Panangibanag ti Sapasap nga Isyu iti Agnanayonen
“Ni Jehova dita makannawanmo danarennanto dagiti ar-ari iti aldaw ti pungtotna.”—SALMO 110:5.
1, 2. Idi tawen 70 K.P., aniat’ pasamak a mabalin a nangiyeg panagduadua iti kinasapasap ti kinasoberano ni Jehova a Dios, ngem nanipud idin, iti siasinot’ nangituronganna iti paborna?
TI SAPASAP a kinasoberano ti Namarsua ti langit ken daga isut’ kangrunaan nga isyu iti imatang ti tattao ken dagiti anghel. Din agbayag, ti isyu maibanag iti agnanayonen, ngem kadagiti adun a siglo dagiti kabusor ni Jehova kinaritda ti kinasoberanona. Wen, ti pannakadadael ti siudad ti Jerusalem idi 70 K.P. agraman iti templona a naidedikar ken Jehova mabalin nga inyegnat’ panagduadua iti kinasapasap ti kinasoberano ni Jehova. Nupay kasta, adda naimbag a rason ti saan idi a panagbalin ni Jehova a mannakigubat a Dios maipaay iti nainlasagan nga Israel.
2 Ania dayta a rason? Iti dayta a tiempo, inturongen ni Jehova a Dios ti anamongna iti maysa a baro a nasion, maysa a naespirituan nga Israel, “ti Israel ti Dios,” kas panangawag ni apostol Pablo iti kongregasion ni Jesu-Kristo. (Galacia 6:16) Agingga ita, nupay kasta, bayat ti maaw-awagan a Panawen Kristiano, saan pay a nakidangadang ni Jehova maipaay iti naespirituan nga Israel kas maysa a mannakigubat a Dios a kas iti pannakibakalna idi maipaay iti nasion ti Israel iti sidong ti katulagan ti Mosaiko a Linteg. Impalubosna pay dagiti Romano a soldado, babaen iti panangsugsog dagiti Judio, a papatayenda ni Jesu-Kristo iti pagtutuokan a kayo idiay Kalbario. Daytat’ 37 a tawen sakbay ti maikadua a pannakadadael ti Jerusalem babaen kadagiti Romano, idi 70 K.P.
3, 4. Manipud idi kaaldawan ni Moises inggat’ kaaldawan ni Ari Ezekias, kasanot’ panangipamatmat ti Dios iti bagina a kas mannakigubat, ngem no iti kaso dagiti naespirituan nga Israelita, aniat’ pudno no iti pannakidangadangna ken iti pannakidangadangda?
3 Manipud idi kaaldawan ni propeta Moises inggat’ panagturay ni Ari Ezekias iti Jerusalem, ni Jehova simimilagro a nakibakal maipaay iti nasion ti Israel, ket dagiti Israelita nakibakalda iti sidongna buyogen dagiti makapapatay nga igam. (Deuteronomio 1:30; 3:22; 20:3, 4; Josue 10:42) Ngem saan a kastat’ kaso iti naespirituan nga Israel! Manipud idi ipapatay ni Jesu-Kristo idiay ruar ti Jerusalem inggat’ Kadawyan a Panawentayo, saan a ginandat daytoy mannakigubat a Dios ti makidangadang iti pisikal a gubat maipaay iti Israel ti Dios. Maitunos iti dayta, saanna nga inautorisaran dagiti naespirituan nga Israelita a kameng ti Nakristianuan a Kongregasion tapno makidangadang buyogen dagiti pisikal nga igam ti gubat. Dagiti Kristiano sabali a klaset’ gubat ti pakidangadanganda.
4 Maitunos iti daytoy, maysa kadagiti mangidadaulo iti pannakidangadang maipaay ti Nakristianuan a pammati nagsurat kadagiti padana a Kristiano idiay Corinto, Grecia: “Ta dagiti igam ti pannakigubatmi saanda a linalasag, no di ket mannakabalinda iti Dios a mangrebbek kadagiti sarikedked. A duprakenda dagiti panagis-isip ken amin a banag a bumusor iti pannakaammo ti Dios; ket kayawanda ti amin a panunot iti panagtulok ken Kristo; ket addakam a situtulok a mangdusa iti amin a kinasukir, inton ti panagtulokyo maan-anayen.” (2 Corinto 10:4-6) Nasapsapa iti dayta met laeng a surat, dinakamat ni Pablo ti “kabal ti kinalinteg iti makanawan ken iti makatigid.”—2 Corinto 6:7; kitaenyo met ti Efeso 6:11-18.
Makibakal ni Jehova Inton Armagedon
5. Idiay hardin ti Getsemane, aniat’ takder nga innala ni Jesus no iti panangusar kadagiti material nga igam a pangsalaknib ti bagi, ket aniat’ tignay a masapul a suroten dagiti adalanna?
5 Idi adda ditoy daga, ni Jesu-Kristo di pulos nangusar kadagiti makapapatay nga igam a pangdepensa ti bagina. Idi rabii ti pannakaliputna idiay hardin ti Getsemane, ti napeklan nga adalanna a ni Simon Pedro inasutna ti kampilanna ket piningasna ti lapayag ti adipen ti nangato a padi a Judio. Ngem simimilagro nga insubli ni Jesus ti lapayagna ket kinunana: “Isuamin dagiti mangaramat iti kampilan mataydanto iti kampilan. Wenno pagarupem aya a diak mabalin ti agdawat ken Amak ita met laeng nga ikkannak iti nasurok a sangapulo ket dua a legion dagiti anghel? Ngem kasanonto ngarud ti pannakatungpal dagiti Sursurat a masapul nga maaramid iti kastoy?” (Mateo 26:52-54) Gapu amin iti daytoy, dagiti pudno a tumutulad iti managsakripisio nga Anak ti Dios agtalinaedda a neutral, direkta man wenno indirekta, no maipapan iti nailubongan a pannakigubat.—Juan 17:16; 18:36.
6. Bayat ti gubat iti dakkel nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-Amin inton Armagedon, aniantot’ takder nga alaen dagiti Saksi ni Jehova?
6 Ditoy, ngarud, masapul a mapakaammuan dagiti nasion a bayat ti “gubat ti dakkel nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin” idiay “disso a managan iti Hebreo nga Har–Magedon,” dagiti Saksi ni Jehova saandanto a makiraman iti pannakidangadang. Ipabiangdanto dayta iti mannakigubat a Dios, ni “Jehova dagiti buybuyot,” agraman kadagiti adu a legion dagiti anghelna iti sidong ti panangimaton ni Jesu-Kristo.—Apocalipsis 16:14-16; 19:11-21; Salmo 84:12.
Ni Jehova Ngangnganinan Pasublien dagiti Namilitaran a Tignayna
7. Kas mannakigubat a Dios, aniat’ titulo a naiyawag ken Jehova, ket kasta kadi pay laeng ti kasasaadna?
7 Ti Dios ti Israel idi ugma a naam-ammo ken naawagan kas Jehova tseva·’ohthʹ, wenno Jehova dagiti buybuyot. (1 Samuel 1:3, 11) Idiay Roma 9:29 (King James Version) ni Kristiano nga apostol Pablo dinakamatna ti Isaias 1:9 ket insuratna: “No ti Apo dagiti Buybuyot dinatayo koma intiddaan iti putot, nagbalintayo koma a kas iti Sodoma, ket pimmadistayo koma iti Gomorra.” Kasta met, ti Kristiano nga adalan a ni Santiago insuratna: “Ti as-asug dagiti nagan-ani simrekda kadagiti pagdengngeg ti Apo dagiti buybuyot.” (Santiago 5:4, KJ; American Standard Version) Gapuna da Pablo ken Santiago inranggoda ti Dios kas Jehova dagiti buybuyot bayat ti umuna a siglo ti Kadawyan a Panawentayo. Bayat ti sumaganad a 18 a siglo, saan a nakinamin ti Dios iti pisikal a pannakigubat a maipaay iti espiritual nga Israel, ti Israel ti Dios, kas iti wagas nga inaramidna iti Israel idi ugma, kaskasdi isu pay met lat’ Jehova dagiti buybuyot.
8-10. (a) Siasinot’ namalubos iti gubat idiay langit, ket apay a ni Miguel ti pinakakualipikado a makidangadang? (b) Aniat’ resulta ti gubat sadi langit, ket kasanot’ kabayagna pay sakbay ti gubat iti dakkel nga aldaw ni Jehova?
8 Idi naipasngay ti Mesianiko a Pagarian idi 1914 iti ngudo “ti panawen dagiti Gentil,” bimtak ti gubat iti nailangitan a pagturayan ni Jehova a Dios. (Lucas 21:24, KJ) Siasinot’ namalubos iti dayta a gubat? Ni Jehova a Dios mismo. Imbaonna ti naitronon nga Anakna iti tay-ak ti pagbabakalan iti sidong ti nagan a Miguel ta isu Daydiay pinakakualipikado a mangsungbat iti kuestion a nailaon iti naganna, a daytat’, “Siasinot’ Kaasping ti Dios?” Insigida a nagtignay ni Miguel kas ti mannakidangadang a pannakabagi ni Jehova dagiti buybuyot.
9 Gapuna, mabasatayo idiay Apocalipsis 12:7-10: “Ket bimtak ti gubat sadi langit: Ni Miguel ken dagiti anghelna nakigubatda iti dragon, ket daydi dragon ken dagiti anghelna nakikabilda ngem dida nangabak, ket dimet nasarakan daydi dissoda sadi langit. Ket naigarangugong daydi dakkel a dragon, daydi uleg a kadaanan, nga isut’ managan ti Diablo ken Satanas, isu a mangallilaw iti isuamin a daga; naitappuak ditoy daga, ket dagidi anghelna naitappuakda a naikanunong kenkuana. Ket nangngegko ti maysa a dakkel a timek sadi langit a kunkunana: ‘Ita immayen ti pannakaisalakan ken ti pannakabalin ken ti pagarian ti Diostayo ken ti panagturay ti Kristona, ta ti mangidardarum kadagiti kakabsattayo naitappuaken.’”
10 Itan, nasuroken a 70 a tawtawen kalpasan ti gubat kadagiti langlangit, ‘bassit a tiempo’ laengen ti nabati sakbay a bumtak ti naindaklan nga aldaw ni Jehova ket silalawag nga iparangarangton ni Jehova ti bagina kas Jehova dagiti buybuyot iti agdama a kaputotan ti sangatauan.—Apocalipsis 12:12; Zacarias 14:3.
Ti Mannakidangadang Maipaay iti Pannakaalangon ni Jehova
11. Ania a naikeddeng a panawen ti ur-urayen dagiti natda iti bassit nga ipastoran ken ti dakkel nga umariwekwek, ket aniantot’ pagragsakanda unay?
11 Iti sidong ti pannakapaltiing, ni masirib nga Ari Salomon insuratna: “Maipaay iti tunggal banag adda nakedngan a tiempo, ket maysa a tiempo maipaay iti tunggal panggep iti baba ti langit: . . . panawen a maipaay iti gubat ken panawen a maipaay iti talna.” (Eclesiastes 3:1-8) Ditoy daga dagiti adalan ti agturturayen nga Ari nga isut’ “nangnangruna ngem ni Salomon” ur-urayennan ti panawen ken ti okasion nga idauluanna dagiti nailangitan nga anghel iti pannakibakal inton Har–Magedon. (Mateo 12:42; Apocalipsis 19:11-16) Sadiay “iturayanna ida [dagiti nasion] babaen iti sarukod a landok,” a burakennanto ida “iti pang-or a landok.” (Apocalipsis 19:15; Salmo 2:9) Anian a panagrag-onto dagiti manangsalimetmet-talna, nasalakniban nga adalanna iti daydiay nakaskasdaaw a panangisalakanna kadakuada! Iramanto daytoy agpadpada dagiti natda iti “bassit nga ipastoran” dagiti makipagturay iti Pagarianna ken ti “dakkel a bunggoy” ti “sabsabali a karnero[na]” a manginanama a mangtawid iti Paraiso a daga iti sidong ti natalna a panagturay iti sangaribo a tawen. (Lucas 12:32; Apocalipsis 7:9-17; Juan 10:16) Siraragsak, “iti sidong ti salinong Daydiay Mannakabalin-Amin,” itan-okdanto ti agallangogan a panagballigi ti Pastor nga Ari, ni Jesu-Kristo, kas panangalangon iti sapasap a kinasoberano ni Jehova Dios.—Salmo 91:1.
12. Sadinot’ pagtaudan ti gubat nga um-umayen agpaay kadagiti nasion, ket aniat’ resultana sigun iti Salmo 68:1, 2?
12 Saan a panaglablabes, mabalin a maikuna itan a ti gubat a saan a parnuayen ti tao ken iramanna ti panangusar kadagiti apag-isut’ pannakaiturongna nga igam a manglab-aw kadagiti nuklear a bombana ket um-umayen iti imatang dagiti nasion ditoy daga, iti uneg man wenno ruar ti organisasion a Naciones Unidas. Imdenganyo: “Tumakder koma ti Dios, dagiti kabusorna mawarawarada koma, agtalaw koma iti sanguananna dagiti gumurgura kenkuana. Kas pannakaipanaw ti asuk, kasta ti pannakaipanawda; kas pannakalunag ti allid a maisarang iti apuy, kasta koma ti pannakapukaw dagiti nadangkes iti sanguanan ti Dios.”—Salmo 68:1, 2.
13. Bayat iti panagsagsagana iti dayta a gubat, iti siasinot’ naintiempuan unay a pakaiturongan dagiti sasao idiay Salmo 45:1-6?
13 Madaman ti panagsagana maipaay iti gubat dagiti isuamin a gubat. Kas kangrunaan a Mannakidangadang ti Dios, ti Mannakigubat maipaay iti pannakaalangon ni Jehova ket natukoy kadagitoy a sao a pinutar iti sidong ti pannakapaltiing ti maysa a miembrot’ nasion ti Israel. “Nasaysayaatka ngem dagiti annak dagiti tao. Ti grasia naibuyat kadagiti bibigmo. Anansata ti Dios binendisionannaka nga agnanayon. Ibarikesmo ti kampilanmo iti luppom, O mannakabalin, ti dayag ken ti tan-okmo. Ket iti tan-okmo agsakayka a sirarang-ay, gapu iti pudno ken kinaemma ken kinalinteg, ket ta makannawanmo isuronanto kenka dagiti nakaal-alingget a bambanag. Dagiti panam natiradda—dagiti nasnasion matuangda iti babaem—addada iti puso dagiti kabusor ti ari. Ti tronom O Dios agnanayon nga awan inggana; setro ti kinalinteg ti setro ti pagariam.”—Salmo 45:1-6.
Dagiti Nasion Agtitiponda Maibusor ken Jehova
14, 15. Kalpasan iti pannakaluk-atda, ania a sasao manipud Salmo 2 ti inadaw dagiti apostol a matungtungpalen, aniat’ kiniddawda iti Dios?
14 Di nagbayag kalpasan ti pannakabuangay ti Nakristianuan a kongregasion idi aldaw ti Pentecostes 33 K.P., naawatan dagiti napulotan a Kristiano ti pakaiyaplikaran ti Salmo 2:1, 2. Daytoy a kasuratan mabasa: “Apay a dagiti nasion agriribukda ket dagiti tao agpampanunotda iti maysa a banag nga ubbaw? Dagiti ari ditoy daga pabilgenda dagiti bagida met laeng ken dagiti turayen agpipinnatigmaanda a maibusor ken Jehova ken maibusor iti pinulotanna.” Kalpasan a dagiti apostol Daydiay Pinulotan ni Jehova napasaranda ti umuna a pannakaarestar ken kinaulpit dagiti kabusor a Judio, nakikaduada kadagiti padada a Kristiano ket inadawda dagitoy sasao ti Salmo 2 a pinutar ni Ari David. Ti Aramid 4:23-30 isalaysayna dayta, a kunkunana:
15 “Ket idi a nawayawayaandan napanda kadagiti kaduada ket sinaritada amin nga imbaga kadakuada dagidi panguluen dagiti papadi ken dagidi lallakay. Ket idi nangngegda daytoy nagmaymaysada a nangiturong iti timekda iti Dios ket kinunada: ‘Soberano nga Apo, sika ti Dios a nangaramid iti langit ken daga ken ti taaw ken iti amin nga adda kadakuada, a gapu iti nasantuan nga espiritu iti ngiwat ni amami a David nga adipenmo kinunam, “Apay-apay nga agpungtot dagiti Gentil ken dagiti umili nagpanunotda kadagiti banag nga awan kapapay-anna? Nagguurnos dagiti ari ti daga ket dagiti panguluen nagtitiponda a nagmaymaysa iti maikaniwas ken Jehova ken iti maikaniwas iti pinulotanna.” Ta pudno a nagtitiponda iti daytoy a siudad da Herodes ken Poncio Pilato, agraman dagiti Gentil dagiti umili nga Israel, a bimmusor ken nasantuan nga adipenmo a Jesus, isu a kinonsagrarmo, tapno aramidenda ti aniaman nga impakpakauna nga inugedan dayta imam ken ti nakemmo a maaramid. Ket ita ngarud, Jehova, kitaem dagiti panangam-amesda ket ipaaymo a dagiti adipenmo sawenda nga situtured unay ti saom, bayat nga iyunnatmo ta imam iti panangagas, datdatlag ken nakaskasdaaw maaramidda gapu iti nagan ni nasantuan nga adipenmo a Jesus.’”
16, 17. (a) Iti intero a historia ti tao, adda kadi aniaman a pumadpad iti daydi nangrugi a napasamak idi 1914? Ilawlawagyo. (b) Ania a tignay ti agtultuloy nga al-alaen dagiti nasion, iti kasta obligarenda ni Jehova a Dios a mangisurat iti ania, no maipapan ‘ti libro dagiti gubatna’?
16 Nupay kasta, no maipapan kadagiti napungtot a nasion, panagmaymaysat’ takder dagiti ari, panagtitipon dagiti panguluen ti politika nga agmaymaysa a maibusor ken Jehova ken iti Daydiay Pinulotanna, a ni Jesu-Kristo, ania a pasamak iti natauan a historia ti makaartap iti daydiay nangrugi 76 a tawenen ti napalabas idi 1914? Saan laeng a daytat’ tawen nga ibebettak ti kaunaan a gubat sangalubongan iti intero a historia ti tao no di ket kangrunaanna daytat’ tawen a ti panawen dagiti Gentil, “ti naikeddeng a panawen dagiti nasion,” nagpatinggan! (Lucas 21:24) Nalawag a ti Salmo 2 naaddaan dakdakkel a kaitungpalan manipud iti dayta a tawen.
17 Iti panagngudo ti panawen dagiti Gentil idi 1914, awan kadagiti nasion—uray pay dagidiay nasion iti makunkuna a Kakristianuan, nga adu kadakuada dagiti umili a relihiuso a mangmatmat iti bagbagida kas naespirituan nga Israelita—ti nagannayas a mangabrasa iti Daydiay Pinulotan ni Jehova, a ni Jesu-Kristo, iti trono ti kinaturay iti intero a daga. Ket ita, 71 a tawen kalpasanna “daytoy naimbag a damag ti pagarian” nangrugi a “maikaskasaba iti intero a mapagnaedan a daga kas pammaneknek iti isuamin a nasion,” manipud 1919 ken agtultuloy, dagiti nasion iti uneg ken ruar ti Kakristianuan ket pudno a saanda nga itandudo ti nabayagen nga naibunannag nga Ari ni Jehova ken isapatat’ panagruknoyda kenkuana bayat nga ilusulosdat’ bukodda a panagturay iti rabaw ti daga. (Mateo 24:14) Iti kasumbangirna, iti kamaudiananna dimtengdan iti panawen ken kasasaad a pilpilitenda ni Jehova a mangisurat, iti kaiyariganna, iti naindaklan a pagultimuan “ti libro dagiti Gubat ni Jehova.”—Numeros 21:14.
Nadayag a Panagbiktoria ti Mannakigubat ti Dios
18. Ania a tignay iti biang ni Jehova ti anamongantayo, ket siasinontot’ adda iti dasigna, iti kaiyariganna, maipaay iti pannakatungpal ti Salmo 110?
18 Umabanse, ngarud, iti pannakigubat, O Jehova dagiti buybuyot, buyogen ti ari nga Anakmo, a ni Jesu-Kristo, nga adda iti sibaymo! Kenkuana maiturong dagitoy a propetiko a sasao: “Agturayka iti tengnga dagiti kabusormo. Ni Jehova nga adda dita makannawanmo danarennanto dagiti ari iti aldaw ti pungtotna. Mangukomto kadagiti nasion; punnuennanto ida kadagiti bagi a natay. Danarennanto ti panguluen kadagiti adu a daga.”—Salmo 110:2, 5, 6.
19. Maipapan iti gubat ti dakkel nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-Amin nga addan iti sanguanantayo, aniat’ ikararagtayo kenkuana maipaay iti pagimbagan dagiti dakkel nga umariwekwek ken dagiti sabsabali a karnero?
19 O Jehova dagiti buybuyot, bay-am a dagiti matalek nga adipenmo agbalinda a naragsak a saksi iti di maartapan a panagbiktoriam babaen iti mannakigubat nga Arim, a ni Jesu-Kristo, bayat ti gubat iti naindakalan nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-Amin idiay lugar a maawagan iti Hebreo nga Har–Magedon! (Apocalipsis 16:14) Kaasibay dagiti natda dagiti pudno nga naespirituan nga Israelita, bay-am a ti dakkel nga umariwekwek dagiti marakarnero a tattao a “binugguanda dagiti pagan-anayda ken pinapudawda ida iti dara ti Kordero” sirarag-oda a “rummuar iti dakkel a rigat” tapno agserbida kas saksim ditoy daga iti agnanayon! (Apocalipsis 7:14) Iti sidong ti panagayatmo, bay-am a makalasatda a dida matmatayen agturong iti awanen gubatna a pagturayan ti naballigi nga Anakmo, a mangiturayto iti nadalusanen a daga a mapagbalinto a napintas a paraiso, a maitunos iti orihinal a panggepmo. Bay-am ida nga agserbi kas pammaneknek kadagiti amin a mapagungar maipaay iti pannakaalangon ti soberania a nainkalintegan nga agpaay kenka iti intero nga uniberso! Agyamankami ta maibanagmonton ti sapasap nga isyu iti agnanayonen, wen, iti awan inggana!
Malagipyo Pay Aya?
◻ Aniat’ kangrunaan nga isyu iti imatang ti tattao ken dagiti anghel?
◻ Aniat’ adda a paggiddiatan ti pannakigubat ni Jehova maipaay iti Israel idi ugma ken maipaay iti naespirituan nga Israel?
◻ Bayat ti Armagedon, aniantot’ takder nga alaen dagiti Saksi ni Jehova, ken apay?
◻ Kaano a ti Salmo 2:1, 2 naaddaan iti awan pumadpad a kaitungpalan?
◻ Kasanonto a maibanag ti sapasap nga isyu iti agnanayonen?
[Ladawan iti panid 24, 25]
Ti “dakkel nga umariwekwek” pagrag-oannanto ti naballigi a Pastor-Ari ti Dios