Padayawanyo Dagiti Sabsabali

“Iti panangipakita ti pammadayaw iti maysa ken maysa mangidaulokayo.”​—ROMA 12:10.

1, 2. (a) Ania ti masapul nga aramidentayo a mangipakita iti kinapakumbabatayo? (b) Kasano a masansan a maaramat iti Biblia ti sao a “dayaw,” ket siasino dagiti saan a marigatan a mangpadayaw?

IMPAGANETGET ti napalabas nga artikulo ti balakad ti Sao ti Dios: “Dakayo amin bariksanyo ti bagbagiyo iti kinapakumbaba iti panagpampanunot maipaay iti maysa ken maysa, agsipud ta ti Dios busorenna dagiti natangsit, ngem mangted iti di kaikarian a kinamanangngaasi kadagiti napakumbaba.” (1 Pedro 5:5) Ti maysa a pamay-an a maikawestayo ti kinapakumbaba ket babaen ti panangpadayaw kadagiti sabsabali.

² Iti Biblia, masansan a maaramat ti sao a “dayaw” a mangipamatmat iti panagraem, panangipateg, ken konsiderasion a rumbeng nga ipakitatayo kadagiti sabsabali. Mapadayawantayo dagiti sabsabali babaen ti panagbalin a naimbag kadakuada, panangraem iti dignidadda, panangipangag iti kapanunotanda, situtulok a panangaramid kadagiti nainkalintegan a kiddawenda kadatayo. Kaaduanna, saan a narigat daytoy kadagidiay napakumbaba. Nupay kasta, dagidiay natangsit ti panagpuspusoda mabalin a marigatanda a mangpadayaw a sipapasnek ket mabalin a gay-atenda ketdi ti gumun-od kadagiti pabor ken pagim-imbagan babaen ti di naimpusuan a panangpatiray-ok.

Ni Jehova Padayawanna Dagiti Tattao

3, 4. Kasano a pinadayawan ni Jehova ni Abraham, ken apay?

³ Nangipasdek ni Jehova a mismo iti ulidan no kasano ti mangpadayaw. Pinarsuana dagiti tattao nga addaan iti wayawaya nga agpili ket saan a kakasla robot laeng ti pangibilanganna kadakuada. (1 Pedro 2:16) Kas pagarigan, idi impakaammona ken Abraham a madadael ti Sodoma gapu iti nakaro a kinadakes daytoy, insaludsod ni Abraham: “Pukawem met aya ti nasingpet a maikanunong iti nadangkes? Nalabit adda limapulo a nasingpet iti uneg ti ili; pukawem met, ket dikanto ispalen ti disso maipuon kadagiti limapulo?” Insungbat ni Jehova a dina dadaelen ti siudad maipuon kadagiti 50 a nalinteg a tattao. Sipapakumbaba a nagpakpakaasi ngarud ni Abraham. Kasanon no adda laeng 45? 40? 30? 20? 10? Impatalged ni Jehova ken Abraham a dina dadaelen ti Sodoma no adda masarakanna nga uray sangapulo laeng a nalinteg a tattao.​—Genesis 18:20-33.

⁴ Ammo ni Jehova nga awan sangapulo a nalinteg a tattao idiay Sodoma, ngem pinadayawanna ni Abraham babaen ti panangipangagna iti kapanunotan ni Abraham ken nadayaw a panangtratona kenkuana. Apay? Agsipud ta ni Abraham “naaddaan iti pammati ken Jehova, ket naibilang dayta kenkuana kas kinalinteg.” Naawagan ni Abraham iti “gayyem ni Jehova.” (Genesis 15:6; Santiago 2:23) Maysa pay, nakita ni Jehova a ni Abraham pinadayawanna dagiti sabsabali. Idi rimsua ti susik maipanggep iti daga iti nagbaetan dagiti agay-aywan kadagiti animalna ken dagiti agay-aywan kadagiti animal ni Lot a kaanakanna, pinadayawan ni Abraham ni Lot babaen ti panangibagana kenkuana nga isu ti umuna nga agpili iti disso a kayatna. Pinili ni Lot ti imbilangna a kasayaatan a daga, ket napan ni Abraham iti sabali a disso.​—Genesis 13:5-11.

 5. Kasano a pinadayawan ni Jehova ni Lot?

⁵ Pinadayawan met ni Jehova ni nalinteg a Lot. Sakbay a nadadael ti Sodoma, binilinna ni Lot nga agkamang iti kabambantayan. Nupay kasta, kinuna ni Lot a dina kayat ti mapan sadiay; indawatna nga idiay laengen Zoar ti papananna ta asideg, nupay adda dayta a siudad iti lugar a naikeddeng a madadael. Kinuna ni Jehova ken Lot: “Adtoy inanamonganka met maipuon itoy a banag, a diakto pukawen ti ili a nasaom.” Pinadayawan ni Jehova ni matalek a Lot babaen ti panangaramidna iti kiddawna.​—Genesis 19:15-22; 2 Pedro 2:6-9.

 6. Kasano a pinadayawan ni Jehova ni Moises?

⁶ Idi pinagsubli ni Jehova ni Moises idiay Egipto tapno iruarna ti ilina a naadipen sadiay ken ibagana ken ni Faraon a palubosanna dagiti tattao ti Dios, kinuna ni Moises: “Pakawanennak, Jehova, ta saanak a nalaing a sumao.” Impatalged ni Jehova ken Moises: “Addaakto iti ngiwatmo ket isurokanto iti sawem.” Ngem bimdeng latta ni Moises. Iti kasta pinakired ni Jehova ni Moises ket imbagana a ni Aaron a kabsatna ti ibaonna a kaduana kas pannakangiwat.​—Exodo 4:10-16.

 7. Apay a madadaan ni Jehova a mangpadayaw kadagiti sabsabali?

⁷ Kadagita a kasasaad, impakita ni Jehova nga isu ket madadaan a mangpadayaw kadagiti dadduma, nangruna dagidiay agserserbi kenkuana. Nupay mabalin a naiduma dagiti kiddawda iti damo nga inranta ni Jehova a mapasamak koma, pinatganna dagiti kiddawda ket impalubosna dagitoy no la ket ta saanda a maikontra iti panggepna.

Pinadayawan ni Jesus Dagiti Sabsabali

 8. Kasano a pinadayawan ni Jesus ti maysa a babai a nakaro ti sakitna?

⁸ Tinulad ni Jesus ni Jehova no maipapan iti panangpadayaw kadagiti sabsabali. Naminsan, iti tengnga ti adu a tattao, adda maysa a babai a 12 a tawenen nga agpadpadara. Saan a kabaelan a paimbagen dagiti mangngagas. Iti sidong ti Linteg Mosaiko, naibilang a narugit ket di rumbeng nga adda sadiay. Napan iti likudan ni Jesus, sinagidna ti pagan-anayna, ket immimbag. Saan a siiinget nga impakat ni Jesus dagiti alagaden ti Linteg, tapno pagungtanna koma ti babai gapu iti inaramidna. Imbes ketdi, pinadayawanna ta ammona ti sasaadenna. Kinunana: “Anak, ti pammatim pinaimbagnaka. Mapanka a sitatalna, ket sumalun-atka koma iti nadagsen a sakitmo.”​—Marcos 5:25-34; Levitico 15:25-27.

 9. Kasano a pinadayawan ni Jesus ti maysa a Gentil?

⁹ Iti sabali a gundaway, adda maysa a babai a taga Fenicia a nagkuna ken Jesus: “Maasianka kaniak, Apo, Anak ni David. Ti anakko a babai nakaro unay ti pannakasairona.” Gapu ta ammona a saan a naibaon kadagiti Gentil no di ket iti nasion ti Israel, kinuna ni Jesus: “Di umiso nga alaen ti tinapay dagiti annak [ti Israel] ket ipurruak dayta kadagiti uken [dagiti Gentil].” Insungbat ti babai: “Ngem pudno a dagiti uken manganda kadagiti murkat nga agtintinnag manipud iti lamisaan dagiti appoda.” Kalpasanna kinuna ni Jesus: “O babai, dakkel ti pammatim; mapasamak koma kenka a kas iti kayatmo.” Immimbag ti anakna. Pinadayawan ni Jesus daytoy a Gentil gapu iti pammatina. Uray ti panangusarna iti sao nga “uken,” imbes a dagiti atap nga aso, pinalag-anna ti kasasaad ken impamatmatna ti pannakipagriknana.​—Mateo 15:21-28.

10. Ania a napateg a leksion ti insuro ni Jesus kadagiti adalanna, ket apay a nasken dayta?

¹⁰ Kanayon idi nga isuro ni Jesus dagiti adalanna a nasken nga agpakumbabada ken padayawanda dagiti dadduma, tangay ti bagbagida pay la idi ti ipangpangrunada. Iti naminsan a panagsusupiatda, insaludsod ni Jesus: “Ania ti nagririkkiaranyo?” Nagulimekda, ta “nagririkkiaranda no asino ti dakdakkel.” (Marcos 9:33, 34) Uray iti daydi rabii sakbay ti ipapatay ni Jesus, “adda met timmaud a nabara a suppiat iti nagtetengngaanda no siasino kadakuada ti kasla kadakkelan.” (Lucas 22:24) Isu a kabayatan ti pannanganda iti Paskua, “nangikabil [ni Jesus] iti danum iti maysa a palanggana ket rinugianna a bugguan ti saksaka dagiti adalan.” Anian a nagpateg a leksion! Ni Jesus ti Anak ti Dios, maikadua laeng ken ni Jehova iti intero nga uniberso. Ngem sinuruanna dagiti adalanna iti nadayaw a leksion babaen ti panangbuggona kadagiti sakada. Kinunana: “Impasdekko ti pagtuladan a maipaay kadakayo, tapno, kas iti inaramidko kadakayo, aramidenyo met koma.”​—Juan 13:5-15.

Pinadayawan ni Pablo Dagiti Dadduma

11, 12. Kalpasan a nagbalin a Kristiano ni Pablo, ania ti nasursurona, ket kasanona nga inyaplikar dayta mainaig ken ni Filemon?

¹¹ Kas panangtuladna ken Kristo, pinadayawan ni Pablo dagiti dadduma. (1 Corinto 11:1) Kinunana: “Saanmi met a sinapsapul ti dayag manipud kadagiti tattao . . . Iti kasupadina, nagbalinkami a naalumamay iti tengngayo, a kas met laeng no ti agtagtagibi nga ina taripatuenna dagiti bukodna nga annak.” (1 Tesalonica 2:6,7) Ti agtagtagibi nga ina asikasuenna dagiti annakna. Kalpasan a nagbalin a Kristiano ni Pablo, nasursurona ti agpakumbaba ken pinadayawanna dagiti padana a Kristiano babaen ti naannad a pannakilangenna kadakuada. Iti panangaramidna iti dayta, rinaemna met ti wayawayada nga agpili, kas ipakita ti maysa a pasamak idi nga isu ket naibalud idiay Roma.

¹² Adda maysa idi a naglibas nga adipen a nangipangag iti pannursuro ni Pablo. Onesimo ti naganna. Nagbalin a Kristiano ken gayyem ni Pablo. Ni Filemon ti apona, maysa met a Kristiano nga agnanaed idiay Asia Menor. Iti suratna ken ni Filemon, nadakamat ni Pablo a dakkel ti maitultulong kenkuana ni Onesimo, a kunkunana: “Kayatko nga igawid a maipaay kaniak.” Ngem pinasubli ni Pablo ni Onesimo ken ni Filemon, ta insuratna: “No awan ti pammalubosmo diak kayat nga aramiden ti aniaman a banag, tapno ti naimbag nga aramidmo ket, saan a kasla mapilpilit, no di ket manipud iti sibubulos a nakemmo.” Saan nga inusar ni Pablo ti kinaapostolna, no di ket pinadayawanna ni Filemon babaen ti saanna a panangidawat nga agtalinaed la koman ni Onesimo idiay Roma. Maysa pay, indagadag ni Pablo ken ni Filemon a padayawanna ni Onesimo, nga ibilangna nga “ad-adda pay ngem adipen, kas maysa a kabsat a dungdunguen.”​—Filemon 13-16.

Panagpipinnadayaw iti Tiempotayo

13. Ania ti kuna ti Roma 12:10 nga aramidentayo?

¹³ Mamalakad ti Sao ti Dios: “Iti panangipakita ti pammadayaw iti maysa ken maysa mangidaulokayo.” (Roma 12:10) Kayat a sawen daytoy a ditay koman urayen pay a dagiti dadduma ti umuna a mangpadayaw kadatayo, no di ket datayo ti umuna a mangaramid iti dayta. “Tunggal maysa itultuloyna koma a sapulen, saan a ti bukodna a pagsayaatan, no di ket ti pagsayaatan ti sabali a tao.” (1 Corinto 10:24; 1 Pedro 3:8, 9) No kasta, sumapul dagiti adipen ni Jehova kadagiti gundaway a mapadayawanda dagiti miembro ti pamiliada, dagiti padada a Kristiano iti kongregasion, ken uray pay dagiti adda iti ruar ti kongregasion.

14. Kasano a makapagpinnadayaw ti agassawa?

¹⁴ Kuna ti Biblia: “Ti ulo ti tunggal lalaki isu ni Kristo; ket ti ulo ti babai isu ti lalaki.” (1 Corinto 11:3) Iparebbeng ni Jehova iti lalaki a tratuenna ti asawana a kas iti panangtrato ni Kristo iti kongregasion. Iti 1 Pedro 3:7, naibilin iti asawa a lalaki nga ipaayanna ni baketna iti “dayaw a kas iti maysa a narasrasi a basehas, ti nababaian.” Maaramidna daytoy babaen ti madadaan a panangipangag ken panangikonsiderarna kadagiti singasing ni baketna. (Genesis 21:12) Mabalinna ti tumulok iti kayat ni baketna no la ket ta awan masalungasing a prinsipio ti Biblia, tulonganna ken tratuenna a siaayat. Iti sabali a bangir, “ti babai addaan koma iti nauneg a panagraem iti asawana.” (Efeso 5:33) Ipangagna ni lakayna, a dina gay-aten a ti kayatna ti kanayon la a mapaturay. Dina tagibassiten wenno pagung-ungtan ni lakayna. Maipakitana ti kinapakumbaba babaen ti dina panangdominar ken lakayna, uray no nalalaing iti dadduma a benneg.

15. Ania a konsiderasion ti rumbeng nga ipakita kadagiti lallakay, ket kasano koma ti panagtignayda?

¹⁵ Iti uneg ti kongregasion Kristiano, adda dagidiay nangnangruna a maikari a padayawan, kas kadagiti lallakay ken babbaket. “Tumakderkanto iti sango ti ubanan nga ulo, ket dayawemto ti langa ti lakay [wenno, baket].” (Levitico 19:32) Pudno daytoy nangnangruna kadagidiay adun a tawen a simamatalek a nagserserbi ken Jehova agsipud ta “ti ubanan nga ulo balangat ti kinadayag; no masarakanto iti dalan ti kinalinteg.” (Proverbio 16:31) Nasken a mangipakita dagiti manangaywan iti ulidan babaen ti panangpadayawda kadagiti padada a Kristiano a natataengan ngem isuda. Siempre, dagiti natataengan padayawanda met koma dagiti ub-ubing, nangruna dagidiay addaan rebbengen a mangipastor iti arban.​—1 Pedro 5:2, 3.

16. Kasano a makapagpipinnadayaw dagiti nagannak ken annak?

¹⁶ Dagiti annak rumbeng a dayawenda dagiti dadakkelda: “Annak, agtulnogkayo kadagiti nagannak kadakayo a maikaykaysa iti Apo, ta daytoy nalinteg: ‘Dayawem ni amam ken ni ina[m]’; nga isu ti umuna a bilin nga addaan iti kari: ‘Tapno aglak-amka iti naimbag ken makapagtalinaedka iti daga iti atiddag a tiempo.’” Iti sabali a bangir, dagiti nagannak padayawanda met dagiti annakda, ta naibilin kadakuada a ‘dida rurruroden dagiti annakda no di ket itultuloyda a padakkelen ida iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.’​—Efeso 6:1-4; Exodo 20:12.

17. Siasino dagiti maikari nga ipaayan iti “mamindua a dayaw”?

¹⁷ Rumbeng met a padayawan dagidiay sipipinget nga agserserbi iti kongregasion: “Dagiti lallakay a mangidaulo iti nasayaat a wagas maibilangda koma a maikari iti mamindua a dayaw, nangnangruna dagidiay agtrabaho a sipipinget iti panagsao ken panangisuro.” (1 Timoteo 5:17) Ti maysa a pamay-an a maipakitatayo ti kastoy a pammadayaw ket babaen ti panangtungpal iti kuna ti Hebreo 13:17: “Agtulnogkayo koma kadagidiay mangidadaulo kadakayo ket agpasakupkayo.”

18. Ania ti rumbeng nga aramidentayo kadagidiay adda iti ruar ti kongregasion?

¹⁸ Rumbeng kadi a padayawantayo dagidiay adda iti ruar ti kongregasion? Wen. Kas pagarigan, naibilin kadatayo: “Tunggal kararua paiturayan koma kadagiti nangatngato nga agtuturay.” (Roma 13:1) Dagitoy dagiti sekular a turayen a pinalubosan ni Jehova a mangaramat iti autoridadda agingga a sukatan ida ti Pagarianna. (Daniel 2:44) Gapuna, “ipaay[tayo] kadagiti isuamin dagiti karbenganda, kenkuana a mangkalikagum iti buis, ti buis; kenkuana a mangkalikagum iti impuesto, ti impuesto; kenkuana a mangkalikagum iti panagbuteng, ti kasta a panagbuteng; kenkuana a mangkalikagum iti dayaw, ti kasta a dayaw.” (Roma 13:7) Rebbengtay a ‘padayawan dagiti amin a kita ti tattao.’​—1 Pedro 2:17.

19. Kasanotayo a makaaramid iti “naimbag” kadagiti sabsabali ken mapadayawan ida?

¹⁹ Nupay pudno a nasken a padayawantayo uray dagidiay adda iti ruar ti kongregasion, imutektekanyo no ania ti ipaganetget ti Sao ti Dios: “Bayat nga addaantayo iti mainugot a tiempo a maipaay iti dayta, aramidentayo koma ti naimbag kadagiti isuamin, ngem nangnangruna kadagidiay nainaig kadatayo iti pammati.” (Galacia 6:10) Siempre, ti kasayaatan a pamay-an a ‘makaaramidtayo iti naimbag’ kadagiti sabsabali ket babaen ti panangsukay ken panangpennek kadagiti naespirituan a kasapulanda. (Mateo 5:3) Maaramidtayo daytoy babaen ti panangipangag iti pammalagip ni apostol Pablo: “Aramidem ti amin a kabaelam a mangiparang iti bagim a naanamongan iti Dios, maysa a mangmangged nga awan ti aniaman nga ibainna, nga aramatem a siuumiso ti sao ti kinapudno.” No sitataktika nga usarentayo ti tunggal gundaway a mangpaneknek, a ‘naan-anay nga itungpaltayo ti ministeriotayo,’ saantay laeng nga agar-aramid iti naimbag kadagiti amin no di pay ket padpadayawantay ida.​—2 Timoteo 2:15; 4:5.

Panangpadayaw ken Jehova

20. Ania ti napasamak ken ni Faraon ken kadagiti buyotna, ken apay?

²⁰ Padpadayawan ni Jehova dagiti parsuana. Nainkalintegan ngarud a padayawantay met ni Jehova. (Proverbio 3:9; Apocalipsis 4:11) Kuna pay ti Sao ni Jehova: “Dagidiay a mangdayaw kaniak dayawekto, ket dagidiay a manglais kaniak maikaskasodanto a silalaka unay.” (1 Samuel 2:30) Idi naibaga iti Faraon ti Egipto a palubosanna ti ili ti Dios, sikukuspag nga insungbatna: “Asino ni Jehova nga imdengak koma ti timekna?” (Exodo 5:2) Idi imbaon ni Faraon dagiti buyotna tapno ikisapda dagiti Israelita, binisngay ni Jehova ti danum ti Nalabaga a Baybay tapno makalasat ti Israel. Ngem idi simmaruno dagiti Egipcio, pinagtipon manen ni Jehova ti danum. ‘Dagiti luglugan ni Faraon ken ti buyotna intapuak [ni Jehova] iti baybay.’ (Exodo 14:26-28; 15:4) No kasta, didigra ti nagtungpalan ni Faraon gapu iti kinatangsit ken saanna a panangpadayaw ken Jehova.​—Salmo 136:15.

21. Apay a binabalaw ni Jehova ni Belsasar, ket ania ti nagtungpalanna?

²¹ Ni Belsasar nga ari ti Babilonia dina pinadayawan ni Jehova. Kabayatan ti maysa a padaya a napakuyogan iti panagbarbartek, linaisna ni Jehova idi inusarna a naginuman iti arak dagiti sagrado a basehas a balitok ken pirak a naggapu iti templo ti Jerusalem. Ket bayat nga ar-aramidenna daytoy, indaydayawna dagiti pagano a didiosenna. Ngem ti adipen ni Jehova a ni Daniel kinunana kenkuana: “Saanmo a pinagpakumbaba ta pusom . . . No di ket timmangsitka a maibusor iti Apo ti langit.” Napapatay ni Belsasar iti dayta met la a rabii, ket naipanaw kenkuana ti pagarianna.​—Daniel 5:22-31.

22. (a) Apay nga indissuor ni Jehova ti pungtotna kadagiti panguluen ti Israel ken kadagiti tattaoda? (b) Siasino ti pinaraburan ni Jehova, ket ania ti resultana?

²² Idi umuna a siglo K.P., nagbitla ni Ari Herodes kadagiti tattao, ket impukkawda: “Timek ti maysa a dios, ket saan a ti maysa a tao!” Saan a nagkedked ti napasindayag nga ari no di ket kayatna ti maidaydayaw. Iti dayta met la a kanito, “isu kinabil ti anghel ni Jehova, agsipud ta dina inted ti dayag iti Dios.” (Aramid 12:21-23) Intan-ok ni Herodes ti bagina, saan a ni Jehova, isut’ gapuna a napapatay. Dagiti panguluen ti relihion iti daydi a tiempo saanda a pinadayawan ti Dios babaen ti panagkukumplotda a mangpatay ken ni Jesus nga Anakna. Ammo dagiti dadduma a turayen a kinapudno ti insursuro ni Jesus ngem saanda a simmurot kenkuana, “ta inayatda ti dayag dagiti tattao nga ad-adda pay ngem iti dayag ti Dios.” (Juan 11:47-53; 12:42, 43) Kas nasion, saanda a pinadayawan ni Jehova wenno ti nadutokan a Pannakabagina a ni Jesus. Nagbanaganna, saan idan a pinadayawan ni Jehova. Binaybay-anna ida ken ti temploda a madadael. Ngem insalakanna dagidiay nangpadayaw kenkuana ken iti Anakna.​—Mateo 23:38; Lucas 21:20-22.

23. Ania ti masapul nga aramidentayo tapno agbiag iti baro a lubong ti Dios? (Salmo 37:9-11; Mateo 5:5)

²³ Amin dagidiay agtarigagay nga agbiag iti baro a lubong ti Dios kalpasan a madadael daytoy agdama a sistema masapul a padayawanda ti Dios ken ni Kristo Jesus nga Anakna, ken agtulnogda kadakuada. (Juan 5:22, 23; Filipos 2:9-11) Dagidiay di mangipakita iti kasta a pammadayaw “magudasdanto ditoy daga.” Iti sabali a bangir, dagiti nalinteg a mangpadayaw ken agtulnog iti Dios ken ni Kristo “agtalinaeddanto ditoy daga.”​—Proverbio 2:21, 22.

Kas Panangrepaso

◻ Ania ti kayat a sawen ti panangpadayaw kadagiti sabsabali, ket kasano nga inaramid daytoy ni Jehova?

◻ Kasano a pinadayawan ni Jesus ken ni Pablo dagiti sabsabali?

◻ Iti tiempotayo, siasino dagiti maikari a padayawan?

◻ Apay a masapul a padayawantayo ni Jehova ken ni Jesus?

[Ladawan iti panid 17]

Pinadayawan ni Jehova ni Abraham babaen ti panangipangagna iti dawatna

[Ladawan iti panid 18]

Iti naballigi a panagasawa, agpimpinnadayaw ti agassawa