Biag Kalpasan ti Ipapatay​—Kasano, Sadino, Kaano?

PATALGEDAN ti Namarsua ken Manangted-Biag iti tao a ti ipapatay ti tao saan a talaga nga isut’ agnanayon a tungpal ti biag. Maysa pay, ipatalged ti Dios kadatayo a saan laeng a posible ti panagbiag manen iti maysa pay a naikeddeng a panawen no di pay ket ti panagbiag nga addaan iti namnama a saanen a matay! Simple, ngem sigurado, ti panangibaga ni apostol Pablo iti daytoy: “Nangipaay [ti Dios] iti pammatalged kadagiti amin a tattao iti panangpagungarna kenkuana [ni Kristo Jesus] manipud kadagiti natay.”​—Aramid 17:31.

Siempre, dina pay masungbatan ti tallo a kangrunaan a saludsod: Kasano nga agbiag manen ti tao a natay? Kaanonto a mapasamak dayta? Sadinot’ pakapasamakan dayta baro a biag? Iti intero a lubong, nadumaduma ti sungbat kadagitoy a saludsod, ngem ti napateg a tulbek iti panangammo iti kinapudno maipapan iti daytoy isut’ panangtarus a siuumiso no aniat’ mapasamak kadagiti tao iti tiempo ti ipapatayda.

Imortalidad Kadi ti Sungbat?

Nalatak ti pammati nga imortal ti maysa a paset ti amin a tao ket ti bagida laeng ti matay. Di pagduaduaan a nangngegyon ti kasta a panangikalintegan. Matuktukoy daytoy a paset a makunkuna nga imortal kas “kararua” wenno “espiritu.” Maikuna nga agtalinaed daytoy a sibibiag kalpasan ti ipapatay ti bagi ken agtultuloy nga agbiag iti sabali a lugar. Kinapudnona, saan a nagtaud iti Biblia ti kasta a pammati. Wen, dagiti nagkauna a Hebreo a karakter iti Biblia talaga a ninamnamada ti biag kalpasan ti ipapatay, ngem saan a babaen ti panagtalinaed a sibibiag ti imortal a pasetda. Sitatalek a ninamnamada ti masanguanan a panagsubli iti biag ditoy daga babaen ti milagro ti panagungar.

Ni patriarka nga Abraham ti naisangsangayan a pagarigan iti maysa a namati iti masanguanan a panagungar dagiti natay. Iti panangiladawan iti kinatallugod ni Abraham a mangidaton iti anakna a ni Isaac, kuna ti Hebreo 11:17-19 kadatayo: “Babaen iti pammati, idi isu nasubok, ni Abraham kaslanan indaton ni Isaac, . . . ngem pinanunotna nga isu kabaelan ti Dios a pagungaren uray pay manipud kadagiti natay; ket manipud sadiay isu inawatna met iti mangiladawan a pamay-an,” tangay saanen a kiniddaw ti Dios a maidaton ni Isaac. Kas mangpaneknek pay iti nagkauna a pammati dagiti Israelita nga agbiagdanto manen iti kamaudiananna (imbes a maaddaanda iti dagus nga agtultuloy a biag iti lubong dagiti espiritu), insurat ni mammadto nga Oseas: “Subbotekto ida iti pannakabalin ti Sheol [ti gagangay a tanem ti sangatauan]; subbotekto ida ken patay.”​—Oseas 13:14, NW.

Gapuna kaano a simrek iti panunot ken pammati dagiti Judio ti kapanunotan maipapan iti nainkasigudan nga imortalidad ti tao? Admitiren ti Encyclopaedia Judaica a “nalabit iti sidong ti impluensia dagiti Griego simrek iti Judaismo ti doktrina maipapan iti imortalidad ti kararua.” Nupay kasta, dagiti napeklan a Judio agingga idi panawen ni Kristo namati ken nangnamnamada pay laeng iti masanguanan a panagungar. Silalawag a makitatay daytoy iti pannakisarita ni Jesus ken ni Marta idi natay ti kabsatna a ni Lazaro: “Gapuna ni Marta kinunana ken Jesus: ‘Apo, no addaka koma idi ditoy saan koma a natay ti kabsatko.’ . . . Ni Jesus kinunana kenkuana: ‘Bumangonto ni kabsatmo.’ Ni Marta kinunana kenkuana: ‘Ammok a bumangonto inton panagungar iti kamaudianan nga aldaw.’”​—Juan 11:21-24.

Ti Kasasaad Dagiti Natay

Ditoy manen, saanen a kasapulan a pugtuantayo. Ti simple a kinapudno iti Biblia ket ‘matmaturog’ dagiti natay, awan puotda, a naan-anay nga awan rikna wenno ammoda. Saan a naidatag ti kasta a kinapudno iti komplikado, narigat a tarusan a pamay-an iti Biblia. Usigenyo dagitoy nalaka a matarusan a kasuratan: “Dagiti sibibiag sipupuotda a mataydanto; ngem no kadagiti natay, dida sipupuot iti aniaman . . . Aniaman a masarakan ta imam nga aramiden, isu ti agawaam nga aramiden, ta awan ti aramid wenno gakat wenno pannakaammo wenno sirib idiay Sheol, ti lugar a papanam.” (Eclesiastes 9:5, 10, NW) “Dika agkammatalek kadagiti prinsipe, ken ti anak ti tao, a kenkuana awan ti tulong. Ti angesna agpukaw, isu agpulang iti dagana; iti dayta met laeng nga aldaw dagiti panunotna mapukawda.”​—Salmo 146:3, 4.

Iti kasta, matarusantayo no apay a tinukoy ni Jesu-Kristo ti ipapatay kas pannaturog. Inlanad ni apostol Juan ti panagsarita da Jesus ken dagiti adalanna: “Kinunana kadakuada: ‘Ni Lazaro a gayyemtayo napan naginana, ngem agbaniagaak sadiay tapno riingek manipud iti pannaturogna.’ Gapuna dagiti adalan kinunada kenkuana: ‘Apo, no isu napan aginana, umimbagto.’ Nupay kasta, ni Jesus nagsao maipapan ti ipapatayna. Ngem impagarupda a nagsasao maipapan ti panaginana iti pannaturog. Iti dayta a tiempo, ngarud, ni Jesus kinunana a sipaprangka kadakuada: ‘Ni Lazaro natayen.’”​—Juan 11:11-14.

Matay ti Intero a Persona

Ti wagas a pannakatay ti tao ramanenna ti intero a persona, saan laeng nga ipapatay ti bagi. Sigun iti nalawag a sasao ti Biblia, masapul a panunotentayo a ti tao awanan iti imortal a kararua a makalasat no matay ti bagina. Silalawag nga ipakita ti Kasuratan a matay ti kararua. “Adtoy! Amin a kararua​—kukuak ida. Kas ti kararua ti ama kasta met ti kararua ti anak​—kukuak ida. Ti kararua nga agbasol​—dayta met laeng matayto.” (Ezequiel 18:4, NW) Iti sadinoman awan nadakamat a ti sasao nga “imortal” wenno “imortalidad” ket naisigud iti sangatauan.

Kastoy ti makapainteres a panangiladawan ti New Catholic Encyclopedia maipapan iti nagtaudan ti Hebreo ken Griego a sasao a naipatarus a “kararua” iti Biblia: “Ti kararua iti DT [Daan a Tulag] ket nepeš, iti BT [Baro a Tulag] ket [psy·kheʹ]. . . . Nagtaud ti nepeš iti orihinal a namunganayan a nalabit kaipapanannat’ angsan, ket iti kasta . . . tangay ti anges idumana ti sibibiag iti natay, ti nepeš kayatna a sawen biag wenno bagi wenno basta biag ti indibidual. . . . Awan ti dichotomy [pannakabingay iti dua a paset] ti bagi ken kararua iti DT. Minatmatan ti Israelita dagiti banag iti pakadagupanda, iti pakabuklan dagitoy, ket iti kasta imbilangna dagiti tao kas persona saan ket a kas buklen ti nagduma a paset. Ti termino a nepeš, nupay impatarus ti saotayo a kararua, dina pulos kaipapanan ti kararua kas naisina iti bagi wenno ti indibidual a persona. . . . Ti termino a [psy·kheʹ] ket sao iti BT a katupag ti nepeš. Kaipapananna ti gubuayan ti biag, biag a mismo, wenno ti sibibiag a parsua.”

Gapuna makitayo nga iti tiempo ti ipapatay, ti dati a sibibiag a persona, wenno ti sibibiag a kararua, awanen. Agsubli ti bagi iti “tapok” wenno kadagiti elemento ti daga nga in-inut babaen ti pannakaitabon ken sarunuen ti panagrupsa wenno napapartak babaen ti panangpuor iti bangkay. Kinuna ni Jehova ken Adan: “Ta tapokka ket iti tapok agsublikanto.” (Genesis 3:19) No kasta, kasano a posible ti biag kalpasan ti ipapatay? Gapu ta adda iti lagip ti Dios ti tao a natay. Addaan ni Jehova iti namilagruan a pannakabalin ken abilidad a mangparsua kadagiti tao, gapuna di koma pakasdaawan nga iti lagipna masalimetmetanna ti rekord ti panagbiag ti indibidual. Wen, amin nga inanama dayta a tao nga agbiag manen agpannuray iti Dios.

Daytoy ti kaipapanan ti sao nga “espiritu,” a nadakamat nga agsubli iti pudno a Dios a nangted iti dayta. Iti panangiladawan iti daytoy a pagtungpalan, ilawlawag ti napaltiingan a mannurat iti libro nga Eclesiastes: “Ket agsubli ti tapok iti daga a kas idi ket ti espiritu a mismo agsubli iti pudno a Dios a nangted kenkuana.”​—Eclesiastes 12:7.

Ti laeng Dios ti mabalin a mangbiag iti maysa a tao. Idi pinarsua ti Dios ti tao idiay Eden ken impuyotna iti agongna ti “anges ti biag,” malaksid iti panangpunnona iti angin kadagiti bara ni Adan, pinagbalin ni Jehova ti puersa ti biag a mangpaandar iti amin a selula iti bagina. (Genesis 2:7) Gapu ta daytoy a puersa ti biag mabalin nga ipasa dagiti nagannak kadagiti annak babaen ti panaginaw ken panaganak, siuumiso a maikuna a ti Dios ti gubuayan ti natauan a biag nupay, siempre, inawat babaen kadagiti nagannak.

Panagungar​—Naragsak a Panawen

Saan koma a matmatan ti panagungar kas reinkarnasion, nga awan pakaibatayanna iti Nasantuan a Kasuratan. Ti reinkarnasion ket pammati a kalpasan ti ipapatay ti tao, maiyanak manen iti maysa wenno ad-adu pay nga agsasaruno a kaadda. Maikuna a daytoy adda iti nangatngato wenno nababbaba a tukad ti kaadda no maidilig iti dati a biag ti maysa, depende iti rekord a naipagarup a naaramidan bayat dayta a dati a biag. Sigun iti daytoy a pammati, mabalin a “maiyanak manen” ti maysa kas tao wenno kas animal. Talaga a maisupadi dayta iti isursuro ti Biblia.

Ti sao a “panagungar” naipatarus manipud iti Griego a sao nga a·naʹsta·sis, a literal a kaipapananna “panagtakder manen.” (Dagiti Hebreo a managipatarus iti Griego impatarusda ti a·naʹsta·sis iti sasao a Hebreo a techi·yathʹ ham·me·thimʹ, a kayatna a sawen “panagsubli ti natay.”) Ti panagungar ramanenna ti pannakaisubli ti katatao ti indibidual, a dayta a katatao intalimeng ti Dios iti lagipna. Maitunos iti pagayatan ti Dios iti indibidual, maisubli ti tao iti natauan wenno espiritu a bagi; kaskasdi agtalinaed ti personal a pakabigbigan kenkuana, nga addaan iti isu met laeng a personalidad ken lagip a kas idi sakbay a natay.

Wen, dakamaten ti Biblia ti dua a kita ti panagungar. Ti maysa ket panagungar idiay langit nga addaan naespirituan a bagi; agpaay daytoy iti sumagmamano. Kasta a kita ti panagungar ti inawat ni Jesu-Kristo. (1 Pedro 3:18) Ket impasimudaagna a kasta ti mapasaran dagiti napili kadagiti tattao a sumursurot iti addangna, a nangrugi kadagiti matalek nga apostol, a nangikarianna: “Mapanak tapno isaganak ti maysa a lugar a maipaay kadakayo. . . . Umayakto manen ket awatenkayto kaniak a mismo iti pagtaengan, tapno no sadino ti yanko addakayo met koma.” (Juan 14:2, 3) Tukoyen ti Biblia daytoy kas ti “umuna a panagungar,” umuna iti panawen ken iti kasasaad. Gapuna iladawan ti Kasuratan dagidiay napagungar iti nailangitan a biag kas saserdote ti Dios ken agturay kas ar-ari a kadua ni Kristo Jesus. (Apocalipsis 20:6) Agpaay daytoy “umuna a panagungar” iti limitado a bilang, ket ipalgak a mismo ti Kasuratan a 144,000 laeng ti maala kadagiti matalek a lallaki ken babbai. Napaneknekandanto ti kinatarnawda ken Jehova a Dios ken ni Kristo Jesus agingga iti ipapatayda, gapu ta nagbalinda nga aktibo iti panangikaskasaba iti sabsabali maipapan iti pammatida.​—Apocalipsis 14:1, 3, 4.

Di pagduaduaan, ti panagungar dagiti natay ket tiempo nga awan patinggana a kinaragsak kadagidiay mapagungar iti biag idiay langit. Ngem di agpatingga ti kinaragsak sadiay, ta naikari met ti panagungar iti biag ditoy daga a mismo. Tumiponto dagidiay mapagungar iti di nakedngan a bilang a makalasat iti panungpalan ti agdama a dakes a sistema. Kalpasan ti pannakaimatangna iti bassit a bilang ti mapagungar idiay langit, naipaayan ni apostol Juan iti sirmata iti “maysa a dakkel a bunggoy, nga awan ti tao a makabael a mangbilang, manipud kadagiti isuamin a nasion ken kadagiti tribo ken kadagiti il-ili ken kadagiti pagsasao.” Anian a nagragsakto a panawen dayta inton riniwriw, nalabit binilbilion, ti mapagungar ditoy daga!​—Apocalipsis 7:9, 16, 17.

Kaanonto a Mapasamak Dayta?

Apagbiit laeng ti aniaman a rag-o ken ragsak no dagiti natay napagungarda ditoy daga a napno iti susik, panangibukbok iti dara, polusion, ken kinaranggas​—kas iti kasasaad ita. Saan, masapul a mapasamak ti panagungar kalpasan a maipasdek ti “maysa a baro a daga.” Iladawanyo, maysa a planeta nga awananen kadagiti tao ken institusion nga agingga ita kasla determinado a mangdadael iti daga ken mangperdi iti naan-anay nga imnasna, malaksid pay iti nakaro a pakariribukan nga inyegda kadagiti agnaed kenkuana.​—2 Pedro 3:13; Apocalipsis 11:18.

Nalawag, iti masanguanan pay ti sapasap a panagungar ti sangatauan. Ngem ti naimbag a damag ket daytat’ din agbayag. Pudno, dumteng dayta kalpasan ti panagpatingga ti agdama a dakes a sistema dagiti bambanag. Nupay kasta, patalgedan ti adu a pammaneknek nga asidegen ti kellaat nga ibebettak ti “dakkel a rigat,” nga agtungpal iti “gubat ti naindaklan nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin”​—a gagangay a natukoy kas Armagedon. (Mateo 24:3-14, 21; Apocalipsis 16:14, 16) Daytoy ti mangikkatto iti amin a kinadakes iti daytoy makaay-ayo a planeta, a Daga. Kalpasanna dumtengto ti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Kristo Jesus, inton ti daga in-inut a mapagbalin a paraiso.

Ipalgak ti Biblia a kabayatan daytoy Milenio a panagturay, mapasamakto ti panagungar dagiti tattao a natay. Iti kasta matungpalto ti kari ni Jesus idi adda ditoy daga: “Dikay agsiddaaw iti daytoy, agsipud ta um-umayen ti oras nga amin dagidiay adda kadagiti pakalaglagipan a tanem mangngegdanto ti timekna ket rummuardanto . . . iti panagungar.”​—Juan 5:28, 29.

Epekto ti Namnama a Panagungar

Anian a nakaskasdaaw a namnama iti masanguanan daytoy namnama a panagungar​—maysa a panawen inton dagiti natay agbiag manen! Pudno a pabilgennatayo bayat a sanguentayo dagiti rigat ti panaglakay, sakit, di ninamnama a didigra ken liday, ken uray dagiti inaldaw a pakarigatan ken parikut iti biag! Pukawenna ti silud ni patay​—dina ikkaten a naan-anay ti liday no di ket ilasinnatayo kadagidiay awan namnamana iti masanguanan. Binigbig ni apostol Pablo daytoy makaliwliwa nga epekto ti namnama a panagungar kadagitoy a sasao: “Kakabsat, dikam kayat nga awan pannakaammoyo maipapan kadagidiay matmaturog ken patay; tapno dikay agladingit a kas met kadagiti dadduma nga awanan namnama. Ta no ti pammatitayo ket ni Jesus natay ken nagungar manen, iti kasta, met, dagidiay nakaturog ken patay gapu ken Jesus ikuyogto kenkuana ti Dios.”​—1 Tesalonica 4:13, 14.

Mabalin a napasarantayon ti kinapudno ti sabali pay a kapanunotan ti taga-Daya a lalaki a ni Job: “Ti tao mapukaw a kas iti banag a nalungtot, kas iti kawes a kanen dagiti sanga. Ti tao nga ipasngay ti babai ababa dagiti aldawna ken napno iti riribuk. Rummuar a kas iti maysa a sabong ken malaylay; kas iti aglabas nga anniniwan, saan nga agtalinaed.” (Job 13:28–14:2, New International Version) Ammotayo met, a saan a sigurado ti biag ken ti nakaal-alingget a kinapudno a ti “panawen ken di-ninamnama a pasamak” dumteng iti asinoman kadatayo. (Eclesiastes 9:11, NW) Di pagduaduaan, awan asinoman kadatayo ti maragsakan a mangpanunot iti idadateng ti ipapatay. Kaskasdi, ti sigurado a namnama iti panagungar pudno a makatulong a mangpunas iti manglapunos a buteng iti ipapatay.

No kasta, pakirdenyo ti pakinakemyo! Manginanamakayo a no kas pagarigan mataytayo adda namnama nga agbiagtayto manen babaen ti milagro a panagungar. Siinanama a seggaanyo ti namnama a biag nga agnanayon iti masanguanan, ket mainayon iti daytoy a rag-o ti pannakaammo nga asidegen ti kasta a makaparagsak a panawen.