Naispal iti “Nadangkes a Kaputotan”

“O awanan pammati ken natiritir a kaputotan, kasano kabayag a masapul nga agtalinaedak kadakayo ken aganusak kadakayo?”​—LUCAS 9:41.

 1. (a) Aniat’ ipasimudaag ti nariribuk a panawentayo? (b) Aniat’ kuna ti Kasuratan maipapan kadagiti makalasat?

AGBIBIAGTAYO iti nariribuk a panawen. Dagiti ginggined, layus, bisin, sakit, kinakillo, panagbomba, nakaam-amak a gubat​—dagitoy ken adu pay ti nanglapunos iti sangatauan iti maika-20 a siglotayo. Nupay kasta, mangipangpangta ti kadakkelan kadagiti amin a didigra iti asideg a masanguanan. Ania ngay dayta? Isu ti “dakkel a rigat a ti kasta di pay napasamak nanipud idi pangrugian ti lubong agingga ita, saan, dinto met mapasamak manen.” (Mateo 24:21) Nupay kasta, adu kadatayo ti mangnamnama iti naragsak a masakbayan! Apay? Agsipud ta dakamaten ti mismo a Sao ti Dios ti “maysa a dakkel a bunggoy, nga awan ti tao a makabael a mangbilang, manipud kadagiti isuamin a nasion ken kadagiti tribo ken kadagiti il-ili ken kadagiti pagsasao . . . ‘Dagitoy isuda dagidiay naggapu iti dakkel a rigat . . . Saandanto nga agbisinen wenno mawaw iti uray kaanoman . . . Ket ti Dios punasennanto ti amin a lua kadagiti matada.’”​—Apocalipsis 7:1, 9, 14-17.

 2. Ania ti umuna a naimpadtuan a kaitungpalan dagiti panglukat a bersikulo ti Mateo 24, Marcos 13, ken Lucas 21?

² Idatag ti naipaltiing a rekord iti Mateo 24:3-22, Marcos 13:3-20, ken Lucas 21:7-24 ti naimpadtuan a panangiladawan ni Jesus iti “panungpalan ti sistema ti bambanag.”a Naaddaan daytoy a padto iti umuna a kaitungpalan iti rinuker a Judio a sistema ti bambanag idi umuna a siglo ti Kadawyan a Panawentayo, a nagngudo iti awan kapadana a “dakkel a rigat” kadagiti Judio. Ti intero a narelihiosuan ken napolitikaan a sangal ti Judio a sistema, a nakasentro iti templo idiay Jerusalem, ket nadadael, a pulos a din naipasdek.

 3. Apay a naganat nga ipangagtay ita ti padto ni Jesus?

³ Usigentay ita ti kasasaad a nainaig iti umuna a kaitungpalan ti padto ni Jesus. Tulongannatay daytoy a mangtarus a nasaysayaat iti umasping a kaitungpalanna itatta. Ipakitana kadatayo no kasanot’ kaganat ti panagtignay itan tapno makalasat iti kadakkelan a rigat a dumteng iti intero a sangatauan.​—Roma 10:9-13; 15:4; 1 Corinto 10:11; 15:58.

“Ti Panungpalan”​—Kaano?

4, 5. (a) Apay nga interesado dagiti managbuteng-Dios a Judio idi umuna a siglo K.P. iti padto ti Daniel 9:24-27? (b) Kasano a natungpal daytoy a padto?

⁴ Idi agarup tawen 539 K.K.P., nasirmata ti mammadto ti Dios a ni Daniel dagiti mapasamak iti maudi a “lawas” ti panawen a buklen ti “pitopulo a lawas” dagiti tawen. (Daniel 9:24-27) Nangrugi dagitoy a “lawas” idi 455 K.K.P. idi imbilin ni Artaxerxes nga ari ti Persia ti pannakaibangon manen ti siudad ti Jerusalem. Nangrugi ti maudi a “lawas” iti panagparang ti Mesias, ni Jesu-Kristo, idi a nabautisaran ken napulotan idi 29 K.P.b Pagaammo unay dagiti managbuteng-Dios a Judio idi umuna a siglo K.P. daytoy a panawen iti padto ni Daniel. Kas pagarigan, maipanggep kadagiti bunggoy a nagaaribungbong a dumngeg iti panangasaba ni Juan a Mammautisar idi 29 K.P., kuna ti Lucas 3:15: “Adda a siinanama dagiti tattao ken irasrasonda amin iti puspusoda ti maipapan ken Juan: ‘Nalabit isu ngata ti Kristo?’”

⁵ Ti maika-70 a “lawas” ket buklen ti pito a tawen ti naisangsangayan a pabor a naipakita kadagiti Judio. Nangrugi idi 29 K.P., sinaklawna ti bautismo ken ministerio ni Jesus, ti sakripisio nga ipapatayna iti “tengnga ti lawasna” idi 33 K.P., ken sabali pay a ‘kagudua a lawas’ agingga idi 36 K.P. Iti las-ud daytoy a “lawas,” ti gundaway nga agbalin a napulotan nga ad-adalan ni Jesus ket naipaay kadagiti laeng managbuteng-Dios a Judio ken Judio a proselita. Kalpasanna idi 70 K.P., maysa a petsa a di naipakpakauna, iti panangidaulo ni Tito dinadael dagiti buyot ti Roma ti apostata a Judio a sistema.​—Daniel 9:26, 27.

 6. (a) Kasano kakaro ti “rigat” a nangrugi idi 66 K.P.? (b) Siasino dagiti nakalasat, ken gapu iti ania a naganat a tignay?

⁶ Iti kasta nanungpal ti Judio a kinapadi, a nangtulaw iti templo ti Jerusalem ken nangisikat iti pannakapapatay ti mismo nga Anak ti Dios. Awan metten dagiti rekord ti pagilian ken dagiti tribu. Manipud idin, awan asinoman a Judio a makatunton iti legal a kalintegan nga agtawid iti kinapadi wenno kinaari. Nupay kasta, makaparagsak ta nailasin dagiti napulotan a naespirituan a Judio kas naarian a papadi tapno “ideklara[da] a sisasaknap dagiti kinatan-ok” ni Jehova a Dios. (1 Pedro 2:9) Idi damo a linakub ti buyot ti Roma ti Jerusalem ken rinebbekda pay ti lugar a nakaisaadan ti templo idi 66 K.P., nabigbig dagiti Kristiano dayta a buyot kas “ti makarimon a banag a mamataud iti panaglangalang, kas naisao babaen ken ni Daniel a mammadto, a sitatakder iti maysa a nasantuan a disso.” Kas panagtulnog iti naimpadtuan a bilin ni Jesus, nagkamang kadagiti bambantay dagiti Kristiano nga adda idiay Jerusalem ken Judea.​—Mateo 24:15, 16; Lucas 21:20, 21.

7, 8. Ania a “pagilasinan” ti naimatangan dagiti Kristiano, ngem ania ti saanda nga ammo?

⁷ Nakita dagidi matalek a Judio a Kristiano ti kaitungpalan ti padto ni Daniel ken naimatanganda dagiti nakaam-amak a gubat, bisin, angol, ginggined, ken kinakillo nga impakpakauna ni Jesus kas paset ti “pagilasinan . . . ti panungpalan ti sistema ti bambanag.” (Mateo 24:3) Ngem imbaga kadi ni Jesus kadakuada no kaano nga aktual nga ukomen ni Jehova dayta rinuker a sistema? Saan. Ti impadtona maipapan iti kangitingitan ti masanguanan a kaaddana kas ari ket sigurado a nagaplikar met iti “dakkel a rigat” idi umuna a siglo: “Maipapan iti dayta nga aldaw ken oras awan ti asinoman a makaammo, uray dagiti anghel ti langlangit wenno uray ti Anak, no di laeng ti Ama.”​—Mateo 24:36.

⁸ Manipud iti padto ni Daniel, mabalin koma a nakarkulo dagiti Judio ti tiempo a panagparang ni Jesus kas Mesias. (Daniel 9:25) Kaskasdi, awan ti petsa a naited kadakuada no kaano a dumteng ti “dakkel a rigat” a nangdadael idi kamaudiananna iti apostata a Judio a sistema dagiti bambanag. Sada la nabigbig a dayta a petsa ket idi 70 K.P. kalpasan ti pannakadadael ti Jerusalem ken ti templona. Nupay kasta, sipapanunotda idi iti naimpadtuan a sasao ni Jesus: “Daytoy a kaputotan dinto pulos lumabas agingga nga amin dagitoy a bambanag mapasamakda.” (Mateo 24:34) Nalawag, ti aplikasion ti “kaputotan” ditoy ket naiduma iti Eclesiastes 1:4, a nangdakamat iti agsasaruno a kaputotan a tumaud ken lumabas iti pannagna ti tiempo.

“Daytoy a Kaputotan”​—Ania Kadi Dayta?

 9. Kasanot’ panangdepinar dagiti diksionario iti Griego a sao a ge·ne·aʹ?

⁹ Idi nangngeg dagiti uppat nga apostol a kadua ni Jesus nga agtugtugaw iti Bantay dagiti Olibo ti padtona maipapan “iti panungpalan ti sistema ti bambanag,” kasanot’ pannakaawatda iti sasao a “daytoy a kaputotan”? Kadagiti Ebanghelio naipatarus ti sao a “kaputotan” manipud iti Griego a sao a ge·ne·aʹ, a ti kayuloganna sigun kadagiti agdama a diksionario ket: “Iti lit[eral], dagidiay naggapu iti maymaysa a kapuonan.” (Greek-English Lexicon of the New Testament ni Walter Bauer) “Daydiay nayanak, maysa a pamilia; . . . agsasaruno a miembro ti maysa a kapuonan . . . wenno maysa a pulí dagiti tattao . . . wenno amin a tattao nga agbibiag iti maymaysa a tiempo, Mat. 24:34; Mar. 13:30; Luc. 1:48; 21:32; Fil. 2:15, ken nangnangruna dagidiay Judio nga agbibiag iti maymaysa a panawen.” (Expository Dictionary of New Testament Words ni W. E. Vine) “Daydiay nayanak, tattao a naggapu iti maymaysa a kaamaan, maysa a pamilia; . . . amin a tattao nga agbibiag iti maymaysa a tiempo: Mat. xxiv. 34; Mar. Mr xiii. 30; Luc. Lu i. 48 . . . a naaramat a nangnangruna kadagiti Judio nga agbibiag iti maymaysa ken isu met laeng a panawen.”​—Greek-English Lexicon of the New Testament ni J. H. Thayer.

10. (a) Ania nga agpada a depinasion ti ipaay ti dua nga autoridad iti panangdakamatda iti Mateo 24:34? (b) Kasano a pasingkedan ti maysa a teolohikal a diksionario ken sumagmamano a patarus ti Biblia daytoy a depinasion?

¹⁰ No kasta agpada a dinakamat da Vine ken Thayer ti Mateo 24:34 iti panangdepinar iti “daytoy a kaputotan” (he ge·ne·aʹ hauʹte) kas “amin a tattao nga agbibiag iti maymaysa a tiempo.” Pasingkedan ti Theological Dictionary of the New Testament (1964) daytoy a depinasion, a kunkunana: “Ti panangaramat ni Jesus iti ‘kaputotan’ iyebkasna ti pakabuklan ti panggepna: tuktukoyenna amin a tattao ken ammona ti panagkaykaysada iti basol.” Pudno la unay, ti ‘panagkaykaysa iti basol’ ket nabatad iti Judio a nasion idi adda ni Jesus ditoy daga, kas met laeng iti sistema ti lubong itatta.c

11. (a) Ania nga autoridad ti rumbeng a kangrunaan a pagpaiwanwanantayo iti panangikeddeng no kasano nga iyaplikar ti he ge·ne·aʹ hauʹte? (b) Kasano nga inaramat daytoy nga autoridad ti termino?

¹¹ Siempre, dagiti Kristiano a mangus-usig iti daytoy a banag ibatayda ti panagpampanunotda a nangnangruna iti panangaramat dagiti napaltiingan a mannurat iti Ebanghelio iti Griego a sasao a he ge·ne·aʹ hauʹte, wenno “daytoy a kaputotan,” iti panangilanadda iti sasao ni Jesus. Awan panagbalbaliw a naaramat dagita a sasao iti negatibo a pamay-an. Gapuna, inawagan ni Jesus dagiti Judio a papangulo ti relihion kas “serpiente, putot dagiti karasaen” ket kinunana pay a maukomto “daytoy a kaputotan” iti Gehenna. (Mateo 23:33, 36) Nupay kasta, dagiti laeng kadi managinsisingpet a klero ti aglak-am iti kastoy a pannakaukom? Saan. Adu a daras a nangngeg dagiti adalan ni Jesus nga inaramatna ti sasao a “daytoy a kaputotan,” nga awan panagbalbaliw nga inyaplikarna ti termino iti nalawlawa a pamay-an. Ania ngay dayta?

“Daytoy Nadangkes a Kaputotan”

12. Bayat a dimngeg dagiti adalanna, kasano nga innaig ni Jesus “dagiti bunggoy” iti “daytoy a kaputotan”?

¹² Idi 31 K.P., bayat ti naindaklan a ministerio ni Jesus idiay Galilea ken di nagbayag kalpasan ti Paskua, nangngeg dagiti adalanna idi kinunana “kadagiti bunggoy”: “Iti siasino ti pangipadisak iti daytoy a kaputotan? Umasping kadagiti ubbing nga agtugtugaw kadagiti plasa isuda a mangpukkaw kadagiti kaay-ayamda, a kunkunada, ‘Tinokarmi ti plauta maipaay kadakayo, ngem dikay nagsala; nagdung-awkami, ngem dikay sinaplit ti bagbagiyo iti ladingit.’ Maiyasping unay, immay ni Juan [a Mammautisar] a saan a mangmangan wenno umin-inum, kaskasdi a kuna dagiti tattao, ‘Adda sairona’; ti Anak ti tao [ni Jesus] immay a mangmangan ken umin-inum, kaskasdi a kuna dagiti tattao, ‘Adtoy! Maysa a tao a nabuklis ken kaay-ayona ti agin-inum iti arak, gayyem dagiti agsingsingir iti buis ken dagiti managbasol.’” Pulos a di naay-ayo dagidiay nga awanan prinsipio a “bunggoy”!​—Mateo 11:7, 16-19.

13. Iti imatang dagiti adalanna, siasino ti inawagan ken inukom ni Jesus kas “daytoy nadangkes a kaputotan”?

¹³ Iti saan a nabayag idi 31 K.P., idi nga agturong ni Jesus ken dagiti adalanna idiay Galilea tapno mangasaba iti maikadua a gundaway, nagkiddaw ti “sumagmamano kadagiti eskriba ken Fariseo” ken ni Jesus iti pagilasinan. Kinunana kadakuada ken “kadagiti bunggoy” nga adda sadiay: “Ti maysa a nadangkes ken mannakikamalala a kaputotan agtultuloy a mangsapsapul iti maysa a pagilasinan, ngem awanto ti pagilasinan a maited iti dayta malaksid ti pagilasinan ni Jonas a mammadto. Ta no kasano a ni Jonas adda idi iti tian ti nakadakdakkel nga ikan iti tallo nga aldaw ken tallo a rabii, kasta met a ti Anak ti tao addanto iti puso ti daga iti tallo nga aldaw ken tallo a rabii. . . . Kastanto met iti daytoy nadangkes a kaputotan.” (Mateo 12:38-46) Nalawag, nairaman iti “daytoy nadangkes a kaputotan” agpadpada dagiti papangulo ti relihion ken “dagiti bunggoy” a di pulos nakatarus iti pagilasinan a natungpal iti ipapatay ken panagungar ni Jesus.d

14. Ania a panangukom ti nangngeg dagiti adalan ni Jesus nga insawangna kadagiti Saduceo ken Fariseo?

¹⁴ Kalpasan ti Paskua idi 32 K.P., idi a dimteng ni Jesus ken dagiti adalanna iti rehion ti Magadan idiay Galilea, indawat manen dagiti Saduceo ken Fariseo a mangipakita ni Jesus iti pagilasinan. Inulitna kadakuada: “Ti maysa a nadangkes ken mannakikamalala a kaputotan agtultuloy nga agsapsapul iti maysa a pagilasinan, ngem awanto ti pagilasinan a maited iti dayta malaksid ti pagilasinan ni Jonas. Gapuna isu pimmanaw, a binaybay-anna ida.” (Mateo 16:1-4) Pudno a nakaro ti kinadakes dagidiay a relihioso a managinsisingpet kas papangulo dagiti di matalek a “bunggoy” nga inukom ni Jesus kas “daytoy nadangkes a kaputotan.”

15. Sakbay la unay ken kalpasan ti panagbalbaliw ti langana, aniat’ napasaran ni Jesus ken dagiti adalanna iti ‘daytoy a kaputotan’?

¹⁵ Iti arinunos ti ministeriona idiay Galilea, inayaban ni Jesus ti bunggoy ken dagiti adalanna ket kinunana: “Siasinoman a mangibain kaniak ken kadagiti sasaok iti daytoy mannakikamalala ken managbasol a kaputotan, ibainto met ti Anak ti tao.” (Marcos 8:34, 38) Isu nga amin a Judio a di nagbabawi iti daydi a tiempo ket nalawag nga isudat’ mangbukel iti “daytoy mannakikamamala ken managbasol a kaputotan.” Sumagmamano nga aldaw kamaudiananna, kalpasan ti panagbalbaliw ti langa ni Jesus, ‘dimteng [ni Jesus ken dagiti adalanna] iti bunggoy,’ ket indawat ti maysa a lalaki a paimbagenna ti anakna. Kinuna ni Jesus: “O awanan pammati ken natiritir a kaputotan, kasano kabayag a masapul nga agtalinaedak kadakayo? Kasano kabayag a masapul nga aganusak kadakayo?”​—Mateo 17:14-17; Lucas 9:37-41.

16. (a) Ania a panangukom “kadagiti bunggoy” ti inulit ni Jesus idiay Judea? (b) Kasano a naaramid “daytoy a kaputotan” ti kadadaksan a krimen?

¹⁶ Nalabit nga idiay Judea, kalpasan ti Piesta dagiti Abong-abong idi 32 K.P., ‘idi inaribungbongan dagiti bunggoy’ ni Jesus, nga inulitna ti panangkondenarna kadakuada, a kunkunana: “Daytoy a kaputotan ket nadangkes a kaputotan; agsapul iti maysa a pagilasinan. Ngem awanto ti pagilasinan a maited iti dayta malaksid ti pagilasinan ni Jonas.” (Lucas 11:29) Kamaudiananna, idi insaklang dagiti papangulo ti relihion ni Jesus, kayat ni Pilato a wayawayaan. Kuna ti rekord: “Dagiti panguluen a papadi ken dagiti lallakay ginuyugoyda dagiti bunggoy a dawatenda ni Barabas, ngem pukawenda ni Jesus. . . . Ni Pilato kinunana kadakuada: ‘Ania, ngarud, ti aramidekto ken Jesus a maaw-awagan iti Kristo?’ Kinunada amin: ‘Mailansa koma!’ Kinunana: ‘Apay, ania aya ti dakes a banag nga inaramidna?’ Kaskasdi nga intultuloyda nga iyikkis nga ad-adda pay: ‘Mailansa koma!’” Kinalikaguman dayta “nadangkes a kaputotan” ti ipapatay ni Jesus!​—Mateo 27:20-25.

17. Kasanot’ panagtignay ti dadduma iti “daytoy nakillo a kaputotan” iti panangaskasaba ni Pedro idi Pentecostes?

¹⁷ No kasta, dakkel ti sungsungbatan ti “awanan pammati ken natiritir a kaputotan,” a sinugsogan dagiti papangulo ti relihion daytoy, iti ipapatay ni Apo Jesu-Kristo. Limapulo nga aldaw kalpasanna, idi Pentecostes 33 K.P., immawat dagiti adalan iti nasantuan nga espiritu ket nangrugida nga agsao iti nadumaduma a pagsasao. Idi mangngegda ti daranudor, “ti umariwekwek naguurnongda,” ket inawagan ida ni apostol Pedro kas “lallaki a taga Judea ken dakayo amin nga agnanaed iti Jerusalem,” a kunkunana: “Daytoy a tao [ni Jesus] . . . inlansayo iti maysa a kayo babaen ti ima dagiti nakillo a tattao ket pinapatayyo.” Kasanot’ panagtignay ti dadduma kadagiti agdengdengngeg? “Nasugat dagiti pusoda.” Kalpasanna ginutugot ida ni Pedro nga agbabawi. “Nangted ti naan-anay a pangsaksi ket intultuloyna a binagbagaan ida, a kunkunana: ‘Maisalakankayo manipud iti daytoy nakillo a kaputotan.’” Kas sungbat, agarup tallo ribu ti “naimpusuan a nangabrasa iti saona [ken] nabautisaran.”​—Aramid 2:6, 14, 23, 37, 40, 41.

No Ania “Daytoy a Kaputotan”

18. Ti panangaramat ni Jesus iti termino a “daytoy a kaputotan” awan panagbalbaliw a tuktukoyenna ti ania?

¹⁸ Ngarud, ania ti “kaputotan” a masansan a dinakamat ni Jesus iti imatang dagiti adalanna? Aniat’ naawatanda iti sasaona a: “Daytoy a kaputotan dinto pulos lumabas agingga nga amin dagitoy a bambanag mapasamakda.” Nalawag, saan nga immadayo ni Jesus iti naipasdek a panangaramatna iti termino a “daytoy a kaputotan,” nga awan panagbalbaliw nga inyaplikarna kadagiti tattao idi kaaldawanna agraman dagiti “bulsek a mangidaldalan” kadakuada a mangbukel iti Judio a nasion. (Mateo 15:14) Napasaran “daytoy a kaputotan” ti amin a rigat nga impakpakauna ni Jesus ket kalpasanna naglabas iti awan kapadana a “dakkel a rigat” iti Jerusalem.​—Mateo 24:21, 34.

19. Kaano ken kasano a naglabas ti “langit ken daga” ti Judio a sistema?

¹⁹ Idi umuna a siglo, inukom ni Jehova dagiti Judio. Dagiti nagbabawi, a namati iti naasi a probision ni Jehova babaen ken Kristo, naispalda iti dayta “dakkel a rigat.” Kas kinuna ni Jesus, napasamak dagiti amin a bambanag a naipadto, ket kalpasanna ti “langit ken daga” ti Judio a sistema ti bambanag​—ti intero a nasion, agraman dagiti relihioso a papangulo daytoy ken ti nadangkes a kagimongan dagiti tattao​—naglabasda. Inwayat ni Jehova ti panangukom!​—Mateo 24:35; idiligyo ti 2 Pedro 3:7.

20. Ania a naintiempuan a balakad ti naganat nga iyaplikar dagiti amin a Kristiano?

²⁰ Nabigbig dagidiay Judio a nangipangag iti naimpadtuan a sasao ni Jesus a ti pannakaisalakanda ket agpannuray, saan nga iti panangpattapatta iti kapaut ti maysa a “kaputotan” wenno iti naikeddeng a “tiempo wenno pampanawen,” no di ket iti panagtalinaed a naisina iti nadangkes a kaputotan idi kaaldawanda ken sireregta a panangaramid iti pagayatan ti Dios. Nupay ti kangrunaan a kaitungpalan ti maudi a sasao ti padto ni Jesus ket agaplikar iti kaaldawantayo, masapul met nga ipangag dagiti Judio a Kristiano idi umuna a siglo ti balakad nga: “Ngarud, agtalinaedkayo a siririing iti isuamin a tiempo nga umar-ararawkayo tapno makapagballigikayo iti pananglisi kadagitoy amin a bambanag a naikeddeng a mapasamak, ken iti panagtakder iti sanguanan ti Anak ti tao.”​—Lucas 21:32-36; Aramid 1:6-8.

21. Ania a kellaat a pasamak ti manamnamatayo iti asideg a masanguanan?

²¹ Itatta, “ti dakkel nga aldaw ni Jehova . . . asidegen, ken napardas unay.” (Sofonias 1:14-18; Isaias 13:9, 13) Kellaat, iti “aldaw ken oras” nga inkeddeng ni Jehova, maidissuorto ti pungtotna kadagiti narelihiosuan, napolitikaan, ken komersial nga elemento ti lubong, agraman dagiti nasukir a tattao a mangbukel iti daytoy agdama a “nadangkes ken mannakikamalala a kaputotan.” (Mateo 12:39; 24:36; Apocalipsis 7:1-3, 9, 14) Kasanokay a makalasat iti “dakkel a rigat”? Ti sumaganad nga artikulo sungbatanna dayta ken ipakitana ti naindaklan a namnama iti masanguanan.

[Dagiti Footnote]

Kasanoyo a Sungbatan?

◻ Aniat’ maadaltayo iti kaitungpalan ti Daniel 9:24-27?

◻ Kasanot’ panangdepinar dagiti agdama a diksionario iti “daytoy a kaputotan” a naaramat iti Biblia?

◻ Kasano nga awan panagbalbaliwna nga inaramat ni Jesus ti termino a “kaputotan”?

◻ Kasano a natungpal idi umuna a siglo ti Mateo 24:34, 35?

[Ladawan iti panid 12]

Inyarig ni Jesus “daytoy a kaputotan” iti bunggoy dagiti nasukir nga ubbing

[Ladawan iti panid 15]

Ni laeng Jehova ti makaammo a nasaksakbay iti oras a pannakaukom ti dakes a Judio a sistema