UTANG, NAKAUTANG

Ti utang tumukoy iti maysa a nabulod, banag a rebbeng a bayadan wenno ipaayan iti kasukat. Iti kadaanan nga Israel, ti kangrunaan a makagapu a makautang ti maysa ket rigat iti pinansial. Iti maysa nga Israelita, maysa a dakes a kalak-aman no maaddaan iti utang; ta ti immutang arigna nga agbalin nga adipen ti nagpautang. (Pr 22:7) Gapuna, naibilin iti ili ti Dios nga agbalinda a naparabur ken di agimbubukodan no maipapan iti panagpautang kadagiti marigrigat a padada nga Israelita, a saanda a padpadasen a pagganansiaan ti panagrigat dagitoy babaen ti panagsingir kadakuada iti patubo. (Ex 22:25; De 15:7, 8; Sal 37:26; 112:5) Ngem mabalin a pagbayaden dagiti ganggannaet iti patubo. (De 23:20) Sigun kadagiti Judio a komentarista, daytoy a probision ket agaplikar kadagiti utang ti negosio, saan a kadagiti kaso ti panagkasapulan. Kadawyanna, dagiti ganggannaet temporario laeng ti kaaddada iti Israel, masansan a kas komersiante, ket nainkalintegan laeng a manamnama nga agbayadda iti patubo, nangnangruna ta agpautangda met nga addaan patubo kadagiti sabsabali.

No dadduma, ti maikatlo a partido ti responsable iti panagbayad, wenno agserbi a pammasiguro, maipaay iti maysa a nakautang. Daytoy nga aramid ket maulit-ulit a naipakdaar iti libro ti Proverbio (6:1-3; 11:15; 17:18; 22:26), yantangay ti mapukawan ket daydiay agserbi a pammasiguro no bilang di makabayad ti nakautang.

Ti panangmatmat dagiti Kristiano idi umuna a siglo maipapan kadagiti utang ket naibatad iti Roma 13:8: “Dikay koma makautang iti maysa a banag iti asinoman, malaksid iti panagayat iti maysa ken maysa.”

Ti Linteg Sinalaknibanna Dagiti Nagpautang ken Dagiti Nakautang. Iti sidong ti Mosaiko a Linteg, uray ti mannanakaw nakalikaguman a bayadanna ti nautangna gapu iti dakes nga inaramidna. No saanna a kabaelan a bayadan, isu mailako iti pannakaadipen. (Ex 22:1, 3) Gapuna, ti biktima sigurado a masubadan iti pukawna.

Binigbig dagiti matalek nga Israelita a ti panangbayadda kadagiti utangda ket maysa kadagiti kalikaguman ti Dios. (Sal 37:21) Gapuna, ti nagpautang manamnamana nga umawat iti pannakabayad. Ti maysa nga Israelita nga awanan kadagiti namaterialan a sanikua mabalinna nga ilako ti bagina wenno ti annakna iti pannakaadipen tapno mabayadanna dagiti utangna.​—Ex 21:7; Le 25:39; idiligyo ti 2Ar 4:1-7.

Iti sabali a bangir, ti Linteg sinalaknibanna met ti nakautang. Ti nagpautang saan a mabalin a sumrek iti balay ti nakautang ket mapan agagaw iti tani, no di ket aguray iti ruar agingga nga ipan dayta kenkuana ti nakautang. (De 24:10, 11) Saan met a mabalin nga agawen kas tani ti kawes ti balo a babai wenno dagiti kangrunaan a kasapulanna, kas ti paggilingan a pusiposen ti ima wenno ti makinngato a gilingan a bato dayta. (De 24:6, 17) Yantangay gagangay kadagiti napanglaw a maymaysa laeng ti makinruar a kawesda (kagay), a pagturogda met, no naala kas tani daytoy a kawes, kasapulan nga isubli ti nagpautang iti ilelennek ti init.​—Ex 22:26, 27; De 24:12, 13.

Sigun iti Deuteronomio 15:1-3, agparang a bayat ti tawen ti Sabbath (tunggal maikapito a tawen), ti maysa a nagpautang saanna a mabalin a piliten ti padana nga Israelita nga agbayad iti utang. Saan a kas iti Israelita a mangngilngilin iti Sabbath a gistay awan sapulna manipud iti dagana, nagtultuloy nga adda pamastrekan ti ganggannaet manipud iti trabahona a di nainaig iti panagtalon. Nainkalintegan ngarud a ti ganggannaet mabalin a piliten nga agbayad iti utangna bayat ti tawen ti Sabbath. Iti iyaadani ti tawen ti Sabbath, yantangay pagaammo ti sumagmamano nga Israelita a saanda a mabalin nga ipilit ti panagbayad ti nakautang, mabalin a liniklikanda ti agpautang kadagiti marigrigat a kakabsatda. Ngem ti Linteg kondenarenna ti kasta a panagimbubukodan.​—De 15:9.

Bayat ti tawen a Jubileo (tunggal maika-50 a tawen) mawayawayaan idi dagiti Hebreo nga adipen; amin a pagtatawidan a sanikua, malaksid ti balbalay kadagiti napaderan a siudad a saan a sigud a kukua dagiti Levita, ket maisubli kadagiti sigud a makinkukua kadagita. Daytoy nga urnos linapdanna ti pannakailumlom dagiti Israelita a pamilia iti utang ken kinakurapay nga awanen pangnamnamaan. Uray ti maysa a di umiso ti nangaramatanna kadagiti sanikuana, saan a permanente a mapukawna ti tawidna maipaay iti pamiliana.​—Le 25:10-41.

Ti nainget a panangannurot iti linteg ti Dios nagbanag koma iti natalged nga ekonomia, a ti nasion ken dagiti umili siwayawayada manipud kadagiti dadakkel nga utang. Naipasigurado kadagiti Israelita: “Ta pudno a bendisionannakanto ni Jehova a Diosmo kas inkarina kenka, ket sigurado nga agpautangkanto nga addaan tani iti adu a nasion, idinto ta sika saankanto nga umutang.”​—De 15:6.

Dagiti Panagabuso. Idi natnag ti Israel iti dana ti di kinamatalek, dagiti marigrigat a nakautang ket karaman kadagidiay nagsagaba. Idi naglemlemmeng ni David gapu ken Saul, kimmadua kenkuana dagiti nakautang, mangipasimudaag a parparigaten ida dagiti nakautanganda. (1Sm 22:2) Nagbalin a gagangay ti panagpautang nga addaan patubo kadagiti padada nga Israelita. (Isa 24:2) Babaen ken mammadtona nga Amos, ni Jehova kinondenarna ti Israel gapu iti panangilakoda “iti maysa a napanglaw maipaay iti gatad ti sangaparis a palloka.” (Am 2:6) Ket babaen ken Ezequiel, kinondenarna dagiti Israelita gapu iti panagsingirda iti patubo ken iti sinasaur a panagganansiada kadagiti kakaduada.​—Eze 22:12.

Kalpasan ti isusubli dagiti Judio manipud pannakaidestiero idiay Babilonia, timmanor kadakuada ti nakapimpiman a kasasaad gapu iti saanda a panagtulnog iti linteg ti Dios maipapan kadagiti awanan patubo a panagpautang kadagiti marigrigat a padada nga Israelita. Idi tiempo ni Nehemias, napilitan ti adu a Judio a mangaramat kadagiti balayda, talonda, ken uray pay iti annakda a lallaki ken annakda a babbai, kas tani. Nupay kasta, kalpasan ti pammagbaga ni Nehemias nga ilintegda ti bambanag, immanamong dagiti nagpautang nga isublida dagiti innalada kadagiti nakautang kadakuada ken agpautangda nga awanan patubo.​—Ne 5:1-13.

Dagiti Pangngarig ni Jesus. Idi umuna a siglo K.P., pagaammo unay dagiti Judio ti relasion dagiti nagpautang ken dagiti nakautang, ket adda dagiti gundaway a daytoy ket inaramat ni Jesus kadagiti pangngarigna. Kas panangipaganetget iti kinapateg ti panagbalin a manangpakawan, insalaysayna ti maipapan iti maysa a nadangkes nga adipen a, nupay nawayawayaan manipud iti utangna nga 60,000,000 a denario (a. $40,000,000), ti padana nga adipen ket impaipisokna iti pagbaludan gapu iti utangna a 100 a denario (a. $70). (Mt 18:23-33) Iti pangngarig maipapan iti dua a nakautang, a ti maysa kadakuada napakawan ti utangna a 500 a denario (a. $350) ket ti sabali napakawan ti utangna a 50 a denario (a. $35), naitampok ti prinsipio a: “Ti asinoman a mapakawan iti bassit, agayat iti bassit.” (Lu 7:41-47) Ti nainsiriban a panangusar iti “nakillo” (namaterialan) a kinabaknang tapno makigayyem iti Dios ket nailadawan babaen iti nakillo a mayordomo nga, idi ngannganin maikkat iti saadna, sisisirib nga inaramatna ti autoridadna tapno makigayyem kadagiti nakautang iti apona babaen ti panangkissayna kadagiti utangda.​—Lu 16:1-9.

Dadduma Pay nga Utang. Iti Kasuratan, ti sasao nga “utang” ken “nakautang” ket naaramat met mainaig kadagiti obligasion, ngem naiduma kadagidiay obligasion gapu iti panagutang. Ti tangdan a maiparbeng iti trabahador ket naibilang kas “utang.” (Ro 4:4) Dagiti nakabasol ket “nakautang” kadagidiay nakaaramidanda iti salungasing, ket ngarud masapul nga ikagumaanda a gun-oden ti pammakawanda. Ti panangpakawan ti Dios kadagiti “utang” agpannuray no ti maysa a tao pinakawannan dagiti “nakautang” kenkuana a mismo. (Mt 6:12, 14, 15; Lu 13:4) Maigapu iti pagrebbenganna a mangikasaba iti “naimbag a damag,” imbilang ni apostol Pablo ti bagina kas “siuutang” iti amin a tattao. (Ro 1:14, 15) Dagiti manamati a Gentil arigna a “nakautangda” kadagiti Judio a Kristiano idiay Jerusalem gapu ta nagunggonaanda iti naespirituan manipud kadakuada. Gapuna, maiparbeng laeng a tulonganda dagiti napanglaw a Judio a kakabsatda iti namaterialan a kasapulanda.​—Ro 15:26, 27.