Mabalinyo Kadi a Patien ti Biblia?

KASKASDI a nasaknap ti panamati iti Biblia, uray iti daytoy moderno a lubong. Kas pagarigan, iti nabiit pay a surbey ti Gallup kadagiti Americano, 80 porsiento ti nagkuna a mamati a ti Biblia isu ti naipaltiing a Sao ti Dios. Kasta man ti kangato ti porsiento ti mamati iti lugaryo wenno saan, matarusanyo nga inanamaen dagita a manamati a maisuro kadakuada ti Biblia iti simbaan. Ngem masansan a saan. Alaentay nga ehemplo ti doktrina a pannakadusa ti kararua kalpasan ti ipapatay.

Maisursuro kadi ti purgatorio wenno ti umap-apuy nga impierno iti sadinoman a paset ti Biblia? Itatta, adu nga eskolar iti Kakristianuan ti sumungbat iti saan. Kuna ti New Catholic Encyclopedia: “Iti kamaudiananna, ti doktrina dagiti Katoliko maipapan iti purgatorio ket naibatay iti tradision, saan nga iti Sagrado a Kasuratan.” Maipapan iti impierno, kastoy ti komento ti A Dictionary of Christian Theology: “Saantay a masarakan iti B[aro] a T[ulag] a ti impierno nga apuy ket paset ti nagkauna a naikaskasaba.”

Kinapudnona, naipan iti paulo dagiti damdamag iti nabiit pay ti komision a mangtaming kadagiti doktrina ti Church of England idi nga insingasingna ti naan-anay a panangiwaksi iti doktrina nga impierno nga apuy. Ni Dr. Tom Wright, dean ti Litchfield Cathedral, kunana a ti naglabas a pannakailadawan ti impierno “pinagbalinna ti Dios a naulpit ket nangibati kadagiti nasanaang a sikolohikal a piglat iti adu a tattao.” Ti report ti komision dineskribirna ti impierno kas “naan-anay a kinaawan.”a Umasping iti daytoy, kuna ti New Catholic Encyclopedia maipapan iti panangmatmat dagiti Katoliko: “Iti kapanunotan dagiti teologo ita, ti impierno ket pannakaisina iti Dios.”

Kinapudnona, ti isursuro ti Biblia maipapan iti kararua ket maisupiat kadagiti sursuro a purgatorio ken impierno nga apuy. Masansan a dakdakamaten ti Biblia ti ipapatay dagiti kararua. “Ti kararua nga agbasol matayto.” (Ezequiel 18:4; idiligyo iti King James ken Douay a bersion dagiti Katoliko.) Sigun iti Biblia, dagiti natay awan puotda, saanda a makarikna iti ut-ot. “Dagiti sibibiag ammoda a mataydanto: ngem dagiti natay dida ammo ti aniaman.” (Eclesiastes 9:5) Ti namnama nga ididiaya ti Biblia para kadagiti natay isu ti panagungar iti masakbayan. Idi natay ti gayyem ni Jesus a ni Lazaro, inyarig ni Jesus ti ipapatay iti pannaturog. Ti kabsat ni Lazaro a ni Marta inyebkasna ti namnama nga isursuro ti Biblia idi a kinunana: “Ammok a bumangonto inton panagungar iti kamaudianan nga aldaw.” Babaen ti panangpagungarna ken Lazaro, pinatalgedan ni Jesus dayta a namnama maipaay iti sangatauan.​—Juan 5:28, 29; 11:11-14, 24, 44.

Ipatuldo dagiti historiador a ti sursuro a ti tao addaan sumina, imortal a kararua ket saan a naggubuay iti Biblia no di ket nagtaud iti Griego a pilosopia. Kuna ti New Catholic Encyclopedia nga awan iti panunot dagiti Hebreo idi ugma a ti tao ket buklen ti makita a bagi ken di makita a kararua. Kunana maipapan iti patpatien dagiti Hebreo: “Idi a ti anges ti biag simrek iti immuna a tao a binukel ti Dios manipud tapok, nagbalin a ‘sibibiag a parsua’ (G[enesis[ 2.7). Ti ipapatay ket saan a ti panagsina ti dua nga agduma nga elemento ti tao, kas iti Griego a pilosopia; pumanaw ti anges ti biag ket ti tao agbalin a ‘natay a parsua’ (L[evitico[ 21.11; N[umeros[ 6.6; 19.13). Iti tunggal kasasaad, ti sao a ‘parsua’ isu ti Hebreo [neʹphesh], a masansan a maipatarus a ‘kararua’ ngem, iti kinapudnona, gistay maipada iti tao.”

Kuna met laeng dayta nga encyclopedia a dagiti Katoliko nga eskolar iti nabiit pay “patien[da] a ti B[aro] a T[ulag] dina isursuro a ti kararua ket imortal iti Helenistiko [Griego] nga anag.” Inggibusna: “Ti maudi a solusion iti parikut ket saan nga ad-adda a masarakan iti pilosopikal a panangpattapatta no di ket iti supernatural a sagut a Panagungar.”

Ti Biblia Wenno Tradision?

Ngem, kasano a nakastrek dagiti saan a naibatay iti Biblia a kapanunotan iti pannursuro ti simbaan? Adu a relihion ti agkuna a ti Biblia ti kangatuan nga autoridadda. Kas pagarigan, iti saan pay a nabayag, ni Papa Juan Paulo II dinakamatna a ti Kasuratan masapul nga “awaten dagiti matalek ti naan-anay a kinapudnona ken kas ti kangatuan a pagannurotan ti pammatitayo.” Nupay kasta, akseptaren ti kaaduan a dagiti pannursuro ti Kakristianuan itatta ket saan nga agpada iti pannursuro dagiti Kristiano idi umuna a siglo. Ibilang ti kaaduan a relihion a dagiti panagbalbaliw ket paset ti in-inut a panagrang-ay ti doktrina ti simbaan. Mainayon pay, mamati ti Iglesia Katolika nga agpada ti autoridad ti Kasuratan ken ti tradision ti simbaan. Kuna ti New Catholic Encyclopedia a ti simbaan “mamati nga awan kinapudno a maibatay laeng iti Kasuratan, a naisina iti tradision, wenno awan kinapudno a maibatay iti tradision laeng, a naisina iti Kasuratan.”

Sigun iti historia, dagiti relihion sinuktanda dagiti Nainkasuratan a pannursuro kadagidiay sursuro a naibatay laeng iti kaugalian. Kinapudnona, adu kadagiti relihion ita ti mangibagbaga a di umiso ti isursuro ti Biblia. Kas pagarigan, sagudayen ti New Catholic Encyclopedia a “nabatad a saan nga umiso ti adu a nadakamat iti Biblia no ti moderno a pannakaammo iti siensia ken historia ti pangibatayan.” No maipapan iti pannursuro ti Biblia a dagiti natay awan puotda, kunana pay: “Uray iti bambanag mainaig iti relihion, ipampaneknek ti D[aan] a T[ulag] a saan a naan-anay ti pannakaammo maipapan iti . . . biag kalpasan ti ipapatay.” Insitar ti encyclopedia ti Salmo 6:5 (bersikulo 6 iti dadduma a Biblia) kas ehemplo iti daytoy: ‘Ken patay awan panglagipan kenka: iti Sheol [wenno, Hades] asino ti agyamanto kenka?’ Dagiti dadduma a Protestante a seminario ken kolehio didan isursuro a saan nga agbiddut ti Biblia. Iti sabali a bangir, mamati ti Iglesia Katolika nga ik-ikutanna ti magisterium, wenno ti autoridad a mangisuro, a babaen iti dayta maipaulogna ti isursuro ti Biblia. Nupay kasta, mabalin a mayimtuodyo, ‘Kasanon no ti kasta a panangipaulog ket kasla maisupadi iti Kasuratan?’

Ti Kinapateg ti Kasuratan

Maulit-ulit a dinakamat ni Jesus ti Kasuratan kas addaan autoridad, a masansan a pakaunaanna dagiti puntona babaen ti panagkunana: “Adda a naisurat.” (Mateo 4:4, 7, 10; Lucas 19:46) Kinapudnona, idi nagsao ni Jesus maipapan iti kasasaad ti tao nga addaan asawa, saan a nagadaw iti Griego a pilosopikal a kapanunotan, no di ket iti salaysay ti Genesis maipapan iti panamarsua. (Genesis 1:27; 2:24; Mateo 19:3-9) Nabatad, imbilang ni Jesus ti Kasuratan kas impaltiing ti Dios ken pudno ti ibagbagana. Iti panagkararagna iti Dios, kinunana: “Ti saom ket kinapudno.”​—Juan 17:17.b

Nailanad iti Biblia ti panangbabalaw ni Jesus kadagiti panguluen ti relihion idi kaaldawanna: “Silalaing nga inwalinyo ti bilin ti Dios tapno pagtalinaedenyo ti tradisionyo. . . . Iti kasta pagbalinenyo ti sao ti Dios nga awan kapapay-anna babaen iti tradisionyo.” (Marcos 7:6-13) Umasping iti daytoy, saan a nagpaimpluensia ni apostol Pablo a mangigampor iti Griego a pilosopia wenno dagiti di umiso a kaugalian iti pannursurona. “Agaluadkayo,” impakdaarna. “Amangan no adda asinoman a mangkayawto kadakayo kas naanupanna babaen iti pilosopia ken awan kapapay-anna a panangallilaw maitunos iti tradision dagiti tattao.” (Colosas 2:8; 1 Corinto 1:22, 23; 2:1-13) Adda dagiti sumagmamano a tradision, wenno pannursuro, nga indagadag ni Pablo a salimetmetan dagiti Kristiano, ngem naibasar ken naan-anay a maitunos dagitoy iti Kasuratan. (2 Tesalonica 2:13-15) “Amin a Kasuratan impaltiing ti Dios ken makagunggona,” insurat ni Pablo, “tapno ti tao ti Dios naan-anay koma a makabael, naan-anay a nakabalan maipaay iti tunggal naimbag nga aramid.”​—2 Timoteo 3:16, 17.

Impakpakauna ni Pablo nga addanto dagiti umikay iti Kasuratan. Binallaaganna ni Timoteo: “Addanto periodo ti tiempo a didanto anusan ti makapasalun-at a sursuro, . . . ket iyadayodanto dagiti lapayagda manipud iti kinapudno.” Indagadagna ken Timoteo: “Nupay kasta, agtalinaedka a sipupuot iti isuamin a bambanag.” (2 Timoteo 4:3-5) Ngem kasano? Ti maysa a pamay-an isu ti panagbalin a ‘natakneng ti panagpampanunotna.’ Dinepinar ti maysa a Griego a lexicon daytoy a sao iti Biblia kas “sidadaan nga agsursuro ken sililinteg a mangtingiting iti maysa a banag.” Inaramat ni Lucas daytoy a sasao iti panangdeskribirna kadagiti dumdumngeg ken Pablo idiay Berea idi umuna a siglo. Kabbaro kadakuada dagiti pannursuro ni Pablo ket dida kayat ti maallilaw. Kas komendasion kadakuada, insurat ni Lucas: “Dagiti [taga Berea] nataktakneng ti panagpampanunotda ngem kadagiti adda idiay Tesalonica, ta inawatda ti sao buyogen ti napalalo unay a kinagagar ti panunot, a siaannad a sinuksukimatda ti Kasuratan iti inaldaw no agpayso dagitoy a bambanag.” Saan a managpangadua dagiti taga Berea gapu iti natakneng a panagpampanunotda, a nagsarimadeng a mamati iti aniaman. Imbes ketdi, “adu kadakuada ti nagbalin a manamati,” kas bunga ti napudno a panagsukimatda.​—Aramid 17:11, 12.

Dagiti Gunggona iti Panagbiag a Maitunos iti Biblia

Nagdindinamag dagiti nagkauna a Kristiano agpadpada maigapu iti panangsurotda iti Biblia ken iti managsakripisio nga ayatda. Nupay kasta, adu a tattao ita ti addaan “langa ti nadiosan a debosion ngem libakenda ti pannakabalin dayta.” (2 Timoteo 3:5) Aniaman a porma ti Kristianidad ita a saan a maitunos iti orihinal ket awanan pudpudno a bileg a mangpasayaat iti biag dagiti tattao. Makatulong kadi daytoy a mangilawlawag no apay nga iti dakdakkel a paset ti Kakristianuan, makitatayo ti kumarkaro a kinaranggas, imoralidad, pannakasinasina ti pamilia, ken materialismo? Iti sumagmamano a “Kristiano” a dagdaga, maar-aramid dagiti nadangkok nga etniko a gubat uray iti nagbabaetan dagiti agkakarelihion.

Awan kadin dagiti natakneng panagpampanunotda a tattao kas kadagiti taga Berea? Adda kadi grupo dagiti tattao iti kaaldawantayo a mamati ken agbibiag a maitunos iti Biblia?

Kuna ti Encyclopedia Canadiana: “Ti aramid dagiti Saksi ni Jehova isu ti panangisubli ken panangibangon manen iti nagkauna a Kristianidad nga inannurot ni Jesus ken dagiti adalanna idi umuna ken maikadua a siglo iti panawentayo.” Maipapan kadagiti Saksi, kuna ti New Catholic Encyclopedia: “Ibilangda ti Biblia kas ti kakaisuna a gubuayan ti pammati ken pagalagadan iti konduktada.”

Awan duadua a daytoy ti maysa a kangrunaan a rason nga agdindinamag iti aglikmut ti lubong dagiti Saksi ni Jehova gapu iti naespirituan a kinarang-ay, kinatalna, ken kinaragsakda. Ngarud, paregtaenmi dagiti agbasbasa a mangammo iti ad-adu pay maipapan kadagiti sursuro ti Biblia a makapasalun-at iti naespirituan. Ti ad-adu a pannakaammo mabalin a mangiturong iti ad-adda pay a panagtalek iti Biblia ken nabilbileg a pammati iti Dios. Masupapakan kadagiti manayon a gunggona ti kasta a pammati.

[Footnotes]

[Ladawan iti panid 6]

Nangasaba ni apostol Pablo ken dagiti dadduma pay iti pagtagilakuan

[Ladawan iti panid 7]

Dagiti Saksi ni Jehova “ibilangda ti Biblia kas ti kakaisuna a gubuayan ti pammati ken pagalagadan ti konduktada”