Librot’ Biblia Numero 62​—1 Juan

Mannurat: Apostol Juan

Lugar a Nakaisuratanna: Efeso, wenno kaparangetna

Nalpas a Naisurat: c. 98 K.P.

 1. (a) Ania a kalidad ti agminar kadagiti surat ni Juan, ngem aniat’ mangipakita nga isu saan a sentimentalistiko? (b) Apay a naintiempuan dagiti tallo a suratna?

NI JUAN, a dungdunguen nga apostol ni Jesu-Kristo, napigsat’ ayatna iti kinalinteg. Daytoy ti nangtulong kenkuana a nakatarus unay iti isip ni Jesus. Ditay ngad masdaaw a ti tema ti ayat ti nangdominar kadagiti suratna. Ngem, saan a sentimentalista, ta isu tinukoy ni Jesus kas maysa kadagiti “Annak ti Gurruod [Boanerges].” (Mar. 3:17) Kinapudnona, pinutarna dagiti tallo a suratna gaput’ panangikaluyana iti kinapudno ken kinalinteg, ta ti apostasia nga impadton apostol Pablo ket nagminaren. Naintiempuan dagidi surat ni Juan, ta bimmadangda a nangpakired iti idadangadang dagidi nagkauna a Kristiano iti yaabante “daydiay nadangkes.”​—2 Tes. 2:3, 4; 1 Juan 2:13, 14; 5:18, 19.

 2. (a) Aniat’ mangipasimudaag a naud-udi nga amang dagiti surat ni Juan ngem ti Mateo, Marcos, ken dagiti surat dagiti misionero? (b) Kaano ken sadino ti lugar a nakaisuratanda?

² Sigun kadagiti linaonda, naud-udi dagitoy a surat ngem ti Ebanghelio da Mateo ken Marcos​—naud-udi pay ngem dagiti surat dagiti misionero a da Pedro ken Pablo. Nagbaliwen ti panawen. Saanen a natukoy ti Judaismo, ti dakkel a nameligro kadagiti kongregasion idi kinamaladagada; ket agparang nga awanen ti uray maysa a diretsa a naadaw iti Hebreo a Kasuratan. Iti kasumbangirna, nasao ni Juan “ti maudi nga oras” ken ti panagparang “dagiti adu nga antikristo.” (1 Juan 2:18) Tinukoyna dagiti sinuratanna kas “babassit nga annakko” ket ti bagina kas “ti panglakayen.” (1 Juan 2:1, 12, 13, 18, 28; 3:7, 18; 4:4; 5:21; 2 Juan 1; 3 Juan 1) Isingasing amin dagitoy a naladaw a petsat’ pannakaisuratda. Kasta met, ti 1 Juan 1:3, 4 ipasimudaagna a ti Ebanghelio ni Juan naisurat met iti daytoy a periodo. Sapasap a kunaenda a nakompleto dagiti tallo a surat ni Juan idi agarup 98 K.P., sakbay ti ipapatay ti apostol, ket naisuratda iti kaparanget ti Efeso.

 3. (a) Aniat’ mangpaneknek no asino ti nagsurat ken no autentiko ti Umuna a Juan? (b) Ania a paset ti nainayon kalpasanna, ngem aniat’ mamaneknek a bugos dayta?

³ Maipasimudaag a ti Umuna a Juan aktual nga insurat ni Juan nga apostol gapu iti panagkaarngida iti maikapat nga Ebanghelio, a di pagduaduaan nga insuratna. Kas pangarigan, inrugina ti surat babaen iti panagkunana a nasaksianna kadagiti matana nga isu nakitana “ti sao ti biag . . . , daydiay biag nga agnanayon nga adda idi iti Ama ket naipakita kadakami,” ebkas nga umarngi unay iti panglukat ti Ebanghelio ni Juan. Pasingkedan nga autentiko daytoy ti Muratorian Fragment ken dagidi nagkauna a mannurat kas kada Ireneo, Policarpio, ken ni Papias, puro idi maikadua a siglo K.P.a Sigun ken Eusebio (c. 260-342 K.P.), dida pulos nagduaduaan nga autentiko ti Umuna a Juan.b Nupay kasta, laglagipenyo a dadduma a nagkauna a patarus ninayonanda ti kapitulo 5 kadagitoy a sao iti ungtot’ 5 bersikulo 7b ken ti rugi ti 5 bersikulo 8a: “Idiay langit, ti Ama, ti Anak, ken ti Espiritu Santo: ket dagitoy a tallo maymaysada. Ket adda tallo a mangpaneknek ditoy daga.” (King James Version) Ngem daytoy a teksto awan kadagiti aniaman a nagkauna a Griego a manuskrito ket nabatad a nainayon a mangsuporta iti doktrina Trinidad. Kaaduan a moderno a patarus, Katoliko man wenno Protestante, dida inayon dagitoy a sao kadagiti patarusda.​—1 Juan 1:1, 2.c

 4. Salsalakniban ni Juan dagiti padana a Kristiano manipud iti ania, ket aniada a palso a sursuro ti sinuppiatna?

⁴ Nagsurat ni Juan tapno masalaknibanna “dagidiay dungdunguenna,” dagiti “ubbing,” manipud dakes a sursuro “dagiti adu nga antikristo” a rimmuar kadakuada ket kayatda ida a sulbogen nga umikay iti kinapudno. (2:7, 18) Dagitoy apostata nga antikristo nalabit naimpluensiaanda iti Griego a pilosopia, agraman nagkauna a Gnosticismo, a kuna dagiti pasurotna nga adda naisangayan a pannakaammoda a mistiko a naggaput’ Dios.d Kas panagtakderna a sititibker a maikontra iti apostasia, nawadwad ti panangsalaysay ni Juan iti tallo a tema: basol, ayat, ken ti antikristo. Dagiti sinaona maipapan iti basol, ken kas panangsuportarna iti daton ni Jesus para iti basol, ipasimudaagda a dagitoy nga antikristo ket aginlilintegda nga agkunkuna nga awan basolda ket dida kasapulan ti subbot ni Jesus. Daytoy agimbubukodan a “pannakaammo” pinagbalinna ida a naagum ken awanan ayat, kasasaad nga imbutaktak ni Juan bayat nga inggunamgunamna ti pudno a Nakristianuan nga ayat. Sa, nabatad a supsuppiaten ni Juan ti palso a doktrinada bayat nga inlawlawagna a ni Jesus isu ti Kristo, nga isu addan sakbay a timmao, ket immay a naglasag kas Anak ti Dios tapno ipaayna ti pannakaisalakan dagiti mamati. (1:7-10; 2:1, 2; 4:16-21; 2:22; 1:1, 2; 4:2, 3, 14, 15) Minarkaan ni Juan dagitoy a palso a mannursuro kas “antikristo,” sa nangted ti nadumaduma a pakabigbigan dagiti annak ti Dios ken dagiti annak ti Diablo.​—2:18, 22; 4:3.

 5. Aniat’ mangipasimudaag a ti Umuna a Juan nairanta iti intero a kongregasion Kristiano?

⁵ Idinto ta awan partikular a kongregasion a nakaituronganna, masinunuo a nairanta ti surat para iti intero a timpuyog dagiti Kristiano. Ipasimudaag pay daytoy ti kinaawan ti kablaaw iti rugina ken ti pakomusta iti udina. Dineskribir pay ket dagiti dadduma daytoy kas treatise imbes a surat. Ti pannakausar ti “dakayo” iti intero a surat (dadakkel a letra no iti New World Translation) ipasimudaagna a grupo imbes nga indibidual ti nakaituronganna.

LINAON TI UMUNA A JUAN

 6. Kasano a pinagdilig ni Juan dagidiay magmagna iti lawag ken dagidiay magmagna iti kinasipnget?

⁶ Magna iti lawag, saan nga iti kinasipnget (1:1–2:29). “Isuratmi dagitoy a banag kadakayo,” kunan Juan, “tapno maan-anay ti rag-otayo.” Idinto ta “ti Dios isu ti silaw,” dagidiay laeng ‘magna iti lawag’ ti addaan ‘pannakiraman kenkuana’ ken iti maysa ken maysa. Nadalusan dagitoy iti basol gapu iti “dara ni Jesus nga Anakna.” Iti kasumbangirna, dagidiay ‘magna iti kinasipnget,’ a kunaenda, “Awan ti basoltayo,” allilawenda ti bagida, ket awan ti kinapudno kadakuada. No ipudnoda dagiti basolda, matalekto ti Dios ket pakawanenna ida.​—1:4-8.

 7. (a) Kasano nga ipakita ti maysa nga ammona ken ay-ayatenna ti Dios? (b) Kasano a mailasin ti antikristo?

⁷ Nadakamat a ni Jesu-Kristo isu “ti daton ti kappia” para kadagiti basoltayo, nga isu ti “tumulong iti Ama.” Ti agkuna nga ammona ti Dios ngem dina tungpalen dagiti bilinna, ulbod. Ti agayat ken kabsatna agtalinaed iti lawag, ngem ti gumura ken kabsatna magna iti kinasipnget. Nangbalakad a siinget ni Juan iti di panangayat iti lubong wenno dagiti adda iti lubong, ta kunana, “Asinoman nga agayat iti lubong, ti ayat ti Ama awan kenkuana.” Adu nga antikristo ti immay, ket “rimmuarda kadatayo,” inlawlawag ni Juan, ta “ditay ida kadua.” Ti antikristo ilibakna a ni Jesus isu ti Kristo. Agpada nga ilibakna ti Ama ken ti Anak. Dagiti “babassit nga ubbing” agtalinaedda koma iti naadalda manipud punganay tapno “agtalinaed[da] a naikanunong iti Anak ken naikanunong iti Ama,” kas mayalubog iti pannakapulot nga inawatda kenkuana, nga isut’ pudno.​—2:1, 2, 15, 18, 19, 24.

 8. (a) Kasano a mailasin dagiti annak ti Dios kadagidiay annak ti Diablo? (b) Kasano a dagiti “babassit nga ubbing” naammuanda ti ayat, ket aniat’ sukimatenda a kanayon kadagiti pusoda?

⁸ Dagiti annak ti Dios dida agtalinaed a sibabasol (3:1-24). Gapu iti ayat ti Ama, naawaganda nga “annak ti Dios,” ket inton maiparangarang ti Dios kasladanto kenkuana ket “makita[danto] kas ti kinaisuna.” Ti basol kinakillo, ket dagidiay naikanunong ken Kristo dida nga aramiden dayta. Daydiay agbasbasol nagtaud iti Diablo, ket dagiti aramidda burakento ti Anak ti Dios. Agminar ngarud dagiti annak ti Dios ken dagiti annak ti Diablo: Dagidiay nagtaud iti Dios adda ayatda iti maysa ken maysa, ngem dagidiay nagtaud iti nadangkes kasda la ken Cain, a ginura ken pinataynan kabsatna. Imbaga ni Juan kadagiti “babassit nga ubbing” a naammuanda ti ayat “ta intedna ti biagna a maipaay” kadakuada, ket pinatigmaananna ida a dida ‘punitan ti ridaw ti nadungngo nga asida’ kadagiti kakabsat. Saanda koma “nga agayat iti sao wenno iti dila, no di ket iti aramid ken kinapudno.” Tapno maikeddengda no “nagtaud[da] iti kinapudno,” sukimatenda komat’ linaon dagiti pusoda ket kitaenda no “ar-aramiden[da] dagiti banag a makaay-ayo kadagiti mata” ti Dios. Tungpalenda koma dagiti bilinna a “mamati[da] iti nagan ti Anakna a ni Jesu-Kristo ket ayaten[da] ti maysa ken maysa.” Iti kasta ammoda a naikanunongda kenkuana, ket isu naikanunong kadakuada iti espiritu.​—3:1, 2, 16-19, 22, 23.

 9. (a) Ania a panangsuot ti aramidentay iti naipaltiing nga ebkas? (b) Aniat’ mangigunamgunam iti obligasion nga ayatentay ti maysa ken maysa?

⁹ Panagayat iti maysa ken maysa a naikanunong iti Dios (4:1–5:21). Masapul a masuot dagiti naipaltiing nga ebkas. Dagidiay ebkas a mangilibak a ni Kristo immay a naglasag “dida nagtaud iti Dios” no di ket iti antikristo. Nagtaudda iti lubong ket naikanunongda iti dayta, ngem ti naipaltiing nga ebkas ti kinapudno aggapu iti Dios. Kunan Juan: “Ti Dios isu ti ayat,” ket “daytoy ti ayat, saan a gapu ta ayatentayo ti Dios, no di ket gapu ta isu inayatnatayo ket imbaonna ti Anakna a daton a subbot kadagiti basoltayo.” Anian a nagdakkel, ngarud, ti obligasiontayo nga agayat iti maysa ken maysa! Dagidiay agayat, agtalinaed ti Dios kadakuada, iti kasta ti ayat naan-anay tapno addaandat’ “kinawayawaya nga agsao,” a paksiatenna ti buteng. “Datayo,” kunan Juan, “agayattayo, agsipud ta inayatnatayo nga immuna.” “Ti agayat iti Dios, ayatenna met koma ni kabsatna.”​—4:3, 8, 10, 17, 19, 21.

10. (a) Kasano a dagiti annak ti Dios maparmekda ti lubong, ket ania a panagtalek ti ikutanda? (b) Kasanoda koma a matmatan ti basol ken ti idolatria?

¹⁰ Ti panagayat bilang annak ti Dios kaipapananna a tungpalentay dagiti bilinna, ket agresulta daytoy iti panangparmektay iti lubong, babaen iti pammati. Maipapan kadagidiay mamati iti Anak ti Dios, mangted ti Dios ti pammaneknek a ta ikkanna ida “ti biag nga agnanayon, ket daytoy a biag adda iti Anakna.” Gapuna, mabalinda ti agtalek a denggenna ti aniaman a dawatenda sigun iti pagayatanna. Amin a kinakillo basol, ngem adda basol a saan nga ipatay. Asinoman a nabukel iti Dios saanna nga iyugali ti agbasol. Nupay “ti intero a lubong adda iti babaen daydiay nadangkes . . . , ti Anak ti Dios immay,” ket inikkanna dagiti disipulona “ti pannakaawat” tapno maammuanda ti pudno a Dios, a nakaikanunonganda “babaen ken Anakna a Jesu-Kristo.” Masapul pay nga igagada ti bagida kadagiti idolo!​—5:11, 19, 20.

NO APAY NAIMBAG

11. Kasano a labanan dagiti Kristiano ita dagiti antikristo ken nailubongan a tarigagay?

¹¹ No kasano idi arinunos ti immuna a siglo ti Kadawyan a Panawen, kasta met nga ita “adu dagiti antikristo” a masapul nga aluadan dagiti Kristiano. Dagitoy pudno a Kristiano salimetmetanda koma ‘ti mensahe a nangngegda idi punganay, nga ayatenda ti maysa ken maysa,’ ket naikanunongda iti Dios ken ti pudno a sursuro, nga alagadenda ti kinalinteg buyogen ti kinawayawaya ti panagsao. (2:18; 3:11; 2:27-29) Nasnasken pay ti panangsaluad iti “tarigagay ti lasag ken ti tarigagay dagiti mata ken ti panangipasindayaw ti panagbiag,” dagidiay materialistiko, nailubongan a kinadakes a nangalun-on iti kaaduan nga agkunkuna a Kristianoda. Dagiti pudno a Kristiano liklikanda ti lubong ken dagiti tarigagayna, ta ammoda a “ti agaramid iti pagayatan ti Dios mataginayon.” Itoy tiempo a napnuan ti nailubongan a tarigagay, sektarianismo, ken guranggura, anian a nagimbag no adalentay ti pagayatan ti Dios baeten ti naipaltiing a Kasuratan satay aramiden dayta a pagayatan!​—2:15-17.

12. Aniat’ pinagdinnilig ti Umuna a Juan nga agpaay a pagimbagantayo, ket kasanotay a maparmek ti lubong?

¹² Pagimbagantay ta imbatad ti Umuna a Juan ti nagdumaan ti lawag a naggaput’ Ama ken ti mangduprak-kinapudno a kinasipnget manipud iti daydiay nadangkes, kadagiti mangted-biag a sursuro ti Dios ken dagiti kinaulbod ti antikristo, iti ayat nga agsaknap iti intero a kongregasion dagidiay naikanunong iti Ama agraman iti Anak ken ti arig-Cain a mamapatay a gura dagidiay rimmuar “kadatayo . . . tapno iparangarangda a saan nga isuda amin kaduatay ida.” (2:19; 1:5-7; 2:8-11, 22-25; 3:23, 24, 11, 12) No apresiarentay daytoy, sirereggettay koma a tarigagayan a ‘parmeken ti lubong.’ Ket kasanotay nga aramiden daytoy? Babaen ti nabileg a pammati ken iti “ayat ti Dios,” a kaipapanannat’ panangtungpal iti bilinna.​—5:3, 4.

13. (a) Kasano a ti ayat ti Dios naitampok kas praktikal a puersa? (b) Ania koma a kita ti panagayat ti Kristiano, nga agresulta iti ania a pannakaikanunong?

¹³ “Ayat ti Dios”​—anian a pannakaitampok iti intero a surat daytoy manggutugot a puersa! Iti kapitulo 2 masarakantay ti dakkel a nagdumaan ti ayat ti lubong ken ti ayat ti Ama. Kalpasanna naipalagip kadatayo a ti “Dios isu ti ayat.” (4:8, 16) Ket anian a praktikal daytoy nga ayat! Nayebkas a sidadayag dayta idi imbaon ti Ama “ti Anakna kas Manangisalakan iti lubong.” (4:14) Gutugotenna koma iti pusotayo ti manangapresiar, awan butengna nga ayat, a maitunos iti sao ti apostol: “Datayo, agayattayo, agsipud ta inayatnatayo nga immuna.” (4:19) Ti panagayattayo kas koma iti panagayat ti Ama ken ti Anak​—praktikal, managsakripisio nga ayat. No kasano nga inyawat ni Jesus ti kararuana para kadatayo, kasta met “rebbengtay nga ited dagiti biagtayo a maipaay kadagiti kakabsat,” wen, luktantay ti ridaw ti nadungngo nga asitayo tapno ayatentay dagiti kakabsattayo, saan la nga iti sao, no di ket “iti aramid ken iti kinapudno.” (3:16-18) Kas ibatad ti surat ni Juan, daytoy nga ayat, agraman ti pudno a pannakaammo iti Dios, ti mamagsinggalut kadagidiay makipagna iti Dios buyogen ti di agressat a pannakaikanunong iti Ama ken iti Anak. (2:5, 6) Kinuna ni Juan kadagiti agtawid ti Pagarian nga adda itoy bendito a singgalut ti ayat: “Ket datayo naikanunongtayo iti daydiay a napudno, babaen ken Anakna a Jesu-Kristo. Daytoy isu ti pudno a Dios ken ti biag nga agnanayon.”​—5:20.

[Footnotes]