Ti Northern Bald Ibis—Nalapdan ti Iyaakarna — Watchtower ONLINE A LIBRARIA

Ti Northern Bald Ibis—Nalapdan ti Iyaakarna

ADDA lima nga agkakapamilia a nakasaganan nga agdaliasat iti adayo ket immay met dagiti gagayyemda a mangparubuat kadakuada. Iti maudi a gundaway, miningminganda ti nabayag a nagyananda. Kalpasanna, pimmanawdan. Kinitkita ida dagiti gagayyemda agingga a dida idan masirpatan.

Addakami iti Bald Ibis Breeding Station iti Birecik, Turkey, maysa nga ili iti asideg ti Karayan Eufrates. Ti kapampanaw la a pamilia ket grupo dagiti northern bald ibis—maysa a kita ti tumatayab nga agpegpeggad a maungaw. Adda naikabit a satellite tracker iti lipaylipay ti tunggal maysa kadagita a tumatayab. Dagiti nangparubuat a gagayyemda ket dagiti agtartrabaho ken bisita iti Breeding Station. Madandanaganda a namalubos di la ket ta di makasubli dagita a tumatayab nga immakar iti di masinunuo a lugar.

Ania a kita ti tumatayab ti northern bald ibis? Pagakaranda, ken apay a nagadu ti aginteres iti iyaakarda?

Am-ammuentayo Ida

Apaman a mapessaan ti northern bald ibis, addan dutdot iti ulona. Ngem bayat a dumakdakkel, agurot dagita isu a napanaganan iti bald (kalbo) ibis. Nangisit dagiti dutdot iti intero a bagina ngem no mainitan, aglaok a bronse-berde ken lila ti maris dagita. Nalabaga ti kudil ken sippitna malaksid iti tuktok ti ulona. Atiddog met dagiti dutdot kadagiti teltelna.

Agmataengan dagiti ibis kalpasan ti tallo wenno uppat a tawen. Kadawyanna a 25-30 a tawen ti kapaut ti biagda. Agkaanda kadagiti insekto, alibut, ken uray pay babassit a mamalia. Kada tawen, 1 agingga iti 3 ti mayitlog ti kabaian sana ukopan iti agarup 4 a lawas. Naisangsangayan dagitoy a tumatayab ta maysa laeng ti asawada agingga a pumusayda. No matay ti maysa kadakuada, kasta unay ti panagleddaang ti mabati. Kinapudnona, masansan a mapaliiw a ti mabati a tumatayab ket saanen a mangan agingga a matay wenno tumpuak nga agpakamatay manipud iti nangato a rangkis.

Sigun kadagiti taga-Birecik, sakbay ti maika-20 a siglo, selselebraranda ti panagsubli dagiti immakar a bald ibis. Pagilasinan dayta nga asidegen ti primabera. Bayat ti selebrasion iti katengngaan ti Pebrero, guyodenda nga isang-at dagiti barangay manipud Karayan Eufrates a napakuyogan iti panagtambor ken ragragsak.

Pinangen idi dagiti bald ibis nga urayda la umasping iti nagdakkel a nangisit nga ulep iti tangatang. Nupay kasta, iti napalabas a siglo—nangruna iti napalabas a 50 a tawen—kellaat a bimmassit ti bilangda. Adda idi 500-600 a pagassawaan idiay Birecik, ngem bimmassit unay ti bilangda sipud idi dekada 1950 ta nausaren dagiti pestisidio kadagiti talon. Iti intero a lubong, manmano itan ti nabati kadagitoy a tumatayab.

Panangsalaknib Kadakuada iti Turkey

Naipasdek ti Bald Ibis Breeding Station iti Birecik idi 1977. Tinawen idi a mapalubosan nga umakar dagiti ibis. Ngem idi 1990, maymaysa ti nagsubli, isu a sipud idin, nalapdanen ti iyaakarda. No mangrugin ti gagangay a tiempo ti panagakarda manipud Hulio aginggat’ Agosto, maipupokda. Sada la maibulosen no Pebrero wenno Marso iti sumaruno a tawen a gagangay a tiempo ti panagsublida.

Idi 1997, naibulos ti 25 nga ibis ngem nakalkaldaang ta awan a pulos ti nagsubli kadakuada. Sipud idi 1998, didan napalubosan nga umakar isu nga immaduda manen. Agarup 100 itan ti bilangda iti Breeding Station.

Ti Masakbayan ti Northern Bald Ibis

Nakalkaldaang ta dua laeng ti nakasubli iti lima nga agkakapamilia a nadakamaten iti daytoy nga artikulo. Kalpasanna, idi 2008, maysa manen a grupo ti naibulos ngem awan ti nakasubli kadakuada. Sigun kadagiti autoridad, nakadanonda agingga iti pagilian ti Jordan iti abagatan ngem natayda gapu iti pannakasabidong. Kaipapananna nga iti laksid ti iyaaduda iti Breeding Station ken iti panagregget dagiti sientista ken gobierno, nalidem pay laeng ti masakbayan dagitoy a tumatayab.

Nupay malaplapdan ti iyaakarda tapno masalaknibanda, di latta malipatan dagiti ibis ti nainkasigudan a panagakarda, kas ipakita dagiti nabiit pay a panagipabulos. Pasingkedan daytoy ti kuna ti Biblia iti Jeremias 8:7: “Ti tikbaboy iti langlangit—pagaammona unay dagiti naituding a tiempona; ket ti pagaw ken ti langaylangayan ken ti bulbul—salimetmetanda a naimbag ti tiempo nga iyaay ti tunggal maysa.”

[Gubuaya ti Ladawan iti panid 10]