“Managpadaguskayo Koma iti Maysa ken Maysa”

ADDA parikut ni Febe, maysa a Kristiano idi umuna a siglo. Nagdaliasat manipud Cencrea idiay Grecia nga agturong idiay Roma, ngem dina am-ammo dagiti kapammatianna iti dayta a siudad. (Roma 16:1, 2) “Ti lubong ti Roma [kadagidi nga al-aldaw] ket dakes ken naulpit,” kuna ti agipatpatarus iti Biblia a ni Edgar Goodspeed, “ken dagiti pagkaseraan ket talaga a saan a nasayaat a pagyanan ti maysa a disente a babai, nangnangruna iti maysa a Kristiano a babai.” Pagdagusan ngarud ni Febe?

Idi panawen ti Biblia, nagdaliasat dagiti tattao kadagiti adayo a luglugar. Kasta ti inaramid ni Jesu-Kristo ken dagiti adalanna tapno maikasabada ti naimbag a damag iti intero a Judea ken Galilea. Di nagbayag kalpasanna, dagiti Kristiano a misionero a kas ken Pablo indanonda ti mensahe iti aglikmut ti Mediteraneo, agraman iti Roma, ti kabesera ti Imperio ti Roma. Nagdagusan ngay dagiti Kristiano idi umuna a siglo no agdaliasatda idi, iti uneg man wenno iti ruar ti pagilianda? Iti panagbirokda kadagiti pagdagusan, ania dagiti rigat a nakaipasanguanda? Ania ti maadaltayo kadakuada no maipapan iti panangipakita iti kinamanagpadagus?

“Ita nga Aldaw Masapul nga Agyanak iti Balaymo”

Ti kinamanagpadagus ket nadepinar kas ti “naparabur ken nabara a panangsangaili,” ket kasta dagiti pudno nga agdaydayaw ken ni Jehova uray idi un-unana. Kas pagarigan, imparangarang dayta da Abraham, Lot, ken Rebecca. (Genesis 18:1-8; 19:1-3; 24:17-20) Iti salaysayna no kasano a trinatona dagiti ganggannaet, kinuna ni patriarka a Job: “Iti ruar awan ganggannaet nga agnanaed a mangbusbos iti rabii; dagiti ruanganko pinagtalinaedko a silulukat iti dana.”​—Job 31:32.

Tapno sangailien dagiti padana nga Israelita, masansan nga umdasen nga agtugaw iti plasa ti siudad ti maysa nga agdaldaliasat tapno aguray iti awis. (Uk-ukom 19:15-21) Kadawyanna a dagiti mangsangaili bugguanda ti saka dagiti sangailida, pakanen ken painumenda ida, agraman dagiti animalda. (Genesis 18:4, 5; 19:2; 24:32, 33) Kadagiti agdaldaliasat a dida kayat ti agbalin a dadagsen kadagiti mangpadagus kadakuada, agbalonda kadagiti tinapay ken arak a kasapulanda, agraman ti garami ken taraon dagiti asnoda. Pagturogan la iti rabii ti kalikagumanda.

Nupay manmano ti dinakamat ti Biblia a nagdagusan ni Jesus bayat ti panangasabana, masapul idi nga agbirokda kadagiti adalanna iti lugar a pagturoganda. (Lucas 9:58) Idi nagbisita idiay Jerico, basta kinuna ni Jesus ken ni Zaqueo: “Ita nga aldaw masapul nga agyanak iti balaymo.” “Sirarag-o” a pinadagus ni Zaqueo ti sangailina. (Lucas 19:5, 6) Da Marta, Maria ken Lazaro iti Betania masansan a sangailienda ni Jesus a gayyemda. (Lucas 10:38; Juan 11:1, 5, 18) Ken agparang nga idiay Capernaum, nagdagus ni Jesus iti balay ni Simon Pedro.​—Marcos 1:21, 29-35.

Ti bilin ni Jesus kadagiti 12 nga apostolna mainaig iti ministerioda ket mangiwardas iti adu a banag no kasanonto ti pannakatratoda idiay Israel. Kinuna kadakuada ni Jesus: “Dikay mangala iti balitok wenno pirak wenno gambang a maipaay kadagiti supot a barikesyo, wenno supot ti taraon maipaay iti panagdaliasat, wenno dua a makin-uneg a kawes, wenno palpalloka wenno sarukod; ta ti trabahador maikari iti taraonna. Iti aniaman a siudad wenno purok a serkanyo, birokenyo no siasino iti dayta ti maikari, ket agyankayo sadiay agingga a pumanawkayo.” (Mateo 10:9-11) Ammona nga adda dagiti nasingpet a tattao a mangsangaili kadagiti adalanna, a mangipaay iti taraon, pagdagusan, ken dadduma pay a kasapulan.

Ngem dumtengto ti tiempo a masapul nga ibaklay dagiti ebanghelisador dagiti bukodda a kasapulan ken paggastuan. Gapu iti ibubusor nga agur-uray kadagiti pasurotna ken iti panagsaknap ti trabaho a panangasaba kadagiti teritoria iti ruar ti Israel, kinuna ni Jesus: “Daydiay addaan iti supot ti kuarta alaenna koma dayta, kasta pay met ti supot ti taraon.” (Lucas 22:36) Tapno mairakurak ti naimbag a damag, masapul idi ti panagdaliasat ken pagdagusan.

“Surotenyo ti Dalan ti Kinamanagpadagus”

Gapu ta medio natalna ti kasasaad ken adu ti nagkokonekta a sementado a kalsada iti intero nga Imperio ti Roma idi umuna a siglo, masansan idi ti panagdaliasat.a Kasapulan ngarud ti adu a pagdagusan gapu iti kinaadu ti agdaldaliasat. Adda dagiti pagdagusan a maysa nga aldaw a biahe ti kaadayoda iti tunggal maysa iti igid dagiti kangrunaan a kalsada. Ngem kuna ti The Book of Acts in Its Graeco-Roman Setting: “No maipapan kadagita a pagdagusan, saan a makaay-ayo ti panangiladawan dagiti sekular a reperensia. Dagiti libro ken arkeolohikal a reperensia ipakitada ti madaddadael ken narugit a pasilidad, kaawan ti dandani amin nga alikamen, kiteb, saan a makapasalun-at a taraon ken inumen, di mapagtalkan a makinkukua ken trabahador, saan a nasayaat ti reputasionda a kustomer, ken nalulok a moral.” Nakaaawat no apay nga agingga a mabalin, ti maysa a nalinteg a biahero masapul a liklikanna ti agdagus kadagita a lugar.

Saan ngarud a pakasdaawan a maulit-ulit nga iparegta ti Kasuratan kadagiti Kristiano nga agbalinda a managpadagus kadagiti sabsabali. Indagadag ni Pablo kadagiti Kristiano idiay Roma: “Iranudanyo dagiti sasanto sigun kadagiti kasapulanda. Surotenyo ti dalan ti kinamanagpadagus.” (Roma 12:13) Impalagipna kadagiti Judio a Kristiano: “Dikay lipatan ti kinamanagpadagus, ta babaen iti dayta ti dadduma, saanda a pagaammo, nangsangailida kadagiti anghel.” (Hebreo 13:2) Pinaregta ni Pedro dagiti padana nga agdaydayaw nga agbalinda koma a ‘managpadagus iti maysa ken maysa nga awanan panagdayengdeng.’​—1 Pedro 4:9.

Ngem adda dagiti kasasaad a saan a maiparbeng nga ipakita ti kinamanagpadagus. No maipapan iti “tunggal maysa nga aggarasugas nga umun-una ken saan nga agtalinaed iti sursuro ti Kristo,” kinuna ni apostol Juan: “Dikay pulos awaten kadagiti pagtaenganyo wenno sawen ti maysa a kablaaw kenkuana. Ta ti mangisao iti kablaaw kenkuana makiramraman iti nadangkes nga ar-aramidna.” (2 Juan 9-11) No maipapan kadagiti di agbabawi a managbasol, insurat ni Pablo: “Isardengyo ti makikadkadua iti asinoman a maaw-awagan kabsat a maysa a mannakiabig wenno naagum a tao wenno managrukbab iti idolo wenno manangrabngis wenno managbarbartek wenno manangkikil, saan uray makipangan iti kasta a tao.”​—1 Corinto 5:11.

Mabalin a dagiti impostor ken dadduma pay pinadasda a gundawayan ti nasayaat a kababalin dagiti pudno a Kristiano. Sigun iti maysa a sekular a reperensia idi maikadua a siglo K.P. maipapan iti Kristiano a pammati a pagaammo kas ti The Didache [Ti Sursuro Dagiti Sangapulo ket Dua nga Apostol], irekomendana a ti maysa nga agdaldaliasat a manangaskasaba ket masapul a sangailien iti “maysa nga aldaw, wenno dua, no kasapulan.” Kalpasan dayta, inton ituloyna ti agdaliasat, “taraon la koma ti maipabalon kenkuana . . . No agkiddaw iti kuarta, isu ket ulbod a propeta.” Intuloy ti reperensia: “No ikeddengna ti makipagnaed kadakayo ket adda met paglainganna a trabaho, bay-anyo nga agbirok agpaay iti taraonna. Ngem no awan paglainganna, taripatuenyo dayta a tao sigun iti makitayo a kasapulanna tapno awan koma ti nasadut a makipagtaeng kadakayo yantangay isu ket maysa a Kristiano. Ngem no dina aramiden dayta, gunggundawayanna ti Kinakristianona agpaay iti personal a pagimbaganna; agannadkayo kadagiti kasta.”

Sinigurado ni apostol Pablo nga isu ket saan nga agbalin a dadagsen kadagiti mangpadagus kenkuana bayat ti napaut a panagtalinaedna iti sumagmamano a siudad. Nagtrabaho kas agar-aramid iti tolda tapno masuportaranna ti bagina. (Aramid 18:1-3; 2 Tesalonica 3:7-12) Tapno matulonganda dagiti agdaldaliasat a maikari, agparang a nagaramat dagiti nagkauna a Kristiano kadagiti surat ti rekomendasion, kas iti surat a panangyam-ammo ni Pablo ken ni Febe. “Irekomendak kadakayo ni Febe a kabsattayo a babai,” insurat ni Pablo, “tapno isu abrasaenyo iti Apo . . . ken tapno tulonganyo iti aniaman a banag a mabalin a pakasapulanna kadakayo.”​—Roma 16:1, 2.

Dagiti Bendision ti Kinamanagpadagus

Dagiti Kristiano a misionero idi umuna a siglo nagtalekda ken ni Jehova nga ipaayna dagiti amin a kasapulanda. Ngem manamnamada ngata ti kinamanagpadagus dagiti kapammatianda? Pinadagus ni Lidia da Pablo ken dagiti dadduma. Nakipagnaed ti apostol kada Aquila ken Priscila idiay Corinto. Maysa nga agbambantay iti pagbaludan idiay Filipos ti nangpakan kada Pablo ken Silas. Ni Pablo ket sinangaili ni Jason sadi Tesalonica, ni Felipe sadi Cesarea, ken ni Mnason iti dalan manipud Cesarea nga agturong idiay Jerusalem. Iti panagturong ni Pablo idiay Roma, sinangaili dagiti kakabsat idiay Puteoli. Anian a makapabileg iti naespirituan dagita a gundaway para kadagiti nangpadagus kenkuana!​—Aramid 16:33, 34; 17:7; 18:1-3; 21:8, 16; 28:13, 14.

Napaliiw ti eskolar a ni Frederick F. Bruce: “No kadagita a manangsangaili a gagayyem ken katrabahuan, awan ti sabali a motibo ti panangtulongda no saan a maigapu iti panagayatda ken ni Pablo ken iti Apo a pagserserbianna. Ammoda a no pagserbianda ni Pablo, pagserserbianda ni Jesus.” Dayta ti natan-ok a motibo iti panagbalin a managpadagus.

Kasapulan agingga ita ti kinamanagpadagus. Rinibu nga agdaldaliasat a pannakabagi dagiti Saksi ni Jehova ti sangailien dagiti kapammatianda. Dadduma nga agibumbunannag iti Pagarian ti mangibaklay iti bukodda a gastos tapno makasabaanda dagiti lugar a manmano a mapakaammuan iti naimbag a damag. Adu ti bendision nga iyeg ti panangsangaili kadagiti kasta nga agibumbunannag, kasano man kanumo ti pagtaengantayo. Ti nabara a panangsangaili, a pakairamanan ti panangyawis iti simple a pannangan, ket manglukat kadagiti agkakaimbag nga oportunidad agpaay iti “panagsisinnukat iti pammaregta” ken panangipakita iti ayat kadagiti kakabsattayo ken iti Diostayo. (Roma 1:11, 12) Dagiti kasta a gundaway ket nangnangruna a makagunggona kadagiti mangsangaili yantangay “ad-adu ti kinaragsak iti panangted ngem iti panangawat.”​—Aramid 20:35.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 23]

Dagiti Kristiano ‘surotenda ti dalan ti kinamanagpadagus’