Ammoyo Kadi?

Apay a nagbuteng ni Poncio Pilato idi nangngegna ti pammabasol a ni Jesus “pinagbalinna ti bagina nga anak ti Dios”?​—Juan 19:7.

Ti Senado ti Roma intan-okna ni Julius Caesar kas maysa a dios kalpasan ti ipapatayna. Gapuna, ti ampon ken kasunona a ni Octavian ket naideklara a divi filius, kayatna a sawen, “Anak Daydiay Nadibinuan,” wenno “Anak ti Dios.” Daytoy a Latin a saad ti nagbalin a sagrado a titulo dagiti emperador. Mapaneknekan dayta babaen iti adu a naikitikit kadagiti altar, templo, estatua, ken sensilio ti Roma. Idi a dagiti Judio inakusaranda ni Jesus a pinagbalinna ti bagina nga “anak ti Dios,” kasla pabpabasolenda nga ag-agawenna ti opisial a titulo nga agpaay laeng kadagiti agtuturay, isu nga ibilangda dayta kas maysa a panangliput.

Idi panawen ti pannakabista ni Jesus, tinawid ni Tiberio ti titulo a divi filius. Pagam-amkanda daytoy nga emperador yantangay agdindinamag ti panangpapatayna iti asinoman nga ibilangna a kabusorna. Gapuna, dagiti Judio binutbutengda ni Pilato a lipliputanna ni Cesar no dina kondenaren ni Jesus, isu nga “ad-adda a nagbuteng” ti gobernador ti Roma. Timmulok ngarud iti pammutbutengda isu nga imbilinna a mapapatay ni Jesus.​—Juan 19:8, 12-16.

Apay nga impadto ni Zacarias ti pannakadadael ti Tiro kalpasan a nabayagen a dinadael dayta dagiti taga-Babilonia?

Kinapudnona, ti nagkauna a Tiro, a masarakan iti kosta ti Mediteraneo, ket buklen ti dua a paset. Ti maysa ket adda iti mismo a pagilian, ken ti sabali adda iti maysa nga isla.

Adda idi tiempo a nasingpet dagiti umili ti Tiro kadagiti Israelita. Ngem idi bimmaknang ti Tiro, binusorna ni Jehova, nga uray la tinakawna dagiti balitok ken pirak a kukua ti ili ti Dios ken inlakona ti dadduma nga Israelita iti pannakaadipen. (Joel 3:4-6) Gapuna, inukom ni Jehova ti Tiro. Babaen kadagiti propetana, impakpakauna ni Jehova ti pannakadadael ti Tiro babaen iti ari ti Babilonia a ni Nabucodonosor, a nangidaulo iti buyotna maibusor iti Tiro kalpasan ti panangdadaelna iti Jerusalem idi 607 K.K.P.​—Isaias 23:13, 14; Jeremias 27:2-7; Ezequiel 28:1-19.

Gapu ta maab-abakdan, inlibas dagiti umili ti Tiro nga impan dagiti sanikuada iti isla a siudad. Dagiti taga-Babilonia pinanawanda a narbek ti kangrunaan a siudad. Dandani 100 a tawen kalpasanna, pinaltiingan ni Jehova ti mammadtona a ni Zacarias tapno ipakaammona ti panangukom ti Dios maibusor iti Tiro: “Adtoy! Isu ikkatanto ni Jehova iti sanikua, ket iti baybay sigurado a kabilennanto ti puersa militarna; ket iti apuy isu maalun-onto.”​—Zacarias 9:3, 4.

Idi 332 K.K.P., dinadael ni Alejandro a Dakkel ti isla a siudad, isu a natungpal ti padto ni Zacarias. Naitungpal dayta ni Alejandro babaen ti panangaramidna iti 800 a metro a dalan manipud iti kangrunaan a siudad nga agturong iti isla a siudad. Inusarna dagiti kayo ken bato a naggapu iti rebbek ti dati a Tiro. Impadto met daytoy ni Ezequiel.​—Ezequiel 26:4, 12.

[Ladawan iti panid 27]

“Ti pannakalakub ti Tiro”

[Credit Line]

Inladawan ni Andre Castaigne (1898-1899)