Nalabes Kadi ti Dawdawaten ni Jehova Kadatayo?

“Ania aya ti iparebbeng ni Jehova kenka, no di laeng ti agaramid a sililinteg, ken iti kinamanangngaasi ken pannagna a sipapakumbaba iti Diosmo?”​—MIKIAS 6:8.

 1. Ania ti mabalin a makagapu no apay a saan nga agserbi dagiti dadduma ken Jehova?

ADDA dawdawaten ni Jehova kadagiti tattaona. Ngem kalpasan a mabasayo dagiti sasao iti ngato a naadaw iti padto ni Mikias, mabalin a siuumiso a maikunayo a nainkalintegan dagiti iparebbeng ti Dios. Nupay kasta, adu ti saan nga agserserbi iti Naindaklan a Namarsua kadatayo, ken adda dagidiay simmardengen nga agserbi kenkuana. Apay? Gapu ta ipagarupda a nalabes ti dawdawaten ti Dios kadatayo. Agpayso aya a kasta? Wenno gapu ngata iti di umiso a panangmatmatda kadagiti iparebbeng ni Jehova? Adda maysa a historikal a salaysay a mangibuksil iti daytoy a banag.

 2. Siasino ni Naaman, ket ania ti imbilin ti propeta ni Jehova nga aramidenna?

² Agkukutel ni Naaman a pangulo ti armada ti Siria, ngem naammuanna nga adda propeta ni Jehova idiay Israel a makapaimbag kenkuana. Napan ngarud ni Naaman agraman dagiti kakaduana idiay Israel. Idi nakagteng ni Naaman iti pagtaengan ni Eliseo a propeta ti Dios, saan a rimmuar ni Eliseo a sumabet iti madaydayaw a sangailina. Nangibaon ketdi iti adipen a mangibaga iti kastoy ken ni Naaman: “Inka ket agdiguska iti mamimpito a daras idiay Jordan, ket ti lasagmo mabaliwanto kenka, ket nadaluskanto.”​—2 Ar-ari 5:10.

 3. Apay a nagkedked idi damo ni Naaman a mangaramid iti imbilin ni Jehova?

³ No agtungpal ni Naaman iti imbilin ti propeta ti Dios, maagasan iti nakaar-ariek a sakitna. No kasta, nalabes kadi ti dawdawaten ni Jehova kenkuana? Saan. Ngem nagkedked ni Naaman a mangaramid iti imbilin ni Jehova. Nagkalintegan: “Ti Abana ken ti Farfar a karkarayan ti Damasco, saanda aya a nasaysayaat ngem kadagiti isuamin a dandanum ti Israel? Diak mabalin aya ti agdigus kadakuada, ken madalusan?” Kasta unay ti pungtot ni Naaman a pimmanaw.​—2 Ar-ari 5:12.

4, 5. Ania ti supapak ti panagtulnog ni Naaman, ket ania ti kinunana idi naawatna dayta? (b) Ania ti intay usigen ita?

⁴ Ania aya a talaga ti problema ken ni Naaman? Saan a gapu ta narigat nga aramiden ti naibilin kenkuana. Sitataktika a kinuna dagiti adipen ni Naaman: “No ti mammadto binilinnaka a mangaramid iti maysa a dakkel a banag, isu ti dika kayat koma a tungpalen? Di nasaysayaat ngarud, idinto a kunana kenka, Agdiguska ken madalusanka?” (2 Ar-ari 5:13) Ti problema isu ti kababalin ni Naaman. Iti panagriknana, saan a naipaayan iti dignidad a pakaikarianna ken nabilin a mangaramid iti banag nga iti panangmatmatna awan kaes-eskanna ken makaipababa. Nupay kasta, impangag ni Naaman ti nataktika a balakad dagiti adipenna. Napan iti Karayan Jordan ket bimmatok iti namimpito a daras. Iladawanyo ti ragsakna idi a “ti lasagna nabaliwan a kas lasag ti ubing a bassit, ket isu ti nadalus idi [“nagbalin a nadalus,” ]”! Nalaus ti panagyamanna. Maysa pay, imbaga ni Naaman a saanen nga agdaydayaw iti sabali a dios no di laeng ni Jehova.​—2 Ar-ari 5:14-17.

⁵ Iti intero a pakasaritaan ti tao, adda nagduduma nga annuroten nga impaalagad ni Jehova kadagiti tattao. Awisendakayo a mangusig iti sumagmamano kadagitoy. Bayat nga us-usigenyo dagitoy, isaludsodyo iti bagiyo no ania koma ti inaramidyo no dakayo a mismo ti binilin ni Jehova a mangaramid kadagita. Iti ud-udina, usigentayto no ania ti dawdawaten ni Jehova kadatayo ita.

No Ania ti Imparebbeng Idi ni Jehova

 6. Ania ti naibilin nga aramiden ti immuna a pagassawaan, ket kasano koma ti panagtignayyo kadagiti kasta a bilin?

⁶ Binilin ni Jehova ti immuna a pagassawaan, da Adan ken Eva, a mangpadakkelda iti annak ket iturayanda ti daga ken dagiti animal. Naparaburan met ti lalaki ken ti asawana iti nalawa a kasla parke a pagtaengan. (Genesis 1:27, 28; 2:9-15) Ngem adda maiparit. Saanda a mangan iti bunga ti maysa kadagiti adu a kayo iti minuyongan ti Eden. (Genesis 2:16, 17) Narigat kadi nga aramiden dagita nga imbilinna? Dikay kadi maragsakan a mangtungpal iti bilinna, a mangted kadakayo iti gundaway nga agbiag nga agnanayon nga addaan perpekto a salun-at? Nupay nagparang iti minuyongan ti maysa a mannulisog, diyo kadi iwaksi ti panagrasrasonna? Ken dikay kadi umanamong nga adda kalintegan ni Jehova a mangiparit iti simple laeng a banag?​—Genesis 3:1-5.

 7. (a) Ania ti naipaaramid ken Noe, ket ania nga ibubusor ti napasaranna? (b) Kasano ti panangmatmatyo iti imbilin ni Jehova ken Noe?

⁷ Idi agangay, binilin ni Jehova ni Noe a mangbangon iti daong a pakaisalakanan iti sangalubongan a layus. Gapu iti kadakkel ti daong, saan a nalaka dayta a trabaho ken nalabit naaramid dayta iti laksid ti adu a pananguyaw ken ibubusor. Ngem anian a pribilehio ni Noe a nangisalakan iti sangakabbalayanna, malaksid pay kadagiti adu nga animal! (Genesis 6:1-8, 14-16; Hebreo 11:7; 2 Pedro 2:5) No dakayo ti nakaitedan ti kasta nga annongen, ikarigatanyo kadi nga aramiden dayta? Wenno panunotenyo kadi a nalabes ti ipapaaramid ni Jehova kadakayo?

 8. Ania ti naibilin nga aramiden ni Abraham, ket ania ti nailadawan kas resulta ti panagtulnogna?

⁸ Adda nakarigrigat a banag nga impaaramid ti Dios ken Abraham. Kinunana kenkuana: “Alaem ita ti anakmo, ti anakmo a bugbugtong, a dungdungnguen, a ni Isaac, ket inka iti daga ti Moria; ket isu idatagmo idiay a maysa a daton a mapuoran.” (Genesis 22:2) Yantangay inkari ni Jehova a ni Isaac nga awanan pay idi iti anak ket maaddaanto iti kaputotan, nasubok ti pammati ni Abraham iti pannakabalin ti Dios a mangpagungar ken Isaac. Idi idaton koman ni Abraham ni Isaac, inispal ti Dios ti biag ti agtutubo. Inladawan daytoy a pasamak ti panangidaton ti Dios iti mismo nga Anakna a maipaay iti sangatauan ken ti panangpagungarna kenkuana kalpasanna.​—Genesis 17:19; 22:9-18; Juan 3:16; Aramid 2:23, 24, 29-32; Hebreo 11:17-19.

 9. Apay a saan a nalabes ti impaaramid ni Jehova ken Abraham?

⁹ Nalabit ipagarup ti dadduma a nalabes ti impaaramid ni Jehova a Dios ken Abraham. Ngem nalabes aya? Talaga aya a kinaulpit iti biang ti Namarsua kadatayo, a makabael a mangpagungar kadagiti natay, ti panangidawatna nga agtulnogtayo kenkuana uray no kaipapanan daytoy ti temporario a pannaturogtayo ken patay? Saan a kasta ti panangipagarup ni Jesu-Kristo ken dagiti nagkauna nga adalanna. Situtulokda a makabkabil, matay pay ketdi, tapno maaramidda ti pagayatan ti Dios. (Juan 10:11, 17, 18; Aramid 5:40-42; 21:13) No kasapulan, situtulokkay met kadi a mangaramid iti kasta? Usigenyo ti sumagmamano kadagiti banag nga imparebbeng ni Jehova kadagidiay immannugot nga agbalin a tattaona.

Ti Linteg ni Jehova iti Israel

10. Siasino dagiti nagkari nga aramidenda amin a dawaten ni Jehova, ket ania ti intedna kadakuada?

¹⁰ Nagbalin a nasion ti Israel dagiti kaputotan ni Abraham babaen kada Isaac nga anakna ken ni Jacob, wenno Israel, nga apokona. Inaon ni Jehova dagiti Israelita idiay Egipto a nakaadipenanda. (Genesis 32:28; 46:1-3; 2 Samuel 7:23, 24) Di nagbayag kalpasanna, inkarida nga aramidenda ti aniaman a dawaten ti Dios kadakuada. Kinunada: “Amin a sinao ni Jehova aramidenminto.” (Exodo 19:8) Gapu ta kayat dagiti Israelita ti agpaituray kenkuana, inikkan ni Jehova ti nasion iti nasurok nga 600 a linteg, a pakairamanan ti Sangapulo a Bilin. Idi agangay, dagitoy a linteg nga inted ti Dios babaen ken Moises ket naawagan laeng a ti Linteg.​—Esdras 7:6; Lucas 10:25-27; Juan 1:17.

11. Ania ti maysa a panggep ti Linteg, ket ania ti sumagmamano nga annuroten tapno matungpal dayta a panggep?

¹¹ Ti maysa a panggep ti Linteg isu ti panangsaluadna kadagiti Israelita babaen ti panangipaayna kadagiti agkakaimbag nga annuroten maipapan kadagiti banag a kas iti seksual a moralidad, transaksion iti negosio, ken panangaywan kadagiti annak. (Exodo 20:14; Levitico 18:6-18, 22-24; 19:35, 36; Deuteronomio 6:6-9) Adda dagiti pagalagadan no kasanoda a tratuen dagiti padada a tattao ken dagiti animalda. (Levitico 19:18; Deuteronomio 22:4, 10) Dagiti annuroten mainaig kadagiti tinawen a piesta ken panagtataripnong maipaay iti panagdaydayaw ket nakatulong a nangsaluad iti espiritualidad dagiti umili.​—Levitico 23:1-43; Deuteronomio 31:10-13.

12. Ania ti kangrunaan a panggep ti Linteg?

¹² Dinakamat ni apostol Pablo ti kangrunaan a panggep ti Linteg idi insuratna: “Nainayon dayta tapno maiparangarang dagiti salungasing, agingga a dumteng ti bin-i [ni Kristo] iti nakaaramidan ti kari.” (Galacia 3:19) Impalagip ti Linteg kadagiti Israelita nga imperpektoda. Nainkalintegan ngarud a kasapulanda ti awan pilawna a daton a makaikkat a naan-anay kadagiti basolda. (Hebreo 10:1-4) No kasta, nairanta ti Linteg a mamagsagana kadakuada a mangawat ken Jesus a Mesias, wenno Kristo. Insurat ni Pablo: “Ti Linteg nagbalin a manangisurotayo a mangiturong ken Kristo, tapno maideklaratayo a nalinteg gapu iti pammati.”​—Galacia 3:24.

Makapadagsen Aya ti Linteg ni Jehova?

13. (a) Kasano ti panangmatmat dagiti imperpekto a tattao iti Linteg, ken apay? (b) Talaga aya a makapadagsen ti Linteg?

¹³ Nupay “nasantuan ken nalinteg ken naimbag” ti Linteg, adu ti nangibilang iti dayta a makapadagsen. (Roma 7:12) Gapu ta awan pagkurangan ti Linteg, saan a magaw-at dagiti Israelita ti nangato a pagalagadanna. (Salmo 19:7) Isut’ gapuna nga inawagan dayta ni apostol Pedro a “maysa a sangol a di nabaelan nga inawit dagiti ammatayo wenno uray datayo.” (Aramid 15:10) Siempre, saan a makapadagsen ti Linteg a mismo, ket agpaay a pagimbagan dagiti umili ti panangtungpalda iti dayta.

14. Ania ti sumagmamano a pagarigan a mangipakpakita a makagunggona unay kadagiti Israelita ti panggep ti Linteg?

¹⁴ Kas pagarigan, iti sidong ti Linteg, saan a maibalud ti maysa a mannanakaw no di ket masapul nga agtrabaho ket agbayad iti mamindua a kas kaadu ti tinakawna wenno nasursurok pay. Iti kasta, saan a mapukawan ti biktima; saan met a mapadagsenan dagiti nagaget nga umili a mangsuporta kadagiti pagbaludan. (Exodo 22:1, 3, 4, 7) Maiparit dagiti taraon a di natalged a kanen. Ti karne ti baboy, no saan a naluto a naimbag, makaited iti sakit a trichinosis, ket ti koneho makaited iti sakit a tularemia. (Levitico 11:4-12) Kasta met, maysa a proteksion ti Linteg babaen ti panangiparitna iti panangsagid kadagiti bangkay. No nangsagid ti maysa a tao iti bangkay, masapul nga agdigus ken labaanna dagiti pagan-anayna. (Levitico 11:31-36; Numeros 19:11-22) Maikali ti ibleng, iti kasta saan nga agwaras dagiti mikrobio kadagiti tattao; kadagiti laeng kallabes a siglo a natakuatan dagiti sientipiko ti kaadda dagiti kasta a mikrobio.​—Deuteronomio 23:13.

15. Ania ti makapadagsen kadagiti Israelita?

¹⁵ Saan a nalabes ti imparebbeng ti Linteg kadagiti tattao. Ngem saan a maikuna ti kasta kadagiti tattao a nagakem a manangipaawat iti Linteg. Maipapan kadagiti paglintegan nga impasdekda, kastoy ti kuna ti A Dictionary of the Bible nga inurnos ni James Hastings: “Napalawlawan iti nakaad-adu nga awan kaes-eskanna a paglintegan ti tunggal naimbibliaan a bilin. . . . Ginay-atda nga ipakat ti Linteg iti amin a mapanunotda a kasasaad, ket awanan asi nga inturayanda ti panagbiag dagiti tao babaen ti nainget a pagannurotanda. . . . Pinagulimekda ti timek ti konsiensia; pinakapsut ken inep-epda ti bileg ti sao ti Dios babaen ti nakaad-adu nga ubbaw a paglintegan.”

16. Ania ti kinuna ni Jesus maipapan kadagiti makapadagsen a paglintegan ken tradision dagiti panguluen ti relihion?

¹⁶ Binabalaw ni Jesu-Kristo dagiti panguluen ti relihion a nangipasdek iti nakaad-adu a paglintegan, a kunkunana: “Mangreppetda kadagiti nadagsen nga awit ket ipabaklayda ida kadagiti abaga dagiti tattao, ngem isuda a mismo saanda a situtulok a garawen ida babaen iti ramayda.” (Mateo 23:2,4) Impakitana a dagiti makapadagsen nga aramid-tao a paglintegan ken tradisionda, a pakairamanan dagiti narikut a seremonia ti pannakadalus, pinagbalinda “ti sao ti Dios nga awan kapapay-anna.” (Marcos 7:1-13; Mateo 23:13, 24-26) Ngem uray idi sakbay nga adda ni Jesus ditoy daga, dagiti narelihiosuan a mannursuro iti Israel saan nga umiso ti intuyangda a kalkalikaguman ni Jehova.

No Ania a Talaga ti Dawdawaten ni Jehova

17. Apay a di naay-ayo ni Jehova kadagiti daton a mapuoran dagiti di matalek nga Israelita?

¹⁷ Babaen ken propeta Isaias, kinuna ni Jehova: “Addan kaniak ti kinawadwad dagiti datdaton a mapuoran a lalaki a karnero, ken iti taba dagiti mapalukmeg nga an-animal; ket diak agrag-o iti dara dagiti bakbaka wenno dagiti kordero, wenno dagiti lallaki a kalding.” (Isaias 1:10, 11) Apay a saan a naay-ayo ti Dios kadagiti daton nga impaannurotna a mismo iti Linteg? (Levitico 1:1–4:35) Agsipud ta awan panagraem dagiti umili kenkuana. Gapuna, nabagbagaanda: “Agbuggokayo, agdaluskayo; iyadayoyo ti dakes kadagiti ar-aramidyo manipud iti sanguanan dagiti matak; agsardengkayo nga agaramid iti dakes. Sursuruenyo ti agaramid iti naimbag; sapulenyo ti kinahustisia, saranayenyo dagiti maparigat, ikalinteganyo dagiti ul-ulila, salaknibanyo ti balo a babai.” (Isaias 1:16, 17) Saan kadi a tulongannatay daytoy a mangtarus no ania ti kayat ni Jehova kadagiti adipenna?

18. Ania a talaga ti imparebbeng ni Jehova kadagiti Israelita?

¹⁸ Impakita ni Jesus no ania a talaga ti kayat ti Dios idi adda nagsaludsod kenkuana iti kastoy, “Ania ti kadakkelan a bilin iti Linteg?” Insungbat ni Jesus: “‘Masapul nga ayatem ni Jehova a Diosmo iti amin a pusom ken iti amin a kararuam ken iti amin a panunotmo.’ Daytoy ti kadakkelan ken umuna a bilin. Ti maikadua, nga umasping iti dayta, isu daytoy, ‘Masapul nga ayatem ti kaarrubam a kas iti bagim.’ Kadagitoy dua a bilin nga agpannuray ti intero a Linteg, ken dagiti Mammadto.” (Mateo 22:36-40; Levitico 19:18; Deuteronomio 6:4-6) Kasta met laeng ti punto ni propeta Moises idi insaludsodna: “Ania ti sapulen ni Jehova a Diosmo kenka, no di la ti panagbuteng ken Jehova a Diosmo, ti pannagnam kadagiti dalanna, ken ti panagayatmo kenkuana, ken ti panagserbim ken Jehova a Diosmo iti isuamin a pusom ken kararuam, ti panangsalimetmet kadagiti bilbilin ni Jehova, ken dagiti al-alagadenna?”​—Deuteronomio 10:12, 13; 15:7, 8.

19. Kasano a ginay-at dagiti Israelita ti agparang a nasantuan, ngem ania ti kinuna ni Jehova kadakuada?

¹⁹ Iti baet ti dakes nga aramidda, kayat idi dagiti Israelita ti agparang a nasantuan. Nupay iti laeng tinawen nga Aldaw ti Panangabbong nga impaalagad ti Linteg ti panagayunar, nagayunarda a masansan. (Levitico 16:30, 31) Ngem tinubngar ida ni Jehova, a kunkunana: “Saan a daytoy aya ti panagayunar a pinilik: tapno pangketta kadagiti galut ti kinadangkes, tapno pangwarwar kadagiti patapat ti sangol, ket tapno pagwayawayaen ti mailupitlupit, ken tapno bungtolenyo koma ti tunggal sangol? Saan aya a tapno iwarasmo ti tinapaymo iti mabisin, ken ti panangalam iti balaymo iti napanglaw a napagtalaw? No makitam ti silalamolamo, tapno isu kawesam: ket dika koma baybay-an ti lasagmo met laeng?”​—Isaias 58:3-7.

20. Ania ti nangbabalawan ni Jesus kadagiti relihioso a managinsisingpet?

²⁰ Pumada ti nagkurangan dagidiay nga aginlilinteg nga Israelita kadagiti relihioso a managinsisingpet a nagkunaan ni Jesus: “Itedyo ti apagkapullo ti yerbabuena ken ti eneldo ken ti kumino, ngem dikay inkankano dagiti nadagdagsen a bambanag iti Linteg, nga awan sabali, ti kinahustisia ken asi ken kinamatalek. Dagitoy a bambanag rebbeng nga aramiden, kaskasdi a saan a di ikankano dagiti dadduma a bambanag.” (Mateo 23:23; Levitico 27:30) Saan kadi a tulongannatayo dagita a sasao ni Jesus a mangtarus no ania a talaga ti kayat ni Jehova kadatayo?

21. Kasano a ginupgop ni propeta Mikias no ania ti iparebbeng ken di iparebbeng ni Jehova kadatayo?

²¹ Kas panangibatad no ania ti iparebbeng ken di iparebbeng ni Jehova kadatayo, insaludsod ti propeta ti Dios a ni Mikias: “Ania ti itugotkonto iti saklang ni Jehova, ket agruknoyak iti saklang ti nangato a Dios? Umayak koma aya iti sanguananna agraman datdaton a mapuoran, ken ur-urbon a baka nga agtawen iti maysa? Maay-ayonto aya ni Jehova kadagiti rinibu a karkarnero a lallaki, wenno iti sangapulo ribu a karkarayan ti lana? Itedkonto aya ti inaunak nga anak gapu iti salungasingko, ti bunga ti bagik gapu iti basol ti kararuak? Imparangna kenka, O tao, daydiay naimbag; ket ania aya ti iparebbeng ni Jehova kenka, no di laeng ti agaramid a sililinteg, ken iti kinamanangngaasi ken pannagna a sipapakumbaba iti Diosmo?”​—Mikias 6:6-8.

22. Ania ti partikular a kayat ni Jehova kadagidiay adda iti sidong ti Linteg?

²² No kasta, ania ngarud ti partikular nga imparebbeng ni Jehova kadagidiay adda iti sidong ti Linteg? Ania pay no di ayatenda ni Jehova a Dios. Kanayonanna, kinuna ni apostol Pablo: “Ti intero a Linteg matungtungpal iti maysa a sao, nga isu ti: ‘Ayatem ti kaarrubam a kas iti bagim.’” (Galacia 5:14) Kasta met, kinuna ni Pablo kadagiti Kristiano sadi Roma: “Ti agayat iti padana a tao natungpalna ti linteg. . . . Ti ayat isu ti kaitungpalan ti linteg.”​—Roma 13:8-10.

Saan a Nalabes

23, 24. (a) Apay a pulos a ditay koma matmatan a nalabes ti ipapaaramid ni Jehova kadatayo? (b) Ania ti sumaruno nga intay usigen?

²³ Saantay kadi a maragsakan ta naayat, mannakaawat, ken naasi a Dios ni Jehova? Immay ditoy daga ti bugbugtong nga Anakna, a ni Jesu-Kristo, tapno itan-okna ti ayat ti Dios​—tapno maammuan dagiti tattao no kasano ti kapategda ken Jehova. Kas panangipakita iti ayat ti Dios, kinuna ni Jesus maipapan kadagiti nanumo a billit-tuleng: “Awan maysa kadakuada ti matnag iti daga nga awan pannakaammo ni Amayo.” Gapuna, kinunana: “Dikay agbuteng: napatpategkayo ngem kadagiti adu a billit-tuleng.” (Mateo 10:29-31) Wen, pulos a ditay koma panunoten a nalabes ti aniaman a dawaten ti kasta a naayat a Dios nga aramidentayo!

²⁴ Nupay kasta, ania ti dawdawaten ni Jehova kadatayo ita? Ket apay a kasla ipagarup dagiti dadduma a nalabes ti dawdawaten ti Dios? Iti panangusigtayo kadagitoy a saludsod, mabigbigtayo koma no apay a nagsayaat a pribilehio ti panangaramid iti aniaman a dawaten ni Jehova.

Masungbatanyo Kadi?

◻ Apay a di kayat dagiti dadduma ti agserbi ken Jehova?

◻ Kasano a nagduduma dagiti imparebbeng ni Jehova iti panaglabas dagiti tawen?

◻ Ania dagiti panggep ti Linteg?

◻ Apay a saan a nalabes ti dawdawaten ni Jehova kadatayo?

[Ladawan iti panid 18]

Dagiti aramid-tao a paglintegan, kas iti narikut a seremonia ti pannakadalus, pinagbalinda a makapadagsen ti panagdaydayaw