BABILONIA
[Pannakariribuk].
1. Ti naipanagan iti Babel idi agangay. Daytoy agdindinamag a siudad masarakan iti igid ti Karayan Eufrates iti Tantanap ti Sinar agarup 870 km (540 mi) iti daya ti Jerusalem ken aganay a 80 km (50 mi) iti abagatan ti Baghdad. Nagtrianggulo ti nakalawlawa a disso a nakaiwaraan dagiti rebba ti Babilonia. Sumagmamano a munturod ti agkaiwara iti disso. Ti Tell Babil (Mujelibe), iti makin-amianan a paset ti trianggulo, tagtaginayonenna ti kadaanan a nagan ken masarakan iti agarup 10 km (6 mi) iti amianan ti Hilla, Iraq.—Kitaenyo ti BABILONIA Num. 2; SINAR.
Nagsaad ti siudad iti agsinnumbangir a deppaar ti Karayan Eufrates. Doble a sangal ti padpader ti nanglikmut iti Babilonia, a namagbalin iti dayta a kasla di mastrek.
Ti makin-uneg a baluarte, a nabangon iti di nagebba a ladrilio, buklen ti dua a pader. Ti makin-uneg a pader ket 6.5 m (21.5 pie) ti kapuskolna. Ti makinruar a pader, a naisaad iti 7 m (23 pie) ti kaadayona, ket agarup 3.5 m (11.5 pie) ti kapuskolna. Dagitoy a pader ket nasurayan kadagiti pangdepensa a torre, a nagserbi met a pangpatibker iti pannakaipatakder dagiti pader. Agarup 20 m (66 pie) iti ruar ti makinruar a pader adda maysa a pagsangladan a naaramid iti nagebba a ladrilio a nabitumenan. Iti ruar daytoy a pader adda maysa a kanal a kasilpo ti Eufrates iti amianan ken iti abagatan ti siudad. Nangipaay dayta agpadpada iti abasto a danum ken salaknib maibusor kadagiti buyot dagiti kabusor. Ipasimudaag dagiti dokumento ti Babilonia a walo a ruangan ti serkan nga agturong iti uneg ti siudad. Uppat kadagiti ruangan ti Babilonia ti natakuatan ken nakabakaben.
Ti makinruar a baluarte iti daya ti Eufrates ket innayon ni Nabucodonosor II (a nangdadael iti templo ni Solomon), iti kasta natikub ti nalawa a disso ti tanap iti amianan, daya, ken abagatan tapno pagkamangan dagiti umili nga agnanaed iti asideg no adda gubat. Daytoy makinruar a baluarte buklen met ti dua a pader. Ti makin-uneg a pader, a naaramid kadagiti di nagebba a ladrilio, ket agarup 7 m (23 pie) ti kapuskolna ken nasurayan kadagiti pangdepensa a torre. Iti labes daytoy, agarup 12 m (40 pie) ti kaadayona, isu ti makinruar a pader dagiti nagebba a ladrilio, a naaramid iti dua a paset a napagkamang dagiti torreda: ti maysa ket agarup 8 m (26 pie) ti kapuskolna, ket ti kasilpo a pasetna agarup 3.5 m (11.5 pie) ti kapuskolna.
Pinagsilpo ni Nabonido dagiti ungto ti makinruar a baluarte babaen ti panangibangonna iti pader iti makindaya nga igid ti karayan. Daytoy a pader ket agarup 8.5 m (28 pie) ti kaakabana ken addaan met kadagiti torre ken maysa a pagsangladan a 3.5 m (11.5 pie) ti kaakabana.
Ni Herodotus, Griego a historiador idi maikalima a siglo K.K.P., kunaenna a ti Karayan Eufrates agsumbangir a napataraigidan iti aglaylayon a pagsangladan, a naisina iti mismo a siudad babaen kadagiti pader nga addaan kadagiti pagserkan. Sigun kenkuana, dagiti pader ti siudad ket agarup 90 m (295 pie) ti kangatona, 26.5 m (87 pie) ti kapuskolna, ken agarup 95 km (59 mi) ti kaatiddogna. Nupay kasta, agparang a ni Herodotus sinursurokanna dagiti kinapudno maipapan iti Babilonia. Ipakita ti pammaneknek ti arkeolohia nga adayo a basbassit ti Babilonia, a ti makinruar a baluartena adayo nga ab-ababa no iti kaatiddog ken kangato. Awan nasarakan nga ebidensia a mangpasingked ti kaadda ti pagsangladan a naipataraigid iti dumna a makinlaud nga igid ti karayan.
Dagiti kalsada aglaylayonda iti siudad manipud kadagiti ruangan dagiti nagdadakkelan a pader. Ti Dalan ti Prosesion, ti kangrunaan a nalawa a dalan, ket nadaplatan ken dagiti pader iti igid dayta ti naarkosan kadagiti leon. (LADAWAN, Tomo 2, p. 323) Tinarimaan ken pinalawa ni Nabucodonosor II ti daan a palasio ken nangibangon iti maysa a palasio nga agpaay iti kalgaw agarup 2 km (1.5 mi) iti amianan. Nangibangon pay iti dakkel a patakder dagiti immarko a pagdalanan, matukantukad, a pagaammo kas Dagiti Agbibitin a Minuyongan ti Babilonia ken nagdindinamag kas maysa a “pagsidsiddaawan iti kadaanan a lubong.”
Daytoy nasaknap a kabesera a nangsaklaw iti pagay-ayusan ti danum ti Eufrates ket sentro idi ti komersio ken industria ti sangalubongan a ginnatang. Ad-adda pay ngem napateg a sentro a pagaramidan, maysa dayta a komersial a pagipempenan iti ginnatang iti nagbaetan dagiti tattao iti Daya ken iti Laud, agpadpada iti takdang ken iti baybay. Iti kasta, ti bunggoy dagiti barkona makalasatda idi iti Gulpo ti Persia ken kadagiti baybay iti labesna.
Pakasaritaan. Ni Nimrod, a nagbiag iti naud-udi a paset ti maikatlo a milenio K.K.P., imbangonna ti Babilonia kas kabesera ti kaunaan a napolitikaan nga imperio ti tao. Nupay kasta, giddato a nagsardeng ti pannakaibangon daytoy a siudad idi napasamak ti pannakariribuk ti komunikasion. (Ge 11:9) Nasukansukat dagiti naud-udi a kaputotan dagiti managibangon manen. Pinalawa ni Hammurabi ti siudad, pinapigsana, ken pinagbalinna dayta a kabesera ti Imperio ti Babilonia iti sidong ti Semitiko a turay.
Iti sidong ti panangituray ti Asirio a Pannakabalin ti Lubong, nakiraman ti Babilonia iti nadumaduma a pannakidangadang ken iyaalsa. Kalpasanna, idi kimmapuy ti maikadua nga imperio ti lubong, nangibangon ti Caldeo a ni Nabopolassar iti baro a dinastia idiay Babilonia idi agarup 645 K.K.P. Ti anakna a ni Nabucodonosor II, a nangiringpas iti pannakaisubli ken nangipadayag iti siudad iti kasta unay, impasindayagna, “Saan kadi a daytoy ti Babilonia a Dakkel, nga imbangonko a mismo?” (Da 4:30) Buyogen ti kasta a kinadayag nagtultuloy dayta kas kabesera ti maikatlo a pannakabalin ti lubong agingga idi rabii ti Oktubre 5, 539 K.K.P. (kalendario a Gregorian), idi narba ti Babilonia iti sanguanan dagiti mangraraut a buyot ti Medo-Persia iti sidong ti panagbilin ni Ciro a Dakkel.
Iti dayta nakapatpateg a rabii iti siudad ti Babilonia, nangangay ni Belsazar iti padaya a kadua ti sangaribu kadagiti natan-okna. Awan idi sadiay ni Nabonido tapno makitana ti mamarpartaan a surat iti palitada ti diding: “MENE, MENE, TEKEL ken PARSIN.” (Da 5:5-28) Kalpasan a nagsagaba iti pannakaabak iti im-ima dagiti Persiano, nagkamang ni Nabonido iti siudad ti Borsippa iti abagatan a laud. Ngem ti mammadto ni Jehova a ni Daniel adda idi idiay Babilonia iti dayta a rabii ti Oktubre 5, 539 K.K.P., ket impakaammona ti kaipapanan ti naisurat iti diding. Dagiti lallaki iti buyot ni Ciro saanda idi a natnaturog bayat a sipapakarsoda iti aglawlaw dagiti kasla di mastrek a pader ti Babilonia. Kadakuada, maysa dayta a rabii ti dakkel nga aramid. Buyogen ti masirib nga estratehia, insiasi dagiti inheniero a buyot ni Ciro ti nabileg a Karayan Eufrates manipud iti ayusna nga agturong iti siudad ti Babilonia. Kalpasanna simmalog dagiti Persiano iti lansad ti karayan, simmang-atda kadagiti igid ti karayan, tapno kellaatenda ti siudad babaen kadagiti ruangan nga adda iti pagsangladan. Sidadaras a limmasatda kadagiti lansangan, a pinapatayda amin a limmaban, kinautiboda ti palasio ket pinapatayda ni Belsazar. Nalpasen ti amin. Iti maymaysa a rabii narba ti Babilonia, a namagpatingga iti sinigsiglo a Semitiko a kinatan-ok. Nagbalin nga Aryano ti turay ti Babilonia, ket natungpal ti sao ti padto ni Jehova.—Isa 44:27; 45:1, 2; Jer 50:38; 51:30-32; kitaenyo ti LADAWAN, Tomo 2, p. 325; CIRO.
Manipud iti dayta malaglagip a petsa, 539 K.K.P., nangrugin nga agkupas ti dayag ti Babilonia bayat a kimmapuy ti siudad. Namindua nga immalsa iti Persiano nga emperador a ni Dario I (Histaspis), ket iti kapaminduana, dayta ti nadupraken. Nagrebelde ken Xerxes I ti sangkapaset ti pannakaisublina a siudad ket nasamsaman dayta. Pinanggep ni Alejandro a Dakkel a pagbalinen ti Babilonia kas kabeserana, ngem giddato a natay idi 323 K.K.P. Pinarmek ni Nicator ti siudad idi 312 K.K.P. ket inyalisna ti adu a material dayta kadagiti igid ti Tigris tapno mausar a pangibangon iti baro a kabeserana a Seleucia. Nupay kasta, nagtalinaed ti siudad ken ti maysa a nagyanan dagiti Judio idi nasapa a paset ti panawen Kristiano, a nakaigapuan ti isasarungkar ni apostol Pedro iti Babilonia, kas mapaliiw iti suratna. (1Pe 5:13) Ipakita dagiti kitikit a nasarakan sadiay a ti templo ni Bel iti Babilonia adda pay laeng agingga idi 75 K.P. Idi maikapat a siglo K.P. rebrebban ti siudad, ket idi agangay nagpukawen. Nagbalin laengen a “gabgabsuon a batbato.”—Jer 51:37.
Itatta, awanen ti nabati iti Babilonia no di dagiti munturod ken rebrebba, a pudpudno a langalang. (LADAWAN, Tomo 2, p. 324) Kunaen ti libro nga Archaeology and Old Testament Study: “Dagitoy nakaad-adu a rebrebba, a kadagita, agpapan pay panagtrabaho ni Koldewey, sangkabassit laeng a paset ti nakabakab, ket nakaad-adun ti nasamsam bayat dagiti naglabas a siglo nga agpaay a material a pagbangon. Kas paset ti nagbanagan daytoy, kaaduan ita nga adda iti rabaw dayta iparangna ti buya ti kasta a napalalo a kinagulo a sibibileg a mangipalagip kadagiti padto iti Isa. xiii. 19–22 ken Jer. l. 39 f., a ti ladawan ti panaglangalang ad-adda pay a pinakaro ti kinatikag a mangtanda iti nalawa a paset ti lugar dagiti rebba.”—Inurnos ni D. W. Thomas, Oxford, 1967, p. 41.
Relihion. Karelihiosuan idi a lugar ti Babilonia. Ti pammaneknek manipud kadagiti panagkabakab ken manipud kadagiti nagkauna a teksto ipatuldoda ti kaadda ti nasurok a 50 a templo. Ti kangrunaan a dios iti imperio a siudad isu ni Marduk, naawagan Merodac iti Biblia. Naisingasing a ni Nimrod ket napagdaydayawan kas Marduk, ngem agduduma ti kapanunotan dagiti eskolar no maipapan kadagiti pannakainaig ti didios kadagiti espesipiko a tattao. Nalatak met idi iti relihion ti Babilonia dagiti tinallo a dios. Maysa kadagitoy, a buklen ti dua a dios ken maysa a diosa, isu ni Sin (ti dios-bulan), ni Shamash (ti dios-init), ken ni Ishtar; naikuna a dagitoy ti agtuturay iti zodiak. Ken kaskasdi ti sabali pay a tinallo a dios buklen dagiti sairo a da Labartu, Labasu, ken Akhkhazu. Nabatad nga adda idolatria iti sadinoman. Ti Babilonia pudno a “daga ti kinitikitan a ladladawan,” dagiti narugit a ‘makadurmen nga idolo.’—Jer 50:1, 2, 38.
Namati dagiti taga Babilonia iti imortalidad ti natauan a kararua.—The Religion of Babylonia and Assyria, ni M. Jastrow, Jr., 1898, p. 556.
Pinaltuad dagiti taga Babilonia ti astrolohia iti panangikagumaanda a mangtakuat iti masanguanan ti tao kadagiti bituen. (Kitaenyo ti ASTROLOGO.) Ti panagsalamangka, panagkulam, ken astrolohia addaanda iti kangrunaan a paset iti relihionda. (Isa 47:12, 13; Da 2:27; 4:7) Adu a nailangitan a banag, kas pagarigan, dagiti planeta, ket napanaganan iti nagan ti didios ti Babilonia. Ti panagpadles nagtultuloy a pamunganayan a ramen ti relihion ti Babilonia idi kaaldawan ni Nabucodonosor, a nangusar iti dayta tapno makapangngeddeng.—Eze 21:20-22.
Nabayagen a Kabusor ti Israel. Adu a panangtukoy ti aramiden ti Biblia iti Babilonia, mangrugi iti salaysay ti Genesis maipapan iti orihinal a siudad ti Babel. (Ge 10:10; 11:1-9) Karaman iti samsam nga innala ni Acan iti Jerico ket “maysa nga opisial a kawes manipud Sinar.” (Jos 7:21) Kalpasan ti pannakatnag ti makin-amianan a pagarian ti Israel idi 740 K.K.P., dagiti tattao manipud Babilonia ken dadduma pay a lugar naiyegda a mangsukat kadagiti nakautibo nga Israelita. (2Ar 17:24, 30) Ti biddut ni Ezekias isu ti panangipakitana kadagiti gameng ti balayna kadagiti mensahero a naggapu iti Babilonia; a dagitoy met laeng a gameng kasta met ti sumagmamano kadagiti “annak” ni Ezekias naipanda idiay Babilonia idi agangay. (2Ar 20:12-18; 24:12; 25:6, 7) Ni Ari Manases (716-662 K.K.P.) nakautibo met idiay Babilonia, ngem gapu ta impakumbabana ti bagina, insubli ni Jehova kenkuana ti tronona. (2Cr 33:11) Innala ni Ari Nabucodonosor dagiti napapateg nga alikamen iti balay ni Jehova nga impanna idiay Babilonia, agraman ti rinibu a kautibo.—2Ar 24:1–25:30; 2Cr 36:6-20.
Ibaga ti Kristiano a Griego a Kasuratan no kasano a ni Jeconias (Jehoiaquin), a naipan a balud idiay Babilonia, ket silpo ti kapuonan nga agturong ken Jesus. (Mt 1:11, 12, 17) Ti umuna a kanonikal a surat ni apostol Pedro ket naisurat idiay Babilonia. (1Pe 5:13; kitaenyo ti PEDRO, SURSURAT NI.) Dayta a “Babilonia” isu ti siudad nga adda iti Eufrates, ket saan a Roma a kas kunaen ti dadduma.
Kitaenyo ti BABILONIA A DAKKEL.
2. Natukoy met ti Imperio ti Babilonia babaen ti nagan ti kabeserana a siudad, ti Babilonia, ken naipatengnga iti makimbaba a ginget ti Mesopotamia.—MAPA, Tomo 2, p. 321.
No dadduma dagiti historiador bingayenda manen ti Babilonia, a ti Akkad (Accad) awaganda kas ti makin-amianan a paset ket ti Sumer wenno Caldea awaganda kas makin-abagatan a paset. Daytoy a teritoria sigud a naawagan iti Kasuratan kas ‘ti daga ti Sinar.’ (Ge 10:10; 11:2; kitaenyo ti SINAR.) Kalpasanna, idi a dagiti agdama nga agtuturay pinagbalinda ti Babilonia a kabeserada, naawagan daytoy a lugar kas Babilonia. Agsipud ta no dadduma dagiti dinastia dagiti Caldeo ti mangiturturay, naawagan met dayta iti “daga dagiti Caldeo.” (Jer 24:5; 25:12; Eze 12:13) Ti sumagmamano kadagiti kadaanan a siudad iti Babilonia ket Adab, Akkad, Babilonia, Borsippa, Erec, Kis, Lagash, Nippur, ken Ur. Siempre, ti Imperio ti Babilonia dimmanon agingga iti labes ti Babilonia, nga inramanna ti Siria ken Palestina agingga iti ketegan ti Egipto.
Idi agarup umuna a kagudua ti maikawalo a siglo K.K.P., maysa nga Asirio nga ari nga agnagan iti Tiglat-pileser III (Pul) inturayanna ti Babilonia. (2Ar 15:29; 16:7; 1Cr 5:26) Idi agangay, nagbalin nga ari ti Babilonia ti maysa a Caldeo a naawagan Merodac-baladan, ngem kalpasan ti 12 a tawen isu ti inikkat ni Sargon II. Ni Senaquerib, iti panangsunona ken Sargon II, naipasango iti sabali pay nga iyaalsa ti Babilonia nga indauluan ni Merodac-baladan. Kalpasan ti di naballigi a panangpadas ni Senaquerib a mangkautibo iti Jerusalem idi 732 K.K.P., nangibaon ni Merodac-baladan kadagiti babaonen ken Ezekias ti Juda mabalin a tapno agkiddaw iti suporta maibusor iti Asiria. (Isa 39:1, 2; 2Ar 20:12-18) Idi agangay, ni Senaquerib pinagtalawna ni Merodac-baladan ket kinoronaanna ti bagina kas agturay ti Babilonia, saad nga inikutanna agingga iti ipapatayna. Ti anakna a ni Esar-haddon binangonna manen ti Babilonia. Nagkaykaysa dagiti taga Babilonia iti aglawlaw ni Nabopolassar ket intedda kenkuana ti kinaari. Kenkuana a nangrugi ti Neo-Babiloniko a dinastia nga agtultuloy agingga ken Belsazar. Dayta a dinastia manipud iti anak ni Nabopolassar a ni Nabucodonosor nga agtultuloy agingga ken Belsazar ket nailadawan iti padto ti Biblia babaen iti ulo a balitok iti ladawan a natagtagainep ni Nabucodonosor (Da 2:37-45) ken, iti maysa a tagtagainep a sirmata ni Daniel, babaen iti leon nga addaan kadagiti payak ti agila ken puso ti tao.—Da 7:4.
Idi 632 K.K.P. daytoy kabbaro a Caldeo a dinastia, iti tulong dagiti kaaliadona a Media ken Escita pinarukma ti Asiria. Idi 625 K.K.P., ti inaunaan nga anak ni Nabopolassar, ni Nabucodonosor (II), inabakna ni Faraon Neco ti Egipto idiay bakal ti Carquemis, ket iti dayta met laeng a tawen impanguluanna ti gobierno. (Jer 46:1, 2) Iti sidong ni Nabucodonosor, ti Babilonia “maysa idi a nabalitokan a kopa” iti ima ni Jehova tapno iparukpokna ti pungtotna maibusor iti di matalek a Juda ken Jerusalem. (Jer 25:15, 17, 18; 51:7) Idi 620 K.K.P. pinilitna ni Jehoiaquim nga agbayad iti impuesto, ngem, immalsa ni Jehoiaquim kalpasan ti agarup tallo a tawen. Idi 618 K.K.P., wenno bayat ti maikatlo a tawen ni Jehoiaquim kas agturay nga agbaybayad iti impuesto, immay ni Nabucodonosor maibusor iti Jerusalem. (2Ar 24:1; 2Cr 36:6) Nupay kasta, sakbay nga isu maala dagiti taga Babilonia, natay ni Jehoiaquim. Ni Jehoiaquin, a nangsunon ken amana, dagus a simmuko ket nakautibo idiay Babilonia a kadua ti dadduma pay a natatan-ok idi 617 K.K.P. (2Ar 24:12) Ni Zedekias ti simmaruno a nadutokan iti trono ti Juda, ngem nagrebelde met; ket idi 609 K.K.P. linakub manen dagiti taga Babilonia ti Jerusalem ket giniwanganda kamaudiananna dagiti paderna idi 607 K.K.P. (2Ar 25:1-10; Jer 52:3-12) Dayta a tawen, 607 K.K.P., idi napaglangalang ti Jerusalem, ket nakapatpateg iti panangbilang iti tiempo agingga a ni Jehova, ti Soberano iti Uniberso, isaadna ti pilina nga agturay iti lubong babaen iti pannakabalin ti Pagarian.—Kitaenyo ti NAITUDING A PAMPANAWEN DAGITI NASION (Panangrugi ti ‘pannakaibaddebaddek’).
Nasarakan ti maysa a cuneiform tapi a mangtuktukoy iti kampania maibusor iti Egipto idi maika-37 a tawen ni Nabucodonosor (588 K.K.P.). Mabalin a daytoy idi ti gundaway a ti mannakabalin nga Egipto naipasidong iti panangituray ti Babilonia, nabatad idi tawen 591 K.K.P. kas impakpakauna ni mammadto Ezequiel. (Eze 29:17-19) Kamaudiananna, kalpasan ti 43-tawen a panagturay, a nakairamanan agpadpada ti panangparmek iti adu a nasion ken ti naindaklan a programa ti panagibangon idiay Babilonia a mismo, natay ni Nabucodonosor II idi Oktubre ti 582 K.K.P. ket sinunuan ni Awil-Marduk (Evil-merodac). Daytoy kabbaro nga agturay kinaasianna ti kautibo a ni Ari Jehoiaquin. (2Ar 25:27-30) Bassit ti ammo maipapan iti panagturay ni Neriglissar, ti nabatad a suno ni Evil-merodac, ken iti panagturay ni Labashi-Marduk.
Adda magun-odan a historikal nga impormasion nga ad-adda a kompleto maipapan ken Nabonido ken ti anakna a ni Belsazar, isuda a nabatad a nagkadua a nagturay idi tiempo ti pannakarba ti Babilonia.
Itan, dagiti Medo ken Persiano iti sidong ti panagbilin ni Ciro a Dakkel agmarmartsadan tapno agawenda ti panangituray iti Babilonia ken agbalin a maikapat a pannakabalin ti lubong. Bayat ti rabii ti Oktubre 5, 539 K.K.P. (kalendario a Gregorian), nakemmeg ti Babilonia, ket napapatay ni Belsazar. Idi umuna a tawen ni Ciro, kalpasan ti pannakaparmek ti Babilonia, inyetnagna ti agdindinamag a bilinna a mangipalpalubos iti bunggoy a nakairamanan ti 42,360 a lallaki, malaksid pay ti adu nga adipen ken propesional a kumakanta, nga agsubli idiay Jerusalem. Aganay 200 a tawen kalpasanna, nagpatingga ti panangdominar ti Persia iti Babilonia idi a ni Alejandro a Dakkel nakautibona ti Babilonia idi 331 K.K.P. Idi ngalay ti maikadua a siglo K.K.P., dagiti taga Partia, iti sidong ti arida a ni Mithradates I, iturturayandan ti Babilonia.
Yantangay rumangrang-ay idin dagiti Judio a komunidad iti daytoy a daga, ni Pedro nga apostol kadagiti Judio napan idiay Babilonia, ket manipud sadiay nga insuratna ti di kumurang a maysa kadagiti naipaltiing a suratna. (Ga 2:7-9; 1Pe 5:13) Dagiti panguluen a Judio kadagitoy Makindaya a komunidad napatanorda met ti Babiloniko a Targum, a pagaammo met kas Targum ni Onkelos, ken nangpataudda iti adu a manuskrito ti Hebreo a Kasuratan. Ti Codex ti Petersburg Dagiti Naud-udi a Mammadto, a napetsaan iti 916 K.P., ket makapainteres agsipud ta sagudayenna ti napaglaok a Makindaya (Babiloniko) ken Makinlaud (Tiberiano) a teksto.
Mapa iti panid 344, 345]
(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)
Siudad ti Kadaanan a Babilonia
Baro a Siudad
Kanal
Palasio iti Kalgaw
Ruangan ni Ishtar
Agbitbitin a Minuyongan
Palasio iti Siudad
Ziggurat
Ruangan iti Karayan
Pader iti Karayan
Karayan Eufrates
Makin-uneg a Sangal ti Padpader ti Siudad
Kanal
[Makinruar a Sangal ti Padpader ni Nabucodonosor
Kanal