Panagsigay Aglumlumenen Aya?
AWAGAN dayta ti General Assembly ti NU sadi Nueva York nga “awan pilpilienna ken managperdi.” Deskribiren dayta ti opisina ti IIED (International Institute for Environment and Development) iti Europa nga adda sadi Londres kas “kangrunaan a pagpeggadan ti biag iti taaw.” Binabalaw dayta ti sangapulo ket innem a pagilian iti Pacifico kas “di nainkalintegan a panangranggas.” Nalawag, maat-atakar ti panagsigay iti sangalubongan. Apay?
Dagiti sigay—iket a naiwayat iti taaw a kas bengbeng—ket rinibo a tawenen a maiwaywayat kadagiti taaw. Idi naladaw a 1970’s, nupay kasta, ti nawaya a panagsigay ket kasta unay ti panagrang-ayna ta ita nasurok a sangaribo a pagsigay a barko manipud Japan, Taiwan, ken iti Republika ti Korea ti agkalkalap iti pusit, albacore, billfish, ken salmon iti baybay Pacifico, Atlantico, ken Indian. Tangay tunggal barko, mapattapatta a mangiwaywayat kadagiti iket nga agingga 11 metros ti kaunegda ken 50 kilometros ti kawatiwatda, no pagtitiponen agdagup 50,000 kilometros ti kaatiddog ti iketda—at-atiddog ngem ti distansia ti likmut ti daga!
“Bengbeng ni Patay”
Epektibo unay dagitoy dandani di makita a naylon a sigay ta sigun iti pagiwarnak nga IIED Perspectives, “iti agdama a kasasaad mabalin a dadaelen dagiti iket ti panagkalap iti albacore iti Makin-abagatan a Pacifico iti las-ud ti dua a tawen.” Ti panagsigay, kuna ti biologo iti taaw a ni Sam LaBudde, ket awan pilpilienna a kas “ti panangkalbo iti kabakiran tapno mangala laeng iti maysa a kita ti kayo wenno panangpukan iti maysa a saleng tapno mangburas laeng kadagiti bungana.” Pudno, kaykayuskusen met daytoy a kadakkelan a bunggoy dagiti mangngalap iti lubong ti tinonelada a kita ti ikan a di rumbeng koma a mairaman, kas ti bluefin ken skipjack tuna, marlin, bulong unas, ken ti managakar nga steelhead trout.
Sigun ken James M. Coe, maysa a managsirarak iti National Marine Fisheries Service sadi Estados Unidos, napaneknekan a ti bunggoy nga Asiano ket ilegal a mangkalkalapda iti adu a salmon a dinto pulos makagteng iti katutubo a waig a pagitloganda iti Norte America.
Nakarkaro pay, simbaluden, dangran, ken lemmesen met dagiti sigay ti rinibo nga otter, seal, dolphin, porpoise, balyena, pawikan, ken tumatayab iti taaw. Di pakasdaawan nga umad-adu a managsirarak ti mangtukoy iti panagsigay kas “pangdadael iti taaw,” ken ti sigay kas “bengbeng ni patay”!
Kasla maitutop dagita a panangiladawan. Kuna ti nabiit pay a report ti sekretario ti komersio ti E.U. a bayat ti tallo laeng a panagsigay, tallo a barko ti di ginagara a nakakemmeg iti ‘maysa a nagaritan a dolphin, 8 a Dall porpoise, 18 a burburan a seal iti umamianan, 19 a puraw ti bakrangna a dolphin iti Pacifico, ken 65 a right whale porpoise iti umamianan.’
Idi laeng napan a tawen kuna ti report a naiyawat iti Naciones Unidas a nakapapatay dagiti managsigay a Hapones iti 39 a milion nga ikan a di tarigagayan dagiti mangngalap bayat ti panagkalapda iti 106 a milion a pusit. Mainayon pay, ti di matarigagayan a biktimada inramanna ti 700,000 a pating, 270,000 a tumatayab iti taaw, 26,000 nga animal iti taaw, ken 406 a pawikan, nga agpegpeggad iti pannakapukaw.
Patien dagiti biologo iti taaw a no saan a malapdan ti panagsigay, “ibusenna la ketdi ti rekursos naturales a kunada idi a di maibus.” Kinapudnona, mabalin a nasaknapen ti pannakadadael. Idi 1988 kuna ti maysa a mangngalap ken biologo a LaBudde: “Saan a kas kaadu idi ti mapappapataymi a dolphin.” Kinuna ni LaBudde: “Nalabit gapu ta mammanon ti nabati a papatayenyo.”
Sangalubongan a Tulagan
Nupay kasta, iti kallabes adda kiddaw manipud Londres agingga iti Washington, D.C., ken manipud Alaska agingga iti New Zealand maipaay iti panagtignay maibusor iti panagsigay, ket nairusaten ti sumagmamano nga addang a mangpilit kadagiti mangngalap a kissayan ti grupoda ken saandan a pulos aramaten dagiti sigayda. Kas panangdakamat iti sumagmamano: Inabrasa ti maysa a grupo dagiti pagilian iti Makin-abagatan a Pacifico ti maawagan Kumbension ti Wellington (New Zealand), a mangipalubos kadakuada a mangpasardeng iti panagsigay iti las-ud ti 320-kilometros a sakopda ken mangiparit kadagiti bukodda a mangngalap nga agusar kadagiti sigay iti uray sadino iti Makin-abagatan a Pacifico.
Idi Disiembre 1989 insingasing ti maysa a resolusion ti NU ti pannakaisardeng ti nasaknap a panagsigay inton Hunio 30, 1992. Kuna ti World Watch Institute a no saan a maisardeng ti panagsigay, “bassit[to] ti namnama ti sangatauan a mangsalaknib kadagiti taawna a maipaay kadagiti mapasungad a kaputotan” sana innayon: “Nasken a mangbukeltayo iti nasaknap a sangalubongan a tulagan.” Isu nga implano dagiti pagilian ti Makin-abagatan a Pacifico, a nagtitipon iti Forum Fisheries Agency, ti pannakabuangay ti sangalubongan a komision a mangimaton iti panagkalap ken mangparegta kadagiti mangngalap nga usarenda dagiti umno a wagas ti panagkalap.
Ngem agkurkurri aya ti sangalubongan a panangpilit? Wen, nakadidillaw!
Idi Nobiembre 26, 1991, immannugot ti Japan “nga agtungpal iti singasing ti Naciones Unidas nga isardeng ti panagusar kadagiti dadakkel nga iket iti makin-amianan a Baybay Pacifico a kuna dagiti sientista a pakaigapuan ti nasaknap a pannakadadael ti biag iti taaw.” Ti desision “pinagtalnana ti supiat a namagpeggad a mangpakaro iti pannakadadael ti reputasion ti Japan maipapan kadagiti bambanag a mainaig iti aglawlaw.” Immannugot ti Japan nga isardengna ti kagudua ti operasion ti panagsigay inton Hunio 1992 ket ti nabati a kagudua iti ngudo dayta a tawen.
Iti sumaganad nga aldaw kuna ti maysa nga editorial iti The New York Times: “‘Ti nasam-it a panagballigi maipaay iti sangalubongan nga aglawlaw’ isut’ panangdeskribir ti maysa a maragsakan a biologo iti taaw iti pakaammo ti Japan idi Martes nga isardengna ti industria ti panagsigay iti ngudo ti sumaganad a tawen [1992].”
Kuna ti report iti magasin a Time, Disiembre 9, 1991, nga impamatmat ti Taiwan ken ti Republika ti Korea nga isardengda met ti panagusar iti sigay.
“Addayta ti baybay, dakkel ken nalawa, isu a yan dagiti agkukunolkunol a bambanag a di mabilang, babassit man ken dadakkel nga animal.”—Salmo 104:25.
[Dagiti Ladawan iti panid 15]
Agkalkalap a pagsigay a barko
[Credit Line]
Ladawan: Steve Ignell, ABL
Tulang ti sea otter a nasimbalud iti napukaw a sigay
[Credit Line]
Ladawan: T. Merrell
[Dagiti Ladawan iti panid 16]
Tumatayab iti taaw a nakemmeg ken napapatay ti sigay
[Credit Line]
Ladawan: A. Degànge
Naisalat a Dall porpoise
[Credit Line]
Ladawan: N. Stone