Apay a Linaksidda ti Mesias?

IDI adda ni Jesus ditoy daga, naragsakan ti bunggoy dagiti tattao iti bambanag nga imbagana ken nasdaawda kadagiti milagro nga inaramidna. Gapuna, adu ti “naaddaan iti pammati kenkuana” ket inawatda kas ti naipadto a Mesias, wenno Kristo. Inrasonda: “Inton dumteng ti Kristo, agaramidto kadi iti ad-adu a pagilasinan ngem iti naaramid daytoy a tao?”​—Juan 7:31.

Iti laksid ti aglaplapusanan a pammaneknek a mangpatalged iti pakabigbigan ni Jesus kas Mesias, saan a namati ti kaaduan kadagiti nakakita ken nakangngeg kenkuana. Nakalkaldaang ta timmalikud uray ti sumagmamano a namati kenkuana idi damo. Apay a nakaad-adu ti nangilaksid ken Jesus kas Mesias nupay adda natibker nga ebidensia iti dayta? Usigentayo dagiti makagapu, sa isaludsodtayo iti bagitayo, ‘Mabalin kadi a maaramidko ti kasta met laeng a biddut?’

Napaay a Namnama

Idi tiempo a mayanak ni Jesus, segseggaan ti adu a Judio ti panagparang ti Mesias. Idi naipan iti templo ti maladaga a ni Jesus, simmabet dagidiay “agur-uray iti pannakaispal ti Jerusalem” babaen ti naikari a Mesias. (Lucas 2:38) Idi agangay, adu a nakakita iti ar-aramid ni Juan a Manangbautisar ti nagsiddaaw a kunkunada: “Isu ngata ti Kristo?” (Lucas 3:15) Ania aya ti namnamaen dagiti Judio idi umuna a siglo nga aramiden ti Mesias?

Patien ti kaaduan a Judio kadagidi nga aldaw a dumtengen ti Mesias ket wayawayaanna ida manipud manangirurumen a turay ti Roma ken isublina ti naindagaan a pagarian ti Israel. Sakbay nga inrugi ni Jesus ti ministeriona, timmaud ti adu a nalaing a mangallukoy a lider ken indauluanda ti naranggas nga iyaalsa iti agdama idi a napolitikaan a turay. Ti inaramid dagitoy a lider ti mabalin a nangimpluensia iti namnamaen dagiti tattao maipapan iti Mesias.

Naiduma unay ni Jesus no idilig iti kakasta a palso a Mesias. Saanna nga intandudo ti kinaranggas no di ket insurona dagidiay dimngeg kenkuana nga ayatenda dagiti kabusorda ken agpasakupda kadagiti autoridad. (Mateo 5:41-44) Pinagkedkedanna ti panangpilit dagiti tattao a mamagbalin kenkuana kas ari. Imbes ketdi, insurona a ti pagarianna ket “saan a paset daytoy a lubong.” (Juan 6:15; 18:36) Kaskasdi, ad-adda nga impangpangruna dagiti tattao ti sigud a kapanunotanda maipapan iti Mesias.

Nakita ken nangngeg a mismo ni Juan a Manangbautisar dagiti milagro a mangpaneknek a ni Jesus ti Anak ti Dios. Ngem idi naibalud ni Juan, imbaonna dagiti adalanna tapno isaludsodda ken Jesus: “Sika kadi Daydiay Umay, wenno inanamaenmi aya ti sabali?” (Mateo 11:3) Nalabit pinampanunot ni Juan no ni Jesus met laeng ti naikari a Manangispal, a mangitungpal kadagiti namnamaen dagiti Judio.

Saan a maawatan dagiti apostol no apay a matay ni Jesus sa mapagungar. Iti maysa a gundaway nga inlawlawag ni Jesus no apay a nasken nga agsagaba ken matay ti Mesias, “impakni ni Pedro ket rinugianna a binabalaw.” (Marcos 8:31, 32) Saan pay idi a natarusan ni Pedro no ania ti pakainaigan ti ipapatay ni Jesus iti akemna kas Mesias.

Idi simrek ni Jesus idiay Jerusalem sakbay unay ti Paskua ti 33 C.E., siraragsak nga inabrasa dagiti bunggoy a mangidaydayaw kenkuana kas Ari. (Juan 12:12, 13) Ngem apagbiit a nagbaliw ti kasasaad ta iti dayta met laeng a lawas, naaresto ken napapatay ni Jesus! Kalpasan ti ipapatay ni Jesus, masmasnaayan a kinuna ti dua nga adalanna: “Namnamaenmi idi a daytoy a tao isu daydiay naikeddeng a mangispal iti Israel.” (Lucas 24:21) Uray idi nagparang kadagiti adalan ti napagungaren a ni Jesus, kaskasdi a pampanunotenda pay laeng a mangipasdek ti Mesias iti naindagaan a pagarian. Insaludsodda: “Apo, isublim kadi ti pagarian iti Israel iti daytoy a tiempo?” Nabatad a nairamuten iti panunot ken puso dagidiay dimngeg ken Jesus ti biddut nga inanamaenda maipapan iti Mesias.​—Aramid 1:6.

Kalpasan ti iyuuli ni Jesus idiay langit ken idi naiparukpok ti nasantuan nga espiritu, silalawag a natarusan dagiti adalanna nga agturay ti Mesias kas maysa a nailangitan nga Ari. (Aramid 2:1-4, 32-36) Situtured nga inkasaba dagiti apostol a da Pedro ken Juan ti panagungar ni Jesus ken pinaneknekanda a gapuanan dayta ti Dios babaen ti panangaramidda kadagiti milagro. (Aramid 3:1-9, 13-15) Rinibu manipud Jerusalem ti nangipangag ket nagbalinda a manamati. Saan a nagustuan daytoy dagiti agtuturay a Judio. Binusorda met dagiti apostol ken adalan, a kas met idi ken Jesus. Apay a kasta unay ti panangilaksid dagiti panguluen ti relihion ken Jesus?

Linaksid Dagiti Panguluen ti Relihion

Idi immay ni Jesus ditoy daga, dagiti narelihiosuan a kapanunotan ken kaugalian dagiti Judio ket naiduma unayen iti sursuro ti naipaltiing a Kasuratan. Dagiti panguluen ti relihion kadagidi a tiempo​—dagiti Saduceo, Fariseo, ken eskriba​—impangpangrunada dagiti aramid ti tao a tradision ngem iti naisurat a Sao ti Dios. Kanayon nga akusaranda ni Jesus a lablabsingenna ti Linteg agsipud ta simimilagro a mangag-agas bayat ti Sabbath. Babaen iti panangbalusingsing ni Jesus iti di nainkasuratan a sursuroda, kinaritna ti pagarupda a naanamongan a takderda iti imatang ti Dios ken ti autoridadda. Iti sabali a bangir, nanumo laeng ti dimmakkelan ni Jesus ken saan a nagadal kadagiti narelihiosuan nga eskuelaan dagiti Judio. Dayta ti makagapu no apay a saan a bigbigen dagitoy natangsit a lallaki a ni Jesus ti Mesias! Nakaro ti pungtotda gapu iti panangbalusingsingna iti sursuroda nga uray la “nagnunumoda maibusor ken [Jesus] tapno dadaelenda koma.”​—Mateo 12:1-8, 14; 15:1-9.

Kasano ngarud a mailawlawag dagiti panguluen ti relihion no apay a makaaramid ni Jesus kadagiti milagro? Saanda a mailibak nga adda dagiti milagro nga inaramidna. Imbes ketdi, sitatabbaaw a pinadasda a pakapuyen ti panamati ken Jesus babaen ti panangibagada a nagtaud ken Satanas ti pannakabalinna. Kinunada: “Daytoy a tao saanna a paruaren dagiti sairo malaksid no babaen ken Beelzebub, ti agturay kadagiti sairo.”​—Mateo 12:24.

Adda pay nauneg a rason iti natangken a panagkitakitda a mangbigbig ken Jesus kas Mesias. Kalpasan a ni Jesus pinagungarna ni Lazaro, nagnunumo dagiti nadumaduma a narelihiosuan a grupo ket kinunada: “Ania ti aramidentayo, agsipud ta daytoy a tao agar-aramid iti adu a pagilasinan? No isu baybay-antayo a kastoy, maaddaandanto amin iti pammati kenkuana, ket umayto dagiti Romano ket ikkatendanto agpadpada ti lugartayo ken ti nasiontayo.” Gapu iti butengda a maikkat ti pannakabalin ken saadda, nagnunumuan dagiti panguluen ti relihion a papatayenda da Jesus ken Lazaro!​—Juan 11:45-53; 12:9-11.

Ibubusor ken Panangidadanes Dagiti Kailianna

Dayta a panangmatmat dagiti Judio a panguluen ti relihion idi umuna a siglo ti nangpataud iti ibubusor ti publiko iti siasinoman a mamati ken Jesus kas Mesias. Pagtangsitda ti natan-ok a saadda isu a tinagibassitda ti siasinoman a mamati ken Jesus, ket kinunada: “Adda aya maysa kadagiti agtuturay wenno kadagiti Fariseo ti naaddaan iti pammati kenkuana?” (Juan 7:13, 48) Nagbalin nga adalan ni Jesus ti sumagmamano a Judio a panguluen, kas kada Nicodemo ken Jose ti Arimatea, ngem inlimedda ti panamatida gapu iti butengda. (Juan 3:1, 2; 12:42; 19:38, 39) Imbilin dagiti Judio a panguluen a “no adda asinoman a mangipudno ken [Jesus] kas Kristo, rebbeng a mailaksid manipud iti sinagoga.” (Juan 9:22) Mailaksid ken malalais iti publiko ti kasta a tao.

Idi agangay, kimmaro ti pannakabusor dagiti apostol ken adalan ni Jesus ket siraranggas a naidadanesda. Gapu iti natured a panangasaba dagiti apostol, pinarigat ida dagiti kameng ti Sanhedrin, ti nangato a pangukoman dagiti Judio. (Aramid 5:40) Dagiti bumusbusor pinabasolda ni Esteban iti panagtabbaaw ken kinondenar ti Sanhedrin sada inubor agingga a natay. Kalpasanna, “timmaud ti dakkel a pannakaidadanes a maibusor iti kongregasion nga adda idiay Jerusalem; isuamin malaksid dagiti apostol ket naiwarawarada kadagiti amin a rehion ti Judea ken Samaria.” (Aramid 6:8-14; 7:54–8:1) Ni Saul, a nagbalin nga apostol Pablo idi agangay, ket nakiraman iti nasaknap a panangidadanes nga opisial a sinuportaran ti nangato a padi ken ti “intero nga ummong dagiti lallakay.”​—Aramid 9:1, 2; 22:4, 5.

Uray iti kasta a narigat a kasasaad, napartak ti iyaadu dagiti Kristiano kadagiti simmaganad a tawen kalpasan ti ipapatay ni Jesus. Ngem nupay rinibu ti nagbalin a manamati, nagtalinaed a bassit ti bilang dagiti Kristiano idiay Palestina idi umuna a siglo. Mailaksid wenno maranggasan idi ti asinoman a mangyam-ammo iti bagina kas pasurot ni Kristo.

Adda Maadaltayo Kadagidiay Nangilaksid ken Jesus

Kas nakitatayon, adu a tattao idi umuna a siglo ti nalapdan ti panamatida ken Jesus gapu iti di umiso a panangipapan, impluensia ti komunidad, ken panangidadanes. Mabalin a kasta met ti epekto dagiti agdama a biddut a kapanunotan maipapan ken Jesus ken iti sursurona. Kas pagarigan, naisuro iti adu a tattao nga adda iti pusoda ti Pagarian ti Dios wenno dumteng dayta babaen iti panagregget ti tao. Adda dagiti naallukoy a mangnamnama iti siensia wenno teknolohia iti pannakarisut dagiti parikut ti sangatauan, ket saandan a bigbigen a napateg ti panamati iti Mesias. Ipetteng ti adu a moderno a kritiko a saan a pudno dagiti pasamak a nairekord iti Biblia maipapan iti ministerio ni Jesus. Dagitoy a kritiko pakpakapuyenda ngarud ti panamati ken Jesus kas Mesias.

Gapu iti kakasta a kapanunotan ken teoria, adu ti natikaw no ania ti akem ti Mesias wenno matmatanda a saan a nasken nga usigen dayta. Ngem kadagiti mayat a mangusig iti ebidensia, ad-adu itan ti pammaneknek a ni Jesus ti Mesias no idilig idi umuna a siglo. Adda kadatayon ti intero a Hebreo a Kasuratan a nakailanadan ti adu a padto maipapan iti aramiden ti Mesias, kasta met ti rekord iti uppat nga Ebanghelio iti Biblia mainaig iti inaramid ni Jesus kas kaitungpalan dagita a padto.a

Adu a talaga ti ebidensia a makatulong kadatayo a maaddaan iti umiso a desision mainaig itoy a banag. Ket naganat dayta agsipud ta ipalgak ti Biblia a dandanin agtignay ni Jesus kas Mesianiko nga Ari ti Pagarian ti Dios tapno talipuposenna amin a tattao a mangdaddadael iti daga. Iyegna met ti nalinteg a turay a mamagbalin a posible a ti amin a situtulnog nga agpaituray ket agbiag nga agnanayon iti paraiso a daga. (Daniel 2:44; Apocalipsis 11:15, 18; 21:3-5) Mabalinmo a sagrapen daytoy a nakaskasdaaw a masanguanan no ikagumaam nga ammuen ti maipapan ken Jesus ken iparangarangmo itan ti pammatim kenkuana. Ipapusom koma ti mismo a kinuna ni Jesus: “Ti Dios inayatna ti lubong iti kasta unay isu nga intedna ti bugbugtong nga Anakna, tapno tunggal maysa a mangwatwat iti pammati kenkuana saan koma a madadael no di ket maaddaan iti agnanayon a biag.”​—Juan 3:16.

[Footnote]

[Blurb iti panid 20]

Nabigbigmo ngata ti Mesias no nagbiagka idi kaaldawan ni Jesus?

[Ladawan iti panid 21]

Saanmo nga ipalubos a ti sigud a kapanunotam ti manglapped kenka a mangadal iti kinapudno maipapan ken Jesus