Nadalusan nga Ili Agpaay iti Nasayaat nga Ar-aramid
“Dalusantayo koma ti bagbagitayo iti tunggal pakatulawan iti lasag ken iti espiritu, nga an-anayentayo ti kinasanto iti panagbuteng iti Dios.”—2 CORINTO 7:1.
1. Ania ti kalikaguman ni Jehova kadagidiay agdayaw kenkuana?
“SIASINO ti mabalin a sumang-at iti bantay ni Jehova, ket siasino ti mabalin a tumakder iti nasantuan a dissona?” Ni David nga ari ti nagkauna nga Israel inyimtuodna dayta a mamagpanunot a saludsod maipapan iti panagdayaw a makaay-ayo ken ni Jehova. Kalpasanna, sinungbatanna: “Ti asinoman nga awanan basol ti im-imana ken nadalus ti pusona, a saan a nangawit iti kararuak nga agturong iti bin-ig a kinaawan pateg, wenno uray nagsapata buyogen ti panangallilaw.” (Salmo 24:3, 4) Masapul a nadalus ken nasantuan ti maysa a tao tapno agbalin a makaay-ayo ken ni Jehova, ti mismo nga anag ti kinasanto. Sakbayna, impalagip ni Jehova iti kongregasion ti Israel: “Masapul a santipikarenyo ti bagbagiyo ken masapul nga agbalinkayo a nasantuan, agsipud ta nasantuanak.”—Levitico 11:44, 45; 19:2.
2. Kasano nga impaganetget da Pablo ken Santiago ti kinapateg ti kinadalus iti pudno a panagdayaw?
2 Sinigsiglo kalpasanna, insurat ni apostol Pablo kadagiti pada a Kristiano nga agnanaed iti nalulok iti moral a siudad ti Corinto: “Yantangay adda kadatayo dagitoy a kari, dungdungnguen, dalusantayo koma ti bagbagitayo iti tunggal pakatulawan iti lasag ken iti espiritu, nga an-anayentayo ti kinasanto iti panagbuteng iti Dios.” (2 Corinto 7:1) Ipaganetget manen daytoy a masapul a nadalus ti maysa ken awan pakapilawanna iti pisikal ken naespirituan no kayatna ti maaddaan iti relasion iti Dios ken masagrapna dagiti bendision nga inkari ti Dios. Kasta met, idi nagsurat maipapan iti panagdayaw a makaay-ayo iti Dios, kinuna ni adalan a Santiago: “Ti porma ti panagdaydayaw a nadalus ken di natulawan iti panangmatmat ti Dios ken Amatayo isu daytoy: panangtaripato kadagiti ulila ken iti balo a babbai kadagiti rigatda, ken panamagtalinaed ti maysa iti bagina nga awanan mulit manipud iti lubong.”—Santiago 1:27.
3. Tapno makaay-ayo iti Dios ti panagdayawtayo, iti ania koma a nasken nga agporsegitayo?
3 Yantangay napateg iti pudno a panagdayaw ti panagbalin a nadalus, nasantuan, ken di namulitan, nasken nga agporsegi iti daytoy a banag ti amin nga agtarigagay a manggun-od iti anamong ti Dios. Gapu ta nagduduma ti pagalagadan ken kapanunotan dagiti tattao ita maipapan iti kinadalus, nasken a matarusan ken annurotentayo no ania ti ibilang ni Jehova a nadalus ken makaay-ayo. Nasken nga ammuentayo no ania ti kalikaguman ti Dios kadagiti agdaydayaw kenkuana maipapan iti daytoy a banag ken no ania ti inaramidna tapno matulonganna ida nga agbalin ken agtalinaed a nadalus ken makaay-ayo kenkuana.—Salmo 119:9; Daniel 12:10.
Nadalus Agpaay iti Pudno a Panagdayaw
4. Ilawlawagyo no ania ti kinadalus sigun iti Biblia.
4 Para iti kaaduan a tattao, ti panagbalin a nadalus kaipapananna ti basta panagbalin a di narugit wenno di namulitan iti pisikal. Ngem iti Biblia, ti panagbalin a nadalus ket ipasimudaag ti adu a Hebreo ken Griego a sasao a mangdeskribir iti kinadalus, saan laeng nga iti pisikal nga anag no di pay ket masansan iti moral ken naespirituan nga anag. Gapuna, kuna ti maysa nga ensiklopedia ti Biblia: “Ti ‘nadalus’ ken ‘narugit’ ket sasao a manmano a nainaig kadagiti pisikal a kinadalus. Ad-adda a mainaigda kadagiti narelihiosuan a bambanag. No kasta, ti prinsipio ti ‘kinadalus’ saklawenna ti nganngani amin nga aspeto ti biag.”
5. Ania ti saklawen ti Linteg Mosaiko maipapan iti panagdalus iti biag ti maysa nga Israelita?
5 Pudno, ti Mosaiko a Linteg iramanna dagiti pagalagadan ken pagannurotan iti nganngani amin nga aspeto ti panagbiag dagiti Israelita, nga imbalabalana no ania ti nadalus ken makaay-ayo, ti narugit ken di makaay-ayo. Kas pagarigan, iti Levitico kapitulo 11 agingga iti 15, makitatayo dagiti detalyado nga instruksion mainaig iti kinadalus ken kinarugit. Adda dagiti narugit nga animal a di rumbeng a kanen dagiti Israelita. Ti panaganak ket pagbalinenna a narugit ti maysa a babai iti sumagmamano a tiempo. Agbalin met a narugit ti maysa a tao gapu iti dadduma a sakit iti kudil, nangnangruna ti kukutel, ken dagiti agruar iti mabagbagi ti lalaki ken babai. Espesipiko met a dakamaten ti Linteg no ania ti rumbeng nga aramiden kadagiti kasasaad a mainaig iti kinarugit. Kas pagarigan, iti Numeros 5:2, mabasatayo: “Bilinem ti annak ti Israel a paruarenda manipud pakarso ti tunggal agkukutel a tao ken tunggal maysa nga addaan iti panagpasayasay ken tunggal maysa a narugit gapu iti kararua a pimmusay.”
6. Apay a naipaulog dagiti linteg mainaig iti kinadalus?
6 Awan duadua a dagitoy ken dadduma pay a linteg a naggapu ken ni Jehova ket naglaon kadagiti kinasirib iti medisina ken pisikal a pakabuklan a di pay pagaammo idi panawenda, ket nabenepisiaran dagiti tattao idi tinungpalda dagitoy. Kaskasdi, saan a naited dagitoy a linteg tapno agserbi laeng a pagannurotan iti salun-at wenno iti medisina. Paset dagitoy ti pudno a panagdayaw. Gapu ta saklawenda ti inaldaw a panagbiag ti tao—pannangan, panaganak, panagasawa, ken dadduma pay—nabatad nga ipaganetgetda ti punto a ni Jehova, kas ti Diosda, ti addaan iti kalintegan a mangikeddeng no ania ti maiparbeng ken di maiparbeng iti amin nga aspeto ti panagbiagda, nga ekslusibo a naidedikar ken ni Jehova.—Deuteronomio 7:6; Salmo 135:4.
7. No salimetmetanda ti Linteg, aniada a bendision ti matagiragsak ti nasion ti Israel?
7 Ti Linteg ti tulag sinalaknibanna met dagiti Israelita manipud kadagiti makatulaw nga aramid dagiti nasion iti aglawlawda. No simamatalek a salimetmetanda ti Linteg, agraman dagiti amin a pagalagadan tapno agtalinaed a nadalus iti imatang ni Jehova, maikari dagiti Israelita nga agserbi iti Diosda ken umawat kadagiti bendisionna. Maipapan iti daytoy, kinuna ni Jehova iti nasion: “No siiinget nga agtulnogkayto iti timekko ket pudno a salimetmetanyonto ti tulagko, iti kasta sigurado nga agbalinkayto a naisangsangayan a sanikuak manipud iti amin a sabsabali nga ili, agsipud ta kukuak ti intero a daga. Ket dakayo agbalinkayto kaniak a maysa a pagarian ti papadi ken maysa a nasantuan a nasion.”—Exodo 19:5, 6; Deuteronomio 26:19.
8. Apay a nasken nga imutektekan dagiti Kristiano ita ti sagudayen ti Linteg maipapan iti kinadalus?
8 Gapu ta imbalabala ni Jehova dagita a detalye iti Linteg tapno mangiwanwan kadagiti Israelita no kasano ti agbalin a nadalus, nasantuan, ken makaay-ayo kenkuana, saan kadi a maiparbeng laeng nga usigen a naimbag dagiti Kristiano ita no matungtungpalda met laeng dagita a pagannurotan? Nupay awan dagiti Kristiano iti sidong ti Linteg, nasken a laglagipenda a kas iti inlawlawag ni Pablo, amin a sagudayen ti Linteg “ket anniniwan ti bambanag nga umay, ngem ti pudpudno kukua ni Kristo.” (Colosas 2:17; Hebreo 10:1) No ni Jehova a Dios, a nagkuna “saanak a nagbaliw,” matmatanna ti panagbalin a nadalus ken di natulawan kas napateg a paset ti pudno a panagdayaw kadagidi a panawen, nasken met nga ipasnektayo ita ti agbalin a nadalus iti pisikal, moral, ken naespirituan no kayattayo a magun-od ti anamong ken bendisionna.—Malakias 3:6; Roma 15:4; 1 Corinto 10:11, 31.
Irekomendanatayo ti Pisikal a Kinadalus
9, 10. (a) Apay a napateg ti pisikal a kinadalus iti maysa a Kristiano? (b) Ania dagiti masansan a komento maipapan kadagiti kombension dagiti Saksi ni Jehova?
9 Napateg pay la kadi ti pisikal a kinadalus iti pudno a panagdayaw? Nupay saan laeng a pisikal a kinadalus ti kalikaguman ti panagbalin a pudno nga agdaydayaw iti Dios, sigurado a maiparbeng a masapul a nadalus iti pisikal ti maysa a pudno nga agdaydayaw sigun iti ipalubos ti kasasaadna. Nangnangruna iti kaaldawantayo, nga adu ti tattao a di unay maseknan iti panangtaginayon iti kinadalus ti bagi, kawes, wenno aglawlawda, masansan a madlaw dagiti tattao iti aglawlaw dagidiay mangsalsalimetmet iti kinadalusda. Mangyeg daytoy kadagiti positibo a resulta, kas kinuna ni Pablo kadagiti Kristiano sadi Corinto: “Saankami a pulos mangmangted ti aniaman a pakaigapuan ti pannakaitibkol, tapno ti ministeriomi saan koma a masarakan nga addaan biddut; no di ket iti tunggal pamay-an irekomendami ti bagbagimi kas ministro ti Dios.”—2 Corinto 6:3, 4.
10 Masansan a dagiti opisial ti gobierno komendaranda dagiti Saksi ni Jehova gapu iti nadalus, natakneng, ken nadayaw a kababalin ken ugalida, a nangnangruna a nabatad kadagiti dadakkel a kombensionda. Kas pagarigan, iti kombension a naangay iti probinsia ti Savona, Italia, inkomento ti periodiko a La Stampa: “Ti dagus a nakadkadlaw no lumabaska kadagiti pasdek isu ti kinadalus ken kinaurnos dagiti tattao a mangus-usar kadagita.” Kalpasan ti maysa nga asamblea dagiti Saksi idiay São Paulo, Brazil, maysa nga opisial ti estadium ti nagkuna iti superbisor ti panagdalus: “Manipud ita, masapul a dalusantayo ti estadium kas iti panangdalus dagiti Saksi ni Jehova.” Maysa met nga opisial iti dayta nga estadium ti nagkuna: “No kayat nga abangan dagiti Saksi ni Jehova daytoy nga estadium, ti laeng petsa ti pakaseknanmi. Awanen ti sabali a pagdanaganmi.”
11, 12. (a) Ania a prinsipio ti Biblia ti nasken a laglagipentayo no maipapan iti personal a kinadalus? (b) Ania dagiti mabalin a saludsoden maipapan kadagiti personal nga ugali ken wagas ti panagbiagtayo?
11 No ti kinadalus ken kinadalimanek ti lugar a pagdaydayawantayo itan-okna ti Dios a daydayawentayo, sigurado a napateg met nga iparangarang dagitoy a galad iti personal a panagbiagtayo. Ngem no addatayo iti pagtaengantayo, mabalin a nalakatayo nga agpamayan ket aramidentayo ti kaykayattayo. Ket no maipapan iti panagkawkawes ken panaglanglanga, sigurado nga adda wayawayatayo nga agpili no ania ti komportable ken makaay-ayo kadatayo! Kaskasdi, talaga a limitado amin dagitoy a wayawaya. Laglagipentayo nga idi salsalaysayenna ti maipapan iti wayawaya ti tao nga agpili iti taraonna, pinakdaaran ni Pablo dagiti padana a Kristiano: “Aluadanyo a daytoy a kinaturayyo saan koma nga agbalin a pakaitibkolan kadagidiay nakapuy.” Kalpasanna, dinakamatna ti maysa a napateg a prinsipio: “Amin a bambanag nainkalintegan; ngem saan nga amin a bambanag makapasayaat. Amin a bambanag nainkalintegan; ngem saan nga amin a bambanag makapabileg.” (1 Corinto 8:9; 10:23) Kasano nga agaplikar kadatayo ti balakad ni Pablo mainaig iti kinadalus?
12 Nainkalintegan a namnamaen dagiti tattao a nadalus ken naurnos ti panagbiag ti maysa a ministro ti Dios. Nasken ngarud a siguraduentayo a ti buya ti pagtaengan ken arubayantayo dina ilibak a datayo dagiti ministro ti Sao ti Dios, kas ibagbagatayo. Ania ti paneknekan, wenno iparangarang, ti pagtaengantayo maipapan kadatayo ken iti patpatientayo? Ipakitana kadi nga il-iliwentayo ti agbiag iti maysa a nadalus ken naurnos a baro a lubong ti kinalinteg, a sireregta nga iyaw-awistayo iti sabsabali? (2 Pedro 3:13) Umasping iti dayta, ti personal a panaglanglangatayo—bayat ti panaglinglingay man wenno iti ministerio—mabalin nga aramidenna nga ad-adda a makaay-ayo wenno perdienna ti mensahe nga ikaskasabatayo. Kas pagarigan, imutektekanyo daytoy a komento ti maysa a reporter ti periodiko idiay Mexico: “Pudno, adu ti agtutubo a kameng dagiti Saksi ni Jehova, ket ti nakakadkadlaw isu ti panagbubuok, kinadalus, ken nanakman a panagkawkawesda.” Anian a makaay-ayo a kaduatayo dagiti kasta nga agtutubo!
13. Ania ti mabalintayo nga aramiden tapno masigurado a nadalus ken nadalimanek ti amin a benneg ti inaldaw a panagbiagtayo?
13 Siempre, saan a nalaka a taginayonen ti kinadalus ken kinadalimanek ti bagi, langa, sanikua ken pagtaengantayo. Kasapulan ti nasayaat a panagplano ken agtultuloy a panangikagumaan, saan a dagiti komplikado ken nangingina nga aruaten wenno alikamen. Masapul nga adda eskediultayo nga agdigus, aglaba, agdalus iti pagtaengan ken lugantayo, ken dadduma pay. Ti kinaokupado iti ministerio, gimong, ken personal a panagadal—malaksid pay iti panangasikaso iti dadduma nga obligasion iti inaldaw a panagbiag—ket saan a rason a ditay salimetmetan ti panagbalin a nadalus ken makaay-ayo iti imatang ti Dios ken iti tattao. Ti pamiliar a prinsipio nga “iti tunggal banag adda naituding a tiempo” agaplikar met iti daytoy a benneg ti biagtayo.—Eclesiastes 3:1.
Maysa a Puso a Di Natulawan
14. Apay a makuna a napatpateg ti moral ken naespirituan a kinadalus ngem iti pisikal a kinadalus?
14 Napateg ti pannakaseknan iti pisikal a kinadalus, ngem napatpateg pay ti pannakaseknan iti moral ken naespirituan a kinadalus. Makunatayo daytoy no lagipentayo nga inlaksid ni Jehova ti nasion ti Israel, saan a gapu iti pisikal a kinarugit, no di ket gapu iti kinalulokda iti moral ken iti naespirituan. Babaen ken propeta Isaias, kinuna ni Jehova kadakuada a maigapu iti panagbalinda a “managbasol a nasion, ti ili a napadagsenan iti biddut,” nagbalin a makarimon ken ni Jehova dagiti datonda, ti panangrambakda iti baro a bulan ken sabbath, wen, uray dagiti kararagda. Ania ti nasken nga aramidenda tapno magun-odda manen ti anamong ti Dios? Kinuna ni Jehova: “Bugguanyo ti bagbagiyo; dalusanyo ti bagbagiyo; ikkatenyo ti kinadakes dagiti pannakilangenyo manipud sanguanan dagiti matak; sumardengkayo nga agaramid iti dakes.”—Isaias 1:4, 11-16.
15, 16. Ania ti kuna ni Jesus a mangtulaw iti tao, ket kasano a mabenepisiarantayo kadagiti sasao ni Jesus?
15 Tapno ad-adda a matarusan ti kinapateg ti moral ken naespirituan a kinadalus, usigenyo ti kinuna ni Jesus idi imbaga dagiti Fariseo ken eskriba a narugit dagiti adalanna gapu ta dida binugguan dagiti imada sakbay a nanganda. Kinorehir ida ni Jesus babaen ti panangikunana: “Saan a ti sumrek iti ngiwatna ti mangtulaw iti tao; no di ket ti rummuar manipud iti ngiwatna ti mangtulaw iti tao.” Sa inlawlawag ni Jesus: “Dagiti banag a rummuar manipud ngiwat agtaudda iti puso, ket dagidiay a banag ti mangtulaw iti tao. Kas pagarigan, rummuar manipud puso dagiti nadangkes a panagrasrason, panangpapatay, pannakikamalala, pannakiabig, panagtakaw, ulbod a pammaneknek, panagtabbaaw. Dagitoy ti bambanag a mangtulaw iti tao; ngem ti pannangan a di nabugguan dagiti ima saanna a tulawan ti maysa a tao.”—Mateo 15:11, 18-20.
16 Ania ti maadaltayo iti sinao ni Jesus? Ipaspasimudaag ni Jesus a ti dakes, imoral, ken narugit nga aramid ket resulta ti dakes, imoral, ken narugit a tarigagay ti puso. Kas kinuna ni adalan a Santiago, “tunggal maysa masuot babaen ti pananggargari ken panangsulbog ti bukodna a derrep.” (Santiago 1:14, 15) No ditay ngarud kayat a matnag kadagiti nadagsen a basol a dinakamat ni Jesus, nasken a naan-anay nga ikkatentayo ken ditay ipalubos nga agrusing iti pusotayo ti aniaman a panaggartem kadagiti kasta a bambanag. Kaipapananna dayta a pilientayo dagiti basaen, buyaen, ken denggentayo. Ita, pagpambarda ti wayawaya a mangyebkas iti artistiko a kapanunotanda. Dagiti industria ti paglinglingayan ken panagipablaak ket awan sardayna a mangpatpataud kadagiti musika ken bubuyaen a mangparasuk kadagiti tarigagay ti managbasol a lasag. Nasken a determinadotayo a di mangipalubos nga agramut iti pusotayo dagiti kasta a kapanunotan. Ti kangrunaan a punto isu daytoy: Tapno agbalin a makaparagsak ken makaay-ayo iti Dios, kanayon koma nga agannadtayo tapno mataginayontayo ti nadalus ken di natulawan a puso.—Proverbio 4:23.
Nadalusan Agpaay iti Nasayaat nga Ar-aramid
17. Apay nga inturong ni Jehova ti ilina iti nadalus a kasasaad?
17 Iti tulong ni Jehova, sigurado a bendision ken salaknib, no nadalus ti takdertayo iti imatangna. (2 Corinto 6:14-18) Ngem bigbigentayo met nga inturong ni Jehova ti ilina iti nadalus a kasasaad gapu iti maysa nga espesipiko a panggep. Kinuna ni Pablo ken ni Tito nga ‘inyawat ni Jesu-Kristo ti bagina maipaay kadatayo tapno maispalnatayo iti tunggal kita ti kinakillo ket dalusanna a maipaay iti bagina ti maysa nga ili a naisangsangayan a kukuana, naregta iti nasayaat nga ar-aramid.’ (Tito 2:14) Kas maysa a nadalusan nga ili, naregtatayo koma iti ania a trabaho?
18. Kasanotayo a maipakita a naregtatayo iti nasayaat nga ar-aramid?
18 Umuna ken kangrunaan iti amin, nasken a pagreggetantayo nga iwaragawag iti publiko ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios. (Mateo 24:14) No kasta ti aramidentayo, maipakaammotayo kadagiti tattao iti sadinoman ti namnama a biag nga agnanayon iti daga a di natulawan iti aniaman a kita. (2 Pedro 3:13) Iraman met ti nasayaat nga ar-aramidtayo ti panangiparangarang kadagiti bunga ti espiritu ti Dios iti inaldaw a panagbiagtayo, iti kasta, maitan-oktayo ti nailangitan nga Amatayo. (Galacia 5:22, 23; 1 Pedro 2:12) Ken ditay liplipatan dagidiay saan pay a nakasarak iti kinapudno a rinarit dagiti natural a didigra wenno panagsagaba nga inyeg ti tao. Laglagipentayo ti balakad ni Pablo: “Pudno, ngarud, bayat nga addaantayo iti mainugot a tiempo a maipaay iti dayta, aramidentayo koma ti naimbag kadagiti amin, ngem nangnangruna kadagidiay nainaig kadatayo iti pammati.” (Galacia 6:10) Dagiti kasta a panagserbi, a nagtaud iti nasin-aw a puso ken nadalus a motibo, makaay-ayoda unay iti Dios.—1 Timoteo 1:5.
19. Aniada a bendision ti agur-uray no itultuloytayo a salimetmetan ti nangato a pagalagadan ti kinadalus—iti pisikal, moral, ken naespirituan?
19 Kas ad-adipen ti Kangatuan, ipapusotayo ti sasao ni Pablo: “Dawatek kadakayo babaen kadagiti asi ti Dios, kakabsat, nga iparangyo ti bagbagiyo a maysa a sakripisio a sibibiag, nasantuan, makaay-ayo iti Dios, maysa a sagrado a panagserbi buyogen ti pannakabalinyo nga agrason.” (Roma 12:1) Sapay koma ta itultuloytayo nga apresiaren ti pribilehio kas tattao a dinalusan ni Jehova ket aramidentayo ti amin a kabaelantayo a mangsalimetmet iti nangato a pagalagadan iti pisikal, moral, ken naespirituan a kinadalus. No kasta ti aramidentayo, saan laeng a panagraem iti bagi ken pannakapnek ti iyegna ita no di pay ket ti namnama a makita a madadael “ti immuna a bambanag”—ti agdama a dakes ken natulawan a sistema—inton ‘aramiden ti Dios a baro ti amin a bambanag.’—Apocalipsis 21:4, 5.
Malagipyo Pay?
• Apay a naited kadagiti Israelita ti adu a linteg maipapan iti kinadalus?
• Kasano a ti pisikal a kinadalus aramidenna nga ad-adda a makaay-ayo ti mensahe nga ikaskasabatayo?
• Apay a napatpateg ti moral ken naespirituan a kinadalus ngem iti pisikal a kinadalus?
• Kasanotayo a maipakita a datayo ket tattao a “naregta iti nasayaat nga ar-aramid”?
[Dagiti Ladawan iti panid 21]
Ti pisikal a kinadalus aramidenna nga ad-adda a makaay-ayo ti mensahe nga ikaskasabatayo
[Ladawan iti panid 22]
Impakdaar ni Jesus nga agbunga iti dakes nga ar-aramid dagiti dakes a pampanunot
[Dagiti Ladawan iti panid 23]
Kas nadalusan nga ili, naregta dagiti Saksi ni Jehova iti nasayaat nga ar-aramid