ADALAN
Daydiay nasursuruan, agsursuro, agad-adal. Ti Hebreo a sao maipaay iti adalan (lim·mudhʹ) kangrunaan a tumukoy iti daydiay agsursuro, masursuruan, wenno masansanay. (Idiligyo ti Isa 8:16, Rbi8 ftn.) Ti nainaig a sao a mal·madhʹ ipasimudaagna ti maysa a “tirad a pagabug” a naaramat a pangsanay iti baka. (Uk 3:31; idiligyo ti Os 10:11.) Ti Griego a sao a ma·the·tesʹ (adalan) kangrunaan nga ipamatmatna daydiay mangiturong iti panunotna iti maysa a banag.
Iti Griego a Kasuratan mabasatayo maipapan kadagiti adalan ni Jesus, adalan ni Juan a Manangbautisar, adalan dagiti Fariseo, ken adalan ni Moises. (Mt 9:14; Lu 5:33; Jn 9:28) Dagiti immuna nga adalan ni Jesus nagtaudda kadagiti adalan ni Juan. (Jn 1:35-42) Ti 12 a napili kas apostol naawaganda iti adalan iti Mateo 10:1 ken 11:1. Iti nalawa a kaipapanan nayaplikar ti sao nga “adalan” kadagidiay mamati iti sursuro ni Jesus, nga uray kaskasano maysa kadakuada ket nalimed nga adalan. (Lu 6:17; Jn 19:38) Nupay kasta, kadagiti salaysay ti Ebanghelio gagangay nga agaplikar dayta iti grupo dagiti nasinged a paspasurot ni Jesus a nakipagdaliasat kenkuana kadagiti panangaskasabana ken isuda a sinursuruan ken binilinna. Ti kangrunaan a pagaplikaran ti termino ket amin dagidiay saan laeng a mamati kadagiti sursuro ni Kristo no di ket kasta met a sisisinged a mangannurot kadagita. Masapul a masursuruanda a ‘mangtungpal iti amin a bambanag’ nga ibilin ni Jesus.—Mt 28:19, 20.
Ti panggep ni Jesus iti panangisurona kadagiti adalanna isu ti panamagbalin kadakuada a kas kenkuana, manangaskasaba ken mannursuro iti naimbag a damag ti Pagarian. “Ti agad-adal saan a nangatngato ngem iti mannursurona, ngem tunggal maysa a naan-anay a nasursuruan agbalinto a kas iti mannursurona,” kinuna ni Jesus. (Lu 6:40) Ti kinaepektibo ti panangisuro ni Kristo pinaneknekan ti sumaganad a pakasaritaan. Nagtultuloy dagiti adalanna iti trabaho nga insurona kadakuada ket nagaramidda kadagiti adalan iti intero nga Imperio ti Roma, iti Asia, Europa, ken Africa, sakbay a nagngudo ti umuna a siglo. Daytoy idi ti kangrunaan a trabahoda, maitunos iti bilin ni Jesu-Kristo iti Mateo 28:19, 20.
Ti punto a dagiti Kristiano agingga iti daytoy met laeng nga aldaw obligadoda nga agaramid iti ad-adalan kadagiti tattao iti nasnasion ket imbatad ti pangserra a sasao ti bilin ni Jesus: “Ket, adtoy! addaak kadakayo iti amin nga al-aldaw agingga iti panungpalan ti sistema ti bambanag.” Saanda nga agaramid iti ad-adalan a maipaay iti bagbagida, yantangay dagidiay nasursuruan ket pudno nga ad-adalan ni Jesu-Kristo, ta ti sursuro ni Kristo, saan a ti tattao, ti annurotenda. Gapu itoy, dagiti adalan naawaganda iti Kristiano babaen ti nadibinuan a panangiwanwan. (Ara 11:26) Umasping iti dayta, addaan ni mammadto Isaias iti ad-adalan ngem saan a maipaay iti bagina. Dagiti adalan ni Isaias pagaammoda ti linteg ni Jehova, ket nakipagtaeng kadakuada ti pammaneknek ti linteg.—Isa 8:16.
Ti panagbalin nga adalan ni Jesus ket saan a panagbiag a sinanam-ay. Saan nga inay-ayo ni Jesus ti bagina, no di ket sinurotna ti maysa a dana a nakairamanan ti kadakkelan a panangsarked iti Diablo ken kadagiti ahentena. (Ro 15:3) Kinunana a dagiti adalanna masapul nga isu ayatenda nga ad-adda ngem kadagiti kasingedan a kabagianda ditoy daga ken ad-adda pay ngem kadagiti bukodda a kararua. Masapul nga ayatenda dagiti Kristiano a padada nga ad-adalan. Masapul nga agbungada iti naespirituan. Ti maysa a tao a kayatna ti agbalin nga adalan ni Jesus kasapulan nga ibaklayna ti kayona a pagtutuokan ket surotenna ti dana a dinaliasat ni Kristo. Iti panangaramidna iti daytoy, kasapulan nga “agpakada kadagiti amin a sanikuana,” ngem umawatto iti adu a napatpateg a bambanag ita, agraman kadagiti pannakaidadanes, ken agraman iti agnanayon a biag nga umay.—Lu 14:26, 27, 33; Jn 13:35; 15:8; Mr 10:29, 30; kitaenyo ti KRISTIANO.