MANANGISURO ITI PUBLIKO
Daydiay a naedukaran iti maysa a partikular a tay-ak ti pannakaammo ken publiko a mangisursuro iti sabsabali. Ti sasao a “manangisuro iti publiko” ti nakaipatarusan ti Griego a sao a gram·ma·teusʹ. Ti The New English Bible ipatarusna daytoy kas “mannursuro”; ti Knox inaramatna ti sasao nga “eskolar” ken ‘tao nga adda adalna.’ Iti maysa a footnote iti New World Translation, mabasa: “nasursuruan a tao.” (Mt 13:52, Rbi8 ftn; Mt 23:34) Ti isu met laeng a Griego a sao gagangay a naipatarus nga “eskriba”; ngem tapno mapagminar a saan a ti Judio a relihioso a grupo a pagaammo kas dagiti eskriba ti matuktukoy, ti sasao a “manangisuro iti publiko” naaramat iti Baro a Lubong a Patarus no dagiti mismo nga adalan ni Jesus ti tuktukoyen ti teksto.
Idi adda ni Jesus ditoy daga, dagiti eskriba (gram·ma·teisʹ) ket tattao a nalalaing iti Linteg ken mannursuro kadagiti umili, ngem nagbalinda a rinuker gapu kadagiti tradision ti tattao ken gapu kadagiti pagano a doktrina. Ti termino nga “eskriba” ad-adda a titulo ti pannakaaramatna kadakuada, a nangituding kadakuada kas maysa a naisalsalumina a grupo ti tattao, imbes nga adda pakainaiganna kadagiti sigud nga annongenda kas managkopia.
Immay ni Jesus a mangsaksi iti kinapudno. Tapno maikasaba ti naimbag a damag ti Pagarian, insaganana dagiti adalanna nga agbalin a mannursuro, manangisuro iti publiko, maipapan iti Pagarian ti Dios. Impakitana ti kinaserioso ti akemda ken ti kinapateg ti panagimdeng iti pannursuroda idi dinakamatna ida kas manangisuro iti publiko; inyarigna ti tunggal maysa kadakuada iti maysa a nasursuruan a tao nga addaan iti pudpudno a pagipempenan iti gameng a pagalaan iti dayta. (Mt 13:52) Imbaonna dagitoy iti Israel, ngem dagiti mismo nga eskriba ti Israel saanda a nailasin dagiti gameng nga ituktukon kadakuada ti Dios babaen kadagitoy a tattao. Iti kasupadina, binusorda ti publiko a panangisuro ket nakipasetda iti panangsaplit, panangidadanes, ken panangpapatay ken Jesus ken kadagiti kaduana a manangisuro iti publiko, iti kasta pinaneknekanda ti bagbagida kas ulbod a manangisuro. Nupay kasta, adu a tattao iti Israel ken kadagiti nasion ket insuro dagidiay sinursuruan ni Jesus, ket kalpasanna, isuda a mismo nagbalinda a manangisuro iti publiko maipapan iti Sao ti Dios.—Mt 23:34; 28:19, 20.
Iti sidong ti Linteg, naparebbengan dagiti Levita iti panangsigurado a dagiti umili umawatda iti publiko a pannakaisuro. (Le 10:11; De 17:10, 11; 2Cr 17:7-9) Ni Moises a Levita, kas manangibabaet iti Linteg ti tulag, ken idi agangay, ni Josue iti tribu ni Efraim, kas panguluen ti nasion, ket publiko a manangisuroda iti ili ti Dios. (De 4:1; 34:9; Jos 8:35) Kasta met, dagiti ukom ken dagiti matalek nga ari nangipaayda kadagiti pammilin iti Linteg no dumngeg ken mangukomda idi iti kaskaso ken no mangidauloda kadagiti pasamak nga adda pakainaiganna iti panagdaydayaw.—1Ar 8:1-61; 2Ar 23:2.
Ti maysa a naisangsangayan a pagarigan iti manangisuro iti publiko isu ti padi a ni Esdras. Babaen iti suporta ni Nehemias, nangyussuat ni Esdras iti maysa a programa ti publiko a panangisuro kadagiti Israelita a napagsubli manipud Babilonia. Imbasana ti Linteg ket inorganisarna dagiti Levita tapno maitungpalda dagiti annongenda a ‘panangilawlawag iti linteg kadagiti umili,’ “panangipaay iti kaipapananna,” ken ‘panangipaay iti pannakaawat iti panangbasa,’ iti kasta ‘insuroda dagiti umili.’—Ne 8:1-9.