BUTENG

Kas gagangay a pannakausarna, ti buteng kaipapananna ti panangpadpadaan iti pannakadangran wenno ut-ot, kaaduanna a maysa a nasaem a rikna a malasin babaen iti panagkullayaw, panagalinggaget, panagaburido. Nupay kasta, ti buteng mabalin a kaipapananna met ti kalmado a panangbigbig wenno panangutob iti aniaman a mabalin a makadangran wenno makadadael, a ti kasta a panangbigbig tignayenna ti maysa a tao a mangwatwat iti nainkalintegan a panagannad ken nasaririt a panagsakbay.

Ania ti panagbuteng ken Jehova a rumbeng a maadda kadatayo?

Ipakita ti Biblia nga adda umiso a panagbuteng ken di umiso a panagbuteng. Gapuna, ti panagbuteng mabalin a nasayaat ken pagtignayenna ti indibidual buyogen ti kinaannad iti sango ti peggad, iti kasta maliklikan ti didigra, wenno mabalin a makapasidduker dayta, a dadaelenna ti namnama ken pakapuyenna ti kinaandur ti nerbio ti tao, mangipagteng pay ketdi iti ipapatay. Makapasalun-at ti panagbuteng iti Dios; dayta ket panagamak ken nauneg a panagraem iti Namarsua ken nasayaat a panagalinggaget nga isu mapagrurod. Daytoy a panagbuteng nga isu mapagrurod ket ibunga ti panangtagipateg iti naayat a kinamanangngaasina ken kinaimbagna kasta met ti panangbigbig nga isu ti Katan-okan nga Ukom ken ti Mannakabalin-amin, nga addaan iti pannakabalin a mangipagteng iti pannusa wenno ipapatay kadagidiay sumukir kenkuana.​—Kitaenyo ti ALINGGAGET; PANAGAMAK.

Ti umiso a panagbuteng ken Jehova a Dios ket nasken kadagidiay agserserbi kenkuana. Daytoy a nauneg a panagbuteng ken Jehova isu ti “punganay ti sirib” (Sal 111:10), ti “rugi ti sirib.” (Pr 9:10) Dayta ket saan a makapasidduker a panagbuteng a mangdadael; “ti panagbuteng ken Jehova nasin-aw.” (Sal 19:9) Iti Proverbio 8:13 nadepinar daytoy a panagbuteng kas: “Ti panagbuteng ken Jehova kaipapananna ti pananggura iti dakes.” Lapdanna ti maysa manipud isusurot iti dakes a dana, ta “iti panagbuteng ken Jehova umadayo ti maysa iti dakes.”​—Pr 16:6.

Saan a nakaiparangarang da Adan ken Eva iti umiso ken makapasalun-at a panagbuteng iti Dios ket ngarud simmukirda kenkuana. Daytoy pinataudna kadakuada ti nakaro a panagbuteng wenno panagaligaget, a makagapu a naglemmengda manipud sanguanan ti Dios. Kinuna ni Adan: “Ti timekmo nangngegko iti minuyongan, ngem nagbutengak.” (Ge 3:10) Ni Cain nga anak ni Adan nakarikna iti umasping a panagbuteng kalpasan ti panangpapatayna ken kabsatna nga Abel, ket mabalin a daytoy a panagbuteng ti maysa a nakaigapuan ti panangikeddengna a mangibangon iti maysa a siudad.​—Ge 4:13-17.

Iti Hebreo 12:28 nabilin dagiti Kristiano a maaddaanda iti nadiosan a buteng: “Itultuloytayo koma ti maaddaan iti di kaikarian a kinamanangngaasi, a babaen iti dayta makaipaaytayo iti sagrado a panagserbi a makaay-ayo iti Dios buyogen ti nadiosan a buteng ken panagamak.” Ti maysa nga anghel iti nagtangatangan, nga adda ideklarana nga agnanayon a naimbag a damag, rinugianna ti deklarasionna babaen iti sasao nga: “Agbutengkayo iti Dios ket idayawyo.” (Apo 14:6, 7) Pinaggidiat ni Jesus ti nasayaat a panagbuteng iti Dios ken ti panagbuteng iti tao, a kunkunana, kas nailanad iti Mateo 10:28: “Dikay agbuteng kadagidiay mangpapatay iti bagi ngem saanda a kabaelan a papatayen ti kararua; no di ket agbutengkayo iti daydiay makabalin a mangdadael agpadpada iti kararua ken bagi idiay Gehenna.” Iti Apocalipsis 2:10 ibalakadna met kadagiti Kristiano: “Dika pagamkan ti bambanag a dandanimon sagabaen.” Ti pudpudno a panagayat ken Jehova paksiatenna ti natakrot a panagbuteng iti tao a mangiturong iti pannakikompromiso.

Nupay kasta, ti umiso a panagbuteng ramanenna ti maiparbeng a panagraem iti sekular nga autoridad, agsipud ta ammo ti Kristiano a ti nainkalintegan a pannusa manipud iti autoridad gapu iti krimen ket saan a direkta nga ebkas ti unget ti Dios.​—Ro 13:3-7.

Impadto ni Jesus nga iti “panungpalan ti sistema ti bambanag,” ti panagbutbuteng saknapanna ti daga. Kinunana nga addanto dagiti “nakabutbuteng a buya” ket dagiti tattao ‘matalimudawda gapu iti buteng ken panangpadpadaan iti bambanag nga um-umay iti mapagnaedan a daga.’ (Lu 21:11, 26) Nupay iti kastoy a pamay-an maapektaran dagiti tattao iti pangkaaduan, dagiti adipen ti Dios rumbeng a surotenda ti prinsipio a nayebkas iti Isaias 8:12: “Ti pagbutnganda dikay kabuteng.” Ilawlawag ni apostol Pablo: “Ta ti Dios inikkannatayo saan a ti espiritu ti kinatakrot, no di ket ti pannakabalin ken ti ayat ken ti kinasimbeng ti panunot.”​—2Ti 1:7.

Ti masirib a tao, kalpasan ti naannad a panangadalna iti sangatauan kasta met kadagiti pakakumikoman ken makadidigra a kapkapadasan ti tao, kinunana: “Ti panungpalan ti banag, ti isuamin a nangngeganen, ket: Agbutengka iti pudno a Dios ket salimetmetam dagiti bilinna. Ta daytoy isu ti intero a pagrebbengan ti tao.”​—Ec 12:13.

Panagbuteng ti An-animal Kadagiti Tattao. Iti Genesis 9:2 ti sao a “panagbuteng” naaramat mainaig iti animal a parparsua. Ti Dios imbagana ken Noe ken iti annakna: “Ti panagbuteng kadakayo ken ti panagaligaget kadakayo agtultuloyto iti tunggal sibibiag a parsua iti daga.” Bayat ti tawen a kaadda ni Noe ken ti pamiliana iti uneg ti daong, dagiti animal ken tumatayab a sikukulong iti uneg dayta addaanda iti panagbuteng kadagitoy a tattao, a dayta ti nakatulong iti pannakamedmed dagita. Gapuna, idi rimmuarda manipud iti daong kalpasan ti Layus, ni Jehova impasiguradona ken Noe nga agtultuloy daytoy a panagbuteng. Pasingkedan daytoy ti kapadasan ti tattao. Kinuna ni Dr. George G. Goodwin, ti Associate Curator of Mammals, iti The American Museum of Natural History: “Gagangay a ti leopardo saanna a darupen ti tao. Nupay kasta, no mapagpungtot wenno masugatan, daytoy nga animal baw-inganna ti tattao ket makiranget.” Umasping iti dayta, no maipaayan iti gundaway, dagiti nagita nga uleg a pagaammo nga agresibo, kas iti mamba ken ari a kobra, kaykayatda ti siaannad nga aguyas nga umadayo iti imatang ti tao imbes a dumarup, ta kasta ti nainkasigudan a kababalinda. Nupay ti sumagmamano nga animal ket rinanggasan ti tao ken pinagbalinna a narungsot a parparsua, kadawyanna a pudno nga adda pay laeng daytoy a mangmedmed a panagbuteng. Maitunos daytoy iti sasao ti Dios iti Genesis 1:26-28, a ti animal a parparsua maipasakup iti tao nanipud idi tiempo ti pannakaparsuana.