Mabalin a Magun-odmo ni Kabsatmo
“Inka idatag ti basolna a dakdakayo. No denggennaka, nagun-odmo ni kabsatmo.”—MATEO 18:15.
1, 2. Ania a praktikal a balakad ti impaay ni Jesus maipapan iti panangtaming kadagiti biddut?
IDI agarup makatawen laengen ti natda para iti ministeriona, adda agkakapateg a leksion nga insuro ni Jesus kadagiti adalanna. Mabasayo dagita iti Mateo kapitulo 18. Ti maysa isu ti kinapateg ti panagbalintayo a napakumbaba, kas kadagiti ubbing. Kalpasanna, impaganetgetna a ditay itibkol ti “maysa kadagitoy a babassit” ket ikagumaantay koma nga isubli dagiti nayaw-awan a “babassit” tapno saanda a mapukaw. Kalpasanna, adda innayon ni Jesus a nagpateg ken praktikal a balakad maipapan iti panangrisut kadagiti di pagkikinnaawatan iti nagbabaetan dagiti Kristiano.
2 Nalabit malagipyo dagitoy a sasaona: “No ni kabsatmo makaaramid ti basol, inka idatag ti basolna a dakdakayo. No denggennaka, nagun-odmo ni kabsatmo. Ngem no di dumngeg, mangikuyogka iti maysa wenno dua pay, tapno iti ngiwat dagiti dua wenno tallo a saksi tunggal banag mapatalgedan. No di dumngeg kadakuada, agsaoka iti kongregasion. No di dumngeg uray iti kongregasion, agbalin koman kenka a kas maysa a tao dagiti nasion ken kas maysa nga agsingsingir iti buis.” (Mateo 18:15-17) Kaanotay nga iyaplikar ti kasta a balakad, ket ania koma ti motibotayo a mangaramid iti dayta?
3. Ania ti kadawyan a pamay-antayo a mangtaming kadagiti basol dagiti sabsabali?
3 Impaganetget ti napalabas nga artikulo a tangay imperpekto ken agbidduttayo amin, nasken a sursuruentayo ti agpipinnakawan, nangruna no nasairtayo iti insawang wenno inaramid ti padatayo a Kristiano. (1 Pedro 4:8) Kaaduanna, kasayaatan a palabsentay laengen dayta a biddut—pakawanen ken lipaten. Panunotentayo a no kasta ti aramidentayo, masaluadan ti talna iti kongregasion Kristiano. (Salmo 133:1; Proverbio 19:11) Ngem mabalin nga adda tiempo nga iti panagriknayo masapul a makilinnawagkayo iti kabsat a nangsair kadakayo. Iti kasta a kasasaad, makaiwanwan ti sasao ni Jesus a naadaw iti ngato.
4. Kasanotay a mayaplikar ti prinsipio ti Mateo 18:15 iti panangtaming kadagiti basol dagiti sabsabali?
4 Imbalakad ni Jesus nga “inka idatag ti basolna a dakdakayo.” Nainsiriban dayta. Sigun iti dadduma nga Aleman a patarus, idatagyo ti basolna “iti imatang ti uppat a mata,” kayatna a sawen, ti matayo ken ti matana. No siaayat a pagsaritaanyo ti problema a dakdakayo, nalaklaka a marisut dayta. Ti kabsat a nakaaramid wenno nakaisawang iti makasair wenno makapasakit ket mabalin a madadaan a mangbigbig iti biddutna no duduakayo. No adda sabali nga agdengdengngeg, mabalin nga ilibakna ti biddutna wenno agkalintegan ta kasta ti pagannayasan ti imperpekto a tao. Ngem no pagsaritaanyo ti parikut “iti imatang ti uppat a mata,” mabalin a matakuatanyo a maysa laeng dayta a di pagkinnaawatan imbes a basol wenno inggagara a biddut. No agpada a mabigbigyo a maysa dayta a di pagkinnaawatan, marisutyo dayta, a diyo ipalubos a dumakkel ti bassit laeng a banag a mangdadael iti relasionyo. Mabalin ngarud nga iyaplikar ti prinsipio iti Mateo 18:25 uray iti babassit a biddut iti inaldaw a panagbiag.
Ania ti Kayatna a Sawen?
5, 6. Iti kontekstona, ania a kita dagiti basol ti tuktukoyen ti Mateo 18:15, ket ania ti mangipasimudaag iti dayta?
5 Iti kinapudnona, mainaig ti imbalakad ni Jesus kadagiti mas serioso a banag. Kinuna ni Jesus: “No ni kabsatmo makaaramid ti basol.” Iti nalawlawa a kaipapananna, ti “basol” ket mabalin nga aniaman a biddut wenno pagkurangan. (Job 2:10; Proverbio 21:4; Santiago 4:17) Nupay kasta, ipasimudaag ti konteksto a serioso la ketdi ti basol a tuktukoyen ni Jesus. Talaga a serioso dayta ta mabalin a mangituggod iti pannakaibilang ti nakabasol “kas maysa a tao dagiti nasion ken kas maysa nga agsingsingir iti buis.” Ania ti iparipirip dagita a sasao?
6 Dagiti adalan ni Jesus a nakangngeg kadagita a sasao ammoda a saan a makilangenlangen dagiti kailianda kadagiti Gentil. (Juan 4:9; 18:28; Aramid 10:28) Ket sigurado a liniklikanda dagiti agsingsingir iti buis, a nupay nayanakda a Judio ginundawayanda dagiti umili. No kasta, nalawag a dagiti serioso a basol ti tuktukoyen ti Mateo 18:15-17, saan a personal a biddut wenno pannakasair a mabalin a basta pakawanen ken lipaten laengen.—Mateo 18:21, 22.a
7, 8. (a) Ania a kita dagiti basol ti nasken a tamingen dagiti panglakayen? (b) Ania a klase dagiti basol ti mabalin a risuten iti nagbaetan ti dua a Kristiano, kas maitunos iti Mateo 18:15-17?
7 Iti sidong ti Linteg, adda dagiti basol a saan a basta pakawanen lattan ti tao a nakabasolan. Masapul a maipulong ken tamingen dagiti panglakayen (wenno papadi) ti panagtabbaaw, apostasia, idolatria, ken dagiti seksual a basol a pannakiabig, pannakikamalala, ken homoseksualidad. Pudno met dayta iti kongregasion Kristiano. (Levitico 5:1; 20:10-13; Numeros 5:30; 35:12; Deuteronomio 17:9; 19:16-19; Proverbio 29:24) Ngem imutektekanyo ta ti kita dagiti basol a dinakamat ditoy ni Jesus ket mabalin a risuten iti nagbaetan ti dua a tao. Kas pagarigan: Gapu iti pungtot wenno imon, pinardaya ti maysa ti padana a tao. Nakikontrata ti maysa a Kristiano mainaig kadagiti materiales a maaramat iti konstruksion ket ileppasna ti trabaho iti naikeddeng a petsa. Immanamong ti maysa a bayadanna ti utangna iti naikeddeng a tiempo wenno masnup a petsa. Inkari ti maysa a tao a no isu ket sanayen ni amongna, saanto (uray no agbaliw ti trabahona) a makikompetensia wenno saanna nga agawen dagiti kliente ni amongna iti napagnumuan a tiempo wenno iti naituding a lugar.b No saan a tungpalen ti maysa a kabsat ti karina ket dina pagbabawian dagiti kasta a di umiso nga aramidna, nabatad a serioso dayta. (Apocalipsis 21:8) Ngem mabalin a risuten dagiti kasta a basol iti nagbaetan ti dua a tao a nairaman.
8 Ngem kasanoyo a risuten ti parikut? Iti sasao ni Jesus, adda tallo nga addang a naibinsabinsa. Usigentayo ti tunggal maysa kadagitoy. Imbes nga ibilangyo dagitoy a nainget, legal a pamay-an, alaenyo ti kababagasda, a diyo liplipatan ti naayat a panggepyo.
Ikagumaanyo a Gun-oden ti Kabsatyo
9. Ania ti laglagipentayo koma no maipapan iti panangyaplikar iti Mateo 18:15?
9 Kastoy ti panangirugi ni Jesus: “No ni kabsatmo makaaramid ti basol, inka idatag ti basolna a dakdakayo. No denggennaka, nagun-odmo ni kabsatmo.” Nalawag a maysa daytoy nga addang a saan a naibatay iti basta panagsuspetsa. Nasken nga adda ebidensiayo wenno espesipiko nga impormasion a mausaryo a tumulong iti kabsatyo a mangbigbig iti basolna ket nasken nga ilintegna dagiti bambanag. Nasayaat no agtignaykayo a dagus, a diyo ipalubos a dumakkel ti parikut wenno maigamer iti kababalinna. Ket diyo liplipatan a dakayto met laeng ti madaksan no ing-ingpenenyo dayta. Tangay dakayo laeng a dua ti agsarita, dikay isarsarita dayta kadagiti dadduma tapno kanunongandakayo wenno maalangon ti dayawyo. (Proverbio 12:25; 17:9) Apay? Gapu iti panggepyo.
10. Ania ti tumulong kadatayo a manggun-od iti kabsattayo?
10 Ti panggepyo isu koma ti pananggun-od iti kabsatyo, saan a tapno babalawen, ibabain, wenno dadaelenyo. No talaga a nakabasol, agpegpeggad ti relasionna ken Jehova. Sigurado a kayatyo a pagtalinaeden a kas Kristiano a kabsatyo. Dakdakkel ti posibilidad nga agballigikayo no iti pribado a panagsaritayo ket agtalinaedkay a natanang, a liklikanyo ti nagubsang a sasao wenno mangak-akusar a timek. Iti daytoy a naayat a panagsarita, laglagipenyo nga agpadakayo nga imperpekto, managbasol a tattao. (Roma 3:23, 24) No ammona a saanyo nga intsismis ken makitana a sipapasnek a kayatyo a tulongan, mabalin a nalaka a masolbar ti parikut. Nainsiriban ti kastoy a naayat ken nawaya a panagsarita no mautobyo nga agpada a nagbiddutkayo wenno adda la diyo nagkinnaawatan nga isu ti puon ti parikut.—Proverbio 25:9, 10; 26:20; Santiago 3:5, 6.
11. Uray no dinatay ipangag ti nakabasol, ania ti mabalintay nga aramiden?
11 No maipabigbigyo kenkuana nga adda di umiso a naaramid ken serioso dayta, mabalin nga agbabawi. Ngem iti kinapudnona, mabalin nga agserbi a tubeng ti kinatangsit. (Proverbio 16:18; 17:19) Isu nga uray no iti damo ket dina bigbigen ti basolna ken di agbabawi, agtutorkayo pay laeng sakbay nga aramidenyo ti sumaruno nga addang. Saan a kinuna ni Jesus nga ‘inka iti maminsan laeng ket idatagmo ti basolna.’ Yantangay maysa dayta a basol a mabalinyo a risuten, inkay uliten a kasarita buyogen ti espiritu a nadakamat iti Galacia 6:1 ken iti “imatang ti uppat a mata.” Mabalin nga agballigikayo. (Idiligyo ti Judas 22, 23.) Ngem kasanon no patienyo a talaga a nakabasol ket dinakay denggen?
Agpatulongkayo Kadagiti Nataengan a Kakabsat
12, 13. (a) Ania a maikadua nga addang iti panangtaming kadagiti basol ti inlawlawag ni Jesus? (b) Aniada a balakad ti maitutop iti panangaramid iti daytoy nga addang?
12 Kayatyo kadi a sardengandakayo a dagus dagiti dadduma no nakaaramidkayo iti serioso a basol? Saan. Dayta ti gapuna a kinuna ni Jesus a kalpasan ti umuna nga addang, dikay koma sumuko a mangikagumaan a manggun-od iti kabsatyo, tapno masaluadan ti panagkaykaysayo ken kadagiti sabsabali nga agdaydayaw iti Dios iti wagas nga anamonganna. Inlawlawag ni Jesus ti maikadua nga addang: “No di dumngeg, mangikuyogka iti maysa wenno dua pay, tapno iti ngiwat dagiti dua wenno tallo a saksi tunggal banag mapatalgedan.”
13 Kinunana a “mangikuyogka iti maysa wenno dua pay.” Dina imbaga a kalpasan ti umuna nga addang, mabalinyo nga isarsarita ti problema kadagiti sabsabali, makiuman iti agdaldaliasat a manangaywan, wenno agsurat kadagiti kakabsat maipapan iti problema. Uray no patienyo a nakabasol, saan pay a napatalgedan a naan-anay. Diyo kayat ti agiwaras iti di umiso nga impormasion a mabalin nga agtinnag a panangpardaya iti biangyo. (Proverbio 16:28;18:8) Ngem kinuna ni Jesus a mangikuyogkayo iti maysa wenno dua pay. Apay? Ket siasino dagiti mabalinyo nga ikuyog?
14. Siasino ti mabalintay nga ikuyog iti maikadua nga addang?
14 Ikagumaanyo a gun-oden ti kabsatyo babaen ti panangipabigbigyo kenkuana iti basolna ket gutugotenyo nga agbabawi tapno maisubli ti talna iti nagbaetanyo ken iti Dios. Tapno maaramid dayta, nasayaat no ti “maysa wenno dua” nga ikuyogyo ket nasaksianda a mismo ti basol a naaramid. Nalabit nga addada idi napasamak dayta, wenno adda ammoda nga umiso nga impormasion maipapan iti naaramid (wenno saan a naaramid) mainaig iti negosio. No awan dagiti kasta a saksi, mabalinyo nga ikuyog dagidiay addaan kapadasan mainaig iti diyo pagkinnaawatan ket iti kasta maibagada no talaga a di umiso ti napasamak. Maysa pay, no kas pagarigan ta kasapulanto ida, mabalinda ti sumango a kas saksi, a pasingkedanda dagiti banag a nagsaritaanyo ken ti naaramid a panagregget. (Numeros 35:30; Deuteronomio 17:6) No kasta, saanda a basta awan dasdasiganna, mangibabaet; no di ket ti panggep ti kaaddada isu ti panangtulong iti kabsatyo ken kabsatda.
15. Apay a mabalin a makatulong dagiti Kristiano a panglakayen no kasapulan nga aramidentayo ti maikadua nga addang?
15 Dina kayat a sawen a dagiti laeng panglakayen iti kongregasion ti mabalinyo nga ikuyog. Nupay kasta, mabalin a makatulong dagiti nataengan a lallaki a panglakayen gapu kadagiti naespirituan a kualipikasionda. Mayarig dagita a panglakayen iti “paglemmengan no agangin, ken maysa a paglinongan no agbagyo, kas ay-ayus dagiti danum iti disso a namaga, kas la linong ti maysa a dakkel a bato iti daga a napaksuyan.” (Isaias 32:1, 2) Adda kapadasandan a makirinnason ken mangilinteg kadagiti kakabsat. Ket adda naimbag a rason ti nakabasol nga agtalek kadagiti kasta a “sagut a tattao.”c (Efeso 4:8, 11, 12) Ti panaglinnawag iti imatang dagiti kasta a nataengan a lallaki ken pannakipagkararag kadakuada mapatanorna ti sabali a kasasaad ket mabalin a marisut ti kasla di koma marisut.—Idiligyo ti Santiago 5:14, 15.
Maudi a Panagregget a Manggun-od Kenkuana
16. Ania ti maikatlo nga addang nga inlawlawag ni Jesus?
16 No ti maikadua nga addang dina marisut ti parikut, makibiangen dagiti manangaywan iti kongregasion iti maikatlo nga addang. “No di dumngeg [iti maysa wenno dua], agsaoka iti kongregasion. No di dumngeg uray iti kongregasion, agbalin koman kenka a kas maysa a tao dagiti nasion ken kas maysa nga agsingsingir iti buis.” Ania ti kayat a sawen daytoy?
17, 18. (a) Ania a padron ti tumulong kadatayo a mangtarus iti kaipapanan ti ‘pannakisao iti kongregasion’? (b) Kasanotay nga iyaplikar ita daytoy nga addang?
17 Dina kayat a sawen nga idatagtayo ti basol wenno biddutna iti regular wenno naisangsangayan a panagtataripnong ti intero a kongregasion. Maikeddengtayo ti maitutop a pamay-an manipud iti Sao ti Dios. Imutektekanyo no ania ti maaramid idi iti nagkauna nga Israel iti kaso a panagsukir, kinabuklis, ken panagbarbartek: “No ti maysa a lalaki adda anakna a lalaki a nasungit ken nasalungasing, a dina kayat ti agtungpal iti timek ni amana wenno iti timek ni inana, ket nupay dusaenda dinanto la ipangag ida; iti kasta ni amana ken ni inana tengngelendanto, ket ipandanto kadagiti lallakay ti ili, ken iti ruangan ti dissona; ket kunadanto kadagiti lallakay ti siudadna, Daytoy anakmi a lalaki nasungit ken nasalungasing, dina kayat ti agtungpal iti timekmi; isu nabuklis ken managbarbartek. Amin dagiti lallaki ti ilina uborendanto.”—Deuteronomio 21:18-21.
18 Saan a ti intero a nasion wenno amin a katribu dayta a tao ti dumngeg ken mangukom kadagiti basolna. Imbes ketdi, dagiti mabigbigbig a “lallakay” ti mangtaming iti dayta kas pannakabagi ti kongregasion. (Idiligyo ti Deuteronomio 19:16, 17 maipapan iti kaso a tamingen dagiti ‘agannong a papadi ken uk-ukom kadagidi nga al-aldaw.’) Kasta met ita, no kasapulan nga aramiden ti maikatlo nga addang, dagiti panglakayen a mangibagi iti kongregasion ti mangtaming iti parikut. Pareho ti panggepda—pananggun-od iti Kristiano a kabsat aginggat’ mabalin. Ipamatmatda daytoy babaen ti panagbalinda a nainkalintegan, a saanda nga antemano a kedngan ti kaso wenno mangidumduma.
19. Ania ti ikagumaan nga aramiden dagiti panglakayen a natudingan a mangtaming iti parikut?
19 Ikagumaanda a tingitingen dagiti bambanag ken denggenda dagiti saksi a kasapulan tapno maikeddeng no talaga nga adda naaramid a basol (wenno no agtultuloy a mapaspasamak). Kayatda a salakniban ti kongregasion tapno saan a matulawan ken saan a makastrek ti espiritu ti lubong. (1 Corinto 2:12; 5:7) Maitunos kadagiti Nainkasuratan a kualipikasionda, ikagumaanda a ‘bagbagaan babaen iti sursuro a makapasalun-at ken tubngaren dagidiay sumupiat.’ (Tito 1:9) Manamnama a ti nakabasol ket saan a kas kadagiti Israelita a maipapan kadakuada, insurat ti mammadto ni Jehova: “Idi immayabak, dikayo simmungbat; idi nagsaoak, dikayo impangag; no di ket inaramidyo daydiay dakes kadagiti matak, ket piniliyo daydiay diak pagragsakan.”—Isaias 65:12.
20. Ania ti kinuna ni Jesus a masapul a maaramid no saan a dumngeg ken agbabawi ti nakabasol?
20 Ngem iti sumagmamano a kaso, kasta ti kababalin ti nakabasol. No kasta, nalawag ti bilin ni Jesus: “Agbalin koman kenka a kas maysa a tao dagiti nasion ken kas maysa nga agsingsingir iti buis.” Saan nga imbalakad ti Apo ti panagbalin a naulpit wenno mangpasakit. Ngem nabatad ti bilin ni apostol Pablo maipapan iti panangilaksid iti kongregasion kadagiti nakabasol a di agbabawi. (1 Corinto 5:11-13) Uray daytoy mabalin nga agresulta inton agangay iti pannakaisubli ti nakabasol.
21. Ania a posibilidad ti silulukat iti tao a nailaksid iti kongregasion?
21 Makitatayo dayta a posibilidad iti pangngarig ni Jesus maipapan iti barayuboy nga anak. Kas nayilustrar, iti panaglabas ti panawen a kaawanna iti pagtaengan ti naayat nga amana, “nakapagpanunot” dayta a tao a nakabasol. (Lucas 15:11-18) Kinuna ni Pablo ken Timoteo a dumtengto ti tiempo nga agbabawi ti dadduma a nakabasol ket “agsublida kadagiti umiso a panagpampanunotda manipud iti silo ti Diablo.” (2 Timoteo 2:24-26) Namnamaentayo a gapu ta mautobnanto ti pukawna—ti anamong ti Dios ken ti nabara a pannakitimpuyog ken pannakilangen kadagiti nasungdo a Kristiano—makapagpanunotto met laeng ti asinoman a nailaksid iti kongregasion gapu ta nakabasol ken di nagbabawi.
22. Kasanotay a magun-od latta ti kabsattayo?
22 Saan a pinanunot ni Jesus nga awan namnama a masubbot dagiti tattao iti nasnasion ken dagiti agsingsingir iti buis. Maysa idi ni Mateo Levi nga agsingsingir iti buis ngem nagbabawi ket sipapasnek a ‘sinurotna ni Jesus,’ ken napili pay ketdi a kas maysa nga apostol. (Marcos 2:15; Lucas 15:1) Gapuna, no ti nakabasol ita ket “di dumngeg uray iti kongregasion” ket mailaksid, mabalintay nga urayen no agbabawi ken agbalbaliw inton agangay. No aramidenna dayta ken miembro manen ti kongregasion, maragsakantayto ta naisubli ti kabsattayo iti pudno a panagdayaw.
[Dagiti Footnote]
a Kuna ti Cyclopedia da McClintock ken Strong: “Naibilang a traidor ken apostata dagiti publikano [agsingsingir iti buis] iti Baro a Tulag. Natulawanda gapu iti naynay a pannakilangenda kadagiti pagano, a situtulok a nagpausar kadagiti manangirurumen. Naidasigda kadagiti managbasol . . . Gapu ta naisinada, liniklikan ida dagiti nadayaw a tattao. Dagiti laeng kas kadakuada a naipuera ti gagayyem wenno kakaduada.”
b Dagiti banag a mainaig iti negosio wenno kuarta nga adda naaramid a panangallilaw, panangsaur, wenno panangsikap ket maidasig iti kita ti basol a tinukoy ni Jesus. Kas mangipasimudaag iti dayta, kalpasan nga impaayna ti balakad a nailanad iti Mateo 18:15-17, insarita ni Jesus ti maipapan kadagiti adipen (empleado) a nakautang ngem di makabayad.
c Kinuna ti maysa nga eskolar ti Biblia: “No dadduma, ad-adda nga ipangag ti nakabasol ti balakad ti dua wenno tallo (nangruna no maikari a pagraeman dagitoy a tattao) ngem ti maysa, nangruna no agdumada iti kapanunotan iti dayta a tao.”
Malagipyo Kadi?
◻ Ania a kita ti basol ti kangrunaan a pakayaplikaran ti Mateo 18:15-17?
◻ Ania ti laglagipentayo no kasapulan nga aramidentayo ti umuna nga addang?
◻ Siasino ti mabalin a makatulong no masapul nga aramidentayo ti maikadua nga addang?
◻ Siasino dagiti nairaman iti maikatlo nga addang, ket kasanotay a magun-od latta ti kabsattayo?
[Ladawan iti panid 18]
Liniklikan dagiti Judio dagiti agsingsingir iti buis. Nagbalbaliw ni Mateo ket sinurotna ni Jesus
[Ladawan iti panid 20]
Kaaduanna, marisuttayo ti parikut iti “imatang ti uppat a mata”