehova. Daytoy ti maysa pay a makagunggona nga epekto ti naimbag nga impluensia ti kapatadan. Maysa a Saksi a nangrugi iti amin-tiempo a ministerio bayat ti kinaagtutubona ken nagbalin nga agdaldaliasat a manangaywan idi agangay ti agserserbi itan iti maysa kadagiti sanga nga opisina ti Watch Tower Society. Insuratna: “Ti panagbisbisita dagiti amin-tiempo nga adipen iti pagtaenganmi ti maysa kadagiti kaunaan ken karagsakan a nakallalagip a pagteng bayat ti kinaubingko. Kanayon nga adda reserba a tugaw iti pangananmi para iti bisita. Maysa a manangaywan iti sirkito ti nangted kaniak iti bag a pangasaba idi agtawenak iti sangapulo. Impategko dayta a bag agingga ita.”
Bayat ti pananglagipna kadagiti tawen ti kinaagtutubona, innayon daytoy a Saksi: “Adu nga agtutubo a lallaki iti kongregasion ti madadaan a makipaset kadagiti aktibidad ti kongregasion, ket dagita nga ulidanda ti nanggutugot iti dadduma kadakami nga agtarigagay met iti kasta.” Dagiti nasayaat a kapatadan ti nakatulong iti daytoy nga agtutubo a rumang-ay kas iti tarubong nga agbalin a nasayaat, arig kayo a Kristiano a lalaki. Dakayo a nagannak, aw-awisenyo met laeng kadi iti pagtaenganyo dagidiay makaipaay iti positibo, makapabileg nga impluensia kadagiti annakyo?—Malakias 3:16.
Siempre, saan nga amin kadatayo ket makabael a makiraman iti amin-tiempo a ministerio kas iti kadakdakamat a kakabsat. Ngem masursurotayo amin nga ayaten ni Jehova ‘iti amin a puso, kararua, ken isip.’ (Mateo 22:37) Ti pilitayo a pakikadkaduaan dakkel ti maaramidanna a mangpatanor iti dayta nga ayat ket ngarud, iti namnamatayo a biag nga agnanayon.
Nangipaay ti salmista iti simple ngem epektibo a pananggun-od iti pudpudno a balligi iti biag: “Nagasat ti tao a saan a magna iti patigmaan dagiti nadangkes, ken saan nga agtalinaed iti dalan dagiti managbasol, ken saan nga agtugaw iti tugaw dagiti managsabsabrak. Ngem ti pakaragsakanna adda iti linteg ni Jehova; ket iti lintegna imutektekanna iti aldaw ken rabii. Ket isu kaslanto iti maysa a kayo a naimula iti sibay dagiti ay-ayus ti danum, nga ipaltuadna ti bungana iti karbenganna, a ti bulongna met saan a malaylay, ket isuamin nga aramidna rumang-ayto.”—Salmo 1:1-3.
Anian a nakaay-ayat a pammasiguro! Uray no imperpekto ken makaaramidtayo kadagiti kamali, agballigi ti biagtayo no ipalubostayo a ni Jehova ti mangigiya kadatayo ken no pilientayo a kakadua dagidiay inted ti Dios a pagtaudan ti nasayaat nga impluensia—“iti intero a timpuyog dagiti kakabsat[tayo] ditoy lubong.”—1 Pedro 5:9.
[Ladawan iti panid 24]
Maipaay ti kongregasion ti nasayaat nga impluensia dagiti kapatadan
[Ladawan iti panid 25]
Nagannak, paregtaenyo dagiti annakyo a makilangen kadagiti makapabileg a kapatadanda