Dagiti Saludsod Manipud Kadagiti Managbasa
Ti kadi mannurat ti Proverbio 30:19 pudpudno a mariknana a “nakaskasdaaw unay” no kasano a ti maysa a lalaki sisisikap a gargarienna ti maysa a balasang?
Maysa dayta a posible a kaipapanan ti Proverbio 30:19, a maannugot a saan a maysa a nalaka a tarusan a bersikulo.
Iti panangsapul ti kaipapanan daytoy a bersikulo, rebbeng a ditayo laksiden ti konteksto. Sakbay unay daytoy a bersikulo, ti napaltiingan a mannurat inlistana dagiti uppat a banag a saan a mapnek iti maysa a pamay-an. (Proverbio 30:15, 16) Kalpasanna impaayna daytoy a listaan: “Adda tallo a banag a nakaskasdaaw unay kaniak, ken uppat a diak ammo: ti dalan ti agila iti tangatang, ti dalan ti uleg iti rabaw ti bato, ti dalan ti barko iti tengnga ti taaw ken ti dalan ti maingel a lalaki iti balasang.”—Proverbio 30:18, 19.
Ania komat’ “nakaskasdaaw” kadagidiay uppat a bambanag?
Nalabit iti panagriknana a dayta ket “nakaskasdaaw” ipalnaadna la ketdi ti positibo wenno naimbag, dadduma nga eskolar ilawlawagda a tunggal maysa kadagiti uppat a banag ipakitana ti sirib ti panamarsua ti Dios: ti panagsiddaaw no kasano a makatayab ti maysa a dakkel a billit, no kasano a makauyas iti bato ti maysa nga awan-sakana nga uleg, no kasano a ti maysa a nadagsen a barko ket tumpaw iti nadawel a baybay, ken no kasano a ti nabaked nga agtutubo ket agduyos unay ken ayat ken maasawana ti maysa a nalibnos a balasang, ket kalpasanna mamataudda iti maysa a naisangsangayan nga ubing. Maysa a propesor ti nakasarak ti nagaaspingan pay dagiti uppat a banag, a tunggal maysa agdaliasat iti dalan a kabarbaro unay—ti ipapan ti agila, uleg, ken barko a sadiay awan dana ken ti kinakabbaro ti tumantanor nga ayat ti agkatakunaynay.
Nupay kasta, dagiti uppat a banag saanda met a kasapulan ti agbalin a “nakaskasdaaw” iti dakkel a rason, kas ket tay maysa a banag a positibo ti nagpapadaanda. Ilista ti Proverbio 6:16-19 “dagiti bambanag a guraen ni Jehova.” Ket kas napaliiwen, sakbay unay dagiti maus-usig a bersikulo, ilista ti Proverbio 30:15, 16 dagiti bambanag (Sheol, kas lupes nga aanakan, naganggangan a daga, ken sumsumged nga apuy) a di pulos agkuna ti, “Umanayen!” Sigurado a saanda la ketdi a nakaskasdaaw kinaimbagna.
Ti Hebreo a sao a naipaulog a “nakaskasdaaw” idiay Proverbio 30:18 kaipapananna ti “isina, ilasin; pagbalinen a nailasin, karkarna, nakaskasdaaw.” Ti maysa a banag ket mabalin a maiduma, karkarna, wenno nakaskasdaaw uray saan met a naimbag dayta. Impadto ti Daniel 8:23, 24 ti maysa a narungsot nga ari a mangrebbek “iti nakaskasdaaw a pamay-an” ken “mangiyeg kadagiti nabileg iti pannakadadael,” agraman dagiti sasanto.—Idiligyo ti Deuteronomio 17:8; 28:59; Zacarias 8:6.
Ti bersikulo a sumarsaruno iti Proverbio 30:18, 19 mabalin a mangipaay iti pamalatpatan no ania ti nasarakan ti mannurat a narigat a maawatan. Ti Pr 30 bersikulo 20 dakamatenna ti maysa a mannakikamalala a babai a “nangan ken pinunasanna ti ngiwatna ket . . . kunana: ‘Awan naaramidak a dakes.’” Nalabit no iti nalimed ken iti linged isut’ nakabasol, ngem yantangay awan pakailasinan iti basolna, maibagana ti kinaawan-basolna.
Adda pagaspinganna iti immuna a listaan. Ti maysa nga agila agtayab iti tangatang, ti maysa nga uleg ballasiwenna ti maysa a bato, ti maysa a barko lumasat kadagiti dalluyon—awan kadagitoy ti mangibati iti tugot, ket narigat nga ilasin ti nagdalanan ti aniaman kadagiti tallo. No isu daytoy ti pagpapadaan dagiti tallo, komusta ngay ti maikapat, “ti dalan ti maingel a lalaki iti balasang”?
Saan met a mailasin daytoy. Ti maysa nga agtutubo a lalaki mabalin nga agaramat ti sikap, kinalamuyot, ken nataktika a pamay-an tapno makapaguyas agturong iti pannakagun-odna iti panagayat ti maysa nga inosente a birhen. Gapu ta awan pay kapadasanna, mabalin a saannanto a maripirip dagiti sikapna. Uray kalpasan pannakagargarina, nalabit saanna a maibaga no kasano nga isut’ naalana; uray met dagiti managpaliiw nalabit marigatanda a mangilawlawag. Kaskasdi, adu nga agtutubo a babbai ti nakapukaw iti dayawda kadagiti nasikap a mananggargari. Narigat nga ilasin ti dana ti kakasta a manangallilaw a lallaki, kaskasdi adda kalatda, kas met iti maysa nga agtaytayab nga agila, aguy-uyas nga uleg, wenno ti barko idiay baybay. Kadagiti mananggargari, ti panggepda isu ti seksual a pananggundaway.
Iti daytoy a lawag ti punto ti Proverbio 30:18, 19 ket saan a maipapan kadagiti sientipiko wenno automatiko a banag ti panamarsua. Imbes ketdi, ti bersikulo idatagannatayo ti maysa a moral a pakdaar, no kasano a ti Proverbio 7:1-27 mamakdaar maipapan iti panangliklik kadagiti peggad ti mananggargari a balangkantis. Maysa a pamay-an a maipangag dagiti Kristiano a kakabsat a babbai ti ballaag ti Proverbio 30:18, 19 ket maipanggep kadagiti lallaki a mangibagbaga iti interesda iti panagadal ti Biblia. No ti maysa a mannakigayyem a lalaki, uray maysa pay a katrabahuan, ket kasla mangipakita iti kasta nga interes, ti maysa a kabsat a babai rebbeng nga isut’ ipatuldona iti maysa a kabsat a lalaki idiay kongregasion. Mabalinto a penneken ti kabsat a lalaki ti aniaman a napaypayso nga interes nga awanan kadagiti peggad ti “maysa a maingel a lalaki iti balasang.”