PANAGANUP KEN PANAGKALAP

Idi laeng kalpasan ti Layus a ti tao napalubosan nga aganup ken agkalap iti pagtaraon. (Ge 9:3, 4) Ngem uray pay kadagidi tiempo sakbay ti Layus, mabalin a nagan-anupen ti tattao tapno makaalada kadagiti lalat ti animal a pagaramid iti pagan-anay ken dadduma pay nga aruaten.​—Idiligyo ti Ge 3:21.

Kalpasan ti Layus, ni Nimrod ti kaunaan a tao a naglatak kas “mannakabalin a mangnganup maibusor ken Jehova” (Ge 10:8, 9), di pagduaduaan a maysa a naganup maipaay nga isport laeng, kas inaramid ti ar-ari ti Asiria, Egipto, ken dadduma pay a daga idi agangay. Awan ti pasimudaag a dagiti Israelita naganupda maipaay nga isport laeng, nupay pudno a naganupda kadagiti animal kas kadagiti gasela ken kalakian nga ugsa maipaay a taraon (1Ar 4:22, 23) ken nangpapatayda kadagiti atap nga animal kas panangikanawada iti bagbagida (Uk 14:5, 6) wenno kas panangikanawada kadagiti naamo nga animal wenno kadagiti apit.​—1Sm 17:34-36; Sol 2:15.

Mainaig iti panaganup, ti pannakaiparit ti pannangan iti dara kalpasan ti Layus ket inulit nga imbinsabinsa ti Mosaiko a Linteg. (Ge 9:4; Le 17:12-14; kitaenyo ti DARA.) Kanayonanna pay, ti sumagmamano nga atap nga animal ket naibilang kas narugit a pagtaraon. (Le 11:2-20; De 14:3-20) Ti sabali pay a linteg imbatadna a dakes ti panangala dagiti Israelita agpadpada iti ina a tumatayab ken ti anakna wenno dagiti itlogna. Iti adu a kaso, gapu iti pannakaisinggalutna iti urbonna, nagbalin ti ina a tumatayab a nalaka a maanupan; nupay kasta, maibulos dayta, a nalabit mangted iti dayta iti gundaway a maaddaan iti ad-adu pay nga annak.​—De 22:6, 7.

Nadumaduma a ramit ken alikamen ti naaramat a paganup, a pakairamanan dagiti bai ken pana (Ge 21:20; 27:3), pallatibong (1Sm 17:34, 40; Job 41:1, 28), palab-og, iket, abut, ken kawit (Sal 140:5; Eze 17:20; 19:4, 9). Awan duadua a naaramat met dagiti kampilan, pika, sabat, pang-or, ken gayang.​—Job 41:1, 26-29.

Tapno makemmeg dagiti animal, masansan a naipakat dagiti iket. Kalpasanna, ti maysa a bunggoy dagiti mangnganup kigtotenda dagiti animal, gagangay a babaen ti panagtabbuga, tapno agtaray dagitoy nga agturong kadagiti iket, a naaramid iti pamay-an a maisaruag kadagiti animal. Kasta met, nakali dagiti abut ket kalpasanna naabbongan iti naingpis nga arpaw a sangsanga ken daga tapno saan a madmadlaw. Maipalab-og dagiti animal babaen ti pannakapagtarayda iti rabaw dayta nga arpaw. Mainayon pay, nausar dagiti silo a mangsimbalud iti saksaka dagiti animal, ket mabalin a naaramat met ti kombinasion dagiti abut ken ik-iket.​—Idiligyo ti Job 18:8-11; Jer 18:22; 48:42-44; kitaenyo ti MANAGTILIW ITI TUMATAYAB; PALAB-OG.

Panagkalap. Kadagiti Hebreo, ti panagkalap ket maysa a pagsapulan; saan a nadakamat dayta kas naaramid maipaay nga isport laeng. Nagusar dagiti mangngalap kadagiti iket, balabag, ken pika, kasta met iti banniit. (Job 41:1, 7; Eze 26:5, 14; Hab 1:15, 17; Mt 17:27) Masansan a ti panagkalap naaramid iti rabii. Naitinnag dagiti iket a pagdaklis manipud kadagiti barangay; kalpasanna mabalin a naiguyodda a naipatakdang wenno dagiti nakalap nga ikan naikabilda kadagiti barangay. Kalpasanna napaglalasin dagiti ikan. Napagtalinaed dagidiay mayanatup a pagtaraon sigun kadagiti kalikaguman ti Linteg; naibelleng dagiti di nasayaat a kita. (Mt 13:47, 48; Lu 5:5-7; Jn 21:6, 8, 11) No dagiti mangngalap sitatapogda iti danum wenno sitatakderda iti takdang, mabalin a ti isaruagda idi ket maysa nga iket a basbassit nga amang ngem iti iket a pagdaklis.​—Kitaenyo ti IKET A PAGDAKLIS.

Ti panagkalap ket makabannog a trabaho. Kalikagumanna ti pisikal a panagpuersa, nangnangruna no kasapulan a maiguyod dagiti iket a napno iti ikan (Jn 21:6, 11) wenno no kasapulan ti pananggaud kadagiti barangay a sumuba iti angin. (Mr 6:47, 48) No dadduma nagpatnag a nagbannog dagiti mangngalap nga awan nakalapanda. (Lu 5:5; Jn 21:3) Kalpasanna, kasapulan a mapamagaan ken maayuma dagiti iket.​—Eze 47:10; Mt 4:21.

Dagiti mangngalap a da Pedro, Andres, Santiago, ken Juan nagtrabahoda a sangsangkamaysa kas agkakasugpon. (Mt 4:18, 21; Lu 5:3, 7, 10) Iti maysa a gundaway, nagkalap a sangsangkamaysa ti pito kadagiti adalan ni Jesus, agraman da Natanael ken Tomas. (Jn 21:2, 3) Maysa kadagiti dua a mangngalap a nadakamat ngem saan a nainaganan iti Juan 21:2 mabalin nga isu ni Andres a kabsat ni Pedro; ti sabali pay nalabit isu ni Felipe, kas ipasimudaag ti kaadda ti pagtaenganna idiay Betsaida (kaipapananna ti “Balay ti Mangnganup (wenno, Mangngalap)”).​—Jn 1:43, 44.

Piguratibo. Ti panagkalap mabalin nga iladawanna ti namilitariaan a panagparmek. (Am 4:2; Hab 1:14, 15) Iti sabali a bangir, ti trabaho a panagaramid iti adalan inyarig ni Jesus iti panagkalap iti tattao. (Mt 4:19) Ti Jeremias 16:16, a sadiay natukoy ti ‘panagpaayab [ni Jehova] iti adu a mangngalap ken mangnganup,’ mabalin a matarusan nga adda makaay-ayo wenno di makaay-ayo a kaipapananna. No daytoy a teksto direkta a nainaig iti Jer 16 bersikulo 15, a mangdakdakamat iti pannakaisubli dagiti Israelita iti dagada, ngarud ti maiparparipirip isu ti panangbirok kadagiti agbabbabawi a natda a Judio. No saan a kasta, dagiti mangngalap ken mangnganup ket puersa ti kabusor a naibaon tapno birokenda dagiti di matalek nga Israelita, iti kasta awan palubosanda kadakuada a makalisi iti panangukom ni Jehova.​—Idiligyo ti Eze 9:2-7.