Siasinonto Dagiti Mapagungar?

“Dikay agsiddaaw iti daytoy, agsipud ta um-umayen ti oras nga amin dagidiay adda kadagiti pakalaglagipan a tanem mangngegdanto ti timekna ket rummuarda.”​—JUAN 5:28, 29.

 1. Ania a naisangsangayan a pakaammo ti nangngeg ni Moises iti sumsumged a siitan a bassit a kayo, ken siasino ti nangulit kadagita a sasao?

ADDA naisangsangayan a napasamak nasurok a 3,500 a tawenen ti napalabas. Ipapaarab ni Moises ti arban ni patriarka a Jetro iti asideg ti Bantay Horeb idi nagparang kenkuana ti anghel ni Jehova iti maysa a sumsumged a siitan a bassit a kayo. “Bayat a kumitkita idi, ay ket, adtoy ti siitan a bassit a kayo sumsumged idi iti apuy ket kaskasdi ti siitan a bassit a kayo saan a napuoran,” kuna ti salaysay ti Exodo. Kalpasanna, adda timek a nangawag kenkuana manipud iti siitan a bassit a kayo. “Siak ti Dios ni amam,” kinuna ti timek, “ti Dios ni Abraham, ti Dios ni Isaac ken ti Dios ni Jacob.” (Exodo 3:1-6) Idi agangay, idi umuna a siglo K.P., ni Jesus nga Anak ti Dios inulitna dagita a sasao.

2, 3. (a) Ania ti agur-uray kada Abraham, Isaac, ken Jacob? (b) Ania a salsaludsod ti tumaud?

² Kapatpatang idi ni Jesus dagiti Saduceo, a saan a mamati iti panagungar. Kinuna ni Jesus: “Uray ni Moises imbutaktakna a maibangon dagiti natay, iti salaysay maipapan iti siitan a bassit a kayo, idi awaganna ni Jehova a ‘ti Dios ni Abraham ken Dios ni Isaac ken Dios ni Jacob.’ Isu ket Dios, saan a dagiti natay, no di ket dagiti sibibiag, ta sibibiagda amin kenkuana.” (Lucas 20:27, 37, 38) Babaen kadagita a balikasna, pinasingkedan ni Jesus a silalagip ti Dios kada Abraham, Isaac, ken Jacob uray nabayagdan a pimmusay. Kas ken Job, ur-urayenda nga agpatingga ti ‘inkapilitan a panagtrabahoda,’ ti pannaturogda ken patay. (Job 14:14) Mapagungardanto iti baro a lubong ti Dios.

³ Ngem komusta met dagiti binilion a tattao a natay sipud idi rugi ti pakasaritaan ti tao? Mapagungardanto met kadi? Sakbay a magun-odtayo ti makapnek a sungbat iti dayta a saludsod, ammuentayo manipud iti Sao ti Dios no pagturongan dagiti tattao no matayda.

Sadino ti Ayan Dagiti Natay?

 4. (a) Papanan dagiti tattao no matayda? (b) Ania ti Sheol?

⁴ Ibaga ti Biblia a dagiti natay “saanda a pulos sipapanunot iti aniaman.” No matay ti maysa, saan a maparparigat iti umap-apuy nga impierno, wenno agur-uray iti makatuok a Limbo, no di ket agsubli laeng iti tapuk. Gapuna, ti Sao ti Dios balakadanna dagiti sibibiag: “Isuamin a masarakan ta imam nga aramiden, aramidem buyogen ti mismo a bilegmo, ta awan ti aramid wenno uray gakat wenno uray pannakaammo wenno uray sirib idiay Sheol, ti disso a papanam.” (Eclesiastes 9:5, 10; Genesis 3:19) Saan a pamiliar ti adu a tattao iti sao a “Sheol.” Maysa dayta a Hebreo a sao a di matukoy ti naggapuanna. Adu a relihion ti mangisuro nga agtultuloy ti biag dagiti natay, ngem kas ipakita ti naipaltiing a Sao ti Dios, natayen dagidiay adda iti Sheol ket awanen ti ammoda. Ti Sheol isu ti tanem ti amin a tattao.

5, 6. Napanan ni Jacob idi natay, ket siasino dagiti kakaduana sadiay?

⁵ Iti Biblia, mabasatayo iti Genesis 37:35 ti damo a nagparangan ti sao a “Sheol.” Gapu ta impagarupna a natayen ti anakna a ni Jose, awan ti makaliwliwa ken ni patriarka a Jacob, isu a kinunana: “Bumabaakto a sileleddaang iti anakko idiay Sheol!” Kayat ni Jacob ti matay ken mapan idiay Sheol. Idi agangay, ti siam nga inauna nga annak ni Jacob kayatda nga ikuyog idiay Egipto ti inaudi nga anakna a ni Benjamin tapno agbirok iti taraon gapu iti bisin. Ngem nagkedked ni Jacob, a kunkunana: “Ti anakko saanto a makipagsalog kadakayo, agsipud ta natayen ti kabsatna ket is-isunan ti nabati. No mapagteng kenkuana ti makapapatay nga aksidente iti dalan a papananyo, iti kasta pudno unay nga ibabayonto dagiti ubanko idiay Sheol buyogen ti ladingit.” (Genesis 42:36, 38) Dagita a dua a pasamak ipakitada a mainaig ti Sheol iti ipapatay, saan nga iti maysa a kita ti biag kalpasan ti ipapatay.

⁶ Sigun iti salaysay ti Genesis, ni Jose ti nagbalin nga administrador iti taraon idiay Egipto. Nagbanaganna, nagdaliasat sadiay ni Jacob tapno siraragsak a makipagkita manen ken ni Jose. Kalpasanna, nagindeg sadiay ni Jacob agingga iti ipapatayna idi agtawen iti 147. Maitunos kadagiti kiddawna sakbay a natay, intabon dagiti annakna ti bangkayna iti rukib ti Macpela iti daga ti Canaan. (Genesis 47:28; 49:29-31; 50:12, 13) Gapuna, naitabon ni Jacob iti tanem ni amana nga Isaac ken ni apongna nga Abraham.

‘Naitipon Kadagiti Ammada’

7, 8. (a) Napanan ni Abraham idi natay? Ilawlawagyo. (b) Ania ti mangipakita nga adda pay dadduma a napan idiay Sheol idi natayda?

⁷ Sakbayna, idi pinatalgedan ni Jehova ti tulagna ken ni Abraham ken inkarina nga umadu ti bin-ina, imparipiripna no ania ti mapasamak ken ni Abraham. “No maipapan kenka,” kinuna ni Jehova, “mapankanto a sitatalna kadagidi ammam; maitabonkanto iti naimbag a kinalakay.” (Genesis 15:15) Ket kasta a talaga ti napasamak. Kuna ti Genesis 25:8: “Kalpasanna nauyos ti biag ni Abraham ket natay iti naimbag a kinalakay, lakay ken napneken, ket naitipon kadagiti kailianna.” Siasino dagita a kailianna? Dakamaten ti Genesis 11:10-26 ti listaan dagiti kapuonanna manipud ken ni Sem nga anak ni Noe. No kasta, dagita ti matmaturog iti Sheol a nakaitiponan ni Abraham idi isu ket natay.

⁸ Iti Hebreo a Kasuratan, maulit-ulit ti ebkas a “naitipon kadagiti kailianna.” Gapuna, lohikal laeng a panunoten nga agpada a napan idiay Sheol da Ismael nga anak ni Abraham ken ni Aaron a kabsat ni Moises idi natayda ket ur-urayenda sadiay ti panagungarda. (Genesis 25:17; Numeros 20:23-29) Napan met ni Moises idiay Sheol, nupay awan ti makaammo no sadino ti nakaitanemanna. (Numeros 27:13; Deuteronomio 34:5, 6) Uray ni Josue, ti simmukat ken ni Moises kas lider iti Israel, agraman ti maysa nga intero a kaputotan, napanda met idiay Sheol idi natayda.​—Uk-ukom 2:8-10.

 9. (a) Kasano nga ipakita ti Biblia nga agpada a lugar ti tuktukoyen ti Hebreo a sao a “Sheol” ken ti Griego a sao a “Hades”? (b) Ania ti namnama dagidiay adda iti Sheol, wenno Hades?

⁹ Sinigsiglo kalpasanna, nagari ni David kadagiti 12 a tribu ti Israel. Idi natay, “nakikaidda ni David kadagidi ammana.” (1 Ar-ari 2:10) Adda met kadi isuna idiay Sheol? Makapainteres ta idi aldaw ti Pentecostes 33 K.P., dinakamat ni apostol Pedro ti ipapatay ni David ket inadawna ti Salmo 16:10: “Saanmonto a baybay-an ti kararuak idiay Sheol.” Kalpasan a dinakamat ni Pedro nga adda pay laeng ni David iti tanemna, inyaplikarna dagidi a sasao ken ni Jesus ket impasimudaagna a ni David “nakitana a nasaksakbay ket nagsao maipapan iti panagungar ti Kristo, a saan a nabaybay-an iti Hades ket saan met a nakita ti lasagna ti panagrupsa. Daytoy a Jesus pinagungar ti Dios, nga iti daytoy a kinapudno saksikami amin.” (Aramid 2:29-32) Inusar ni Pedro ti sao a “Hades,” ti Griego a katupag ti Hebreo a sao a “Sheol.” No kasta, agpada ti kasasaad dagidiay nakuna nga adda iti Hades ken adda iti Sheol. Matmaturogda, nga ur-urayenda ti panagungar.

Addada Kadi Nakillo Idiay Sheol?

10, 11. Apay a maikunatayo a mapan idiay Sheol, wenno Hades, ti dadduma a nakillo inton matayda?

¹⁰ Kalpasan nga inruar ni Moises ti Israel manipud Egipto, adda napasamak a panagalsa idiay let-ang. Binilin ni Moises dagiti tattao a suminada kadagiti nangisungsong iti panagalsa​—da Kore, Datan, ken Abiram. Matay dagitoy iti naranggas a wagas. Kinuna ni Moises: “No maitunos iti ipapatay ti intero a sangatauan a matayto dagitoy a tattao ket iti dusa ti intero a sangatauan a maiyegto kadakuada ti pannusa, ngarud saan a ni Jehova ti nangibaon kaniak. Ngem no maysa dayta a banag a naparsua a parsuaento ni Jehova, ket ngangaen ti daga ti ngiwatna ket alun-onenna ida ken ti isuamin a kukuada ket makaranukonda a sibibiag iti Sheol, sigurado a maammuanyonto ngarud a dagitoy a lallaki saanda a rinaem ni Jehova.” (Numeros 16:29, 30) Gapuna, nagukap man ti daga ket inalun-onna ida wenno nauramda babaen ti apuy kas iti napasamak ken Kore ken iti 250 a Levita a dimmasig kadakuada, amin dagidi a rebelde nagtungpalda iti Sheol, wenno Hades.​—Numeros 26:10.

¹¹ Ni Solomon a kasuno ni David dinusana ni Simei, ti nangilunod ken ni Ari David. “Dika bay-an a di nadusa,” imbilin ni David, “ta maysaka a masirib a lalaki ket pagaammom unay no ania ti rebbeng nga aramidem kenkuana, ket masapul nga ipababam dagiti ubanna a sidadara idiay Sheol.” Ni Benaias ti dinutokan ni Solomon a mangibanag iti pannusa. (1 Ar-ari 2:8, 9, 44-46) Ti sabali pay a napapatay iti kampilan ni Benaias isu ni Joab, ti dati a panguluen ti buyot ti Israel. Dagiti ubanna dida ‘bimmaba a sitatalna idiay Sheol.’ (1 Ar-ari 2:5, 6, 28-34) Dagita a pagarigan paneknekanda ti kinaumiso ti naipaltiing a kanta ni David: “Dagiti nadangkes a tattao agsublidanto idiay Sheol, uray pay amin dagiti nasion a manglipat iti Dios.”​—Salmo 9:17.

12. Siasino ni Ahitofel, ken napananna idi natay?

¹² Ni Ahitofel ti personal a mamalbalakad ni David. Maipatpateg ti balakadna a kasla naggapu a mismo ken ni Jehova. (2 Samuel 16:23) Nakalkaldaang ta nagbalin a traidor daytoy a mapagtalkan nga adipen ket kimmappon iti maysa a panagalsa nga indauluan ni Absalom nga anak ni David. Agparang a tuktukoyen ni David dayta nga iyaalsa idi insuratna: “Saan a maysa a kabusor ti nangumsi kaniak; ta no saan maanusak koma dayta. Saan a maysa a nakaro a gumurgura kaniak ti nagpasaw maibusor kaniak; ta no saan makalemmengak koma manipud kenkuana.” Intuloy ni David: “Dagiti panaglangalang dumteng koma kadakuada! Bumabada koma a sibibiag idiay Sheol; ta dakes a bambanag ti adda iti unegda bayat ti panagnaedda kas ganggannaet.” (Salmo 55:12-15) Idi natayda, napan idiay Sheol da Ahitofel ken dagiti kakaduana.

Siasino Dagiti Adda Idiay Gehenna?

13. Apay a naawagan ni Judas kas ti “anak ti pannakadadael”?

¹³ Idiligyo ti kasasaad ni David iti napasaran ti Dakdakkel a David, ni Jesus. Ni Judas Iscariote a maysa kadagiti 12 nga apostol ni Kristo ket nagbalin a traidor kas ken ni Ahitofel. Nadagdagsen nga amang ti panangliput ni Judas ngem iti inaramid ni Ahitofel. Nagtignay ni Judas maibusor iti bugbugtong nga Anak ti Dios. Iti kararagna bayat ti arinunos ti ministeriona ditoy daga, kinunana maipapan kadagiti pasurotna: “Idi addaak kadakuada inay-aywanak ida maigapu iti bukodmo a nagan nga intedmo kaniak; ket sinaluadak ida, ket awan kadakuada ti nadadael malaksid iti anak ti pannakadadael, tapno matungpal koma ti kasuratan.” (Juan 17:12) Idi tinukoyna ditoy ni Judas kas ti “anak ti pannakadadael,” impasimudaag ni Jesus nga inton matay ni Judas, awanen ti namnamana nga agungar. Isu ket napunas iti lagip ti Dios. Napan iti Gehenna, saan nga iti Sheol. Ania ti Gehenna?

14. Ania ti irepresentar ti Gehenna?

¹⁴ Kinondenar ni Jesus dagiti lider ti relihion idi kaaldawanna gapu ta pinagbalinda “nga agpaay iti Gehenna” ti tunggal maysa kadagiti pasurotda. (Mateo 23:15) Kadagidi a panawen, pamiliar dagiti tattao iti Ginget ti Hinnom, maysa a lugar a pagibellengan iti basura ken pagibuntonan kadagiti bangkay dagiti kriminal a di maikari iti nadayaw a tabon. Sakbayna, ni Jesus a mismo dinakamatna ti Gehenna iti Sermonna iti Bantay. (Mateo 5:29, 30) Nalawag kadagiti agdengdengngeg kenkuana ti simboliko a kaipapanan dayta. Irepresentar ti Gehenna ti naan-anay a pannakadadael ken awanan iti namnama nga agungar pay. Malaksid ken ni Judas Iscariote a nagbiag idi kaaldawan ni Jesus, adda pay kadi dadduma a natay a napan idiay Gehenna, imbes nga iti Sheol, wenno Hades?

15, 16. Siasino dagiti napan idiay Gehenna idi natayda, ken apay a napanda sadiay?

¹⁵ Naparsua a perpekto dagiti immuna a tattao, da Adan ken Eva. Adda kadakuada nga agpili no kayatda ti biag nga agnanayon wenno ti patay. Kinaykayatda ti agsukir iti Dios ket dimmasigda ken ni Satanas. Idi natayda, saandan a matagiragsak ti gunggona nga ipaay ti pangsubbot a sakripisio ni Kristo. Imbes ketdi, napanda idiay Gehenna.

¹⁶ Ni Cain, nga inauna nga anak ni Adan, pinapatayna ti kabsatna a ni Abel ket nagbiag kas maysa a pugante. Ni apostol Juan dineskribirna ni Cain kas maysa a “nagtaud iti daydiay nadangkes.” (1 Juan 3:12) Nainkalintegan laeng a panunoten a kas kadagiti nagannak kenkuana, napan met ni Cain idiay Gehenna idi natay. (Mateo 23:33, 35) Anian a maisupadi dayta iti kasasaad ti nalinteg a ni Abel! “Babaen iti pammati indaton ni Abel iti Dios ti maysa a sakripisio a dakdakkel ti pategna ngem ni Cain, a babaen iti dayta a pammati naipaayan iti panangsaksi nga isu nalinteg, a ti Dios ti nangsaksi maipapan kadagiti sagutna,” inlawlawag ni Pablo, sana innayon, “ket babaen iti dayta isu, nupay natay, agsasao pay laeng.” (Hebreo 11:4) Wen, adda ni Abel idiay Sheol nga agur-uray iti panagungarna.

“Umuna” ken “Nasaysayaat” a Panagungar

17. (a) Iti daytoy “tiempo ti panungpalan,” siasino ti mapan iti Sheol? (b) Ania ti namnama dagidiay adda iti Sheol ken ania ti mapasamak kadagidiay adda iti Gehenna?

¹⁷ Adu nga agbasbasa iti daytoy a magasin ti interesado no ania ti mapasamak kadagiti matay iti daytoy “tiempo ti panungpalan.” (Daniel 8:19) Ti Apocalipsis kapitulo 6 deskribirenna ti panagpataray ti uppat a kumakabalio bayat dayta a tiempo. Makapainteres ta ti kaudian kadagitoy a kumakabalio ket naawagan iti Patay, a sarsarunuen ti Hades. Gapuna, mapan idiay Hades ti adu a matay kas resulta ti panagpataray dagiti immun-una a kumakabalio, ket urayenda sadiay ti panagungarda iti baro a lubong ti Dios. (Apocalipsis 6:8) Ania ngarud ti mapasamak kadagiti adda iti Sheol (Hades) ken kadagiti adda iti Gehenna? Bueno, panagungar para kadagidiay napan iti Sheol; agnanayon a pannakadadael​—pannakapukaw​—para kadagidiay napan iti Gehenna.

18. Ania ti agur-uray kadagidiay karaman iti “umuna a panagungar”?

¹⁸ Insurat ni apostol Juan: “Naragsak ken nasantuan ti asinoman nga addaan paset iti umuna a panagungar; kadagitoy awan autoridad ti maikadua nga ipapatay, no di ket isudanto ti papadi ti Dios ken ni Kristo, ket makipagturaydanto kenkuana kas ar-ari iti sangaribu a tawen.” Dagidiay makipagturay ken ni Kristo karamanda iti “umuna a panagungar.” Ngem ania ti namnama dagidiay dadduma a paset ti sangatauan?​—Apocalipsis 20:6.

19. Kasano a magunggonaan ti dadduma iti “nasaysayaat a panagungar”?

¹⁹ Sipud idi kaaldawan da Elias ken Eliseo nga ad-adipen ti Dios, adda dagiti natay a nagbiag manen gapu iti milagro ti panagungar. “Dagiti babbai inawatda dagiti minatayda babaen ti panagungar,” kinuna ni Pablo, “ngem naparparigat ti dadduma a tattao gapu ta saanda nga awaten ti pannakaluk-at babaen iti aniaman a subbot, tapno maragpatda ti nasaysayaat a panagungar.” Wen, dagitoy a tattao a nangsalimetmet iti kinatarnawda segseggaanda ti panagungar a mangipaay kadakuada, saan laeng nga iti sumagmamano a tawen a panagbiag sa matayda manen, no di ket iti gundaway nga agbiag nga agnanayon! Pudno a maysa dayta a “nasaysayaat a panagungar.”​—Hebreo 11:35.

20. Ania ti mausig iti sumaruno nga artikulo?

²⁰ No mataytayo a matalek sakbay a dadaelen ni Jehova daytoy dakes a sistema, addaantayo iti sigurado a namnama a “nasaysayaat a panagungar,” nasaysayaat iti anag a mangyeg dayta iti namnama a biag nga agnanayon. Inkari ni Jesus: “Dikay agsiddaaw iti daytoy, agsipud ta um-umayen ti oras nga amin dagidiay adda kadagiti pakalaglagipan a tanem mangngegdanto ti timekna ket rummuarda.” (Juan 5:28, 29) Mausig iti sumaruno nga artikulotayo no ania ti panggep ti panagungar. Ipakitana no kasano a ti namnama a panagungar pabilgennatayo nga agtalinaed a natarnaw ken tulongannatayo a mangpatanor iti espiritu ti panagsakripisio.

Malagipyo Kadi?

• Apay a nadeskribir ni Jehova kas ti Dios “dagiti sibibiag”?

• Ania ti kasasaad dagidiay adda iti Sheol?

• Ania ti mapasamak kadagidiay adda iti Gehenna?

• Kasano a magunggonaan ti dadduma iti “nasaysayaat a panagungar”?

[Ladawan iti panid 15]

Kas ken Abraham, agur-uray iti panagungar dagidiay adda iti Sheol

[Dagiti Ladawan iti panid 16]

Apay a napan idiay Gehenna da Adan, Eva, Cain, ken Judas Iscariote?