Kaslakay Aya ken Jesus a Mangisuro?

“Nagsiddaaw unay dagiti bunggoy iti wagas ti panangisurona; ta nangisursuro kadakuada kas maysa a tao nga addaan kinaturay, ket saan a kas kadagiti eskribada.”​—MATEO 7:28, 29.

 1. Siasino ti simmurot ken ni Jesus bayat a nangisursuro idiay Galilea, ket ania ti reaksion ni Jesus?

ITI sadinoman a papanan ni Jesus, umaribungbong dagiti tattao kenkuana. “Linikmutna ti intero a pakabuklan ti Galilea, a nangisursuro kadagiti sinagogada ken nangikaskasaba iti naimbag a damag ti pagarian ken nangag-agas iti tunggal kita ti sagubanit ken tunggal kita ti an-annayen kadagiti tattao.” Idi nagsaknap ti damag maipapan iti ar-aramidenna, “simmurot kenkuana dagiti dadakkel a bunggoy manipud Galilea ken Decapolis ken Jerusalem ken Judea ken manipud iti sabali a bangir ti Jordan.” (Mateo 4:23, 25) Idi makitana ida, “simnek ti asina kadakuada, agsipud ta nalalatan ken naiwarawarada a kasla karkarnero nga awanan pastor.” Kabayatan ti panangisurona nariknada ti asi wenno nadungngo a panangipategna kadakuada; arigna ti makapagin-awa a sapsapo kadagiti sugatda a nakaawisanda kenkuana.​—Mateo 9:35, 36.

 2. Malaksid pay kadagiti milagro nga inaramid ni Jesus, ania ti nakaawisan ti adu a tattao?

² Anian a namilagruan a pisikal a panangagas ti inaramid ni Jesus​—dinalusanna dagiti agkukutel, pinaimbagna dagiti tuleng, bulsek, pilay, pinagungarna dagiti natay! Makaawis la ketdi iti adu unay a tattao dagitoy a nakaskasdaaw a parangarang ti pannakabalin ni Jehova nga agtigtignay babaen ken Jesus! Ngem saan laeng a dagiti milagro ti nakaawisanda; immasideg met dagiti dadakkel a bunggoy ta kayatda ti maimbagan iti naespirituan babaen ti pannursuro ni Jesus. Kas pagarigan, paliiwenyo ti reaksionda idi mangngegda ti nalatak a Sermonna iti Bantay: “Idi nalpas ni Jesus dagitoy a sasao, ti imbungana ket nagsiddaaw unay dagiti bunggoy iti wagas ti panangisurona; ta nangisursuro kadakuada kas maysa a tao nga addaan kinaturay, ket saan a kas kadagiti eskribada.” (Mateo 7:28, 29) Dagiti tradision nga inyallawat dagiti nagkauna a rabbi ti insursuro dagiti rabbida. Naggapu iti Dios ti autoridad ni Jesus a nangisuro kadakuada: “Dagiti bambanag a sawek, kas iti Ama imbagana ida kaniak, kasta met a sawek ida.”​—Juan 12:50.

Ti Panangisurona Madanonna ti Puso

 3. Kasano a naiduma ti panangisuro ni Jesus iti panangisuro dagiti eskriba ken Fariseo?

³ Saan laeng a ti linaon ti nagdumaan ti sursuro ni Jesus ken ti sursuro dagiti eskriba ken Fariseo​—dagiti kinapudno a naggapu iti Dios maigidiat kadagiti makapadagsen a tradision nga inyallawat dagiti tattao​—no di pay ket ti wagas ti panangisurona. Napalangguad ken nauyong dagiti eskriba ken Fariseo, a sipapangas a kinalikagumanda dagiti natan-ok a titulo ken inumsida dagiti bunggoy kas ‘nailunod a tattao.’ Nupay kasta, ni Jesus ket naemma, naalumamay, naanus, mannakipagrikna, ken masansan nga agpabus-oy, ken naasian kadakuada. Nangisuro ni Jesus saan laeng a buyogen ti umiso a sasao no di pay ket makaallukoy a sasao a nagubbog iti pusona, a timmarus iti puso dagiti agdengdengngeg kenkuana. Ti makaparagsak a mensahe ti nakaawisan dagiti tattao kenkuana, nanggutugot kadakuada a mapan a nasapa iti templo tapno dumngeg kenkuana, ken nangtignay kadakuada a sumurot a sidedekket kenkuana ken agimdeng a siraragsak kenkuana. Nakaad-adu a tattao ti immasideg a dimngeg kenkuana, a kunkunada: “Awan pay a pulos sabali a tao a nagsao iti kastoy.”​—Juan 7:46-49; Marcos 12:37; Lucas 4:22; 19:48; 21:38.

 4. Aniat’ kangrunaan a nakaawisan ti adu a tattao iti panangaskasaba ni Jesus?

⁴ Awan duadua a ti maysa a nakaawisan dagiti tattao iti panangisurona isu ti panangaramatna kadagiti pangngarig. Nakita ni Jesus ti nakita dagiti dadduma, ngem nakapanunot kadagiti banag a pulos a dida napanunot. Ti panagdakkel dagiti lirio iti tay-ak, panangaramid dagiti billit iti umokda, panagmula dagiti tattao iti bukel, panangyawid dagiti papastor kadagiti napukaw a kordero, panangtakup dagiti babbai kadagiti daan a pagan-anay, panagay-ayam dagiti ubbing iti tiendaan, panangisang-at dagiti mangngalap iti iketda​—gagangay a bambanag a nakita ti tunggal maysa​—ket pulos a saan a gagangay iti imatang ni Jesus. Iti sadinoman a pangituronganna iti matana, makakita iti mabalinna nga aramaten a mangiladawan iti Dios ken ti Pagarianna wenno mangilawlawag iti maipapan ti kagimongan ti tao iti aglawlawna.

 5. Aniat’ nangibatayan ni Jesus kadagiti pangngarigna, ket aniat’ namagbalin kadagiti pangngarigna nga epektibo?

⁵ Naibatay dagiti pangngarig ni Jesus kadagiti gagangay a banag a masansan a makita dagiti tao, ket no maisinggalut dagiti kinapudno kadagitoy a gagangay a banag, dagus a mayukuok dagitoy iti panunot dagidiay agdengdengngeg. Saanda laeng a mangngeg ti kakasta a kinapudno; mailadawan ken nalakada a malagip. Simple laeng dagiti pangngarig ni Jesus, saan a naglaon kadagiti di nasken nga impormasion a mabalin a manglapped iti pannakaawatda iti kinapudno. Usigenyo, kas pagarigan, ti pangngarig maipapan iti naimbag a Samaritano. Silalawag a maawatanyo no ania ti naimbag a kaarruba. (Lucas 10:29-37) Sinarita met [ni Jesus] ti maipapan iti dua nga annak​—kuna daydiay maysa a mapan agtrabaho iti kaubasan ngem saan a napan, ket kuna ti maikadua a saan a mapan ngem napan met laeng. Maawatanyo a dagus ti kayat a sawen ti pudpudno a panagtulnog​—panangaramid iti naited a trabaho. (Mateo 21:28-31) Awan a pulos ti nagtuglep wenno nagtawataw ti panunotna kabayatan ti naganaygay a panangisuro ni Jesus. Naipamaysa ti panunot ken imatangda nga umim-imdeng.

Madadaan ni Jesus nga Agpabus-oy No Kalikaguman ti Ayat

 6. Kaano a makatulong a nangnangruna ti panagbalin a nainkalintegan, wenno managpabus-oy?

⁶ No saritaen ti Biblia ti maipapan iti panagbalin a nainkalintegan, masansan nga ipakita ti footnote a ti kaipapanan dayta ket panagbalin a managpabus-oy. Managpabus-oy ti sirib nga aggapu iti Dios no adda dagiti mangep-ep a kasasaad. Adda dagiti tiempo a rumbeng nga agbalintay a nainkalintegan, wenno managpabus-oy. Rumbeng a madadaan dagiti panglakayen nga agpabus-oy no kalikaguman ti ayat ken kaitutopan ti panagbabawi. (1 Timoteo 3:3; Santiago 3:17) Nangibati ni Jesus iti nagsayaat nga ulidan iti kinamanagpabus-oy, a dina impakat dagiti pangkaaduan a paglintegan gapu iti asi wenno pannakipagrikna.

 7. Ania dagiti sumagmamano a pagarigan ti kinamanagpabus-oy ni Jesus?

⁷ Kinuna naminsan ni Jesus: “Asinoman a mangtallikud kaniak iti sanguanan dagiti tattao, paglikudakto met iti sanguanan ni Amak nga adda iti langlangit.” Ngem dina linaksid ni Pedro, nupay isut’ namitlo nga inlibak ni Pedro. Adda dagiti mangep-ep a kasasaad, a mabalin nga inkonsiderar ni Jesus. (Mateo 10:33; Lucas 22:54-62) Adda met dagiti mangep-ep a kasasaad idi linabsing ti maysa a narugit a babai nga agsagsagaba iti panagbulos ti dara ti Linteg Mosaiko babaen ti pannakilinnetletna kadagiti tattao. Saan met a binabalaw ni Jesus daydi a babai. Maawatanna ti nakaay-ay-ay a kasasaadna. (Marcos 1:40-42; 5:25-34; kitaenyo met ti Lucas 5:12, 13.) Imbilin ni Jesus kadagiti apostolna nga awan ti pangibagbagaanda nga isu ti Mesias, ngem saan a siiinget a kimpet iti dayta a paglintegan idi inyam-ammona ti kinasiasinona iti maysa a Samaritana iti abay ti bubon. (Mateo 16:20; Juan 4:25, 26) Kadagitoy a kasasaad, tumutop ti kastoy a panagpabus-oy gapu iti ayat, asi, ken pannakipagrikna.​—Santiago 2:13.

 8. Kaano a labsingen dagiti eskriba ken Fariseo dagiti paglintegan, ket kaano a saanda a labsingen?

⁸ Naiduma dagiti nainget nga eskriba ken Fariseo. Kadagiti bambanag a pakaseknanda, labsingenda dagiti tradisionda iti Sabbath tapno mapainumda ti bakada. Wenno no matnag ti baka wenno anakda iti bubon, labsingenda ti Sabbath tapno maaonda daytoy. Ngem kadagiti gagangay a tattao, pulos a saanda nga agpabus-oy! “Saanda a situtulok a garawen ida [dagiti pagannurotan] babaen iti ramayda.” (Mateo 23:4; Lucas 14:5) Para ken Jesus, napatpateg dagiti tattao ngem ti kaaduan a paglintegan; para kadagiti Fariseo, napatpateg dagiti paglintegan ngem dagiti tattao.

Panagbalin nga “Anak ti Bilin”

9, 10. Kalpasan ti panagsublida idiay Jerusalem, sadinot’ nakasarakan dagiti nagannak ni Jesus kenkuana, ket aniat’ ipasimudaag ti panagsalsaludsod ni Jesus?

⁹ Ladingiten dagiti dadduma ta maymaysa laeng a pagteng iti kinaubing ni Jesus ti nailanad. Ngem adu ti di makabigbig iti kinapateg dayta a pasamak. Nailanad dayta para kadatayo idiay Lucas 2:46, 47: “Kalpasan ti tallo nga aldaw nasarakanda idiay templo, a situtugaw iti tengnga dagiti mannursuro ken agim-imdeng kadakuada ket agsalsaludsod kadakuada. Ngem amin dagidiay umim-imdeng kenkuana nagtultuloyda a masmasdaaw iti pannakaawatna ken kadagiti sungbatna.” Ipalnaad ti Theological Dictionary of the New Testament ni Kittel ti kapanunotan nga iti daytoy a kaso, ti Griego a sao para iti “agsalsaludsod” ket saan la a basta panagusisa ti maysa nga ubing. Mabalin a tumukoy ti sao iti panagsaludsod a maaramat iti panangusig, panagimbestigar, panangpalutpot iti pangukoman, uray iti “makasukisok ken nasikap a salsaludsod dagiti Fariseo ken Saduceo,” kas dagidiay nadakamat iti Marcos 10:2 ken Mr 12:18-23.

¹⁰ Ituloy a kunaen ti isu met laeng a diksionario: “Iti lawag ti pannakaaramat daytoy, mabalin a maisaludsod no . . . ti [Lucas] 2:46 ipamatmatna, saan a ti panagusisa ti maysa nga ubing, no di ket ti naballigi a pannakisupiatna. Maitunos unay ti [Lu 2 bersikulo] 47 iti naud-udi a kapanunotan.”a Iti panangipatarus ni Rotherham iti Lu 2 bersikulo 47, naidatag dayta kas maysa a dramatiko a komprontasion: “Kasta unay ti gagar amin a nakangngeg kenkuana, gapu iti pannakaawatna ken kadagiti sungbatna.” Kuna ti Word Pictures in the New Testament ni Robertson a ti panagsiddaawda kaipapananna a “kasta unay ti gagarda a kas man la agbukbukirad dagiti matada.”

11. Aniat’ reaksion da Maria ken Jose iti nakita ken nangngegda, ket aniat’ ipasimudaag ti maysa a teolohikal a diksionario?

¹¹ Idi dimteng dagiti dadakkel ni Jesus idiay templo, “nagsiddaawda unay.” (Lucas 2:48) Sigun ken Robertson, ti Griego a sao iti daytoy a balikas kaipapananna, “disnogen, ituang babaen ti danog.” Innayonna a kasla “nadisnog” da Jose ken Maria iti nakita ken nangngegda. No an-anagen, maysa idin ni Jesus a nakaskasdaaw a mannursuro. Ket gapu iti daytoy a pagteng idiay templo, kunaen ti sinurat ni Kittel a “rinugianen ni Jesus iti kinaubingna ti ibubusorna nga iti kamaudiananna mapilitanto dagiti kabusorna a sumuko.”

12. Aniat’ nagbanagan ti pannakisupiat ni Jesus idi kamaudiananna kadagiti relihiuso a papangulo?

¹² Ket pudno a simmukoda! Sumagmamano a tawen kamaudiananna, pinarukma ni Jesus dagiti Fariseo babaen ti kasta a panagsaludsod agingga nga awanen kadakuada ti ‘makaitured nga agsaludsod pay kenkuana manipud iti dayta nga aldaw.’ (Mateo 22:41-46) Kasta met, napaulimek dagiti Saduceo maipapan iti panagungar, ket “awanen turedda nga agimtuod kenkuana iti uray maysa a saludsod.” (Lucas 20:27-40) Napaay met dagiti eskriba. Kalpasan ti pannakisinnukat iti kapanunotan ti maysa kadakuada ken ni Jesus, “awanen ti asinoman a makaitured nga agsaludsod kenkuana.”​—Marcos 12:28-34.

13. Aniat’ namagbalin iti maysa a pagteng idiay templo a napateg iti biag ni Jesus, ket ania a kanayonan a pannakabigbig ti ipamatmat daytoy?

¹³ Apay a daytoy a pagteng maipapan ken ni Jesus ken dagiti mannursuro idiay templo bayat ti kinaubingna ti napili a naisalaysay? Maysa dayta a nagpateg a pasamak iti biag ni Jesus. Idi ag-12 ti tawenna, isut’ nagbalin nga “anak ti bilin” kas awag dagiti Judio, nga obligado a mangtungpal iti amin a sagudayen [ti bilin]. Idi nagreklamo ni Maria ken Jesus gapu iti panangpadanagna kadakuada ken Jose, impasimudaag ti sungbat ti anakna a nabigbig la ketdi [ni Jesus] ti datdatlag a pannakaipasngayna ken ti masakbayanna kas Mesias. Naipamatmat dayta iti panangibatadna a ti Dios ti Amana: “Apay a kasapulan a sapulendak? Dikay aya ammo a masapul nga addaak iti balay ni Amak?” Naiparparna a dagitoy ti kaunaan a balikas ni Jesus a nailanad iti Biblia, ket ipasimudaagda nga isut’ sipapanunot iti nangibaonan kenkuana ni Jehova ditoy daga. Gapuna, nagpateg daytoy a pagteng.​—Lucas 2:48, 49.

Ay-ayaten ken Maawatan ni Jesus Dagiti Ubbing

14. Ania dagiti makapainteres a punto iti salaysay maipapan ken ubing a Jesus idiay templo a makaawis kadagiti ubbing?

¹⁴ Makaawis daytoy a salaysay nangruna kadagiti ubbing. Ipakitana no kasano kaanep ti panagad-adal ni Jesus bayat nga agmatmataengan. Nasdaaw dagiti rabbi idiay templo iti sirib daytoy 12-años nga “anak ti bilin.” Kaskasdi, nakipagtrabaho latta ken ni Jose iti panagallawagi, ‘nagtultuloy nga agpasakop’ kadakuada ken Maria, ken rimmang-ay “iti anamong ti Dios ken dagiti tattao.”​—Lucas 2:51, 52.

15. Kasano nga impakita ni Jesus ti panangisakitna kadagiti ubbing kabayatan ti ministeriona ditoy daga, ket aniat’ kaipapanan daytoy kadagiti ubbing ita?

¹⁵ Kasta unay ti panangisakit ni Jesus kadagiti ubbing kabayatan ti ministeriona ditoy daga: “Idi a dagiti panguluen a papadi ken dagiti eskriba nakitada dagiti nakaskasdaaw a bambanag nga inaramidna ken dagiti ubbing a lallaki nga agpukpukkaw idiay templo ket kunkunada: ‘Mangisalakanka, ikararagmi, iti Anak ni David!’ nagrurodda ket kinunada kenkuana: ‘Mangngegmo kadi ti sasawen dagitoy?’ Ni Jesus kinunana kadakuada: ‘Wen. Dikay aya pulos nabasa daytoy, “Manipud iti ngiwat dagiti ubbing ken agsussuso nangipaayka iti dayaw”?’” (Mateo 21:15, 16; Salmo 8:2) Isakit met [ni Jesus] dagiti ginasgasut a ribu nga ubbing ita a mangsalsalimetmet iti kinatarnawda ken mangidaydayaw, a dadduma kadakuada ti nangaramid iti kasta uray pakatayanda!

16. (a) Ania a leksion ti insuro ni Jesus kadagiti apostolna iti panangpatakderna iti maysa nga ubing iti tengngada? (b) Iti ania a narikut unay a kanito iti biag ni Jesus nga isut’ naaddaan pay laeng iti panawen para kadagiti ubbing?

¹⁶ Idi pinagsusupiatan dagiti apostol no siasino ti kangrunaan kadakuada, kinuna ni Jesus kadagiti 12: “‘No asinoman ti agtarigagay nga umuna, isu masapul a maudi kadagiti isuamin ken agserbi kadagiti isuamin.’ Ket nangala iti maysa nga ubing, pinagtakderna iti tengngada ket impalikmutna dagiti takkiagna iti dayta ket kinunana kadakuada: ‘Siasinoman nga umawat iti maysa kadagiti kakastoy nga ubbing maigapu iti naganko, awatennak; ket siasinoman nga umawat kaniak, awatenna, saan laeng a siak, no di ket kasta met daydiay nangibaon kaniak.’” (Marcos 9:35-37) Mainayon pay, idi agturong idiay Jerusalem iti maudi a gundaway, tapno sanguenna ti nakaam-amak a pannubok ken ipapatay, inasikasona dagiti ubbing: “Bay-anyo dagiti ubbing nga umay kaniak; dikay padasen a pawilan ida, ta ti pagarian ti Dios kukua dagiti kakasta.” Kalpasanna “innalana dagiti ubbing kadagiti takkiagna ket rinugianna a bendisionan ida, nga impatayna kadakuada dagiti imana.”​—Marcos 10:13-16.

17. Apay a nalaka ken ni Jesus ti makilangen kadagiti ubbing, ket aniat’ rumbeng a laglagipen dagiti ubbing maipapan kenkuana?

¹⁷ Maawatan ni Jesus ti kasasaad dagiti ubbing iti lubong dagiti nataengan. Isut’ nakipagnaed kadagiti nataengan, nakipagtrabaho kadakuada, napadasanna ti nagpasakop kadakuada, ken nakarikna met iti nabara, natalged a rikna gaput’ pammateg manipud kadakuada. Dakayo nga ubbing, daytoy met laeng a Jesus ket gayyemyo; isut’ natay a maipaay kadakayo, ket agbiagkayto nga agnanayon no tungpalenyo dagiti bilinna.​—Juan 15:13, 14.

18. Ania a makaliwliwa a kapanunotan ti rumbeng a laglagipentayo, nangruna kadagiti nariribuk wenno napeggad a tiempo?

¹⁸ Saan a narigat a tungpalen dagiti bilin ni Jesus a kas iti mabalin a pagarupenyo. Dakayo nga ubbing, madadaan [ni Jesus] a mangsaranay kadakayo ken iti uray siasino, kas mabasatayo idiay Mateo 11:28-30: “Umaykayo kaniak, dakayo amin a mabambannogan ken nadagsenan, ket pagin-awaenkayto. Ibaklayyo ti sangolko [wenno, “Agkasangoltayo,” footnote] ket agsursurokayo kaniak, ta naalumamay ti kaririknak ken napakumbaba ti pusok, ket makasarakkayto ti bang-ar a maipaay kadagiti kararuayo. Ta ti sangolko naasi ken ti awitko nalag-an.” Panunotenyo laengen, bayat a magmagnakayo iti dalan ti biag nga agserserbi ken ni Jehova, umas-assibay ni Jesus kadakayo, a pagbalinenna ti sangol a naasi ken palag-anenna ti awit. Makaliwliwa kadatayo amin dayta a kapanunotan!

19. Ania a salsaludsod maipapan kadagiti wagas a panangisuro ni Jesus ti mabalintay a repasuen sagpamisan?

¹⁹ Kalpasan ti panangrepasotayo kadagiti sumagmamano a wagas a panangisuro ni Jesus, mabigbigtay kadi a kaslatay kenkuana a mangisuro? No makitatayo dagidiay masakit iti pisikal wenno mabisin iti naespirituan, maasiantay kadi ket aramidentay ti amin a kabaelantayo a tumulong kadakuada? No isursurotayo dagiti dadduma, ti kadi Sao ti Dios ti isursurotayo, wenno, kas kadagiti Fariseo, dagiti kadi bukodtayo a kapanunotan ti isursurotayo? Naalibtaktay kadi a mangimatang kadagiti banag iti aglawlawtayo a mabalin nga aramaten a mangilawlawag, mangiladawan, mangipaganetget, ken mangpasayaat iti pannakaawat kadagiti naespirituan a kinapudno? Likliklikantay kadi ti panangannurot a siiinget kadagiti paglintegan no, gapu iti kasasaad, mayebkas a nasaysayaat ti ayat ken asi babaen ti panangpabus-oy iti panangipatungpal kadagita a paglintegan? Ket komusta met ngay dagiti ubbing? Ipakpakitatay kadi kadakuada ti naanus a pannakaseknan ken naayat a kinamanangngaasi a kas iti inaramid ni Jesus? Parparegtaenyo kadi dagiti annakyo a tuladenda ti panagad-adal ni Jesus bayat ti kinaubingna? Agtignaykayto kadi a sititibker a kas ken Jesus ngem madadaan nga umawat a sibabara kadagiti managbabawi, kas iti panangsalukob ti maysa nga upa kadagiti piekna?​—Mateo 23:37.

20. Ania a makaay-ayo a kapanunotan ti makaliwliwa kadatayo bayat nga agserserbitay iti Diostayo?

²⁰ No ikagumaantay a tuladen ti wagas a panangisuro ni Jesus, sigurado a palubosannatay a ‘makisangol kenkuana.’​—Mateo 11:28-30.

[Footnote]

Malagipyo Pay Kadi?

◻ Apay nga immaribungbong ti adu a tattao ken ni Jesus?

◻ Apay nga adda dagiti gundaway a nagpabus-oy ni Jesus kadagiti dadduma a paglintegan?

◻ Aniat’ maadaltayo iti panagsalsaludsod ni Jesus kadagiti mannursuro iti templo?

◻ Ania dagiti leksion a masursurotayo iti pannakilangen ni Jesus kadagiti ubbing?