PANAGASAWA

Panagtipon ti lalaki ken babai kas agassawa maitunos iti pagalagadan nga impasdek ti Dios. Ti panagasawa ket inyussuat ti Dios; inanamongan ken impasdek ni Jehova idiay Eden. Ti panagasawa ti pagtaudan ti maysa a pamilia. Ti kangrunaan a panggepna ket panangpataud kadagiti kameng ti natauan a pamilia, tapno maadda ti ad-adu pay a natauan a parsua. Ni Jehova a Namarsua inaramidna ti lalaki ken babai ket intudingna ti panagasawa kas umiso nga urnos maipaay iti pannakapaadu ti natauan a puli. (Ge 1:27, 28) Insayangkat ni Jehova ti umuna a kasar ti tao, kas nadeskribir iti Genesis 2:22-24.

Ti panggep ti panagasawa ket tapno maadda ti permanente a singgalut ti panagkaykaysa iti nagbaetan ti lalaki ken babai, iti kasta makapagtinnulongda a dua. Ti panagdennada buyogen ti ayat ken panagtalek ket mangyeg iti dakkel a kinaragsak. Manipud iti paragpag ti lalaki, pinarsua ni Jehova ti babai kas kadua ti lalaki, iti kasta ti babai ti kaasitgan a kabagian ti lalaki ditoy daga, ti bukodna a lasag. (Ge 2:21) Kas impatuldo ni Jesus, saan a ni Adan no di ket ti Dios ti nagkuna, “Dayta ti makagapu a ti maysa a lalaki panawannanto ti amana ken ti inana ket masapul a makitipon iti asawana ket masapul nga agbalinda a maymaysa a lasag.” Ibatad ti linaon daytoy a teksto a monogamia ti orihinal a pagalagadan iti panagasawa iti imatang ni Jehova a Dios.​—Mt 19:4-6; Ge 2:24.

Ti panagasawa ket kadawyan iti panagbiag dagiti Hebreo. Iti Hebreo a Kasuratan, awan ti sao a maipaay iti lalaki a baro. Yantangay ti kangrunaan a panggep ti panagasawa ket tapno maaddaan iti annak, matarusan ngarud ti pamendision a naisawang iti pamilia ni Rebecca: “Agbalinka koma a rinibu a maminsangapulo a ribu” (Ge 24:60), kasta met ti pakaasi ni Raquel ken Jacob: “Ipaayannak iti annak ta no saan maysaakto a natay a babai.”​—Ge 30:1.

Dakkel idi ti epekto ti panagasawa iti pamilia, saan laeng nga iti uneg ti pamilia no di ket iti intero a tribu wenno komunidad dagiti patriarka, ta mabalin nga apektaranna ti bileg ti tribu kasta met ti ekonomia dayta. No kasta, gagangay laeng ken rumbeng a pagtitinongan dagiti nagannak wenno agay-aywan ti panagpili iti asawa a babai ken ti panangyurnos iti amin a tulagan ken pinansial a bambanag a nainaig iti dayta, nupay no dadduma kasapulan a gun-oden ti pammalubos dagiti agsumbangir a partido (Ge 24:8) ken masansan a naaramid met dagitoy nga urnos buyogen ti panagayatda iti maysa ken maysa. (Ge 29:20; 1Sm 18:20, 27, 28) Gagangay a dagiti nagannak ti baro ti mangaramid kadagiti umuna nga addang wenno tukon, ngem no dadduma ti ama ti balasang ti mangaramid iti dayta, nangnangruna no nagduma ti sasaadenda.​—Jos 15:16, 17; 1Sm 18:20-27.

Kadawyanna a ti lalaki ti sumapul iti asawaenna kadagiti kabagianna wenno iti mismo a tribuna. Naipasimudaag daytoy a prinsipio iti sasao ni Laban ken Jacob: “Nasaysayaat nga itedko kenka [ti anakko a babai] ngem ti isu itedko iti sabali a lalaki.” (Ge 29:9) Daytoy ket nangnangruna nga inannurot dagiti managdaydayaw ken Jehova, kas iti inaramid ni Abraham idi nangibaon iti mapan kadagiti kabagianna iti mismo a pagilianna tapno iyalaanna ti anakna a ni Isaac iti asawa imbes a mangala kadagiti annak a babbai dagiti Canaanita, nga adda iti aglikmutna. (Ge 24:3, 4) Ti pannakiasawa kadagiti saan a managdaydayaw ken Jehova ket di naanamongan ken mababalaw unay. Maysa dayta a di kinasungdo. (Ge 26:34, 35) Iti sidong ti Linteg, naiparit ti pannakiasawa nga aliansa kadagiti tattao iti pito a nasion dagiti Canaanita. (De 7:1-4) Nupay kasta, ti maysa a soldado mabalin nga asawaenna ti maysa a kautibo a birhen manipud ganggannaet a nasion kalpasan a nagugoranen ti babai, a bayat dayta a pannakagugorna dinung-awanna dagiti natayen a nagannakna ken naikkatnan dagiti amin a kaugalian iti napalabas a nakaitimpuyoganna a relihion.​—De 21:10-14.

Sab-ong. Sakbay a mapatalgedan ti tulagan ti panagasawa, kasapulan a ti baro wenno ti ama ti baro bayadanna ti sab-ong, wenno gatad ti panagasawa, maipaay iti ama ti balasang. (Ge 34:11, 12; Ex 22:16; 1Sm 18:23, 25) Awan duadua a naibilang daytoy kas subad iti pannakapukaw dagiti serbisio ti anak a babai ken iti bannog ken gastos dagiti nagannak iti panangaywan ken panangipaayda kenkuana iti edukasion. No dadduma mabayadan ti sab-ong babaen iti panagserbi iti ama ti babai. (Ge 29:18, 20, 27; 31:15) Iti Linteg, adda naipasdek a gatad a panggatang iti maysa a di naitulag a birhen nga inallilaw ti maysa a lalaki.​—Ex 22:16.

Seremonia. No maipapan iti mismo a kasar, ti kangrunaan ken naisangsangayan a pasetna isu ti nadayaw a pannakaala ti nobia manipud pagtaengan ni amana sa maipan iti pagtaengan ti asawana iti petsa a napagtulagan, nga iti dayta a tignay nayebkas ti kinapateg ti panagasawa kas mangirepresentar iti pannakaakseptar ti nobia iti pamilia ti asawana. (Mt 1:24) Daytoy ti naibilang a panagkasar kadagidi aldaw dagiti patriarka sakbay a naadda ti Linteg. Maysa laeng daytoy a sibil nga okasion. Awan ti aniaman a naangay a narelihiosuan a seremonia, ket awan met ti padi wenno klero a nangkasar wenno nangpasingked iti panagasawa. Ti nobio iyawidna ti nobia iti balayna wenno iti tolda wenno balay dagiti nagannakna. Daytoy a banag ket publiko a naipakaammo, nabigbig, ken nairekord, iti kasta naibilangen a legal ti panagasawa.​—Ge 24:67.

Nupay kasta, apaman a naaramiden dagiti urnos iti panagasawa ken nakapagtulagen ti agsumbangir a partido, maibilangdan kas agassawa. Dagiti annak a babbai ni Lot ket agnanaed pay laeng iti balayna, nga addada pay laeng iti poderna, ngem dagiti lallaki a naitulag kadakuada ket naawaganen ‘manugang ni Lot isuda a naituding a mangala iti annakna a babbai.’ (Ge 19:14) Nupay saan pay nga inkasar ni Samson ti maysa a babai a Filisteo no di ket naitulag laeng kenkuana, naikuna nga asawanan dayta a babai. (Uk 14:10, 17, 20) Kinuna ti Linteg a no nakikamalala ti maysa a naitulag a babai, isu ken ti nakabasol a lalaki rumbeng a mapapatay. No ti babai ket narames, rumbeng a mapapatay ti lalaki a nangaramid iti dayta. Nupay kasta, naiduma ti pannakataming ti aniaman a kaso a nainaig iti di naitulag a babai.​—De 22:22-27.

Nairehistro dagiti panagasawa. Iti sidong ti Linteg, dagiti panagasawa, kasta met dagiti naipasngay nga annak, ket nailanad kadagiti opisial a rekord ti komunidad. Daytoy ti rason no apay nga addaantayo iti umiso a listaan ti kapuonan ni Jesu-Kristo.​—Mt 1:1-16; Lu 3:23-38; idiligyo ti Lu 2:1-5.

Rambak. Nupay awan ti pormal a seremonia ti mismo a kasar, adda latta nakaragragsak a pannakarambak dagiti kasar idiay Israel. Iti kaaldawan ti kasar, gagangay nga adda naaramid a nagarbo a panagsagana ti nobia iti pagtaenganna. Umuna nga agdigus ken agsapsapo iti bangbanglo a lana. (Idiligyo ti Ru 3:3; Eze 23:40.) No dadduma, ikapetna dagiti begkes iti barukongna ken ikawesna ti puraw a pagan-anay babaen kadagiti babbai a katulonganna; masansan a nakangayngayed ti pannakaborda ti kawesna, sigun iti kasasaad ti panagbiagna. (Jer 2:32; Apo 19:7, 8; Sal 45:13, 14) Arkosanna ti bagina kadagiti pagarkos ken alahas, no kabaelanna nga aramiden ti kasta (Isa 49:18; 61:10; Apo 21:2), ket kalpasanna abbonganna ti bagina iti naingpis a pagan-anay, maysa a kita ti abbungot, a manipud ulo agingga iti saka. (Isa 3:19, 23) Daytoy ti makagapu no apay a ni Laban nalakana a naallilaw ni Jacob iti kasta saanna nga ammo a ni Lea ti inted kenkuana ni Laban imbes a ni Raquel. (Ge 29:23, 25) Nagdalungdong ni Rebecca idi agkitadan ken Isaac. (Ge 24:65) Daytoy ti mangisimbolo iti panagpasakup ti nobia iti nobio​—iti autoridadna.​—1Co 11:5, 10.

Ti nobio ket nakawesan met iti kasayaatan a pagan-anayna ken masansan nga addaan iti nagpintas a dalungdong ken arkos a balangat iti ulona. (Sol 3:11; Isa 61:10) Panawan ti nobio ti balayna iti rabii a kaduana dagiti gagayyemna sada agturong iti pagtaengan dagiti nagannak ti nobia. (Mt 9:15) Ti martsa ket mangrugi iti balay ti nobia, a napakuyogan dayta kadagiti musikero ken kumakanta ken gagangay nga addaan dagiti tattao kadagiti pagsilawan, sa agturong iti pagtaengan ti nobio wenno iti balay ti amana.

Makipagragsak met dagiti tattao a malabsan ti martsa. Mangngegan a nakaragragsak dagiti timek ti nobia ken nobio. Kumuyog ti dadduma iti martsa, nangnangruna ti babbalasang nga agaw-awit iti pagsilawan. (Jer 7:34; 16:9; Isa 62:5; Mt 25:1) Medio agbayag bassit ti nobio iti pagtaenganna, kalpasanna medio naladaw met ti panangrugi ti martsa iti pagtaengan ti nobia, isu a rabii unayen ti martsa, ket ti sumagmamano nga agur-uray iti dalan mabalin nga agtuglep ken makaturogda, kas iti pangngarig ni Jesus maipapan iti sangapulo a birhen. Ti panagkanta ken panagragragsak ket mabalin a mangngegan iti pangadaywen, a dagidiay makangngeg iti dayta ipukkawda: “Adtoyen ti nobio!” Inton dumtengen ti nobio, nakasagana dagiti katulongan a kumablaaw kenkuana, ket sumrek iti balay dagidiay naawis iti pangrabii ti kasar. No ti nobio ken dagiti abayna ket nakastrekdan iti balay ken naiserran ti ridaw, saanen a makastrek dagiti naladaw a sangaili. (Mt 25:1-12; 22:1-3; Ge 29:22) Naibilang kas nakaro nga insulto no pagkedkedan ti awis iti padaya ti kasar. (Mt 22:8) Mabalin nga adda nagayad a pagan-anay a maited kadagiti sangaili (Mt 22:11), ket dagiti mismo a pagtugawanda iti padaya ket masansan nga intuding daydiay nagawis.​—Lu 14:8-10.

Gayyem ti Nobio. Dakkel ti akem “ti gayyem ti nobio” kadagiti urnos ti kasar ken isu ti mangibabaet iti nobia ken nobio. Maragsakanen ti gayyem ti nobio no mangngegna ti timek ti nobio a makisarsarita iti nobia agsipud ta nabendisionan ken nagballigi a nangiringpas kadagiti annongenna.​—Jn 3:29.

Pammaneknek iti Kinabirhen. Kalpasan a nakapangrabiidan, ti lalaki ipanna ti asawana iti siled maipaay iti kasar. (Sal 19:5; Joe 2:16) Iti karabiyan ti kasar, maysa a lupot wenno pagan-anay ti mausar a pagap-ap ket kalpasanna maidulin wenno maited kadagiti nagannak ti babai tapno dagiti marka ti dara iti kinabirhen ti balasang maaramat kas legal a salaknibna no kas pagarigan ta maakusar a saan a birhen wenno nagbalangkantis sakbay a nakiasawa. Ta no saan, maubor agingga a matay gapu ta nagpammarang a birhen idi nakiasawa ken gapu ta nangyeg iti dakkel nga umsi iti balay ni amana. (De 22:13-21) Daytoy a kaugalian a panangidulin iti lupot ket nagtultuloy nga an-annuroten ti sumagmamano a tattao iti Makintengnga a Daya agingga iti agdama a tiempo.

Dagiti Pribilehio ken Annongen. Ti asawa a lalaki isu ti ulo ti sangakabbalayan, ket naipabiang kenkuana ti pinal a pangngeddeng iti bambanag a mangapektar iti pagimbagan ken sanikua ti pamilia. No madlawna a marigatan ti kasasaad ti pamilia, mabalinna pay ketdi a waswasen ti kari ti asawana wenno anakna a babai. Nabatad nga addaan met iti kastoy nga autoridad ti lalaki no naitulagen iti maysa a babai. (Nu 30:3-8, 10-15) Ti asawa a lalaki isu ti apo ti sangakabbalayan, ket naibilang a kukuana (Heb., baʹʽal) ti babai.​—De 22:22.

Deskribiren ti Proverbio 31 ti sumagmamano kadagiti annongen ti babai iti asawana, wenno makinkukua kenkuana​—a pakairamanan ti trabaho iti balay, panagaramid ken panangasikaso iti pagan-anay, uray pay ti panaggatang ken panaglako ti dadduma a bambanag, ken ti panangaywan ti intero a sangakabbalayan. Nupay ti babai ket agpasakup ken maibilang a kukua ti asawana, addaan latta iti nasayaat a kasasaad ken adu a pribilehio. Masapul nga isu ket ayaten ti asawana, uray pay no isu ket segundario laeng nga asawa wenno naala kas kautibo. Ti babai ket saan a rumbeng a ranggasan ken masapul a maipaayan iti taraon, kawes, pagnaedan, ken karbenganna kas asawa. Kasta met, ti lalaki saanna a pagbalinen kas inauna ti anak ti paboritona nga asawa, agpaay a pagdaksan ti anak ti “magurgura” (wenno saan unay a kaykayat) nga asawa. (Ex 21:7-11; De 21:11, 14-17) Dagiti matalek a Hebreo a lallaki inayatda dagiti assawada, ket no masirib ti asawa a babai ken agtignay a maitunos iti linteg ti Dios, masansan a dumngeg ti asawa a lalaki iti asawana wenno anamonganna dagiti tignayna.​—Ge 21:8-14; 27:41-46; 28:1-4.

Nasalakniban uray ti di naitulag a birhen nga inallilaw ti awan asawana a lalaki, ket no ipalubos ti ama ti babai, ti nangallilaw a lalaki masapul nga ikasarna ti balasang ket saanna a mabalin nga idiborsio iti intero a panagbiagna. (De 22:28, 29) No ti asawa a babai indarum ti asawana a saanen a birhen idi nagkasarda ket napaneknekan nga ulbod ti pammabasol, mamulta ti lalaki ken saanna a mabalin nga idiborsio ti babai. (De 22:17-19) No ti babai naidarum a nakikamalala iti nalimed ket napaneknekan nga awan basolna, masapul ngarud a pagsikogen ti asawana tapno makaipasngay iti anak ket iti kasta maipakaammo iti publiko nga awan basol ti babai. Mapagraeman ti dayaw ti asawa a babai. Maiparit ti makidenna iti babai no agkadawyan.​—Le 18:19; Nu 5:12-28.

Dagiti Naiparit a Panagasawa. Malaksid iti pannakaiparit ti pannakiasawa nga aliansa kadagiti saan a managdaydayaw ken Jehova, nangnangruna iti pito a nasion iti daga ti Canaan (Ex 34:14-16; De 7:1-4), naiparit ti dadduma pay a pannakiasawa ti sumagmamano a kakabagian.​—Le 18:6-17.

Ti nangato a padi ket naparitan a mangasawa iti balo a babai, naidiborsio wenno narames a babai, wenno balangkantis; masapul a mangasawa laeng iti birhen manipud kadagiti kailianna. (Le 21:10, 13, 14) Ti dadduma pay a papadi saanda a mabalin ti mangasawa iti balangkantis wenno narames a babai, wenno uray iti babai nga indiborsio ti asawana. (Le 21:1, 7) Sigun iti Ezequiel 44:22, mabalinda ti mangasawa iti birhen iti balay ti Israel wenno balo a babai a sigud nga asawa ti maysa a padi.

No ti anak a babai nagtawid iti sanikua, saan a makiasawa iti ruar ti tribuna. Gapu itoy nalapdan ti panagrikus ti pagtatawidan a sanikua iti sabali a tribu.​—Nu 36:8, 9.

Diborsio. Idi a ti panagasawa inyussuat ti Namarsua, awan inaramidna a probision maipaay iti diborsio. Ti lalaki masapul a tumipon iti asawana, ket “masapul nga agbalinda a maymaysa a lasag.” (Ge 2:24) No kasta maaddaan ti lalaki iti maysa nga asawa ket naibilang a maymaysada a lasag. Naadda laeng ti diborsio kalpasan a nagbasol ti tao ken idi timmauden ti imbungana a kinaimperpekto ken panagrakaya iti moral.

Idi impaay ti Dios ti Linteg iti Israel, saanna nga impaalagad daydi orihinal a pagalagadan, ngem kinednganna ti diborsio tapno saan a madadael ti urnos ti pamilia iti Israel wenno saan a mangparnuay dayta iti nakaro a pakarigatan. Nupay kasta, iti naikeddeng a tiempo ti Dios, naisubli ti orihinal a pagalagadanna. Imbaga ni Jesus ti prinsipio a mangtarawidwid iti kongregasion Kristiano​—a ti “pannakiabig” (Gr., por·neiʹa) isu laeng ti maikanatad a pakaibatayan ti diborsio. Inlawlawagna a daytoy a pagalagadan ket saan nga impaalagad ti Dios babaen ken Moises maigapu iti kinatangken ti panagpuspuso dagiti Israelita.​—Mt 19:3-9; Mr 10:1-11.

Gapuna nga iti kongregasion Kristiano, ti sabali pay a pakaigapuan ti automatiko a pannakaguped ti singgalut ti panagasawa ket isu ti “pannakiabig,” malaksid pay ti ipapatay; gapu ta daydiay nakiabig ket nakipagmaymaysa iti lasag iti sabali a tao. Mabalin ngarud a dayta ti pangibatayan ti di nakabasol nga asawa a mangwaswas iti panagasawada no dayta ti kayatna nga aramiden, ket ngarud daydiay di nakabasol nga asawa mabalinna ti makiasawa manen. (Mt 5:32; Ro 7:2, 3) Iti Griego a Kasuratan, malaksid pay iti naited a probision mainaig iti “pannakiabig” (Gr., por·neiʹa), nabalakadan met dagiti Kristiano a saanda pay ketdi a sumina iti assawada, manamati man wenno di manamati dayta, ket no suminada, saanda a mabalin ti makidenna iti sabali.​—1Co 7:10, 11; Mt 19:9.

Iti sidong ti Linteg, ti asawa a lalaki mabalinna nga idiborsio ti asawana gapu iti naalas a naaramidan ti babai. Siempre, saan a karaman ditoy ti pannakikamalala, ta ipapatay ti dusa maipaay iti dayta. Mabalin a mangyeg iti umsi iti sangakabbalayan ti lalaki dagiti basol a kas iti kaawan panagraem iti asawa a lalaki wenno iti balay ti ama ti lalaki, wenno aniaman a sabali pay a banag. Masapul a mangted ti lalaki iti kasuratan ti diborsio iti asawana, a mangipasimudaag nga iti imatang ti komunidad addaan ti lalaki kadagiti umdas a pangibatayan a mangidiborsio iti asawana. Yantangay ti kasuratan ket legal a dokumento, kaawatan a nayuman dayta kadagiti lallakay wenno autoridad iti siudad ti lalaki. Kalpasanna, mabalin manen ti babai ti makiasawa, a ti kasuratan ti mangsalaknib kenkuana iti aniaman a tumaudto a pammabasol iti pannakikamalala. Saan a maipalubos nga idiborsio ti maysa a lalaki ti asawana no inallilawna ti babai sakbay ti panagasawada wenno no kalpasan ti panagasawada pinabasolna a saan a birhen ti babai idi nagkasarda.​—De 22:13-19, 28, 29.

Kalpasan ti diborsio, no ti babai ket nakiasawa iti sabali a lalaki kalpasanna indiborsio ti maikadua nga asawana wenno natay daytoy a lalaki, saan a mabalin nga asawaen manen ti orihinal nga asawa a lalaki. Daytoy ti nanglapped iti aniaman a gandat a mangidiborsio manen iti maikadua nga asawa a lalaki wenno nalabit uray ti ipapatay daytoy nga asawana tapno makisinnublianan manen iti orihinal nga asawana.​—De 24:1-4.

Kagura ni Jehova ti di nainkalintegan a diborsio, nangnangruna no sigugulib a napagtalaw ti maysa a matalek a managdaydayawna tapno laeng maaddaan iti sabali a pannakiasawa iti pagano a babai a saan a kameng ti napili nga ili a nakitulagan ti Dios.​—Mal 2:14-16; kitaenyo ti DIBORSIO.

Poligamia. Yantangay ti orihinal a pagalagadan ti Dios maipaay iti sangatauan ket agbalin a maymaysa a lasag ti asawa a lalaki ken asawa a babai, saan a nairanta ti poligamia, ket naiparit dayta iti kongregasion Kristiano. Dagiti manangaywan ken dagiti ministerial nga adipen, a rumbeng a mapagulidanan iti kongregasion, masapul nga addaanda iti maymaysa laeng a sibibiag nga asawa. (1Ti 3:2, 12; Tit 1:5, 6) Maitunos daytoy iti sigud nga iladawan ti pudno a panagasawa, nga isu ti relasion ni Jesu-Kristo ken ti kongregasionna, ti kakaisuna nga asawa a babai a tinagikua ni Jesus.​—Efe 5:21-33.

Kas iti kaso iti diborsio, yantangay ti poligamia ket saan nga orihinal nga urnos ti Dios, naipalubos laeng dayta agingga iti tiempo ti kongregasion Kristiano. Nangrugi ti poligamia di nagbayag kalpasan ti panagbasol ni Adan. Damo a nadakamat dayta iti Biblia mainaig iti maysa a kaputotan ni Cain a ni Lamec, a naikuna maipapan kenkuana: “[Isu] nangala iti dua nga assawa maipaay iti bagina.” (Ge 4:19) Maipapan iti sumagmamano nga anghel, dinakamat ti Biblia a sakbay ti Layus, “ti annak ti pudno a Dios . . . nangalada iti assawa maipaay iti bagbagida, awan sabali, dagiti amin a pinilida.”​—Ge 6:2.

Ti panangala iti kamalala naannurot iti sidong ti linteg dagiti patriarka ken iti sidong ti Linteg ti tulag. Addaan idi iti legal a kasasaad ti maysa a kamalala; saan a makiab-abig wenno makikamkamalala. Iti sidong ti Linteg, no ti inauna nga anak ti maysa a lalaki ket anak ti kamalalana, daytoy nga anak ti umawat iti tawid ti inauna.​—De 21:15-17.

Ti kaadda ti kamalala ken ti poligamia ti namagbalin a naparpartak ti panagadu dagiti Israelita, ket ngarud nupay ti Dios saanna nga impasdek dagitoy nga urnos no di ket impalubosna laeng ken kinednganna dagita, nagserbida iti maysa a panggep iti daydi a tiempo. (Ex 1:7) Uray ni Jacob, a naallilaw a maaddaan iti nasursurok ngem maysa nga asawa gapu iti katuganganna a lalaki, nabendisionan iti 12 nga annak a lallaki ken sumagmamano nga annak a babbai manipud iti dua nga assawana ken iti ad-adipenda a babbai a nagbalin a kamalala ni Jacob.​—Ge 29:23-29; 46:7-25.

Nakristianuan a Panagasawa. Impakita ni Jesu-Kristo ti pananganamongna iti panagasawa idi tinabunuanna ti padaya ti kasar idiay Cana ti Galilea. (Jn 2:1, 2) Kas nadakamaten, monogamia ti orihinal a pagalagadan ti Dios, nga inulit nga impasdek ni Jesu-Kristo iti kongregasion Kristiano. (Ge 2:24; Mt 19:4-8; Mr 10:2-9) Yantangay naparsua ti lalaki ken babai a kabaelanda ti mangipakita iti ayat ken dungngo, ti urnos ti panagasawa ket nairanta nga agbalin a naragsak, nasayaat, ken natalna. Inusar ni apostol Pablo ti ilustrasion maipapan ken Kristo kas asawa a lalaki ken ulo ti kongregasion, nga isu ti nobiana. Kangrunaan a pagarigan dayta iti nadungngo a naayat a kinamanangngaasi ken pannakaseknan a rumbeng nga ipakita ti lalaki iti asawana a babai, nga ayatenna kas iti bagina. Kasta met, impatuldona a rumbeng a maaddaan ti asawa a babai iti nauneg a panagraem iti asawana. (Efe 5:21-23) Binalakadan ni apostol Pedro ti assawa a babbai nga agpasakupda iti assawada, nga agpakaasida kadakuada buyogen iti nadalus a kababalin, nauneg a panagraem, ken naulimek ken natalinaay nga espiritu. Dinakamatna ni Sara, a nangawag iti asawana a ni Abraham iti “apo,” kas ulidan a tuladen.​—1Pe 3:1-6.

Ti kinadalus ken kinasungdo iti singgalut ti panagasawa ket naipaganetget iti intero a Kristiano a Griego a Kasuratan. Kinuna ni Pablo: “Ti panagasawa nadayaw koma iti tengnga dagiti isuamin, ket ti pagiddaan ti agassawa awan koma ti tulawna, ta ti Dios ukomennanto dagiti mannakiabig ken dagiti mannakikamalala.” (Heb 13:4) Imbalakadna nga agrinnaem ti asawa a lalaki ken asawa a babai ken ipaayda ti karbengan ti asawada.

Imbalakad ti apostol kadagiti Kristiano a ‘makiasawada laeng iti Apo,’ a dayta a balakad ket maitunos iti ar-aramiden dagiti nagkauna a managdaydayaw iti Dios a makiasawada laeng iti padada a pudno a managdaydayaw. (1Co 7:39) Nupay kasta, binalakadan ti apostol dagidiay saan a naasawaan tapno makapagserbida iti Apo nga awan ti makasinga no agtalinaedda nga awanan asawa. Kinunana a gapu iti kasasaad ti tiempo, dagidiay mangasawa agbiagda koma ‘a kasla awananda iti asawa,’ iti sabali a pannao, saanda koma nga ipamaysa ti bagbagida kadagiti pribilehio ken responsabilidad kas asawa a dayta laengen ti kapatgan iti biagda imbes ketdi iyun-unada dagiti interes ti Pagarian, ngem saanda a baybay-an dagiti responsabilidadda kas asawa.​—1Co 7:29-38.

Imbalakad ni Pablo a saan a rumbeng a mairaman iti listaan dagidiay maipaayan iti tulong ti kongregasion dagiti ub-ubing a balo a babbai gapu laeng ta tarigagayda nga ipamaysa ti bagbagida iti Nakristianuan a ministerio; nasaysayaat no makiasawada manen. Kunana a daytoy ket gapu ta mabalin a dagiti seksual a tarigagayda ti mangtignay kadakuada nga agtignay maikaniwas iti pammatida, ta amangan no umaw-awatda iti pinansial a tulong ti kongregasion kas nagagaget a trabahador ngem igidgiddanda met ti agbirok iti pakiasawaanda ken agbalbalinda a di okupado ken mannakibiang iti sabsabali. Gapu iti dayta iyegda ti bagbagida iti di naanamongan a pannakaukom. Ti pannakiasawa, panagipasngay iti annak, ken panangaywan iti sangakabbalayan, bayat a tagtaginayonenda ti Nakristianuan a pammati, ti mamagbalin kadakuada nga okupado, iti kasta saanda nga agbalin a manangidanondanon ken agsao iti bambanag a saan a rumbeng. Iti kasta, matulongan ti kongregasion dagidiay pudpudno a balo ken kualipikado iti kasta a tulong.​—1Ti 5:9-16; 2:15.

Di Panagasawa. Mamakdaar ni apostol Pablo a ti maysa a pagilasinan ti dumteng nga apostasia ket ti pannakaipaalagad ti di panagasawa, “nga iparitda ti pannakiasawa.” (1Ti 4:1, 3) Adda asawa ti dadduma nga apostol. (1Co 9:5; Lu 4:38) Idi inlanad ni Pablo dagiti kualipikasion kadagiti manangaywan ken ministerial nga ad-adipen iti kongregasion Kristiano, kinunana a rumbeng nga addaan dagitoy a lallaki (no naasawaanda) iti maymaysa laeng nga asawa a babai.​—1Ti 3:1, 2, 12; Tit 1:5, 6.

Dagiti Kristiano ken Dagiti Sibil a Linteg iti Panagasawa. Iti agdama a tiempo, iti kaaduan a dagdaga, ti panagasawa ket tartarawidwidan dagiti linteg ti sibil nga autoridad, ni “Cesar,” ket rumbeng laeng nga agtungpal dagiti Kristiano kadagitoy a linteg. (Mt 22:21) Saan a pulos a masarakan iti Biblia a makalikaguman ti maysa a narelihiosuan a seremonia wenno dagiti serbisio ti maysa a klero. Sigun iti urnos kadagidi tiempo ti Biblia, nagtultuloy a makalikaguman ti pannakaaramid a legal ti panagasawa maitunos kadagiti linteg ti daga ket masapul a mairehistro dagiti kasar ken panagpasngay no dayta ti kalikaguman ti linteg. Yantangay dagiti gobierno a “Cesar” adda kontrolda iti panagasawa, obligado ti maysa a Kristiano a mapan kadakuada tapno agbalin a legal ti panagasawa. Ket uray pay no ti lalaki tarigagayanna nga usaren ti pannakikamalala ti asawana kas Nainkasuratan a pangibatayan iti panangwaswasna iti panagasawa, masapul a mangala iti legal a diborsio no posible daytoy. Gapuna, ti maysa a Kristiano a mangasawa manen a saanna a suroten dagiti Nainkasuratan ken legal a makalikaguman, salsalungasingenna dagiti linteg ti Dios.​—Mt 19:9; Ro 13:1.

Panagasawa ken ti Panagungar. Ti maysa a grupo dagiti bumusbusor ken Jesus a saan a mamati iti panagungar inimtuodda kenkuana ti maysa a saludsod nga impagarupda a mangibabain kenkuana. Idi simmungbat kadakuada, impalgakna a “dagidiay naibilang a maikari a makagun-od iti dayta a sistema ti bambanag ken iti panagungar kadagiti natay saanda a mangasawa wenno uray mayasawa.”​—Lu 20:34, 35; Mt 22:30.

Dagiti Simboliko nga Usar. Iti intero a Kasuratan, dinakamat ni Jehova ti bagina kas asawa a lalaki. Imbilangna ti bagina kas nayasawa iti nasion ti Israel. (Isa 54:1, 5, 6; 62:4) Idi a ti Israel nagrebelde ken Jehova gapu ta nagdaydayaw kadagiti idolo wenno nakaaramid iti sabali pay a basol a maikaniwas kenkuana, nadakamat daytoy kas panagbalangkantis a nayarig iti aramid ti di matalek nga asawa a babai, a dayta ti nakaigapuan ti panangidiborsiona iti Israel.​—Isa 1:21; Jer 3:1-20; Os 2.

Iti Galacia kapitulo 4, ti nasion ti Israel ket inyarig ni apostol Pablo iti adipen a babai a ni Agar, ti kamalala ni Abraham, ket dagiti Judio nga umili inyarigna iti anak ni Agar a ni Ismael. No kasano a ni Ismael ket anak ti segundario nga asawa ni Abraham, kasta met a dagiti Judio annak ti segundario nga “asawa” ni Jehova. Ti namagsinggalut iti Israel ken ni Jehova ket ti Linteg ti tulag. Ti “Jerusalem sadi ngato,” ti “babai” a kukua ni Jehova, ket inyarig ni Pablo ken Sara, ti siwayawaya nga asawa ni Abraham. Dagiti Kristiano ti siwayawaya a naespirituan nga annak daytoy siwayawaya a babai a “Jerusalem sadi ngato.”​—Ga 4:21-31; idiligyo ti Isa 54:1-6.

Kas naindaklan nga Ama, iwanwanwan ni Jehova a Dios, kas ken Abraham, ti pannakapili ti nobia maipaay iti anakna a ni Jesu-Kristo​—saan a maysa a naindagaan a babai, no di ket ti kongregasion Kristiano. (Ge 24:1-4; 2Te 2:13; 1Pe 2:5) Dagiti kaunaan a kameng ti kongregasion ni Jesus ket indatag kenkuana ti “gayyem ti nobio,” ni Juan a Manangbautisar, nga imbaon ni Jehova nga umun-una ngem iti Anakna. (Jn 3:28, 29) Daytoy a nobia a kongregasion ket ‘makipagmaymaysa ken Kristo iti espiritu,’ kas ti bagina. (1Co 6:17; Efe 1:22, 23; 5:22, 23) No kasano a ti nobia idiay Israel ket agdigus ken arkosanna ti bagina, sinigurado ni Jesu-Kristo nga agdigus ti nobiana tapno naan-anay a nadalus nga awanan mulit wenno pakapilawan kas panagsagana maipaay iti kasar. (Efe 5:25-27) Iti Salmo 45 ken Apocalipsis 21, naipakita ti nobia kas nalibnos ti pannakaarkosna maipaay iti kasar.

Kasta met nga iti libro ti Apocalipsis, impadto ni Jehova ti tiempo inton umadanin ti kasar ti Anakna ket maisaganan ti nobia, a naarkosan iti nasileng, nadalus, napino a lienso. Dineskribirna a naragsak dagidiay naawis iti pangrabii ti panagkasar ti Kordero. (Apo 19:7-9; 21:2, 9-21) Iti rabii sakbay ti ipapatay ni Jesus, inyussuatna ti Pangrabii ti Apo, ti Panglaglagip iti ipapatayna, ket binilinna dagiti adalanna nga itultuloyda a rambakan dayta. (Lu 22:19) Daytoy a panangrambak ket rumbeng a maitultuloy “agingga iti idadatengna.” (1Co 11:26) No kasano a kadagidi kadaanan a tiempo dumteng ti nobio iti balay ti nobia tapno alaenna manipud kadagiti mismo a nagannakna sana ipan iti pagtaengan nga insaganana iti balay ti amana, kasta met a ni Jesu-Kristo umay tapno alaenna dagiti napulotan a pasurotna manipud sigud a naindagaan a pagtaenganda, nga ikuyogna ida tapno no sadino ti ayanna addada met sadiay, iti balay ni Amana, idiay langit.​—Jn 14:1-3.

Kitaenyo ti AGKAYONG A PANNAKIASAWA.