Talaga Kadi a Posible ti Biag nga Agnanayon?
“Mannursuro, ania ti naimbag a masapul nga aramidek tapno magun-odak ti agnanayon a biag?”—MATEO 19:16.
1. Ania ti maikuna maipapan iti kapaut ti biag ti tao?
NI Ari Xerxes I ti Persia, a naawagan Ahasuero iti Biblia, inusisana dagiti tropana sakbay ti gubat idi 480 K.K.P. (Ester 1:1, 2) Sigun iti Griego a historiador a ni Herodotus, napalua ti ari idi a minatmatanna dagiti soldadona. Apay? Kinuna ni Xerxes: “Maldaanganak no utobek ti kinaababa ti biag ti tao. Ta kadagitoy a lallaki, awan uray maysa kadakuada ti sibibiagto sangagasut pay a tawen manipud ita.” Nalabit napaliiwyo met a nakalkaldaang ti kinaababa ti biag ket awan ti mayat a lumakay, agsakit, ken matay. O, no la koma ta agbiagtayo a naynay a nasalun-at ken naragsak, a ditay lumakay!—Job 14:1, 2.
2. Ania ti in-inanamaen dagiti adu, ken apay?
2 Makapainteres ta iti Setiembre 28, 1997 a ruar ti The New York Times Magazine, naipablaak ti artikulo a “Kayatda ti Agbiag.” Inadawna ti maysa a managsirarak a nagkuna: “Talaga a mamatiak a posible a datayo ti umuna a kaputotan nga agbiag nga awan inggana”! Nalabit mamatikayo met a posible ti biag nga agnanayon agsipud ta ikarkari ti Biblia a mabalintay ti agbiag nga agnanayon ditoy daga. (Salmo 37:29; Apocalipsis 21:3, 4) Nupay kasta, adda dagidiay mamati a posible ti biag nga awan inggana ngem saan a kadagiti rason a masarakan iti Biblia. Ti panangusig iti sumagmamano kadagitoy a rason matulongannatayo a mangbigbig a talaga a posible ti biag nga agnanayon.
Nadisenio nga Agbiag nga Agnanayon
3, 4. (a) Apay a mamati dagiti dadduma a rebbengna koma nga agbiagtayo nga agnanayon? (b) Ania ti kinuna ni David maipapan iti pannakabukelna?
3 Ti maysa a rason a mamati ti adu a dagiti tattao mabalinda ti agbiag nga agnanayon ket nainaig iti nakaskasdaaw a pannakaaramidtayo. Kas pagarigan, talaga a nakaskasdaaw ti pannakabukeltayo iti aanakan ti inatayo. Kastoy ti insurat ti maysa a nalatak nga autoridad iti panaglakay: “Kalpasan ti pannakaaramid dagiti milagro manipud pannakayinaw agingga iti pannakaipasngaytayo sa kalpasanna iti seksual a panagmataengan ken iti kinaadulto, pilien ti nakaparsuaan ti saan a mangaramid kadagiti kasla nasimsimple a mekanismo tapno mataginayon dagidiay a milagro iti agnanayon.” Wen, no panunotentayo ti nakaskasdaaw a pannakabukeltayo, agtalinaed ti saludsod nga, Apay a mataytayo?
4 Rinibu a tawenen ti napalabas, ti mannurat ti Biblia a ni David inut-utobna dagita a milagro a mismo, nupay dina aktual a nakita ti uneg ti aanakan kas iti kabaelan nga aramiden ita dagiti sientipiko. Pinampanunot ni David ti mismo a pannakabukelna idi a, kas insuratna, isu ket ‘nabungon iti aanakan ni inana.’ Kinunana nga iti daydi a kanito ‘nabukel dagiti bekkelna.’ Dinakamatna met ti pannakabukel dagiti ‘tulangna’ idi a, kas kinunana, “Nabukelak a sililimed.” Kalpasanna nadakamat ni David ti maipapan iti “bagik a di pay nabukel” ket kinunana mainaig iti dayta a bagi a di pay nabukel iti aanakan ni inana: “Ita librom naisuratda amin.”—Salmo 139:13-16.
5. Aniada a milagro ti nairaman iti pannakabukeltayo iti uneg ti aanakan?
5 Nabatad nga awan idi ti literal nga insurat ima a plano (blueprint) para iti pannakabukel ni David iti aanakan ni inana. Ngem iti panangut-utob ni David iti pannakaaramid dagiti “bekkel,” “tulang,” ken dadduma pay a paset ti bagina, para kenkuana kasla naiplano ti pannakabukel dagitoy—no ar-arigen, “naisuratda” amin. Kas man la adda nalawa a siled iti pertilisado a selula iti uneg ni inana a napno kadagiti libro a naglaon kadagiti detalyado nga instruksion no kasano a mabukel ti maladaga ket nayallatiw dagitoy a narikut nga instruksion iti tunggal tumaud a selula. Gapuna, ti magasin a Science World inladawanna ti ‘tunggal selula iti mabukbukel a sikog nga addaan iti kompleto a kabinet a naglaon kadagiti blueprint.’
6. Ania ti mangpaneknek a ‘nakaskasdaaw ti pannakaaramidtayo,’ kas insurat ni David?
6 Pinampanunotyo kadin ti nakaskasdaaw a panagandar ti bagitayo? Kastoy ti kinuna ti biologo a ni Jared Diamond: “Sukatantayo dagiti selula a kulapot dagiti bagistayo kada sumagmamano nga aldaw, dagidiay kulapot ti basisawtayo kada dua a bulan, ken dagiti nalabaga a selula ti daratayo kada uppat a bulan.” Inngudona: “Inaldaw a ti nakaparsuaan pagsisinaennatayo sanatay met la pagtitiponen.” Ania a talaga ti kayat a sawen dayta? Kaipapananna nga uray no mano a tawentayon nga agbibiag—8,80, wenno uray 800—agtalinaed a nakaub-ubing ti pisikal a bagitayo. Pinattapatta naminsan ti maysa a sientipiko: “Iti makatawen agarup 98 porsiento dagiti atomo iti bagitayo ti sukatanto dagiti sabali nga atomo a maipaunegtayo manipud iti angin, taraon, ken inumen.” Wen, kas indir-i ni David, ‘nakaskasdaaw ti pannakaaramidtayo.’—Salmo 139:14.
7. Maibatay iti pannakadisenio ti pisikal a bagitayo, ania ti konklusion dagiti dadduma?
7 Maibatay iti pannakadisenio ti pisikal a bagitayo, kinuna ti maysa nga autoridad iti panaglakay: “Saan a nalawag no apay a mapasamak ti panaglakay.” Talaga nga agparang nga agbiagtay koma nga awan inggana. Ket dayta ti makagapu nga ikagkagumaan dagiti tattao a ragpaten daytoy babaen ti teknolohiada. Di pay unay nabayag, sitatalek nga insurat ni Dr. Alvin Silverstein iti librona a Conquest of Death: “Mabuksilantayto ti kaipapanan ti biag. Matarusantayto . . . no kasano a lumakay ti tao.” Anianto ti resultana? Impadlesna: “Awanton ‘lallakay,’ ta ti pannakaammo a mangipalubos iti pannakaparmek ni patay isunto met ti mangyeg iti awan inggana a kinaagtutubo.” No usigentayo ti moderno a nasientipikuan a panangadal iti pakabuklan ti tao, agparang kadi nga arapaap laeng ti panagbiag nga agnanayon? Adda sabali pay a natibtibker a pamatiantayo a posible ti biag nga agnanayon.
Ti Tarigagay nga Agbiag nga Agnanayon
8, 9. Ania ti natural a tarigagayan dagiti tattao iti intero a historia?
8 Naut-utobyo kadin a natural a tarigagayan ti tao ti agbiag nga agnanayon? Insurat ti maysa a doktor iti pagiwarnak nga Aleman: “Ti panagtarigagay iti biag nga agnanayon ket nalabit kas kabayagen ti tao.” Maipapan kadagiti patpatien ti dadduma a Europeo idi ugma, kuna ti The New Encyclopædia Britannica: “Dagiti tattao a maikari ti agbiagto nga awan inggana iti sumilsilap a patakder a naarkosan iti balitok.” Ket anian a panagregget dagiti tattao a mangpennek iti dayta a normal a panagtarigagay iti biag nga agnanayon!
9 Kuna ti The Encyclopedia Americana nga idiay China nasurok a 2,000 a tawenen ti napalabas, “agpadpada a dagiti emperador ken [gagangay] nga umili, babaen ti panangidaulo dagiti papadi a Taoista, liniwayanda ti trabahoda gapu iti panangbirbirokda iti pagpaatiddog iti biag”—ti makunkuna nga ubbog ti kinaagtutubo. Kinapudnona, iti intero a historia, adda dagiti tattao a mamati a babaen ti panagtomar kadagiti nagduduma a tinempla a sangsangkap, wenno uray panaginum iti naisangsangayan a danum, agtalinaedda nga agkabannuag.
10. Ania ti ar-aramiden ita dagiti dadduma iti panangpadasda a mangpaunday iti biag?
10 Naisangsangayan met dagiti moderno a pamuspusan a mangpennek iti naisigud a tarigagay ti tao nga agbiag nga agnanayon. Ti nalatak a pagarigan isu ti panangiladoda iti tao a masakit. Ar-aramidenda daytoy ta namnamaenda a maisublinto ti biagna iti masanguanan inton adda napartuaten nga agas ti sakitna. Insurat ti maysa a mangsupsuporta iti daytoy a pamay-an a maaw-awagan cryonics: “No nainkalintegan ti namnamaenmi ken maammuan no kasano nga agasan wenno tarimnen amin a dadael—agraman panagkapuy gapu iti kinalakay—dagidiay ‘matay’ ita maaddaandanto iti di nakedngan a naunday a biag iti masanguanan.”
11. Apay a tarigagayan dagiti tattao ti agbiag nga agnanayon?
11 Mabalin a maisaludsodyo, Apay a naimula iti panunottayo daytoy a panagtarigagay iti biag nga agnanayon? Agsipud ta ti “[Dios] insaadna ti kinaagnanayon iti panunot ti tao.” (Eclesiastes 3:11, Revised Standard Version) Sipapasnek nga usigentay koma daytoy! Panunotenyo: Apay koma nga addaantayo iti naisigud a panagtarigagay nga agbiag iti agnanayon—awan inggana—no saan a panggep ti Namarsua kadatayo a penken daytoy a tarigagay? Naayat kadi iti biangna ti panangparsuana kadatayo nga addaan iti tarigagay nga agbiag nga agnanayon ket kalpasanna paayennatayo babaen ti dina panangpennek iti dayta a tarigagay?—Salmo 145:16.
Siasino ti Rebbeng a Pagtalkantayo?
12. Ania ti pagtaltalkan dagiti dadduma, ngem iti panagkunayo nainkalintegan kadi dayta?
12 Sadino, wenno ania, ti pagtalkantayo iti pananggun-od iti biag nga agnanayon? Ti teknolohia ti tao iti maika-20 wenno maika-21 a siglo? Ti artikulo ti The New York Times Magazine a “Kayatda ti Agbiag” dinakamatna ti “didiosen: teknolohia” ken ti “panaggagarda kadagiti maaramidan ti teknolohia.” Adda maysa a managsirarak a naikuna pay ketdi nga “agkompiansa unay . . . a ti panangimanipular kadagiti genes apagisunto a maisambut tapno maispal[tayo] babaen ti panangpasardengna iti panaglakay, a nalabit sumraenna dayta.” Ngem iti kinaagpaysona, naan-anay a napaay ti tao a mangpasardeng iti panaglakay wenno mangparmek iti ipapatay.
13. Kasano a ti pannakabukel ti utektayo ipamatmatna a nairantatayo nga agbiag nga agnanayon?
13 Kaipapanan kadi daytoy nga awan ti pamay-an a pakagun-odan iti biag nga agnanayon? Pulos a saan! Adda pamay-an! Ti pannakabukel ti nakaskasdaaw nga utektayo, a gistay di nakedngan ti kapasidadna nga agsursuro, ti mangkombinsir koma kadatayo iti daytoy. Ti molecular biologist a ni James Watson inawaganna ti utektayo kas “ti kakomplikaduan pay laeng a banag a nadiskobretayo iti uniberso.” Ken kinuna ni Richard Restak, maysa a neurologo: “Awan masarakantayo iti pagaammo nga uniberso nga umarngi man la koma bassit iti dayta.” Apay nga addaantayo iti utek a makabael a mangidulin ken mangsagepsep iti di nakedngan nga impormasion ken bagi a nadisenio nga agbiag nga awan inggana no di nairanta a tagiragsakentayo ti biag nga agnanayon?
14. (a) Maipapan iti biag ti tao, ania ti konklusion dagiti nagsurat iti Biblia? (b) Apay a ti Dios ti rumbeng a pagtalkantayo, saan ket a ti tao?
14 Ania, ngarud, ti kakaisuna a rasonable, napudno a konklusion a magtengtayo? Saan kadi a dinisenio ken pinarsuanatayo ti mannakabalin-amin, intelihente a Namarsua tapno makapagbiagtayo nga agnanayon? (Job 10:8; Salmo 36:9; 100:3; Malakias 2:10; Aramid 17:24, 25) No kasta, saan kadi a nainsiriban nga ipangagtayo ti naipaltiing a bilin ti salmista iti Biblia: “Dika agkammatalek kadagiti prinsipe, ken iti anak ti tao, a kenkuana awan ti tulong”? Apay a ditay agtalek iti tao? Agsipud ta, kas insurat ti salmista, “ti angesna agpukaw, isu agpulang iti dagana; iti dayta met la nga aldaw dagiti pampanunotna mapukawda.” Wen, nupay posible ti panagbiag nga agnanayon, awan gaway dagiti tattao no dumtengen ni patay. Kuna ti salmista: “Nagasat daydiay . . . a ti inanamana adda ken Jehova a Diosna.”—Salmo 146:3-5.
Talaga Kadi a Panggep ti Dios?
15. Ania ti mangipakita a panggep ti Dios nga agbiagtayo nga agnanayon?
15 Ngem nalabit mayimtuodyo, Talaga kadi a panggep ni Jehova a tagiragsakentayo ti biag nga agnanayon? Wen! Namin-adu nga inkari dayta ti Saona. Ipanamnama kadatayo ti Biblia: “Ti sagut nga ipaay ti Dios isu ti agnanayon a biag.” Insurat ni Juan nga adipen ti Dios: “Daytoy ti naikari a banag nga inkari [ti Dios] a mismo kadatayo, ti biag nga agnanayon.” Di pakasdaawan nga insaludsod ti maysa nga agkabannuag a lalaki ken Jesus: “Mannursuro, ania ti naimbag a masapul nga aramidek tapno magun-odak ti agnanayon a biag?” (Roma 6:23; 1 Juan 2:25; Mateo 19:16) Kinapudnona, nagsurat ni apostol Pablo maipapan iti “namnama iti agnanayon a biag a ti Dios, a dina mabalin ti agulbod, inkarina kasakbayan dagiti nabayagen a tiempo.”—Tito 1:2.
16. Iti ania nga anag nga inkari ti Dios ti biag nga agnanayon “kasakbayan dagiti nabayagen a tiempo”?
16 Ania ti kayat a sawen ti panangikari ti Dios iti biag nga agnanayon “kasakbayan dagiti nabayagen a tiempo”? Ti pangipagarupan dagiti dadduma a kayat a sawen ni Apostol Pablo ket sakbay a naparsua dagiti immuna nga agassawa, da Adan ken Eva, pinanggep ti Dios nga agbiag koma nga agnanayon dagiti tattao. Nupay kasta, no tuktukoyen ni Pablo ti tiempo kalpasan a naparsua ti tao ken idi impakaammo ni Jehova ti panggepna, nabatad latta a ti pagayatan ti Dios iramanna ti panagbiag nga agnanayon dagiti tattao.
17. Apay a napagtalaw da Adan ken Eva iti minuyongan ti Eden, ken apay a naisaad dagiti kerubin iti pagserkan ti minuyongan?
17 Kuna ti Biblia nga iti minuyongan ti Eden, “ni Jehova a Dios pinatubona iti daga . . . ti kayo ti biag.” Napagtalaw ni Adan iti minuyongan tapno dina ‘maigaw-at ti imana, ken mangala iti kayo ti biag, ken mangan, ken agbiag’—wen, iti agnanayon! Kalpasan ti panangparuarna kada Adan ken Eva iti minuyongan ti Eden, insaad ni Jehova dagiti “kerubin ken ti maysa a sumilsilap a kampilan a simmango iti amin a turong, tapno bantayanna ti dalan nga agturong iti kayo ti biag.”—Genesis 2:9; 3:22-24.
18. (a) Ania koma ti kaipapanan kada Adan ken Eva ti pannangan iti bunga ti kayo ti biag? (b) Ania ti inrepresentar ti pannangan iti bunga dayta a kayo?
18 No napalubosan da Adan ken Eva a mangan iti bunga dayta a kayo ti biag, ania ti kaipapanan koma dayta kadakuada? Ay ket, ti pribilehio nga agbiag nga agnanayon idiay Paraiso! Impapan ti maysa nga eskolar ti Biblia: “Adda la ketdi birtud ti kayo ti biag a manglapped iti panaglakay wenno panagrakaya ti natauan a bagi nga agtungpal iti ipapatay.” Kunana pay nga “adda birtud dagiti mula idiay paraiso a makabael a mangsumra kadagiti epekto” ti panaglakay. Nupay kasta, saan nga ibagbaga ti Biblia nga addaan mangted-biag a birtud ti kayo ti biag a mismo. Imbes ketdi, dayta a kayo inrepresentarna laeng ti garantia ti Dios a biag nga agnanayon iti daydiay mapalubosan a mangan iti bungana.—Apocalipsis 2:7.
Saan a Nagbaliw ti Panggep ti Dios
19. Apay a natay ni Adan, ken apay a mataytayo met nga annakna?
19 Idi nagbasol ni Adan, napukawna ti kalintegan nga agbiag nga agnanayon para iti bagina ken kadagiti amin a di pay idi naipasngay nga annakna. (Genesis 2:17) Idi nagbalinen a managbasol gapu iti panagsukirna, addan depektona, nagbalinen nga imperpekto. Manipud idin, ti bagi ni Adan, no an-anagen, naikeddengen a matay. Kuna ti Biblia, “dagiti isupapak ti basol isu ti ipapatay.” (Roma 6:23) Maysa pay, naikeddeng metten a matay, saan nga agbiag nga agnanayon, dagiti imperpekto nga annak ni Adan. Ilawlawag ti Biblia: “Babaen iti maysa a tao [ni Adan] simrek ti basol iti lubong ken ti ipapatay babaen iti basol, ket iti kasta ti ipapatay nagsaknap iti isuamin a tattao agsipud ta nagbasolda amin.”—Roma 5:12.
20. Ania ti mangipakita a dagiti tattao nairantada nga agbiag nga agnanayon ditoy daga?
20 Ngem ania ngata no saan a nagbasol ni Adan? Ania ngata no dina sinukir ti Dios ket napalubosan a mangan iti bunga ti kayo ti biag? Sadino koma ti pangtagiragsakanna iti biag nga agnanayon a sagut ti Dios? Idiay langit? Saan! Awan sinao ti Dios maipapan iti pannakaipalangit ni Adan. Ditoy daga ti nakaitudinganna. Ilawlawag ti Biblia a “ni Jehova Dios pinatubona iti daga amin a kayo a nakaay-ayo a makita ken naimbag a kanen,” ken kunana pay: “Ni Jehova Dios innalana ti tao ket insaadna iti minuyongan idiay Eden, tapno talonenna ken aywananna.” (Genesis 2:9,15) Kalpasan a naparsua ni Eva kas asawa ni Adan, naikkanda a dua iti kanayonan a trabaho ditoy daga. Kinuna ti Dios kadakuada: “Agbungakayo, ket agadukayo, ket punnuenyo ti daga, agbalinkayo nga Appo kenkuana; ket iturayanyo dagiti ikan ti taaw, ken dagiti tumatayab kadagiti langit, ken amin a parsua a sibibiag nga aggaraw iti rabaw ti daga.”—Genesis 1:28.
21. Aniada a nakaskasdaaw a gundaway ti natagiragsak koma dagiti immuna a tao?
21 Panunotenyo dagiti nagsayaat a maaramidan koma da Adan ken Eva ditoy daga kas panangtungpal kadagita a bilin ti Dios! Agpadakkelda koma kadagiti perpekto a nasalun-at nga annak iti naindagaan a Paraiso. Bayat nga agmatmataengan dagiti ay-ayatenda nga annak, makiraman dagitoy kada Adan ken Eva nga agpaadu ken iti nakaay-ayat a trabaho a panaghardin tapno mamantener dayta a Paraiso. Gapu ta iturayanda amin nga animal, makapnek koma unay ti biag ti sangatauan. Panunotenyo ti rag-o iti panangpalawa kadagiti beddeng ti minuyongan ti Eden agingga nga agbalin a paraiso ti intero a daga! Maragsakankay kadi nga agbiag iti kasta a nagpintas a naindagaan a pagtaengan a kaduayo dagiti perpekto nga annak, nga awan panagdandanagyo a lumakay ken matay? Palubosanyo dagiti natural a rikrikna ti pusoyo a mangsungbat iti dayta a saludsod.
22. Apay a masiguradotayo a saan a binaliwan ti Dios ti panggepna para iti daga?
22 No kasta, ngarud, idi nagsukir da Adan ken Eva sa naparuarda iti minuyongan ti Eden, binaliwan kadi ti Dios ti panggepna para kadagiti tattao nga agbiag nga agnanayon iti Paraiso a daga? Saan! No inaramid ti Dios dayta, kasna la inakseptar a dina kabaelan nga itungpal ti orihinal a panggepna. Masiguradotayo nga aramiden ti Dios ti inkarina, ta kinunana a mismo: “Kastanto met ti saok a rummuar iti ngiwatko: isu dinto agsubli kaniak nga awan ti pagmamaayanna, no di ket tungpalennanto ti pagayatak, ken rumang-ayto iti banag a pangipanak kenkuana.”—Isaias 55:11.
23. (a) Ania ti mangpasingked a panggep ti Dios nga agbiag nga agnanayon ditoy daga dagiti nalinteg? (b) Ania ti sumaganad a pagsasaritaantayo?
23 Saan a nagbaliw ti panggep ti Dios para iti daga, kas nabatad a naipakita iti Biblia, nga iti dayta inkari ti Dios: “Ti sililinteg tawidennanto ti daga, ket agtaengto kenkuana nga agnanayon.” Uray ni Jesu-Kristo imbagana iti Sermonna iti Bantay a dagiti naemma tawidendanto ti daga. (Salmo 37:29; Mateo 5:5) Ngem, kasanotay a magun-odan ti biag nga agnanayon, ken ania ti masapul nga aramidentayo tapno matagiragsaktayo ti kasta a biag? Mapagsasaritaan daytoy iti sumaganad nga artikulo.
Kasanoyo a Sungbatan?
◻ Apay nga adu ti mamati a posible ti biag nga agnanayon?
◻ Ania ti mangkombinsir kadatayo a nairantatayo nga agbiag nga agnanayon?
◻ Ania ti orihinal a panggep ti Dios para iti sangatauan ken iti daga?
◻ Apay a masiguradotayo a tungpalento ti Dios ti orihinal a panggepna?