Naimpusuan a Mamakawankayo
“Kastanto met laeng a pamay-an ti pannakilangen kadakayo ti nailangitan nga Amak no dikay mangpakawan tunggal maysa iti kabsatna manipud iti puspusoyo.”—MATEO 18:35.
1, 2. (a) Kasano nga impakita ti agdindinamag a managbasol ti panangipategna ken Jesus? (b) Ania ti punto ti sungbat ni Jesus?
NALABIT maysa a balangkantis daytoy a babai, a diyo namnamaen nga adda iti pagtaengan ti maysa a relihioso a tao. No naklaat dagiti dadduma a nakakita kenkuana sadiay, ad-adda pay a makapakellaat ti inaramidna. Inasitganna ti kadadayawan a tao ket impakitana ti panangipategna kadagiti aramid dayta a tao babaen ti panangbuggona iti sakana kadagiti luana sana pinunasan ida iti buokna.
2 Dayta a tao, ni Jesus, dina kinarugit daytoy a babai, nga “am-ammo iti siudad kas maysa a managbasol.” Ngem nagdanag ni Simon a Fariseo, ti bumalay, agsipud ta managbasol daytoy a babai. Simmungbat ni Jesus babaen ti panangisaritana iti maipapan iti dua a tao a nakautang. Dakkel ti utang ti maysa—a katupag ti tangdan ti maysa a trabahador iti agarup dua a tawen. Kakasangapulo dayta ti utang ti maikadua—a kaibatogan ti tangdan iti awan pay tallo a bulan. Agsipud ta dida makabayad, ti nagpautang “sibubulos a pinakawanna ida nga agpadpada.” Nalawag, daydiay dakdakkel ti napakawan nga utangna dakdakkel ti panggapuanna a mangipakita iti ayat. Kalpasan nga innaigna dayta iti kinaimbag nga inaramid ti babai, innayon ni Jesus daytoy a prinsipio: “Ti asinoman a mapakawan iti bassit, agayat iti bassit.” Kalpasanna, kinunana iti babai: “Dagiti basbasolmo mapakawanda.”—Lucas 7:36-48.
3. Ania ti nasken nga usigentayo maipapan iti bagbagitayo?
3 Saludsodanyo ti bagiyo, ‘No siak daydi a babai wenno addaak iti umasping a kasasaad ket napakitaanak iti asi, siuulpit kadi a diak mapakawan dagiti sabsabali?’ Nalabit isungbatyo, ‘Siempre pakawanek ida!’ Ngem, talaga kadi a madadaankayo a mamakawan? Ugaliyo kadi dayta? Masansan kadi a madadaankayo a mangaramid iti dayta, ket pagaammodakayo dagiti sabsabali kas manangpakawan? Kitaentayo no apay a nasken a sipupudno nga usigen ti tunggal maysa kadatayo daytoy a banag.
Nasken ti Pammakawan—Amintayo ket Napakawan
4. Ania ti rumbeng a bigbigentayo maipapan iti bagbagitayo?
4 Kas pagaammoyo, imperpektokayo. No saludsodandakayo, mabalin nga aminenyo pay ketdi dayta, a nalabit malagipyo ti sasao a masarakan iti 1 Juan 1:8: “No kunaentayo: ‘Awan ti basoltayo,’ iyaw-awantayo ti bagbagitayo ket ti kinapudno awan kadatayo.” (Roma 3:23; 5:12) Mabalin a maiparangarang ti kinamanagbasol dagiti dadduma babaen kadagiti nadagsen, nakaro a basol. Ngem uray ipagarupyo a dikay nakabasol iti kasta, awan duadua a masansan ken adu dagiti pamay-an a malabsingyo dagiti pagalagadan ti Dios—agbasolkayo. Saan kadi a kasta?
5. Ania ti rumbeng a pagyamanantayo ti Dios?
5 Gapuna, mabalin a maitutop ti kasasaadyo iti kinuna ni apostol Pablo: “Nupay nataykayo kadagiti labsingyo ken iti di nakugit a kasasaad ti lasagyo, ti Dios pinagbiagnakayo a maikanunong kenkuana [ni Jesus]. Isu siaasi a pinakawannatayo kadagiti isuamin a labsingtayo.” (Colosas 2:13; Efeso 2:1-3) Imutektekanyo ti sasao a “pinakawannatayo kadagiti isuamin a labsingtayo.” Adu ti saklawen dayta. Addaan ti tunggal maysa kadatayo iti umdas a rason nga agpakpakaasi a kas iti inaramid ni David: “Gapu iti kaikarian ti naganmo, O Jehova, pakawanem ti kinadakesko, ta dakkel.”—Salmo 25:11.
6. Ania ti masiguradotayo maipapan ken ni Jehova ken iti pammakawan?
6 Kasano a magun-odyo—wenno asinoman kadatayo—ti pammakawan? Tandaanantayo ta madadaan ni Jehova a Dios a mamakawan. Maysa dayta kadagiti galadna. (Exodo 34:6, 7; Salmo 86:5) Nakaaawat ngarud a namnamaen ti Dios nga umadanitayo kenkuana babaen ti kararag ket idawattayo a palabsenna dagiti salungasingtayo, wenno pakawanennatayo. (2 Cronicas 6:21; Salmo 103:3, 10, 14) Ket adda inaramidna a legal a pakaibatayan ti kasta a panangpakawan—ti daton a pangsubbot ni Jesus.—Roma 3:24; 1 Pedro 1:18, 19; 1 Juan 4:9, 14.
7. Iti ania a wagas a kayatyo a tuladen ni Jehova?
7 Ti kinamasindadaan ti Dios a mamakawan ket agserbi koma a padron no kasano ti rumbeng a panangtratoyo kadagiti dadduma a tattao. Daytoy ti nangipamaysaan ni Pablo idi insuratna: “Agbalinkayo a manangngaasi iti maysa ken maysa, nadungngo a mannakipagrikna, a sibubulos a pakawanenyo ti maysa ken maysa a kas met iti Dios sibubulos a pinakawannakayo babaen ken Kristo.” (Efeso 4:32) Di pagduaduaan a ti punto ni Pablo ramanenna ti panagsursuro iti ulidan nga impaay ti Dios, ta intuloyna a kinuna iti sumaganad a bersikulo: “Gapuna, agbalinkayo a tumutulad iti Dios, kas annak a dungdungnguen.” (Efeso 5:1) Makitayo kadi ti panagnaigda? Pinakawannakayo ni Jehova a Dios, isu a—kas impaganetget ni Pablo—nasken a tuladenyo ni Jehova ket agbalinkayo a “mannakipagrikna, a sibubulos a pakawanenyo” dagiti sabsabali. Ngem saludsodanyo ti bagiyo, ‘Ar-aramidek kadi dayta? No saanko nga ugali dayta, ikagkagumaak kadi nga aramiden, a talaga nga ikagumaak a tultuladen ti Dios no maipapan iti panagbalin a manangpakawan?’
Nasken nga Ikagumaantayo ti Agbalin a Manangpakawan
8. Ania ti rumbeng a bigbigentayo maipapan kadagiti miembro ti kongregasiontayo?
8 Nagsayaat a panunoten nga iti kongregasion Kristiano, manmano dagiti gundaway a nasken nga ipakattayo ti nadiosan a wagas ti pammakawan. Ngem ti kasunganina ti mapaspasamak. Pudno, ikagkagumaan dagiti Kristiano a kakabsattayo a suroten ti padron nga impaay ni Jesus maipapan iti panagayat. (Juan 13:35; 15:12, 13; Galacia 6:2) Nabayagen nga ikarkarigatanda, ken ikarkarigatanda pay laeng, nga iwaksi dagiti panagpampanunot, panagsasao, ken panagtigtignay a gagangay iti daytoy nadangkes a lubong. Talaga a kayatda nga iparangarang ti baro a personalidad. (Colosas 3:9, 10) Nupay kasta, ditay mailibak ti kinapudno a ti sangalubongan a kongregasion, ken ti tunggal lokal a kongregasion, ket buklen dagiti imperpekto a tattao. Iti pakabuklanna, nasaysayaatda ita ngem idi, ngem imperpektoda latta.
9, 10. Apay a ditay koma masdaaw no rumsua dagiti parikut iti nagbabaetan dagiti kakabsat?
9 Iti Biblia, inranta ti Dios nga ibaga kadatayo a namnamaentayo ti kinaimperpekto iti kongregasion, iti nagbabaetan dagiti kakabsattayo. Usigenyo, kas pagarigan, ti sasao ni Pablo a nailanad iti Colosas 3:13: “Itultuloyyo nga anusan ti maysa ken maysa ken sibubulos a pakawanen ti maysa ken maysa no ti asinoman adda pangidarumanna iti sabali. Kas iti sibubulos a panangpakawan ni Jehova kadakayo, kasta met ti aramidenyo.”
10 Imutektekanyo ta palagipannatayo ditoy ti Biblia no kasano a nainaig ti pammakawan ti Dios kadatayo iti rebbengen ken panagkasapulantayo a mamakawan kadagiti sabsabali. Apay a maysa a karit daytoy? Agsipud ta inannugot ni Pablo a ti maysa mabalin nga adda “pangidarumanna iti sabali.” Nabigbigna nga adda dagiti kasta a makagapu. Sigurado nga adda dagita idi umuna a siglo, uray kadagiti Kristiano a “sasanto,” nga addaan iti ‘namnama a naisagana kadakuada iti langlangit.’ (Colosas 1:2, 5) No kasta, mabalin kadi a panunotentayo a saan a mapasamak dagita ita idinto ta awanan ti kaaduan a pudno a Kristiano iti pammaneknek ti espiritu nga isuda “dagiti pinili ti Dios, nasantuan ken ay-ayaten”? (Colosas 3:12) Gapuna, ditay koma ipato nga adda nakaro a di umiso a mapaspasamak no adda dagiti reklamo iti kongregasiontayo—nasair a rikrikna gapu kadagiti agpayso wenno maipagarup a basol.
11. Ania ti impabigbig kadatayo ni adalan a Santiago?
11 Ipakita met ti sasao ni Santiago a kabsat ni Jesus iti ina a namnamaentayo a no dadduma mabalin nga adda dagiti kasasaad a nasken a pakawanentayo dagiti kakabsattayo. “Siasino ti masirib ken mannakaawat kadakayo? Ipakitana koma manipud iti nasayaat a kababalinna dagiti aramidna buyogen ti kinaalumamay iti sirib. Ngem no addaankayo iti napait nga imon ken rinnupir kadagiti pusoyo, dikay agpangas ken agulbod maibusor iti kinapudno.” (Santiago 3:13, 14) “Napait nga imon ken rinnupir” iti puso dagiti pudno a Kristiano? Wen, nalawag nga ipasimudaag dagiti sasao ni Santiago a rimsua dagita iti kongregasion idi umuna a siglo ken rumsua met dagitoy ita.
12. Ania a parikut ti rimsua iti kongregasion sadi nagkauna a Filipos?
12 Ti aktual nga ehemplo ket mainaig iti dua a napulotan a Kristiano nga addaan naimbag a pakasarsaritaan gapu iti pannakibinnuligda ken Pablo. Mabalin a nabasayon ti maipapan kada Euodia ken Sintique, nga agpada a miembro ti kongregasion sadi Filipos. Nupay saan a detalyado ti pannakadeskribir ti kasasaad, ipamatmat ti Filipos 4:2, 3 nga adda problema iti nagbaetanda. Nangrugi kadi dayta iti di naannad, makasair a komento, maipagarup a pananginsulto iti maysa a kabagian, wenno panagimon maigapu iti rinnisiris? Aniaman ti makagapu, kimmaro dayta nga uray la nadamag ni Pablo nga adda idi idiay Roma. Mabalin a saan nga agsinsinnarita dagitoy a dua nga agkabsat iti naespirituan. Aglinlinniklikda kadagiti gimong wenno agpimpinnadakesda kadagiti gagayyemda.
13. Ania ti nalabit napasamak iti nagbaetan da Euodia ken Sintique, ket ania ti maadaltayo iti dayta?
13 Adda kadi aniaman kadagita a kasasaad nga ammoyo, kas iti napasamak iti nagbabaetan dagiti dadduma iti kongregasionyo wenno iti banag a nakaikalam-itanyo? Mabalin nga uray ita ket adda kasta a problema. Ania ti mabalintay nga aramiden? Iti nadakamat a kasasaad idi, indagadag ni Pablo kadagiti dua a napinget a kakabsat a babbai nga “agmaymaysa koma ti panunotda iti Apo.” Mabalin nga immannugotda a pagsaritaanda dayta a banag, aglinnawag, madadaan nga agpinnakawan, sa aktual a tuladenda ti kinamanangpakawan ni Jehova. Maikuna a nagkinnaawatan met laeng da Euodia ken Sintique, ket maaramidtay met dayta. Mabalin ita nga iyaplikar a sibaballigi ti kasta a kinamanangpakawan.
Makikappiakayo—Mamakawan
14. Apay a kaaduanna posible ken kasayaatan a palabsen laengen dagiti di pagkikinnaawatan?
14 Ania aya a talaga ti nasken nga aramiden no adda problemayo iti padayo a Kristiano tapno mapakawanyo? Kinapudnona, awan ti maysa a simple a pamay-an, ngem mangipaay ti Biblia kadagiti makatulong nga ehemplo ken realistiko a balakad. Ti nagpateg a singasing—nupay saan a nalaka nga awaten ken aramiden—isu ti basta pananglipat, panangpalabas iti dayta. Masansan a no tumaud ti problema, kas iti napasamak iti nagbaetan da Euodia ken Sintique, ipagarup ti agsumbangir a dasig a nagbiddut ti maysa wenno isu ti kangrunaan a mapabasol. Isu nga iti kasta a kasasaad, nalabit ipagarupyo a daydiay sabali a padayo a Kristiano ti kangrunaan a mapabasol wenno nangnangruna a nangpasakit. Nupay kasta, mabalinyo kadi a lipaten laengen ti napasamak babaen ti panangpakawanyo? Tandaananyo a no daydiay sabali a padayo a Kristiano ket no mabalin a pudno man a ti kangrunaan wenno talaga a makimbasol iti amin, dakayo ti kangrunaan nga adda iti posision a mangpakawan ken mangpalabas.
15, 16. (a) Kasano a dineskribir ni Mikias ni Jehova? (b) Ania ti kayat a sawen ti ‘panangpalabas [ti Dios] iti salungasing’?
15 Ditay koma liplipatan a ti Dios ti ulidantayo iti panangpakawan. (Efeso 4:32–5:1) No maipapan iti panangpalabasna kadagiti salungasing, insurat ni propeta Mikias: “Siasinonto ti Dios a kas kenka, a mamakawan iti kinadangkes, ken palabasenna ti salungasing ti tedda ti pagtawidenna? Isu saanna a taginayonen ti pungtotna iti agnanayon, ta pagay-ayatanna iti kinamanagayat.”—Mikias 7:18.
16 Iti panangikunana a ni Jehova “palabasenna ti salungasing,” saan nga ibagbaga ti Biblia a saan a kabaelan a lagipen ni Jehova dagiti basol, a kas man la malipatanna ti kayatna a lipaten. Usigenyo ti kaso da Samson ken David, nga agpada a nagbasol iti nadagsen. Malagip pay laeng idi ti Dios dagidiay a basol uray no nabayagen a naaramid dagitoy; uray datayo ammotayo ti maipapan kadagiti dadduma a basolda agsipud ta pinailanad ni Jehova dagitoy iti Biblia. Kaskasdi, kinaasian ida ti manangpakawan a Diostayo, a pinagbalinna ida nga ulidan iti pammati a tuladentayo.— Hebreo 11:32; 12:1.
17. (a) Ania ti makatulong kadatayo a mangpalabas kadagiti biddut, wenno salungasing, dagiti sabsabali? (b) No ikagumaantay nga aramiden dayta, kasano a tultuladentayo ni Jehova? (Kitaenyo ti footnote.)
17 Wen, ‘pinalabas’a ni Jehova dagiti salungasing, kas maulit-ulit nga indawat ni David kenkuana. (2 Samuel 12:13; 24:10) Matuladtayo kadi ti Dios iti daytoy a banag, a madadaantayo a mangpalabas kadagiti babak ken basol a maaramid dagiti padatayo nga adipen kas imperpekto a tattao? Ipapantayon a nakalugankayo iti eroplano nga agtartaray iti runway. Iti asideg ti pagtayaban ti eroplano, makitayo nga adda maysa a babai nga am-ammoyo a mangdildilat kadakayo a kas iti maysa nga ubing. Ammoyo a nasakit ti nakemna ket nalabit dakayo ti adda iti panunotna. Wenno mabalin a saan a dakayo ti pampanunotenna. Bueno, bayat nga agbubuelo ti eroplano nga agpangato, nalabsanyo dayta a babai, a kasla tulnek laengen. Maysa pay nga oras, nakaadayokayon iti ginasut a kilometro, ket nabayagen a nalikudanyo ti panangdilatna kadakayo. Umasping iti dayta, masansan a matulongannatayo a mamakawan no ikagumaantay a tuladen ni Jehova ket nainsiriban a palabsentayo ti salungasing. (Proverbio 19:11) Saan kadi nga agparang nga awan aniamanna dayta a salungasing sangapulo a tawen manipud ita wenno dua gasut a tawen manipud panangrugi ti Milenio? Apay a diyo palabsen laengen?
18. No kasla ditay mapalabas ti maysa a biddut, ania a balakad ti mabalintay nga iyaplikar?
18 Ngem no maminsan, mabalin nga inkarkararagyo dayta a banag ket inkagumaanyo ti mamakawan, ngem iti panagriknayo, diyo maaramid. Ania ngaruden? Indagadag ni Jesus nga inkay makilinnawag a dakdakayo ken makikappia iti tao a nakabasol kadakayo. “No, ngarud, mangidatdatagka iti sagutmo iti altar ket sadiay malagipmo a ti kabsatmo addaan iti maysa a banag a maibusor kenka, panawam ti sagutmo sadiay sanguanan ti altar, ket mapanka; umuna a makikappiaka ken kabsatmo, ket kalpasanna, inton nakasublikan, idatonmo ti sagutmo.”—Mateo 5:23, 24.
19. Ania a kababalin ti maadda koma kadatayo ken ania a kababalin ti idiantayo iti intay pannakikappia iti kabsattayo?
19 Imutektekanyo ta saan nga imbaga ni Jesus nga inka ipabigbig ken kabsatmo a hustoka ket isu ti nagbiddut. Mabalin a kasta. Wenno nalabit adda nagkurangan ti tunggal maysa kadakayo. Iti aniaman a kasasaad, ti panggep ket saan a tapno parukmaen wenno pasukuenyo. No kasta ti panggepyo a makisarita, awan pagnaan ti panagtungtongyo. Saan met a masapul nga ipalagipyo amin a detalye ti napaypayso wenno maipagarup a biddut. No ipalgak ti natanang a panagsaritayo buyogen ti Nakristianuan nga ayat nga adda la nakalkaldaang a diyo nagkinnaawatan a puon ti parikut, ikagumaanyo a dua ti aglinnawag. Ngem uray no ti panagsaritayo ket saan nga agtungpal iti naan-anay a panagtunos, kanayon kadi a nasken dayta? Saan kadi a nasaysayaat nga uray kaskasano mapagtunosanyo nga agpada a sipapasnek a kayatyo ti agserbi iti manangpakawan a Diostayo? No bigbigenyo dayta, mabalin a nalaklaka a naimpusuan a maikuna ti tunggal maysa kadakayo, “Ladingitek ta gapu iti kinaimperpektota, timmaud daytoy a parikut. No mabalin, lipatenta laengen koma daytoy.”
20. Ania ti maadaltayo iti ulidan dagiti apostol?
20 Laglagipenyo nga adda idi dagiti kanito a saan a nagkikinnaawatan dagiti apostol, kas idi kayat ti dadduma kadakuada ti maitan-ok. (Marcos 10:35-39; Lucas 9:46; 22:24-26) Nangparnuay dayta iti riribuk, nalabit nasair a rikrikna, wenno nakaro pay ketdi a di panagkikinnaawatan. Ngem nabalinanda a pinalabas dagiti kasta a di pagkikinnaawatan ket nagtultuloyda a nagtrabaho a sangsangkamaysa. Idi agangay, insurat ti maysa kadakuada: “Ti agtarigagay nga agayat iti biag ken makakita kadagiti naimbag nga al-aldaw, medmedanna koma ti dilana iti dakes ken ti bibigna iti panagsao iti allilaw, ngem umadayo koma iti dakes ket aramidenna ti naimbag; sapulenna koma ti talna ket surotenna dayta.”—1 Pedro 3:10,11.
21. Ania a nabagas a balakad ti impaay ni Jesus maipapan iti panangpakawan?
21 Kas nadakamaten, pinakawan ti Dios dagiti adu a basol a naaramidtayo iti napalabas, isu a tuladentay koma ti Dios ket pakawanentayo dagiti kakabsattayo. (Salmo 103:12; Isaias 43:25) Ngem adda sabali pay a banag a nainaig iti daytoy. Kalpasan ti panangipaayna iti modelo a kararag, kinuna ni Jesus: “No pakawanenyo dagiti tattao kadagiti labsingda, pakawanennakayto met ti nailangitan nga Amayo.” Nasurok a makatawen kalpasanna, inulitna ti kababagasna, nga insurona dagiti adalanna nga ikararagda daytoy: “Pakawanennakami iti basbasolmi, ta pakawanenmi met a mismo ti tunggal maysa a nakautang kadakami.” (Mateo 6:12, 14; Lucas 11:4) Kalpasanna, sumagmamano laeng nga aldaw sakbay ti ipapatayna, kinuna pay ni Jesus: “Inton agtakderkayo nga agkararag, pakawanenyo ti aniaman nga adda kadakayo a maibusor iti asinoman; tapno ni Amayo nga adda iti langlangit pakawanennakayo met kadagiti labsingyo.”—Marcos 11:25.
22, 23. Kasano a ti kinamasindadaantayo a mamakawan apektaranna ti masakbayantayo?
22 Wen, manamnamatayo nga agtultuloy a pakawanennatayo ti Dios no madadaantayo a mangpakawan kadagiti kakabsattayo. No rumsua dagiti di pagkikinnaawatan iti nagbabaetan dagiti Kristiano, isaludsodyo iti bagiyo, ‘Saan kadi a napatpateg nga amang ti pannakagun-od iti pammakawan ti Dios ngem ti panangpaneknek a nagbiddut ti maysa a kabsat gapu iti bassit laeng a pannakainsulto, biddut, wenno bunga ti kinaimperpekto ti tao?’ Ammoyo ti sungbat.
23 Ngem kasanon no ti basol ket nadagdagsen ngem ti bassit la a personal a di pagkinnaawatan wenno parikut? Ken kaano a mayaplikar ti balakad ni Jesus a nailanad iti Mateo 18:15-18? Dagitoy ti intay isaruno nga usigen.
[Footnote]
a Kinuna ti maysa nga eskolar a ti Hebreo a pangyaspingan a naaramat iti Mikias 7:18 ket “naadaw iti ugali ti maysa a biahero a lumabas a dina taldiapan ti maysa a banag a dina kayat a kitaen. Ipasimudaag daytoy ti ideya a saan a di ikaskaso ti Dios ti basol, wenno awan aniamanna wenno kaes-eskan dayta kenkuana, no di ket dina tandaanan dayta a partikular nga aramid a pangigapuanna a mangdusa; saan a mangdusa, no di ket mamakawan.”—Oc-ocom 3:26; 1 Samuel 16:8.
Malagipyo Kadi?
◻ Kasano a nangted ni Jehova iti pagtuladantayo no maipapan iti panangpakawan?
◻ Ania ti masapul a laglagipentayo maipapan kadagidiay adda iti kongregasion?
◻ Iti kaaduan a kasasaad, ania ti mabalintay nga aramiden maipapan kadagiti salungasing wenno basol?
◻ No kasapulan, ania ti mabalintay nga aramiden a makikappia iti kabsattayo?
[Ladawan iti panid 15]
No adda diyo pagkinnaawatan iti padayo a Kristiano, ikagumaanyo koma a palabsen dayta; iti panaglabas ti tiempo, in-inut a malipatanyonton dayta