Paskua​—Isu Kadi ti Pamay-an a Pangabrasa ken Jesus?

TI PANNAKAIYANAK ti Manangisalakan, ti nabayag a padpadaananen a Mesias, ket pudno a panawen ti panagrag-o. “Adtoy!” impakaammo ti maysa nga anghel kadagiti pastor idiay aglawlaw ti Betlehem, “iyegankayo ti naimbag a damag ti dakkel a rag-o a maipaayto kadagiti amin a tattao, ta ita nga aldaw naiyanak kadakayo ti maysa a Manangisalakan, isu ti Kristo nga Apo.” Maysa a bunggoy dagiti anghel ti nakiraman iti, panangidayaw iti Dios: “Dayaw iti Dios idiay kangatuan, ken talna iti rabaw ti daga kadagiti tattao iti naimbag a nakem.” (Lucas 2:10-14) Mabalin nga ipato dagiti dadduma a rebbeng a tuladen dagiti Kristiano dagiti anghel iti panangiyebkas ti rag-o iti iyaay idi ni Kristo ditoy daga.

Daytoy ket saan nga isu ti immuna a rekord nga imsiag dagiti anghel kadagiti kanta ti panagdayaw. Idi naikabil ti pamuon ti daga, “dagiti bitbituen ti agsapa sirarag-o a nagdir-ida a sangsangkamaysa, ken amin dagiti annak a lallaki ti Dios imkisda iti rag-o.” (Job 38:4-7) Ti eksakto a petsa daytoy a pasamak ket saan a nairekord idiay Biblia. (Genesis 1:1, 14-18) Kasanoman karag-o daydi nga okasion, di ikalintegan dagiti Kristiano a gapu ta nagdir-i dagiti anghel, rebbeng a tinawen a rambakanda ti pannakaparsua ti daga ken nalabit agaramatda kadagiti pagano a piesta tapno laglagipenda dayta nga okasion.

Ngem daytat’ talaga nga ar-aramiden dagiti tattao a mangramrambak iti Paskua iti daydiay pannakaiyanak ni Jesu-Kristo. Ti ikikita iti kaaduan kadagiti aniaman a mapagtalkan nga enciclopedia iti sidong ti paulo a “Christmas” patalgedanna a ti petsa ti pannakaiyanak ni Jesus ket saan nga ammo. (Kitaenyo ti naipakuyog a kahon.) Naulimek ti Biblia no maipapan iti dayta a petsa.

“No ti Trumpeta Mangtedto ti Maysa nga Uni a Pagduaduaan”

“Ti Dios saan a Dios ti riri, no di ti talna,” insurat ni apostol Pablo, iti panangaturna ti di kinaurnos ti kongregasion idiay kadaanan a Corinto. Iti isu met laeng a konteksto, insaludsodna: “No ti trumpeta mangtedto ti maysa nga uni a pagduaduaan, siasinonto ti agsagana a makigubat?” (1 Corinto 14:8, 33) Ita, no inranta ti Dios ti urnos a rambakan dagiti Kristiano ti pannakaiyanak ti Anakna ditoy daga, baybay-anna kadi a dagiti imperpekto a tattao ti mangeddeng a mangpili iti petsa manipud pagano a pipiesta ken tapno agaramat kadagiti di nadiosan nga ar-aramid?

Ti panangsukimat iti sumagmamano a pangarigan ti Biblia pagminarenna a di makilangen ni Jehova iti ilina iti kasta a pamay-an. Idi kinalikagumanna dagiti Israelitas a mangsalimetmet kadagiti tinawen a rambak iti sidong ti Mosaiko a Linteg, nangituding ti Dios kadagiti espesipiko a petsa ket imbagana kadakuada no kasano a selebraranda dagidiay a narambak nga okasion. (Exodo 23:14-17; Levitico 23:34-43) Ni Jesu-Kristo, nupay dina pulos ibilbilin ti pannakalaglagip ti pannakaiyanakna, binilinna dagiti pasurotna a rambakanda ti maysa nga espesipiko a petsa. “Iti rabii a pannakaiyawatna,” idi Nisan 14, 33 K.P., inyussuat ni Jesus ti panangrambak iti Panangrabii ti Apo, a nagusar iti di nalebaduraan a tinapay ken arak. Imbilinna: “Itultuloyyo nga aramiden daytoy a panglaglagip kaniak.” (1 Corinto 11:23, 24) Ti uni ti trumpeta no kaano ken kasano a rambakan ti Panangrabii ti Apo ket nalatak ken di mapagduduaan. Ti ngay maipapan ti Paskua? Ditay masarakan idiay Biblia ti aniaman a bilin a rambakantayo ti pannakaiyanak ni Kristo, dina met ibaga no kaano ken kasano.

‘Tapno Maawis dagiti Tao’

“Ay, siempre ammok a ti Paskua ket pagano ti nagtaudanna,” kuna ti maysa a klero iti Simbaan ti Tokyo Zion, “ngem agingga nga interesado dagiti gagangay a tao iti Kinakristiano iti Disiembre 25 ket umayda tapno adalenda dagiti pannursuro ni Mararaem a Jesus, adda lugar ti Paskua iti Kinakristiano.” Adut’ umanamong iti panagrasonna. Patienyo kadi a ti panagaramid kadagiti kakasta a kompromiso ket umiso?

Ikalintegan dagiti dadduma nga uray ni Pablo ket nakikompromiso met tapno mairagpatna dagiti manamati. “Aramidek ti bagik nga adipen ti isuamin,” insuratna, “tapno magun-odko ti aginggat’ mabalin a kaadu dagiti tao . . . No makipagtrabahoak kadagiti Gentil, agbiagak a kas maysa a Gentil, iti ruar ti Linteg dagiti Judio, tapno mairagpatko dagiti Gentil. . . . Amin dagitoy aramidek maigapu iti ebanghelio, tapno makiramanak kadagiti pammendisionna.” (1 Corinto 9:19-23, Today’s English Version) Ikalintegan kadi dagitoy a sasao ti panangaramat iti pagano a piesta tapno maallukoy dagiti Gentil iti Kinakristiano?

Usigenyo a siaannad ti konteksto ti ebkas ni Pablo. Idiay 1Co 9 bersikulo 21, kunana: “Daytoy dina kaipapanan a diak agtulnog iti linteg ti Dios; pudno nga addaak iti sidong ti linteg ni Kristo.” (TEV) Gapuna a di nakikompromiso kadagiti bambanag a mangsalungasing iti linteg ni Kristo, no di ket isu ‘nagbiag kas maysa a Gentil’ babaen panangraemna kadagiti lokal a kustombre ken ugali agingga a dagitoy ket saan a maibusor kadagiti Nakristianuan a bilin.a

Sipapanunot itoy, panunotenyo no kasanot’ panagparang ti panangaramat kadagiti pagano a piesta iti “Kinakristiano” maigapu iti Paskua no mamatmatan iti lawag ti panangsurot iti bilin ti Biblia a: “Saankay a makikadua iti sangol kadagiti saan a mamati. Ta ania ti pakikaduaan ti kinalinteg iti kinakillo? . . . Wenno ania ti pakaibiangan ti matalek iti saan a manamati? . . . ‘Gapuna pumanawkayo iti nagtengngaanda, ket suminakayo, kuna ni Jehova, ‘ket saanyo a sagiden ti aniaman a di nadalus’; ket siak awatenkayto.’” (2 Corinto 6:14-17) Aniaman a pambar ti maidatag, ti panangrugit iti Kinakristiano babaen kadagiti pagano a piesta ket di pulos mabalin a pangkablaaw ken Jesus kas maysa a Manangisalakan. Saan koman a maiparbeng dayta idi umuna a siglo idi immay ni Jesus iti lasag, ket kasta met lat’ dina pannakaiparbeng ita wenno iti masanguanan, inton umay ni Kristo kas Ari a mangiwayat kadagiti panangukom ti Dios. (Apocalipsis 19:11-16) Kinapudnona, dagidiay a kaykayatenda ti panangrambak kadagiti pagano a piesta iti likudan ti “Nakristianuan” a panagpammarang iliblibakda pay ketdi ni Jesu-Kristo.

Di Naipasubli dagiti “Nailemmeng a Kristiano”

Makaadalkayo iti napasamak kadagiti Katoliko idiay Japan kabayatan ti panawen ti panagturay dagiti militar. Idi nangrugi ti pananglapped iti Katolisismo idi 1614, agarup 300,000 a Katoliko a Hapon ti naaddaan tallo a pagpilian: agmartirda, panawanda ti pammatida, wenno aglemmengda. Dagidiay naglemmeng ket naawagan nailemmeng a Kristiano. Tapno ilimedda ti pammatida, timmulokda kadagiti nagduduma a Budhista ken Shinto a kustombre. Iti liturhiada, inusarda ti Maria Kannon, a namagpammarang ken Maria kas maysa a manangaasi a Budhista iti langa ti maysa nga ina a mangig-iggem iti maysa nga ubing. Dagiti piestada pinaglalaokna ti Budhismo, Katolisismo, ken ti kadaanan a relihion. Nupay kasta, no mapilitda a dumar-ay kadagiti Budhista a pumpon, itanamitimda dagiti Nakristianuan a kararagda ken aramidenda ti modoshi, maysa a seremonia tapno punasenna ti Budhista a serbisio. Aniat’ nagbalinan dagidiay a “Kristiano”?

“No maipapan iti kaaduan kadagiti Kirishitans [Kristiano],” ilawlawag ti libro a The Hidden Christians, “dimmakkel kadakuada ti relihiuso a pannakaisinggalut a namagbalin a narigat para kadakuada a panawan ti panagdayaw kadagiti Shinto ken Budhista a didios.” Idi naikkaten ti panangiparit ket nagsubli dagiti misionero a Katoliko idiay Japan, kaaduan kadagidiay “nailemmeng a Kristiano” ti kimpet iti naglalaok a kita ti relihionda.

Nupay kasta, nainkalintegan kadi a mababalaw ti Iglesia Katolika dagidiay “nailemmeng a Kristiano” a nagkedked a maipasubli iti Romano a Katolisismo? Uray ti Iglesia Katolika nagaramat met iti adu a pagano a pannursuro ken pipiesta, agraman Paskua. No dagiti Katoliko ken Protestante, nupay ibagbagada a Kristianoda, pinagbalinda a pagano ti “Kinakristianoda” babaen kadagiti awan diosna a pipiesta, dida kadi met laklaksiden ni Jesu-Kristo?

Naipasubli iti Pudno a Kinakristiano

Ni Setsuko, maysa a napeklan a Katoliko iti 36 a tawen, kamaudiananna dimteng iti dayta a pagtungpalan. Kalpasan Gubat Sangalubongan II, pinadasna a punuen ti naespirituan a kinakawaw babaen pannakitimpuyogna iti maysa a simbaan ti Katoliko. ‘Anian a makapnek!’ impagarupna bayat a tinabunuanna ti Misa ti Paskua ken nakitana dagiti nakapimpintas a Christmas tree iti uneg ken ruar ti simbaanna. “Impannakkelko dagiti napintas nga arkosmi, a nangatiw kadagiti arkos dagiti kaparangetna a simbaan,” kunana. Nupay kasta, pudno nga awanan pannakaawat ni Setsuko maipapan kadagiti Katoliko a pannursuro, nupay isut’ nangisuro pay iti eskuela Dominicana iti apagbiit. Gapuna nga idi tinarigagayanna ti ad-adda a pannakiramanna iti aramid ti simbaan, inimtuodna ti padida kadagiti sumagmamano a saludsod. Imbes a sungbatanna dagiti saludsodna, isut’ tinagibassit ti padi. Gaput’ pannakapabainna, inkeddengna nga adalen ti Biblia nga is-isuna. Dua a lawas kalpasanna, isut’ sinarungkaran dagiti Saksi ni Jehova, ket inawatna ti maysa a panagadal ti Biblia iti pagtaengan.

Inlawlawagna: “Nasaem ti pannakaipasango kadagiti kinapudno ti Biblia a nangsumra kadagiti immuna a patpatiek. Urayak la naaddaan alopecia neurotica, panagregreg ti buok gapu iti pannakaupayko. Nupay kasta, nagin-inut a nagsilnag ti lawag ti kinapudno iti pusok. Naklaatak a nakaammo a saan a mabalin a maiyanak ni Jesus iti nalam-ek, matutudo a Disiembre, idi a dagiti papastor dida iruar dagiti karneroda idiay kannag iti rabii. (Lucas 2:8-12) Binurak dayta ti panangmatmatko iti nabangonak, ta inus-usarmi ti dutdot ti karnero kas niebe tapno arkosanmi dagiti pabuya dagiti karnero ken papastor.”

Kalpasan panangallukoyna iti bagina iti no ania a talaga ti isursuro ti Biblia, inkeddeng ni Setsuko nga isardeng ti panangrambak iti Paskua. Awanen kenkuana ti “espiritu ti Paskua” maminsan iti makatawen no di ket iparparangarangnan ti espiritu ti naragsak a Nakristianuan a panangted iti inaldaw.

No sipapasnek a mamatikayo ken Kristo, dikay marurod no makitayo dagiti pagano a rugitanda ti Paskua. Ul-ulitenda laeng no ania dayta idi​—maysa a pagano a piesta. Ti Paskua awan ituggodna a mangabrasa ken Jesu-Kristo, a nagsublin a di makita kas maysa a nailangitan nga Ari. (Mateo, kapitulo 24 ken 25; Marcos, kapitulo 13; Lucas, kapitulo 21) Imbes ketdi, ipakita dagiti pudno a Kristiano ti maysa a kas ken Kristo nga espiritu iti intero a tawen, ket irakurakda ti naimbag a damag ti Pagarian, a ni Jesus ti nagbalin nga Arina. Isu dayta ti pamay-an a kayat ti Dios a pangabrasatayo ken Jesu-Kristo kas ti Manangisalakantayo ken ti Ari ti Pagarian.​—Salmo 2:6-12.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 7]

Dagiti pudno a Kristiano padayawanda ni Jesus iti intero a tawen