Agimdengkayo​—Agsasao ti Managbantay ni Jehova!

“Siak insaadka nga agbantay iti balay ti Israel, . . . ket pakdaaram ida iti biangko.”​—Ezequiel 3:17.

 1. Apay nga agimdeng inton agsasao ti “managbantay” ni Jehova?

TI “AGBANTAY” ni Jehova ti mangisasao ti mensahe ti Dios itattan. Dumdumngegkayo aya? Ti biagyo ti agpannuray iti isusungbatyo iti dayta a mensahe a buyogen ti panangapresiar ken panagtignay. Din agbayag, ‘maammuanton dagiti nasnasion ni Jehova’ inton santipikarenna ti nasantuan a naganna babaen iti panangdadaelna iti daytoy dakes a sistema ken panangispalna iti ilina. Mangin-inanamakayo aya a mairamanto kadakuada? (Ezequiel 36:23; 39:7; 2 Pedro 3:8-13) Mabalin a maysakayonto, no la ket agimdengkayo no agsasao ti “managbantay” ni Jehova.

 2. Ti di panangipangag kadagiti mammadto ti Dios ti nangibunga ti ania ti pagarian ti Juda?

² Ti di panagimdeng kadagiti mammadto ti Dios ti nangyeg didigra iti pagarian ti Juda idi 607 K.K.P. Nagrag-oan unay dagiti kabusor a nasnasion dayta a pannakalangalang iti im-ima dagiti taga Babilonia. Ngem anian ti pannakaipadayag ti nagan ni Jehova idi immaniobrana ti pannakaisubli dagiti matalek a Judio iti dagada idi 537 K.K.P.!

 3. Aniat’ linaon ti libro ni Ezequiel?

³ Dayta a pannakalangalang ken pannakaisubli ti impadto ti managbantay ni Jehova, nga isu ni Ezequiel. Ti libro ti Biblia a naipanagan kenkuana ken kinompletona idiay Babilonia iti agarup 591 K.K.P. ti naglaon ti (1) pannakaibaon ni Ezequiel; (2) dagiti propetiko a kaitungpalan; (3) dagiti mensahe maibusor iti Israel; (4) pannakaipadles ti pannakadusa ti Jerusalem; (5) dagiti padto maibusor iti dadduma a nasion; (6) karkari ti pannakaisubli; (7) ti padto maibusor ken Gog ti Magog; ken (8) ti sirmata maipapan iti santuario ti Dios. Awisendakayo a mangbasa iti libro bayat nga ad-adalentayo dayta. Iti kasta makitayonto no kasanot’ panangapektar dayta kadatayo itatta ken agim-imdengkayto bayat nga agsasao ti “managbantay” ni Jehova.a

Naibaon ti Managbantay ti Dios

 4. (a) Aniat’ nakita ni Ezequiel iti sirmata? (b) Asinoda dagiti “parsua a sibibiag,” ken ania a kualidad ti ik-ikutanda?

⁴ Idi Tammuz 5, 613 K.K.P., (idi maikalima a tawen a pannakakayaw ti ari ti Judea a ni Joakin idiay Babilonia), ti 30-años a padi a ni Ezequiel ti kadua dagiti nakayawan a Judio idiay denna “ti karayan a Kebar,” maysa kadagiti nalatak a pagayusan ti Karayan Eufrates. Iti sirmata, isut’ nakakita iti nailangitan a sasakayan, a tultulongan dagiti “uppat a parsua a sibibiag.” (Basaenyo ti Ezequiel 1:4-10.) Tunggal ‘parsua a sibibiag,’ wenno nagpayak a kerubin, ti addaan uppat a rupa. (Ezequiel 10:1-20; 11:22) Ipamatmat dagitoy a dagiti kerubin ti agik-ikut iti inted-Dios nga ayat (ti tao), kinahustisia (ti leon), pannakabalin (ti toro a baka), ken kinasirib (ti agila). Tunggal kerubin ti agtaktakder iti sibay ti maysa a dakkel a ‘pilid iti uneg ti pilid,’ ket ti espiritu ti Dios, wenno aktibo a puersa, ti mamaggaraw kadakuada iti aniaman a direksion.​—Ezequiel 1:1-21.

 5. Aniat’ irepresentar ti nailangitan a sasakayan, ken kasanot’ rebbeng a panangapektar daytoy a buya iti ili ni Jehova?

⁵ Ti Nagsakay iti lugan ket maysa a nadayag a mangiladladawan ken Jehova. (Basaenyo ti Ezequiel 1:22-28.) Anian a nagsayaat ti panangiladawan ti sasakayan iti angheliko nga espiritu nga organisasion ti Dios! (Salmo 18:10; 103:20, 21; Daniel 7:9, 10) Nagsakayan ni Jehova dayta iti pannakaawat a domdominaranna dagitoy a parparsua ken us-usarenna ida sigun iti panggepna. Ti Nagsakay ket kalmado, kas iti kakkakuyogna a bullalayaw, ngem ni Ezequiel ti nakellaat. Pudno unay, daytoy mangnibinibi a buya ti dayag ken pannakabalin ni Jehova kas ti Katanokan nga Organisador ti nailangitan a buybuyotna ti rebbeng a mamagbalin kadatayo nga agyaman a sipapakumbaba iti pribilehio a makapagserbi kenkuana kas paset ti naindagaan nga organisasionna.

 6. (a) Ania a pannakadutok ti inawat ni Ezequiel, ken kasanot’ panangmatmatna iti serbisiona iti Dios? (b) Kadagiti ania a kita ti tattao ti pagipadtuan ni Ezequiel, ken ania ti pakagunggonaan no maammuan no kasanot’ pannakilangen ti Dios kenkuana?

⁶ Nupay napalagipan iti natauan a namunganayanna ken nanumo a kasasaadna babaen iti pannakaawagna nga “anak ti tao,” nadutokan ni Ezequiel kas mammadto ni Jehova. (Basaenyo ti Ezequiel 2:1-5.) Ni Ezequiel ti mapan “kadagiti nasnasion a nasukir,” dagiti pagarian ti Israel ken Juda. Umuna, babaen iti nadiosan a bilin isut’ nangan iti lukot ti libro a naglaon kadagiti un-unnoy, ngem daytat’ nasam-it kas diro gapu ta isut’ siyayaman unay a napagbalin a mammadto ti Dios. Umasping iti dayta, dagiti napulotan a Kristiano ken dagiti padada nga ad-adipen makitada a nasam-it iti panagbalin kas dagiti saksi ni Jehova. Ni Ezequiel ti agipadto kadagiti nasabrak ken nabangad a tattao, ngem ti Dios pagbalinenna ti rupana a determinado kas ti ruprupada, ti mugingna natangken kas pamulinawen a briliante. Isut’ agipadto a situtured dumngegda man wenno saan. Makaparagsak a maammuan a bayat a ti Dios itandudona ni Ezequiel bayat dagiti narigat a kasasaad, Isunto met ti mangtulong kadatayo a situtured a mangted pammaneknek iti aniaman a teritoria.​—Ezequiel 2:6–3:11.

 7. Ti nakaibaonan ni Ezequiel kaipapananna ti ania a responsabilidad?

⁷ Ti pannangan iti lukot ti libro ti namataud ken Ezequiel ‘iti pudot ti espirituna’ a maiyanatup iti mensahena. Idiay Tel-abib isut’ nagtaeng a ‘naitulmeng iti bayat ti pito nga aldaw’ a mangsumsumar iti mensahe. (Ezequiel 3:12-15) Uray datayo met kasapulan ti intayo panagmennamenna ken panagadal a siaanep tapno matarusan dagiti nauneg a naespirituan a bambanag. Iti kaadda ti mensahe nga iwaragawagna, nadutokan ni Ezequiel kas managbantay ti Dios. (Basaenyo ti Ezequiel 3:16-21.) Ti kabbaro a nadutokan a managbantay ket isut’ mamakdaar kadagiti managsalungasing-linteg nga Israelita a naipasangoda iti nadiosan a pannakaikisap.

 8. Asino ti agserserbi kas “managbantay” ni Jehova itatta, ken asino dagiti naitimpuyog kadakuada?

⁸ No mapaay ni Ezequiel kas managbantay, isunto ti pagsungsungbaten ni Jehova iti ipapatay dagiti biktima. Nupay dagidiay madi kenkuana a mangted pannubngar ti mangikabil kenkuana kadagiti piguratibo a pagreppet, isunto ti situtured a mangiwaragawag ti mensahe ti Dios. (Ezequiel 3:22-27) Iti kaaldawantayo, madi a dumngeg ti Kakristianuan ken padpadasenna pay a lapdan dagiti napulotan a Kristiano. Ngem nanipud 1919 agserserbidan kas “managbantay” ni Jehova, a situtured a mangiwarwaragawag ti mensahena a maipaay iti “panawen ti panungpalan” daytoy a sistema. (Daniel 12:4) Naitimpuyog kadakuada iti daytoy a trabaho isut’ umad-adu a bilang ti “dakkel nga umariwekwek” iti “sabsabali a karnero” ni Jesus. (Apocalipsis 7:9, 10; Juan 10:16) Yantangay ti klase “managbantay” ti agtultuloy a mangisarsarita ti mensahe ti Dios, pudno unay tunggal maysa kadagiti napulotan ken ti “dakkel nga umariwekwek” tarigagayanda nga iwaragawag dayta kas regular nga agibumbunannag.

Dagiti Naiyakto a Padpadto

 9. (a) Kasano a nangipakita ni Ezequiel ti ulidan kadatayo? (b) Aniat’ inaramid ni Ezequiel a mangipakita ti pananglakub ti Babilonia iti Jerusalem, ket aniat’ ipamatmat ti 390 nga al-aldaw ken ti 40 nga al-aldaw?

⁹ Sumaganad iyakto ni Ezequiel dagiti propetiko a pantomima a sipapakumbaba ken situtured, a mangmangted ulidan a rebbeng a mangtignay kadatayo a mangitungpal met a sipapakumbaba ken situtured kadagiti inted ti Dios nga ar-aramidtayo. Tapno mailadawan ti pananglakub ti Babilonia, isut’ agidda a sisasango iti maysa a baldosa a nakaiburikan ti ladawan ti Jerusalem. Ni Ezequiel ti agidda nga agsikig iti katigid iti 390 nga al-aldaw a mangaw-awit iti kinadakes ti sangapulo-tribo a pagarian ti Israel, kalpasanna iti kanawanna iti 40 nga al-aldaw tapno awitenna ti basol ti dua-tribo ti Juda. Ti maysa nga aldaw maipaay iti makatawen. Gapuna dagiti 390 a tawtawen ti nangrugi manipud pannakaibangon ti Israel idi 997 K.K.P. ingganat’ pannakadadael ti Jerusalem idi 607 K.K.P. Ti 40 a tawen ti Juda ti nangrugi manipud pannakaituding ni Jeremias kas mammadto ni Jehova idi 647 K.K.P. ingganat’ pannakalangalang ti Juda idi 607 K.K.P.​—Ezequiel 4:1-8; Jeremias 1:1-3.

10. Kasanot’ panangiyakto ni Ezequiel kadagiti epekto ti pananglakub, ken ania a leksion ti maadaltayo manipud iti banag nga isut’ sinustentuan ti Dios?

¹⁰ Sumaganad inyakto ni Ezequiel dagiti epekto ti pananglakub. Tapno maipamatmat ti bisin, isut’ nagbibiag laeng iti nasurok la bassit a 0.2 kilo a taraon ken agarup 0.5 litro a danum kada aldaw. Ti tinapayna (a maysa a di nainkalintegan a panaglalaok ti trigo, sebada, ut-utong, balatong, millet, ken espelta a niluto babaen iti ibleng ti baka) ti narugit. (Levitico 19:19) Daytoy nga aksion impakitana a dagiti agnaed iti Jerusalem agsagabadanto ti dakkel a rigat. Ngem anian a makaparagsak a maammuan a no kasanot’ panangsustento ni Jehova ken Ezequiel kabayatan dagiti narigat a kasasaad, ti Dios ti mangtulong met kadatayo nga agtalinaed a matalek ken tungpalen ti nakaibaonantayo a panangasaba iti imatang amin a rigrigat!​—Ezequiel 4:9-17.

11. (a) Ania nga ar-aramid ti nadakamat idiay Ezequiel 5:1-4, ket aniat’ pategda? (b) Ti banag a tinungpal ti Dios dagiti panangiyakto ni Ezequiel ti rebbeng a maaddaan ti ania nga epekto kadatayo?

¹¹ Babaen ti panangusar ti maysa a kampilan, sumaganad a kiniskisan ni Ezequiel ti ulona ken timidna. (Basaenyo ti Ezequiel 5:1-4.) Dagidiay matmatay iti bisin ken angol maiyaspingda iti kakatlo iti buok ti mammadto a pinuoranna iti tengnga ti Jerusalem. Dagiti matay iti gubat maiyaspingda iti kakatlo a napapatay babaen iti kampilan. Dagiti makalasat maiwarawaradanto iti nasnasion kas ti kakatlo ti buokna a maiwaras iti angin. Ngem dadduma kadagiti nakayawan maiyaspingda iti sumagmamano a buok a naala manipud iti dayta maiwariswaris a paset ken nabungon iti pagan-anay ni Ezequiel tapno ipakita nga alaendanto ti pudno a panagdaydayaw idiay Juda kalpasan ti 70-tawen a panaglangalang. (Ezequiel 5:5-17) Ti banag a tinungpal ni Jehova daytoy ken dagiti dadduma a propetiko a panangiyakto ti rebbeng a mangtignay kadatayo nga agtalek kenkuana kas ti Manangtungpal ti padto.​—Isaias 42:9; 55:11.

Ti Pannakadadael Adda iti Masanguanan!

12. (a) Ipamatmat ti Ezequiel 6:1-7 a dagiti manangraut ti mangaramid ti ania? (b) Sigun iti padto ni Ezequiel, ania ti antitipiko a Jerusalem, ken anianto ti mapasamak kenkuana?

¹² Idi 613 K.K.P., nagsao ni Ezequiel iti daga tapno ipamatmat no aniat’ mapagteng kadagiti managrukbab-ladladawan nga agtaeng iti Juda. (Basaenyo ti Ezequiel 6:1-7.) Dagiti manangraut rebbaendanto dagiti nangato a disso, dagiti pagianan ti insienso, ken dagiti altar a maus-usar iti ulbod a panagdaydayaw. Ti mismo kapanunotan ti panangrakrak babaen iti bisin, angol, ken gubat ti mangpaikkis iti maysa ti “Asida pay!” ket maipaganetget daytoy babaen iti panagsipat dagiti im-ima ken panangipadek ti saka. Ti bangbangkay dagiti naespirituan a mannakiabig ti maiwarawaranto kadagiti nangato a disso. Inton ti Kakristianuan, ti antitipiko a Jerusalem, aglak-amton ti umas-asping a pannakadadael, maammuannanto a ti didigrana naggapu ken Jehova.​—Ezequiel 6:8-14.

13. Ania “ti sarukod” nga adda iti ima ni Jehova, ken aniat’ agresulta iti pannakaaramatna?

¹³ ‘Ti panungpalan ti umay kadagiti uppat a suli ti daga,’ ti di matalek a narelihiusuan a sistema ti Juda. Maysa a “kuintas” dagiti makadidigra a bambanag maipalikmutto iti ulo ti managdayaw ti ladawan inton “ti sarukod” iti ima ti Dios​—ni Nabucodonosor ken ti buybuyot ti Babilonia​—agtignaydanto a maibusor iti ili ni Jehova ken iti templona. Dagidiay kabilangto iti “bunggoy” dagiti managgatang ken lumalako ti mabalin a mapapataydanto wenno makayawan, ket ti im-ima dagidiay makapagtalinaed a sibibiag matuangdanto gaput’ pannakatalimudawda. Iti pannakarba ti ulbod a narelihiusuan a sistemada, kaiyariganna, kiskisandanto a kalbo ti ul-uloda iti panagladingit.​—Ezequiel 7:1-18.

14. Aniat’ saan a naaramidan ti panangpasuksok para iti Jerusalem, ken aniat’ ipamatmat dayta para iti Kakristianuan?

¹⁴ Ni Jehova ken dagiti puersa a manangpapatayna saandanto a masaburnuan. (Basaenyo ti Ezequiel 7:19.) Ti panangsaburno wenno panangpasuksok ti dinto makaispal ti “nalmeng a disso,” ti Kasasantuan, manipud pannakatulawna bayat a dagiti “mannanakaw” a Caldeo agawendanto dagiti sagrado nga al-alikamen ket panawanda ti templo a nadadael. Ni Jehova ‘pasardengennanto ti kinatangsit dagiti napigsa’ inton makayawan ni Ari Zedekias ken dagiti kangrunaan kadagiti papadi a Levita mapapatayda. (2 Ar-ari 25:4-7, 18-21) Saan, dagiti managbasol iti nalakub a Jerusalem saandanto a matalawan ti rigat babaen ti panangpasuksok inton ti Dios ‘ukomenna ida’ kas manangdadael ti tulag. Kasta met, bayat iti asidegen a pannakadadael dagiti bambanag nga ibilbilang ti Kakristianuan a nasantuan, dinanto mabalin a bayadan ti ililisina iti pannakaipakat ti nadiosan a dusa kenkuana. Iti dayta naladawton ti panagdengngeg iti “managbantay” ni Jehova!​—Ezequiel 7:20-27.

Panagsaibbek Gapu ti Makarimon a Bambanag

15. Aniat’ nakita ni Ezequiel idiay Jerusalem, ket aniat’ rebbeng nga epektona daytoy kadatayo?

¹⁵ Idi nasirmata ni Ezequiel ti Dios iti kinadayagna idi Elul 5, 612 K.K.P., ‘ti kaasping ti maysa nga ima ti nangtiliw a nangpungot kenkuana iti ulona’ ket isut’ impanna idiay Jerusalem babaen iti espiritu ti pammaltiing. Ti nailangitan a sasakayan ti immakar met sadiay. Ti naimatangan ita ni Ezequiel ti rebbeng a mangparupanget kadatayo iti mismo kapanunotan a dumngeg kadagiti apostata. (Proverbio 11:9) Idiay templo, dagiti Israelita nga apostata ti agdaydayaw iti idolatroso a simbolo (nalabit maysa a sagrado nga asherah wenno adigi) nga isut’ mangpaimun iti Dios. (Exodo 20:2-6) No sumrek iti makin-uneg a paraangan, anian a makarimon a bambanag ti nakita ni Ezequiel! (Basaenyo ti Ezequiel 8:10, 11.) Anian a nakaap-aprang a 70 nga Israelita a panglakayen ti agidatdaton ti insienso kadagiti ulbod a didiosen nga ireprepresentar dagiti makarimon a naiburik kadagiti diding!​—Ezequiel 8:1-12.

16. Ti sirmata ni Ezequiel ti mangipamatmat ti ania maipapan kadagiti epekto ti apostasia?

¹⁶ Ipakpakita ti sirmata ni Ezequiel nga anian a naespirituan a makapapatay ti apostasia. Ay, uray pay dagiti babbai nga Israelita naallukoyda a sangsangitan ni Tammuz, maysa a didiosen ti Babilonia ken managayat iti diosa ti kinamanagpaanak nga isu ni Ishtar! Ket anian a makarimon ti pannakakita ti 25 nga Israelita a lallaki idiay makin-uneg a paset ti paraangan ti templo nga agdaydayaw iti init! (Deuteronomio 4:15-19) Iti agong ti Dios inikkanda dayta ti naalas a sanga, a nalabit mangireprepresentar ti mabagbagi ti lalaki. Isu met laeng a ni Jehova di dumngeg iti karkararagda, kas barengbareng a panangsapsapul ti Kakristianuan iti tulongna bayat ti “dakkel a rigat”!​—Ezequiel 8:13-18; Mateo 24:21.

Natandaan Maipaay ti Pannakailasat

17. Ania a pito a lallaki ti nasirmata, ken aniat’ ar-aramidenda?

¹⁷ Sumaganad, makitatayo nga adda pito a lallaki​—maysa a nakakawes ti lienso a sekretario ken innem a dadduma pay nga addaan igam a pagpatay. (Basaenyo ti Ezequiel 9:1-7.) Dagiti “innem a lallaki” ti mangireprepresentar kadagiti nailangitan a mangpapatay a puersa ni Jehova, nupay mabalinna ti agusar kadagiti naindagaan nga ahentena. Dagidiay a ti mugmugingda ti markaan ti ‘lalaki a nakalienso’ ti aglak-amto ti asi ti Dios gapu ta saanda a makipagrikrikna kadagiti makarimon a bambanag a maar-aramid idiay templo. Ti panangpapatay dagiti “innem a lallaki” ti nangrugi sadiay kadagiti 70 a managrukbab ladladawan a panglakayen, dagiti babbai a sangsangitanda ni Tammuz, ken kadagiti 25 a managdaydayaw iti init. Dagitoy ken dadduma pay a di nasungdo iti Dios ti pinapatay dagiti taga Babilonia idi 607 K.K.P.

18. (a) Asino daydiay moderno-aldaw a ‘lalaki a nakalienso’? (b) Ania ti “tanda,” asino dagiti addaan iti dayta itan, ken anianto ti ibunga ti panangikut iti dayta?

¹⁸ Ti antitipiko a ‘lalaki a nakalienso’ ket isut’ klase dagiti napulotan a Kristiano. Isudat’ mapmapan nga agbalaybalay a mangikabkabil ti simboliko a tanda kadagidiay agbalin a paset ti “dakkel nga umariwekwek” dagiti “sabsabali a karnero” ni Kristo. Ti “tanda” isut’ ebidensia a dagita a karnero ti dedikadoda, ken bautisado a tattao nga addaan ti kas ken Kristo a personalidad. Isuda ti ‘agsaibbek ken agsangit gapu kadagiti amin a kinarimon’ a maar-aramid iti Kakristianuan, ken, rimmuardan manipud Babilonia a Dakkel, ti sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion. (Apocalipsis 18:4, 5) Ti “tandada” ti mangipamatmat a nalawag kadagiti manangpapatay a puersa ti Dios a maispaldanto bayat ti “dakkel a rigat.” Mabalinda a salimetmetan dayta a “tanda” babaen iti pannakiraman a kadua dagiti napulotan iti panangaramid pay ti tanda kadagiti sabsabali. Gapuna, no ‘natandaankayon,’ makiramankayo a sireregta iti trabaho a ‘panagtanda.’​—Ezequiel 9:8-11.

Ti Naapuy a Pannakadadael Adda iti Masanguanan!

19. Ania ti iwarwaris ti moderno-aldaw a ‘lalaki a nakalienso’ iti intero a Kakristianuan?

¹⁹ Ti nakakawes-lienso a lalaki ti napan iti nagbabaetan dagiti pilid ti nailangitan a sasakayan tapno mangala kadagiti umap-apuy a beggang. Dagitoy ti naipalladaw iti Jerusalem, a mangmangted ti nasapa a pakpakauna a ti pannakadadaelna ket ebkasto ti naapuy a pungtot ti Dios. (Ezequiel 10:1-8; Un-unnoy 2:2-4; 4:11) Idi kaaldawan ni Ezequiel, naibukbok ti pungtot ni Jehova babaen kadagiti taga Babilonia. (2 Cronicas 36:15-21; Jeremias 25:9-11)Ngem iti met ngay kaaldaawantayo? Ti antitipiko a ‘lalaki a nakalienso’ ti mangisaknap kadagiti naapuy a mensahe ti Dios iti intero a Kakristianuan kas pakaammo a ti nadiosan a pungtot dandamin maibukbok kenkuana ken iti dadduma a paset ti Babilonia a Dakkel. Siempre, dagidiay madi nga umimdeng iti “managbantay” ni Jehova awantot’ namnamada a makalasat.​—Isaias 61:1, 2; Apocalipsis 18:8-10, 20.

20. (a) Kasanot’ rebbeng a panangapektar kadatayo ti panagtunos dagiti pilid ti nailangitan a sasakayan ken dagiti kerubin? (b) Aniat’ ar-aramiden ti dadduma a piprinsipe, ket iti ania ti di umiso a nangiyariganda iti Jerusalem?

²⁰ Ti atension ti maawis manen iti nailangitan a sasakayan, ti nailangitan nga organisasion ti Dios. Iti pannakaimatang ti panagtutunos dagiti pilid ti sasakayan ken dagiti kerubin, rebbeng a matignaytayo a makitunos met a naan-anay iti naindagaan nga organisasion ti Dios. Gaput’ kinasungdo, rebbeng a salaknibantay met dayta manipud kadagiti manangtraidor a tattao. (Ezequiel 10:9-22) Addada kakasta a tattao idi kaaldawan ni Ezequiel, ta isut’ nakakita kadagiti 25 a piprinsipe ti gobierno a mangisiksikat ti iyaalsada maibusor kadagiti manangpapatay a puersa ti Dios babaen iti tulong dagiti Egipcio. Inyarigda ti Jerusalem kas maysa a kaldero, ket isuda kas dagiti lasag a natalged iti unegna. Ngem anian ti panagkamalida! Ti “kampilan” dagiti “ganggannaet” a taga Babilonia ti mangpapatayto ti sumagmamano kadagiti manangisikat, bayat a dagiti dadduma makayawandanto. Mapasamakto daytoy inton pagsungbaten ti Dios dagiti Judio gaput’ panangdadaelda iti tulagna. (Ezequiel 11:1-13; Exodo 19:1-8; 24:1-7; Jeremias 52:24-27) Gapu ta ti Kakristianuan kunkunana nga isut’ naitulag iti Dios ngem agtaltalek met kadagiti nailubongan nga aliansa, isunto ti mapukaw iti sidong ti panangraut dagiti mangpapatay a puersa ni Jehova.

21. Aniat’ napasamak kalpasan ti 70-tawen a pannakalangalang ti Juda, ken ania nga umasping a pasamak ti nangapektar iti napulotan a natda?

²¹ Nupay dagiti Israelita ‘naiwarisda kadagiti dagdaga,’ kas idi 617 K.K.P., ti Dios ti “maysa a santuario,” wenno kamang, kadagiti nagbabawi a kayaw. (Ezequiel 11:14-16) Ngem ania pay ti mainanama? (Basaenyo ti Ezequiel 11:17-21.) Kalpasan ti 70-tawen a panaglangalang, maisublinto ti bassit a natda iti nadalusanen a “daga ti Israel.” Umasping iti dayta, kalpasan ti Nababiloniaan a pannakakayaw, ti napulotan a natda naispal idi 1919, ket babaen ti panangiwanwan ti espiritu ti Dios, daydi naminsan langalang a “daga” ti naespirituan nga Israel ti nadalusanen. Gapuna, dagidiay ‘natandaan’ a maipaay ti pannakaispal tagtagiragsakenda itan ti nadiosan a pabor a kadua ti naisubli a natda ti naespirituan nga Israel. Ket no itultuloyyo ti agimdeng iti “managbantay” ti Dios, mabalin a mairamankayonto met kadagiti makalasat inton asuten ni Jehova ti kampilanna.

[Dagiti Footnote]

[Malagipyo Pay Aya?]

▫ Apay nga agimdeng no agsasao ti “managbantay” ni Jehova?

▫ Aniat’ irepresentar ti nailangitan a sasakayan ti Dios?

▫ Asinot’ agserserbi kas “managbantay” ni Jehova itatta?

▫ Ania nga apostata nga ar-aramid ti nakita ni Ezequiel idiay Jerusalem, ket kasanot’ rebbeng a panangapektar daytoy a sirmata kadatayo?

▫ Asino ti moderno-aldaw a ‘lalaki a nakalienso,’ ket ania ti “tanda” nga ikabkabilna iti mugmuging?