Saankami a Nagbuteng Ta Adda Kadakami ni Jehova
Kas insalaysay ni Egyptia Petridou
Idi 1972, dagiti Saksi iti intero a Chipre ket nagtataripnong idiay Nicosia tapno dumngeg iti espesial a palawag ni Nathan H. Knorr, a nabayag idin a mangidadaulo iti trabaho dagiti Saksi ni Jehova. Dagus a nailasinnak, ket sakbay pay nga ibagak ti naganko, sinaludsodna: “Aniat’ damagmon idiay Egipto?” Duapulo a tawenen ti napalabas sipud idi naam-ammok ni Kabsat Knorr idiay nakayanakak a siudad ti Alexandria, Egipto.
NAIPASNGAYAK idiay Alexandria idi Enero 23, 1914. Siak ti inauna iti uppat nga agkakabsat. Dimmakkelkami iti asideg ti baybay. Ti Alexandria ket napintas idi a siudad a pagnanaedan ti nadumaduma a nasionalidad, nga agdindinamag gapu iti arkitektura ken pakasaritaanna. Yantangay makipulpulapol dagiti taga-Europa kadagiti Arabo, dakami nga ubbing ket nakasursuro nga agsao iti Arabe, Ingles, Italiano, ken Pranses, malaksid iti Griego a lenguahe ti pamiliami.
Kalpasan a naturposko ti panageskuelak, nagtrabahoak iti maysa a pagaramidan kadagiti kawes dagiti Pranses. Sadiay a pagaayatko ti agdisenio ken agdait kadagiti nagarbo a kawes a maus-usar kadagiti espesial nga okasion agpaay kadagiti babbai a kameng ti alta sosiedad. Relihiosaak met ken magustuak a basaen ti Biblia uray no diak unay maaw-awatan dayta.
Iti dayta a tiempo, agarup ngalay idi ti dekada 1930, naam-ammok ti maysa a nasingpet a baro a taga-Chipre (Cyprus). Ni Theodotos Petrides ket nalaing a mannakigabbo, ngem nasursurona met ti agaramid kadagiti kendi ken pasteles (pastry). Isu ket agtartrabaho iti nalatak a pagaramidan iti pasteles. Inayatnak ni Theodotos nupay bassitak ken nangisit ti buokko. Masansan nga umaynak haranaen iti baba ti tawak babaen kadagiti kanta ni ayat dagiti Griego. Nagkasarkami idi Hunio 30, 1940. Naragsak dagidi nga aldaw. Nagnaedkami iti maysa nga apartment iti baba ti pagnanaedan ni nanangko. Idi 1941, naipasngay ti inauna nga anakmi a ni John.
Naammuak Dagiti Kinapudno iti Biblia
Saan a kapkapnekan idi ni Theodotos ti relihionmi ken adu ti salsaludsodna maipapan iti Biblia. Diak ammo a dagiti Saksi ni Jehova rinugiandan nga iyadalan isuna iti Biblia. Maysa nga aldaw, bayat nga addaak iti balaymi nga agaw-awir iti anakmi, adda babai a nagtuktok iti ridawmi ket impabasana kaniak ti kard a nakaisuratan ti naibatay-Biblia a mensahe. Kas pammagusto, insardengko biit ti ar-aramidek ket binasak dayta. Kalpasanna, intukonna kaniak ti sumagmamano a publikasion a naibasar iti Biblia. Nasdaawak ta kasta met laeng dagiti libro nga inyawid ni Theodotos!
“Addada met kastan a librok,” kinunak. Kalpasanna pinastrekko dayta a Saksi nga agnagan iti Eleni Nicolaou. Nagadu ti insaludsodko kenkuana. Ngem siaanus a sinungbatannak babaen iti Biblia. Nagustuak dayta. In-inut a maaw-awatakon ti mensahe ti Biblia. Iti panagsardeng biit ti saritaanmi, nakita ni Eleni ti maysa a retrato ni lakayko. “Am-ammok dayta a!” kinunana. Naammuak nga adda gayam ilimlimed ni Theodotos. Nasdaawak ta makigimgimong gayam ni lakayko a dinak man la ikuykuyog ken dina man la ibagbaga kaniak! Idi nagawid ni Theodotos iti dayta nga aldaw, kinunak kenkuana: “Ita a lawas, agkuyogta a mapan iti lugar a napanam idi Domingo!”
Iti damo a pannakigimongko, adda agarup 10 a tattao a mangad-adal iti Mikias a libro ti Biblia. Dimngegak a naimbag! Sipud idin, kada rabii ti Biernes nga umay da George ken Katerini Petraki tapno iyadalandakami iti Biblia. Ni tatangko ken ti dua a kakabsatko a lallaki ket binusorda ti pannakipagadalmi kadagiti Saksi, ngem saan a kasta ti kabsatko a babai nupay saan a pulos a nagbalin a Saksi. Nupay kasta, inawat ni nanangko ti kinapudno nga isursuro ti Biblia. Idi 1942, naggigiddankami kada Nanang ken Theodotos a nabautisaran iti baybay ti Alexandria kas simbolo ti dedikasionmi ken Jehova.
Dimteng Dagiti Panagbalbaliw iti Biagmi
Idi 1939, nangrugi ti Gubat Sangalubongan II, ket di nagbayag, dimmegdeg dayta. Idi rugrugi ti dekada 1940, ti Aleman a heneral a ni Erwin Rommel ken dagiti nakatangke a tropana ket addadan iti asidegmi nga El Alamein, idinto ta ti Alexandria ket napnon iti nagadu a soldado ti Britania. Nagurnongkami iti adu a nabilag ken napakebbet a taraon. Kalpasanna, nakiddaw ken Theodotos nga imaneharna ti kukua ti amona a baro a pagaramidan iti kendi ken pasteles nga adda idiay Port Taufiq nga asideg ti Suez, isu nga immakarkami sadiay. Adda agassawa a Saksi a Griego ti lenguaheda nga immay nangbirok kadakami. Nupay dida ammo ti adresmi, nangasabada iti binalaybalay agingga a nasarakandakami.
Bayat ti kaaddami idiay Port Taufiq, inyadalanmi iti Biblia da Stavros ken Giula Kypraios ken dagiti annakda a da Totos ken Georgia. Nagbalinda a nasinged a gagayyemmi. Magusgustuan ni Stavros ti agadal iti Biblia ta uray la nga iyatrasna iti maysa nga oras ti amin a relo iti balayda tapno dimi makamakam ti maudi a biahe ti lugan nga agawid. Iti kasta, agpaut ti panagadalmi agingga nga adalemen ti rabii.
Nagnaedkami idiay Port Taufiq iti 18 a bulan sa nagsublikami idiay Alexandria idi nagsakit ni nanangko. Idi 1947, natay ni Nanang a matalek ken Jehova. Nariknami manen no kasano a pinabilegnakami ni Jehova babaen ti makaparegta a pannakitimpuyog kadagiti nataengan a Kristiano a gagayyem. Adda met dagiti nasangailimi a misionero nga agturong kadagiti pakaidestinuanda no dumagas biit dagiti naglugananda a barko iti Alexandria.
Dagiti Rag-o ken Parikutmi
Idi 1952, impasngayko ti maikadua nga anakmi a ni James. Kas nagannak, nabigbigmi ti kinapateg ti panangpadakkel kadagiti annakmi iti aglawlaw a pakabenepisiaranda iti naespirituan. Gapuna, intukonmi ti pagtaenganmi a pakaangayan dagiti nayurnos a regular a panagadal iti Biblia ken masansan a sangailienmi dagiti amin-tiempo a ministro. Iti kasta, napatanor ti in-inauna a baromi a ni John ti panagayatna iti kinapudno iti Biblia, ket bayat a tin-edyer pay laeng, nagpayuniren. Nageskuela met iti rabii tapno makaturpos iti panagadalna.
Di nagbayag, nadayagnos nga adda grabe a sakit ti puso ni Theodotos. Isu a naisingasing nga isardengnan ti agtrabaho. Uppat la idi ti tawen ti anakmi a ni James. Ania itan ti aramidenmi? Saan kadi nga inkari ni Jehova: “Dika agbuteng, ta addaak kenka”? (Isa. 41:10) Anian a pannakaklaat ken rag-omi idi 1956 ta naawiskami nga agserbi kas payunir idiay Ismailia nga asideg iti Suez Canal! Talaga a nariribuk ti kasasaad ti Egipto kadagiti simmaganad a tawen, ket kasapulan dagiti kapammatiantayo sadiay ti pammaregta.
Idi 1960, masapul a panawanmin ti Egipto a saggaysa la a maleta ti awit ti tunggal maysa kadakami. Immakarkami ditoy Chipre, ti isla a nakayanakan ni lakayko. Iti dayta a tiempo, nakaron ti sakit ni Theodotos ket dinan kabaelan ti mangged. Nupay kasta, adda agassawa a kakabsat a siaasi a namagnaed kadakami iti maysa pay a balayda. Nakalkaldaang ta dua la a tawen kalpasanna, pimmusay ni lakayko isu nga agmaymaysaakon a mangaywan iti ubing pay a ni James. Ni John, a kaduami nga immay ditoy Chipre, ket addaan metten iti asawa ken pamilia nga aywanan.
Naaywanan Kabayatan Dagiti Narigat a Tiempo
Idi agangay, intukon da Stavros ken Dora Kairis a makipagnaedkamin iti balayda. Nagparintumengak a nagyaman ken Jehova iti panangipaayna manen kadagiti kasapulanmi. (Sal. 145:16) Idi inkeddeng da Stavros ken Dora nga ilako ti balayda ken agpatakderda iti baro a ti sirokna ket mausar a Kingdom Hall, siaasi a nagpaaramidda iti kaariping dayta nga addaan iti dua a babassit a siled tapno pagnaedanmi a dua ken James.
Idi agangay, nangasawa ni James ket nagpayunirda ken baketna agingga a naipasngay ti inauna kadagiti uppat nga annakda. Idi 1974, dua a tawen kalpasan ti nakallalagip a panagbisita ni Kabsat Knorr, adda napolitikaan a riribuk ditoy Chipre.a Adu a tattao, agraman dagiti Saksi ti pimmanaw kadagiti pagtaenganda ken immakarda iti sabali a lugar. Maysa kadagita ti anakko a ni John. Immakar idiay Canada a kaduana ni baketna ken ti tallo nga annakda. Ngem uray no adu ti pumampanaw, naragsakkami latta ta umad-adu dagiti agibumbunannag iti Pagarian ditoy Chipre.
Idi nangrugiakon nga agpension, ad-adda pay a nabaelak ti makiraman iti ministerio. Ngem sumagmamano a tawen ti napalabas, naistrokak ngem saan unay a grabe dayta. Gapuna, nakipagnaedak kada James ken iti pamiliana. Idi agangay, kimmaro ti kasasaadko isu a nayospitalak iti sumagmamano a lawas sa inyakardak iti institusion a mangay-aywan kadagiti lallakay ken babbaket. Nupay awan sardayna ti ut-ot a marikriknak, kaskasabaak latta dagiti paraaywan, pasiente ken sangaili. Adu met nga oras ti busbusbosek iti personal a panagadalko, ket babaen ti naayat a tulong dagiti kapammatiantayo, matabtabunuak ti Panagadal iti Libro ti Kongregasion a maang-angay iti asideg.
Liwliwa Bayat a Bumakbaketak
Maliwliwaak no adda madamagko maipapan kadagidiay natulonganmi a dua ken Theodotos. Adu kadagiti annak ken appokoda ti adda itan iti amin-tiempo a serbisio. Dadduma pay ketdin ti agserserbi idiay Australia, Canada, England, Grecia, ken Switzerland. Ita, ti anakko a ni John ken ni baketna ket agnanaed idiay Canada a kaduada ti maysa kadagiti annakda. Ti inauna a balasangda ken ti asawana ket payunir. Ti buridekda a ni Linda ken ti asawana a ni Joshua Snape ket naawis nga ageskuela iti maika-124 a klase ti Gilead School.
Agnanaed itan idiay Germany ti anakko a ni James ken ni baketna. Dua kadagiti annakda ket agserserbi iti Bethel—maysa ket idiay Atenas, Grecia, ken ti maysa ket idiay Selters, Germany. Ti buridekda a lalaki agraman ti anakda a babai ken ni lakayna ket agserserbida kas payunir idiay Germany.
Anian a nagadunto ti maestoriami ken ni nanangko ken iti patpatgek a ni Theodotos inton agungarda! Maragsakandanto la ketdi a makakita iti nagsayaat nga impatawidda iti pamiliada.b
[Footnotes]
a Kitaem ti Awake! nga Oktubre 22, 1974, panid 12-15.
b Bayat a maisagsagana ti pannakaipablaak daytoy nga artikulo, ni Kabsat Petridou ket natay iti edad a 93.
[Blurb iti panid 24]
Nariknami manen no kasano a pinabilegnakami ni Jehova babaen ti makaparegta a pannakitimpuyog kadagiti nataengan a Kristiano a gagayyem
[Mapa iti panid 24]
(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)
CHIPRE
NICOSIA
BAYBAY MEDITERANEO
EGIPTO
CAIRO
El Alamein
Alexandria
Ismailia
Suez
Port Taufiq
Suez Canal
[Credit Line]
Naibasar iti NASA/Visible Earth imagery
[Ladawan iti panid 23]
Dakami ken ni Theodotos idi 1938
[Ladawan iti panid 25]
Ti anakko a ni James ken ni baketna
[Ladawan iti panid 25]
Ti anakko a ni John ken ni baketna