ARUAT ITI ULO

Kadagiti Hebreo, saan unay a nagbalin a paset ti gagangay a kawesda ti panagusar iti abbong iti ulo. No laeng kasapulan, adda met dagiti gundaway nga aramaten idi dagiti kadawyan a tattao ti kagay wenno nagayad a pagan-anayda tapno abbonganda ti uloda. Ngem dagiti pagarkos nga aruat iti ulo ti masansan nga ar-aramaten dagiti lallaki nga addaan iti opisial nga annongen, kasta met dagiti lallaki ken babbai bayat dagiti piesta wenno naisangsangayan nga okasion. Adda naituding a kita ti uklop nga aramaten ti papadi ti Israel.​—Ex 28:4, 39, 40; kitaenyo ti KAWES; KORONA.

Nadumaduma a Kita ti Aruat iti Ulo iti Hebreo a Kasuratan. Ti abbong ti ulo a damo a nadakamat iti Biblia isu ti alidungdong nga inaramat ni Rebecca idi agkitada ken Isaac. (Ge 24:65) Ti Hebreo a sao a naaramat ditoy ket tsa·ʽiphʹ, naipatarus kas “palingay” iti sabali pay a teksto. (Ge 38:14, 19) Ti panangaramat ni Rebecca iti daytoy nga “alidungdong” nabatad nga impasimudaagna ti panagpasakupna iti naitulag a pakayasawaanna a ni Isaac.

Ti turbante (Heb., mits·neʹpheth) ti nangato a padi ket naaramid iti napino a lienso, naibaredbed wenno naipalikmut iti ulo, adda plata a balitok a naikapet iti sangona babaen iti asul a singdan. (Ex 28:36-39; Le 16:4) Ti pagarkos nga uklop ti katulongan a papadi ket ‘naibaredbed’ wenno naipalikmut met iti ulo, ngem naaramat ti maysa a naiduma a Hebreo a sao (migh·ba·ʽahʹ) maipaay iti dayta nga aruat iti ulo, a mangipasimudaag a naiduma ti pormana ken nalabit saan a kagargarbo ti turbante ti nangato a padi. Awanan met iti plata a balitok ti uklop ti katulongan a papadi.​—Le 8:13.

Dakamaten ni Job ti turbante iti piguratibo a kaipapanan, a ti kinahustisiana inyarigna iti maysa a turbante. (Job 29:14; idiligyo ti Pr 1:9; 4:7-9.) No dadduma nagaramat dagiti babbai iti turbante. (Isa 3:23) Ti Hebreo a sao ditoy ket tsa·niphʹ. Nausar dayta iti sasao a “naarian a turbante” iti Isaias 62:3, ket iti Zacarias 3:5 naaramat a pangtukoy iti uklop ti nangato a padi.

Ti peʼerʹ, nalabit kasla turbante, ket ar-aramaten idi ti maysa a nobio (Isa 61:10) ken simbolo dayta ti kinarag-o. (Isa 61:3; idiligyo ti Eze 24:17, 23.) Nausar met daytoy a sao maipaay iti dalungdong ti babbai (Isa 3:20) ken maipaay iti aruat iti ulo wenno “dalungdong” ti papadi.​—Eze 44:18.

Dagiti bedbed ti ulo (Heb., shevi·simʹ) ket kasla iniket ti pannakaaramidda. (Isa 3:18) Mabalin a namaris unay ken naarkosan dagiti “turbante a pabitin” (Heb., tevu·limʹ) a dineskribir ni Ezequiel kas adda kadagiti ulo dagiti mannakigubat a Caldeo.​—Eze 23:14, 15.

Ti kakadua ni Daniel a tallo a Hebreo nga agtutubo, a kompleto ti kawesda ken sikakallugongda pay kadagiti gora, ket naipalladaw iti urno ni Nabucodonosor. Mabalin a nakakallugongda iti gora tapno maipasimudaag ti titulo wenno ranggoda. Patien ti sumagmamano a bimmalisungsong ti sukog dagitoy a gora.​—Da 3:21.

Kadaanan ken Moderno nga Uklop. Ti kaaduan a nailadawan kadagiti monumento ken timmambukor a kitkitikit ti Egipto, Babilonia, ken Asiria, ket dagiti eksena ti gubat ken panaganup, wenno ti buya iti naarian a palasio wenno kadagiti templo. Nupay kasta, dagiti Egipcio, kangrunaanna, ket aduan unay kadagiti ladawan dagiti trabahador a mangas-asikaso iti nadumaduma a paglaingan ken panggedan. Makita kadagitoy a ladawan nga addaan ti ar-ari, papanguluen, ken natatan-ok a tattao iti nagduduma a kita ti aruat iti ulo, bayat a dagiti gagangay nga umili ket masansan a maipakpakita nga awan ti abbong ti uloda, wenno no dadduma addaanda iti nakipet nga uklop.

Ti umasping unay a kita ti aruat iti ulo ita idiay Makintengnga a Daya ket ti kaffiyeh, nga ar-aramaten dagiti Bedouin. Kuadrado a lupot daytoy, a nakupin tapno ti tallo a sulina aguyaoy iti bukot ken kadagiti abaga. Naigalut dayta iti likmut ti ulo babaen iti singdan, a nakaparang ti rupa ken salaknibanna ti ulo ken tengnged manipud iti init ken angin. Posible a nagaramat idi dagiti Hebreo iti kasta a kita ti abbong iti ulo.

Dalungdong ken Panagpasakup ti Babai. Imbilin ni apostol Pablo nga agdalungdong ti babbai no agkararag wenno agipadtoda iti kongregasion Kristiano. Iti kasta, bigbigbigen ti babai ti prinsipio ti kinaulo, a sigun iti dayta, ti lalaki isu ti ulo ti babai, ni Kristo ti ulo ti lalaki, sa, ti Dios isu ti ulo ni Kristo. Kinuna ni Pablo nga atiddog a buok ti nainkasigudan a naited iti babai “imbes a dalungdong.” Ti sinuratan ti apostol ket dagiti Kristiano idiay Corinto, nga agnanaed iti nagtetengngaan dagiti Europeo ken Semita a nasken kadakuada daytoy a nainkasigudan a nagdumaan ti lallaki ken babbai babaen ti kaatiddog ti buok. Kiskisanda idi ti ulo dagiti adipen a babbai ken dagidiay naduktalan a nakiabig wenno nakikamalala. Impatuldo ni Pablo a ti atiddog a buok ti maysa a babai ket nainkasigudan a pammaneknek ti saadna kas babai iti sidong ti kinaulo ti lalaki. Yantangay makitkita ti babai daytoy a nainkasigudan a pammalagip ti panagpasakupna, rumbeng a mangitapungor iti maysa a kita ti dalungdong kas “pagilasinan ti kinaturay” iti rabaw ti ulona no agkararag wenno agipadto iti kongregasion, iti kasta ipakpakitana iti imatang ti dadduma, agraman dagiti anghel, ti panangbigbigna a mismo iti prinsipio ti kinaulo. (1Co 11:3-16) Awan duadua a kasta ti ar-aramiden dagiti babbai a mammadto kadagidi nagkauna a tiempo, a kas kada Debora (Uk 4:4) ken Ana (Lu 2:36-38), no agipadtoda.​—Kitaenyo ti BUOK.