UBAS

Mula nga addaan iti atiddog, nakuttong nga agkakayammet a lanot nga agkalatkat babaen kadagiti gamatna, a ti kadawyan unay a kita isu ti Vitis vinifera. Ti Hebreo a sao a geʹphen gagangay a tumukoy iti “puon ti ubas” (Nu 6:4; Uk 13:14), malaksid ti pannakaipatarusna kas “atap a lanot” a mangpataud kadagiti atap a tabungaw. (2Ar 4:39) Ti Griego a sao nga amʹpe·los tumukoy iti ubas, ket ti sao nga am·pe·lonʹ tumukoy iti kaubasan.

Ti pakasaritaan ti panagpatanor iti ubas mangrugi iti sasao a: “Ni Noe . . . nagmula iti kaubasan.” (Ge 9:20) Ni Melquisedec, ari ti Salem, nangiruar iti “tinapay ken arak” tapno maidasar iti sanguanan ni Abraham, mangpaneknek a mapatpatanor idi dagiti ubas iti daga ti Canaan sakbay ti 1933 K.K.P. (Ge 14:18) Dagiti Egipcio a kitikit iladawanda ti panagburas iti ubas ken ti panagbaddebaddek kadagiti pagpespesan ti ubas idi maikadua a milenio K.K.P.; dagiti Faraon iti daydi a tiempo addaanda kadagiti opisial nga agaw-awit iti kopa. (Ge 40:9-13, 20-23) Nupay kasta, ti industria ti panagaramid iti arak iti Egipto nagsagaba iti nakaro a pannakararit idi a ni Jehova “pinapatayna ti puon ti ubasda” babaen iti saplit ti uraro.​—Sal 78:47; 105:33.

Dagiti managsimisim a simrek iti Naikari a Daga, “maysa a daga dagiti . . . ubas ken higos ken granada,” nangyegda manipud iti naapres a ginget ti Escol iti sangaraay nga ubas a nagdakkel unay ta kasapulan idi nga awiten iti maysa nga arimata iti nagbaetan ti dua a lallaki. (De 8:8; Nu 13:20, 23, 26) Dagiti raay ti ubas manipud iti daytoy a rehion gagangay a maikunkuna nga agdagsen iti 4.5 agingga iti 5.5 kg (10 agingga iti 12 lb). Adda maysa a raay a nairekord nga agdagsen iti 12 kg (26 lb); ti sabali pay, nasurok a 20 kg (44 lb).

Malaksid iti naapres a ginget ti Escol, ti dadduma pay nga agpatpataud-ubas a rehion a nadakamat iti Biblia isu ti En-gedi iti sibay ti Natay a Baybay (Sol 1:14), ti Siquem (Uk 9:26, 27), Silo (Uk 21:20, 21), ken ti labes ti Jordan, Sibma, Hesbon, ken Eleale.​—Isa 16:7-10; Jer 48:32.

Panagmula ken Panangaywan. Masansan a maimulmula dagiti kaubasan kadagiti bakris. Kadawyan idi a maaladan wenno mapaderan dagiti kaubasan (Nu 22:24; Pr 24:30, 31) ken kasta met a mapatakderan kadagiti abong-abong wenno pagwanawanan (Isa 1:8; 5:2) tapno masaluadan dagiti kaubasan maibusor kadagiti mannanakaw wenno iti manangsiba nga an-animal kas kadagiti sora ken atap nga alingo. (Sal 80:8, 13; Sol 2:15) Impalubos ti Mosaiko a Linteg a ti tao a lumabas ket agpennek a mangan ngem saan a mangikabil iti aniaman iti pagkargaan, ta panagtakaw daytoy.​—De 23:24.

Maipaay a panglakaan nakali ti maysa a pagpespesan iti ubas ken ti maysa a tangke iti asideg ti kaubasan, yantangay gagangay a ti kaaduan iti apit mapespes tapno maaramid nga arak. (Isa 5:2; Mr 12:1; kitaenyo ti ARAK KEN NAINGEL NGA INUMEN.) Siempre, ti kappuros nga ubas makan idi iti kalalainganna a kaadu, ket napataud ti sumagmamano a pasas a naipakirriit iti init.​—1Sm 25:18; 30:12; 2Sm 16:1; 1Cr 12:40.

Dagiti kadaanan a kaubasan ket naipasdek iti sumagmamano a nagduduma a pamay-an. No dadduma sistematiko a naimula dagiti ubas kadagiti intar a 2.5 m (8 pie) wenno nasursurok pay ti panagaaddayoda iti nasayaat-pannakaisaganana a daga. Awanen ti sabali pay a bukel a maimula iti maysa a kaubasan, sigun iti Mosaiko a Linteg, nupay mabalin a maimula sadiay ti kaykayo, kas iti higos. (De 22:9; Lu 13:6, 7) No dadduma mapagtubo dagiti ubas iti daga nga agpababa iti bakris, a ti laeng raraay ti maingato babaen kadagiti sinantinidor a tukal, ngem ad-adda a masansan a dagiti puon ti ubas naipakalatkat kadagiti kayo a palapala wenno kadagiti gabsuon ti batbato.

Ti panangarbas ket napateg iti panangpatanor kadagiti nasayaat nga ubas. Kinuna ni Jesus a ti “tunggal sanga . . . a saan a mangpatpataud iti bunga ikkatenna, ket tunggal maysa a mangpatpataud iti bunga dalusanna [babaen ti panangarbas], tapno mangpataud iti ad-adu pay a bunga.” (Jn 15:2) Ti panangarbas kadagiti nabunga a sanga ken ti panangguped kadagiti awanan bunga a sanga pagbalinenna a posible ti panangaramat ti mula iti naan-anay a kabaelanna iti panangpataud iti bunga a nangatngato ti kalidadna. Kadagiti daga iti Biblia, ti panangarbas mangrugi iti primavera, agarup Marso, ken maulit iti Abril ket naulit manen iti Mayo no kasapulan.​—2Cr 26:10; Isa 18:5; Lu 13:7.

Ti nabunga a puon ti ubas nga umiso ti pannakaaywanna ken nasayaat ti pannakaarbasna mabalin a magtenganna ti di gagangay a kaadu ti tawen ken kadakkel. Kas pagarigan, naipadamag a ti maysa a kasta a puon ti ubas idiay Jerico ket nasurok a 300 ti tawenna ken gistay 46 cm (18 pul.) ti diametro ti puonna. No dadduma madanon dagitoy a lakay a puon ti ubas ti katayag a nasurok a 9 m (30 pie) ket pudpudnoda a ‘kaykayo nga ubas.’ Ngem agpapan pay kasta a kinatayagna kadagiti kayo ti kabakiran, ti kasta a kayo ti ubas saan a maaramat uray kas “assiw a pagtrabaho” wenno “pasok a pangibitinan iti aniaman a kita ti aruaten,” ta nalukneng unay; ken saan nga umdas ti kinawasnayna maipaay a tarikayo. Pudno unay, nagserbi ti kayo ti ubas kas maitutop a pangiladawan kadagiti di matalek nga agnanaed iti Jerusalem, maaramat laeng kas pagsungrod iti apuy, ti kinuna ni Jesus a pagtungpalan dagiti di nabunga a puon ti ubas.​—Eze 15:2-7; Jn 15:6.

Ti naballigi a panawen ti panagburas iti ubas ket panawen ti kanta ken ragsak a nakiramanan dagiti managburas iti ubas ken dagiti agibadbaddek kadagiti pagpespesan iti ubas. (Uk 9:27; Isa 16:10; Jer 25:30; kitaenyo ti PAGPESPESAN.) Narag-o met dayta a tiempo maipaay kadagiti napanglaw ken ganggannaet nga agnanaed iti daga, isuda a napalubosan nga agadas kadagiti kaubasan kalpasan ti sapasap a panagburas. (Le 19:10; De 24:21) Pudno met ti kasungani dayta​—no naglaylayen dagiti puon ti ubas, wenno no awan ubas a napataudda, wenno no dagiti kaubasan nagbalinda a langalang a rebrebbek ti sisiit, dagitoy ket makadidigra a tiempo ti napalalo a kinaliday.​—Isa 24:7; 32:10, 12, 13; Jer 8:13.

Dagiti linteg ti Sabbath kinalikagumanda kadagiti agtagtagikua a bay-anda dagiti kaubasanda a di masukay, di maarbasan, ken di maburas ti bungada iti kada maikapito a tawen ken bayat ti Jubileo. (Le 25:3-5, 11) Ngem bayat dagidiay a tawen asinoman a tattao (dagiti agtagtagikua, ad-adipen, ganggannaet, napapanglaw), kasta met ti an-animal, napalubosanda a siwawaya a mangan iti aniaman a nagtubtubo laeng.​—Ex 23:10, 11; Le 25:1-12.

Mangiladawan ken Piguratibo nga Usar. Ti kinalatak ti ubas​—ti sapasap a pannakaammo dagiti tattao maipapan iti pannakaimula ken kinabungana kasta met iti panagburas iti ubas ken kadagiti panagadas a nainaig iti dayta​—ti namagbalin iti dayta kas tema ti masansan a panangtukoy dagiti mannurat ti Biblia. Dagiti kaubasan a mangpatpataud iti naruay a bunga inyanninawda ti pamendision ni Jehova. (Le 26:5; Hag 2:19; Zac 8:12; Mal 3:11; Sal 128:3) Ti sasao a ‘panagtugaw ti tunggal maysa iti sirok ti bukodna a puon ti ubas ken iti sirok ti bukodna a kayo a higos’ nagbalin a proverbio a pagsasao maipapan iti kinatalna ken kinatalged.​—1Ar 4:25; 2Ar 18:31; Isa 36:16; Mik 4:4; Zac 3:10.

Dagiti di nabunga a puon ti higos ket parangarang ti di pananganamong ti Dios. (De 28:39) Ti Israel ket kas kadagiti ubas iti let-ang, ngem nagbalin a kas iti nakapuy a puon ti ubas (Os 9:10; 10:1), kas iti ganggannaet a puon ti ubas nga agpatpataud kadagiti atap nga ubas. (Isa 5:4; Jer 2:21) Ti maysa a kadawyan a proverbio a pagsasao idi tiempo da Jeremias ken Ezequiel tinukoyna ti kinapudno a dagiti naata nga ubas mapagalinoda dagiti ngipen, gapu iti kinaalsemda.​—Jer 31:29, 30; Eze 18:2.

Adda dagiti panangpadas a pananginaig iti “puon ti ubas ti Sodoma” iti nadumaduma a mula a masarakan a katutubo iti lugar ti Natay a Baybay, ngem ti kasasaad daytoy a sasao iti kakaisuna a panagparangna (De 32:32) nalawag a mangipasimudaag iti piguratibo nga usar. Iti Biblia maulit-ulit a maus-usar ti Sodoma a mangiladawan iti kinarinuker iti moral ken kinadangkes.​—Isa 1:10; 3:9; Jer 23:14.

Iti adu a gundaway nagsao ni Jesus maipapan kadagiti kaubasan ken kadagiti ubasda. (Mt 20:1-16) Tallo laeng nga aldaw sakbay ti ipapatayna, impaayna ti pangngarig maipapan kadagiti nadangkes nga agtaltalon.​—Mr 12:1-9; Lu 20:9-16; kitaenyo ti PANGNGARIG.

Idi inyussuatna ti Pangrabii ti Apo, nangusar ni Jesus iti arak, ti “nagtaud iti ubas,” kas simbolo ti bukodna a “dara ti tulag.” Iti daydi maudi a rabii ti naindagaan a biagna, nagsao met maipapan iti bagina kas “ti pudno a puon ti ubas” ken ti Amana kas “ti agtaltalon.” Impadisna dagiti adalanna kadagiti “sanga” a mabalin a maarbasan tapno makapataud iti ad-adu pay a bunga wenno naan-anay a masipad.​—Mt 26:27-29; Mr 14:24, 25; Lu 22:18; Jn 15:1-10.

Naimpadtuan nga Usar. Idi a ni Jacob binendisionanna ni Juda, adda naimpadtuan a kaipapanan kadagiti saona: “Iti panangigalutna ti nataenganen nga asnona iti maysa a puon ti ubas [lag·geʹphen] ken ti urbon ti bukodna nga asna iti maysa a napili a puon ti ubas [welas·so·re·qahʹ], pudno unay a labaannanto ti pagan-anayna iti arak ken ti kawesna iti dara dagiti ubas. Natayengteng a nalabaga dagiti matana maigapu iti arak.” (Ge 49:8-12) Ti Hebreo a sao a so·re·qahʹ tukoyenna ti nalabaga nga ubas a mangipaay iti kaimbagan ti kalidadna wenno kasayaatan a bunga. (Idiligyo ti Isa 5:2; Jer 2:21, a pagparangan ti nainaig a termino a so·reqʹ.) Sumagmamano nga aldaw sakbay a ti karatula a pakabasaan iti “Ti Ari dagiti Judio” naipaskil iti ngatuenna iti kayo a pagtutuokan (Mr 15:26), ni Jesu-Kristo, a kameng iti tribu ni Juda, nagsakay a sumrek iti Jerusalem iti maysa nga urbon, ti anak ti maysa nga asno, iti kasta naidatag idiay Jerusalem kas ti arina. (Mt 21:1-9; Zac 9:9) Nupay saan nga inggalut ni Jesus ti urbon ti asna iti maysa a literal a puon ti ubas, dagiti naarian a karbenganna imparautna iti simboliko a puon ti ubas, maysa a naespirituan a puon, awan sabali, ti Pagarian ti Dios.​—Idiligyo ti Mt 21:41-43; Jn 15:1-5.

Mainayon iti daytoy dakdakkel a kaipapanan, ti padto ni Jacob adda literal a nagaplikaranna iti tawid a naited iti tribu ni Juda iti Naikari a Daga. Sinaklaw daytoy ti nakabambantay a rehion, agraman dagiti nabunga a gingetna ken dagiti nangato a ‘nabunga a bakras ti turodna’ a natukantukad a namulaan kadagiti kaubasan.​—Isa 5:1.

Iti libro ti Apocalipsis, kalpasan ti pannakadakamat ti “anien iti daga,” maysa nga anghel ti nangngeg a mangipapaay iti bilin a: “Burasem dagiti raay ti ubas ti daga, agsipud ta naluomen dagiti ubasna.” Kalpasan dayta “ti ubas ti daga” naummong ken naipuruak “iti dakkel a pagpespesan iti ubas ti unget ti Dios.” Daytoy a puon ti ubas ket naiduma iti “pudno a puon ti ubas,” a mangpatpataud iti bunga maipaay iti dayag ti Dios. Ti “ubas ti daga” nabatad a mangpatpataud iti makadangran a bunga, ta nadadael dayta iti panagbilin ti Dios.​—Apo 14:15, 18, 19.