PANAGSIKOG

Ti panagdadagsen wenno kaadda ti di pay naipasngay nga anak iti tian ti ina.

Iti bilinna kada Adan ken Eva nga “agbungakayo ken agadukayo ket punnuenyo ti daga,” impasimudaag ni Jehova a ti panagsikog ket agbalin a paset ti normal nga akem ti babai. (Ge 1:28) Idi mangrugi ti kinaimperpekto iti natauan a pamilia, inlawlawag ti Dios nga umadu ti rigat ti panagsikog. (Ge 3:16; kitaenyo ti PANAGPASIKAL.) Ti kaipapanan ti Hebreo a sao a ha·rahʹ ket “aginaw, agsikog.” (1Cr 4:17; 7:23) Ti katupagna a kapanunotan iti Griego ket kaaduanna a mayebkas babaen iti idiomatiko a sasao iti Iloko nga “addaan sinab-uk” wenno “mabugi” a kaipapananna ti masikog.​—Mt 1:18, 23.

Kadagiti Judio, ti annak, nangnangruna ti lallaki nga annak, ket naibilang kas bendision (Sal 127:3; 128:3; Ge 29:32-35; 30:5, 6), ken ti kasasaad kas lupes ket maibilang a pakaibabainan ken pakaumsian. (Lu 1:24, 25; Ge 25:21; 30:1) Gapuna, ti panagsikog ket banag nga il-iliwen idi ti maysa a naasawaan a babai. (1Sm 1:2, 11, 20) No nayinawen ti maysa nga ubing, ti mabukbukel nga alud wenno sikog ket maibilangen a maysa a kararua. Aniaman a tignay a pakatayan ti mabukbukel nga ubing iti aanakan ket nataming maitunos iti pagalagadan a “kararua iti kararua.” (Ex 21:22, 23) Ti pananggisaygisay wenno panangbuttiak iti masikog a babai ket makapaalinggaget nga aramid ti maysa a kabusor.​—Os 13:16; Am 1:13; 2Ar 8:12; 15:16.

Ti panagsikog ket adda kakuykuyogna nga ut-ot iti tartaraudina (Sal 48:6; 1Te 5:3), ngem dayta temporario a panagrigat ket agngudo no naipasngayen ti ubing, ket ngarud ti panagsikog gagangay nga agbanag iti naragsak ken makapnek a pagtungpalan.​—Jn 16:21, 22.

“Asi Pay Dagiti Masikog a Babbai.” Idi sinungbatan ni Jesus ti saludsod dagiti apostol maipapan iti panungpalan ti sistema ti bambanag, dinakamatna ti maipapan iti itatalaw manipud Judea ket kinunana: “Asi pay dagiti masikog a babbai ken dagidiay agpaspasuso iti ubing kadagita nga aldaw!” (Mt 24:19; Mr 13:17; Lu 21:23) Dagiti pasamak sakbay ken bayat ti pannakadadael ti Jerusalem idi 70 K.P. ti namagbalin a nabatad ti kaitungpalan ken kinapudno dagidiay a sasao. Nupay mabalin a makatrabaho ken makapagtignay ti masikog a babai kas ipalubos ti kasasaadna (Lu 1:39, 56; 2:5), narigat kenkuana ti magna iti adayo nga agturong iti kabambantayan, nangnangruna no dandanin ti panaganakna. Nakaro a rigat ti napasaran dagiti masikog a babbai ken dagidiay agpaspasuso idi a dagiti buyot ti Roma linakubda ti Jerusalem. Nagraira ti bisin. Bayat ti panagsikog kasapulan ti babai ti nasustansia a taraon. Kas pagarigan, no saan nga umdas ti maipapaunegna a calcium, mabalin nga agtuppol, yantangay ti bagi kasapulanna ti calcium a mangporma kadagiti tulang ti mabukbukel nga ubing. Kanayonanna pay, madegdegan ti panagsagaba ti maysa a babai gapu iti nainkasigudan a nainaan a karirikna a mangsalaknib bayat a makitkitana dagiti maladaga a mabisbisin ken matmatay, yantangay pagaammona a dandanin mangipasngay iti anak nga agpasar iti kasta a kasasaad. Kastoy ti insurat ni Josephus maipapan kadagiti mabisbisin a tattao idi nalakub ti Jerusalem: “Saan a naipakitaan iti asi dagiti ubanan wenno maladaga: aktual a binagtingda dagiti ubbing agraman bambanag a kimpetanda sada inyablat iti daga.”​—The Jewish War, V, 433 (x, 3); idiligyo ti Lu 23:29.

Piguratibo nga Usar. Ti periodo ti panagsikog nga agngudo iti pannakaipasngay ti maysa nga ubing ket namin-adu a naaramat iti piguratibo a pamay-an. Napukaw ti Israel ti anamong ti Dios agsipud ta dagiti di matalek nga umilina ‘nangyinawda iti riribuk ken nangyanakda iti makapasakit.’ (Isa 59:2-8; idiligyo ti Sal 7:14.) Mangrugi a mapasamak dayta babaen ti panangipalubosda a mayinaw dagiti “makapasakit a pampanunot” ken dakes a tartarigagay iti pampanunot ken puspusoda, nga arigna maukopan sadiay, ket ti di maliklikan a bungana isu ti pannakaipasngay ti “makapasakit nga ar-aramid.”​—Idiligyo ti San 1:14, 15.

Iti sabali pay a paset, ti Israel ket inladawan ni Isaias kas maysa a babai nga um-umkis gapu kadagiti panagpasikalna a kunkunana iti Dios: “Kasta ti nagbalinanmi gapu kenka, O Jehova. Nagsikogkami, naaddaankami kadagiti panagpasikal; no ar-arigen, nagpasngaykami iti angin. Awan ti maibanagmi a pudpudno a panangisalakan no maipapan iti daga, ket awan dagiti agnanaed a maipaay iti nabunga a daga ti umapay iti pannakayanak [“agbiag,” JP].” (Isa 26:17, 18) Mabalin a ti tuktukoyen daytoy ket ti saan pay a pannakakita ti Israel a pannakaibanag ti nabayagen nga ur-urayenda a kaitungpalan ti kari maipapan iti Bin-i a babaen iti dayta agayus dagiti bendision (Ge 22:15-18), nupay bembendision ida ti Dios (idiligyo ti Isa 26:15) ken inikkanna ida iti gundaway nga agbalin a “pagarian ti papadi ken maysa a nasantuan a nasion.” (Ex 19:6) Awan ti nasayaat a nagbanaganna ti panangikagumaan ti Israel a manggun-od iti pannakaisalakan, arapaap laeng dayta; kas maysa a nasion saanna a maiyeg ti pannakawayawaya “iti pannakaadipen iti panagrupsa” a gapu iti dayta ti intero a sangaparsuaan “agtultuloy nga agas-asug a sangsangkamaysa ken agpapaut-ot a sangsangkamaysa.” (Ro 8:19-22; idiligyo ti Ro 10:3; Ro 11:7.) Idi a ti Israel pinarmek ti Babilonia, “naglumen” ti daga gapu iti pannakarugitna idi sinalungasingna ti tulag ti Dios, ket “dagiti agnanaed iti daga bimmassit ti bilangda.”​—Isa 24:4-6.

Maisupadi iti dayta, idi insubli ni Jehova ti ilina manipud pannakaidestiero, pinagbalinna ti Jerusalem a kas iti maysa a babai a sinikogan ti asawana ken nangipasngay iti adu nga annak.​—Isa 54:1-8.

Inadaw ni apostol Pablo daytoy a padto ti Isaias kapitulo 54 ket inyaplikarna iti “Jerusalem sadi ngato [a] siwayawaya, ken isu ti inatayo.” (Ga 4:26, 27) Nabatad a daytoy ti tumulong tapno matarusan ti sirmata a nailanad iti Apocalipsis 12:1-5, nga iti dayta ti masikog a nailangitan a “babai” mangipasngay iti “maysa nga anak, maysa a lalaki, a mangipastor kadagiti amin a nasion babaen iti sarukod a landok.” Ti panangipastor kadagiti nasion babaen iti sarukod a landok ket direkta a nainaig iti Mesianiko a Pagarian ti Dios, ngarud ti sirmata ket nainaig la ketdi iti pannakaipasngay dayta a Pagarian. Gapuna, kalpasan a naabak ti panangraut ni Satanas iti kappasngay nga ‘anak,’ intultuloy ti simmaganad nga ikkis: “Ita napasamaken ti pannakaisalakan ken ti pannakabalin ken ti pagarian ti Diostayo ken ti autoridad ni Kristona.” (Apo 12:10) Ti panagrigat ti masikog a nailangitan a “babai” sakbay ti panagpasngayna, ipalagipna ti sasao ni Pablo iti Galacia 4:19. Iti dayta a teksto, ti ‘agpaspasikal’ nalawag nga iladawanna ti panaggagar ken napasnek a tarigagay a makita ti naan-anay a pagrang-ayan ti bambanag (iti biang ni Pablo, ti pannakakitana kadagiti manamati a taga Galacia a naan-anay a rimmang-ay kas Kristiano).