PADTO

Naipaltiing a mensahe; pannakaipalgak ti pagayatan ken panggep ti Dios wenno ti pannakaipakaammo dayta. Mabalin a ti padto ket naipaltiing a nasayaat a sursuro, pannakayebkas ti nadibinuan a bilin wenno panangukom, wenno pannakaibaga ti maysa a banag a dumteng. Saan a panagipadles wenno panagipakpakauna ti kangrunaan a kaipapanan ti nagtaudanna a berbo a sasao a naaramat iti orihinal a pagsasao (Heb. na·vaʼʹ; Gr. pro·phe·teuʹo); ngem nagsayaat unay nga elemento dayta ti padpadto ti Biblia.​—Kitaenyo ti MAMMADTO.

Dagiti sumaganad a pagarigan ipakitada ti kaipapanan dagiti orihinal a sao: Idi naibaga ken Ezequiel iti maysa a sirmata nga isu ‘agipadto iti angin,’ insaona laeng iti angin ti bilin ti Dios. (Eze 37:9, 10) Idi a dagiti tattao inabbungotanda ni Jesus sada tinungpa idi maus-usig, ket kalpasanna kinunada, “Agipadtoka kadakami, sika a Kristo. Asino ti nangkabil kenka?” saanda nga agkidkiddaw ken Jesus iti padto no di ket ibagana laeng no asino dagiti nangtungpa kenkuana. (Mt 26:67, 68; Lu 22:63, 64) Ti Samaritana iti bubon nailasinna ni Jesus kas “mammadto” agsipud ta impalgakna ti napalabas a kabibiag ti babai, a saanna koma nga ammo no saan a gapu iti pannakabalin ti Dios. (Jn 4:17-19; idiligyo ti Lu 7:39.) Isu a mayanatup met nga ibilang kas padto dagiti paset ti Kasuratan a kas ti Sermon ni Jesus iti Bantay ken ti panangkondenarna kadagiti eskriba ken Fariseo (Mt 23:1-36), agsipud ta dagitoy ket naipaltiing a ‘panangibaga’ iti makuna ti Dios iti bambanag, a kasta met laeng dagiti pammakdaar da Isaias, Jeremias, ken dadduma pay nga immun-una a mammadto.​—Idiligyo ti Isa 65:13-16 ken Lu 6:20-25.

Siempre, nakaad-adu iti intero a Biblia dagiti pagarigan ti panagipakpakauna wenno panagipadto, a ti sumagmamano nga immun-una a padto ket masarakan iti Genesis 3:14-19; 9:24-27; 27:27-40; 49:1-28; Deuteronomio 18:15-19.

Ni Jehova a Dios ti Gubuayan ti isuamin a pudno a padto. Iyallatiwna dayta babaen iti nasantuan nga espirituna, wenno no dadduma babaen kadagiti mensahero nga anghel nga iturturong ti espirituna. (2Pe 1:20, 21; Heb 2:1, 2) Dagiti Hebreo a padto masansan a mangrugida iti sasao a, “Denggenyo ti sao ni Jehova” (Isa 1:10; Jer 2:4), ket ti nadakamat a “ti sao” masansan a tumukoy iti naipaltiing a mensahe, wenno padto.​—Isa 44:26; Jer 21:1; Eze 33:30-33; idiligyo ti Isa 24:3.

Iti ania a pamay-an a “ti panangsaksi ken Jesus isu ti mangipaltiing iti panagipadto”?

Iti sirmata ni apostol Juan, imbaga kenkuana ti maysa nga anghel a “ti panangsaksi ken Jesus isu ti mangipaltiing [iti literal, “isu ti espiritu”] iti panagipadto.” (Apo 19:10) Ni apostol Pablo awaganna ni Kristo kas “sagrado a palimed ti Dios” ken kunaenna a “ti siaannad a naitalimeng kenkuana ket amin a gameng ti sirib ken pannakaammo.” (Col 2:2, 3) Maigapu daytoy iti panangituding ni Jehova a Dios iti Anakna nga agserbi kas kangrunaan a mangibanag iti naindaklan a panggep ti Dios a panangsantipikar iti naganna ken panangisubli iti daga ken dagiti agnanaed iti dayta iti maiparbeng a lugarda iti urnos ti Dios, nga aramidenna daytoy babaen ti “maysa a panangaywan agingga iti naan-anay a pagpatinggaan dagiti naituding a tiempo, awan sabali, tapno ummongen a sangsangkamaysa manen ken Kristo ti amin a bambanag, ti bambanag iti langlangit ken ti bambanag iti daga.” (Efe 1:9, 10; idiligyo ti 1Co 15:24, 25.) Yantangay ti kaitungpalan ti naindaklan a panggep ti Dios ket naisinggalut amin ken Jesus (idiligyo ti Col 1:19, 20), ti ngarud Anakna ti ipatpatuldo ti isuamin a padto, kayatna a sawen, amin a naipaltiing a mensahe manipud iti Dios nga inwaragawag dagiti adipenna. Gapuna, kas kunaen ti Apocalipsis 19:10, ti intero nga “espiritu” (ti interamente nga anag, nakairantaan, ken panggep) ti padto ket panangsaksi ken Jesus, ti pagbalinen ni Jehova nga agserbi kas “ti dalan ken ti kinapudno ken ti biag.” (Jn 14:6) Pudno daytoy saan laeng a maipapan iti padto sakbay a nagministerio ni Jesus ditoy daga no di ket maipapan met iti padto kalpasan dayta.​—Ara 2:16-36.

Idi daydi met laeng tiempo nga itataud ti panagrebelde idiay Eden, inrugi ni Jehova a Dios daytoy a “panangsaksi ken Jesus” babaen iti padtona maipapan iti “bin-i” a ‘mangrumekto iti ulo ti serpiente,’ ti Kabusor ti Dios. (Ge 3:15) Ti Abrahamiko a tulag ket pammadto maipapan iti dayta a Bin-i, maipapan iti panangbendisionna iti amin a pamilia ti daga, ken maipapan iti panagballigina maibusor iti Kabusor ken iti ‘bin-ina.’ (Ge 22:16-18; idiligyo ti Ga 3:16.) Naipadto nga aggapu iti tribu ni Juda ti naikari a Bin-i, naawagan “Silo” (kaipapananna “Daydiay Makinkukua iti Dayta; Daydiay Agtagikua iti Dayta”). (Ge 49:10) Babaen iti nasion ti Israel, impalgak ni Jehova ti panggepna a maaddaan iti “pagarian ti papadi ken maysa a nasantuan a nasion.” (Ex 19:6; idiligyo ti 1Pe 2:9, 10.) Dagiti sakripisio a kalkalikaguman ti Linteg a naited iti Israel inladawanda ti sakripisio ti Anak ti Dios, ket ti kinapadi a kalkalikaguman dayta iladawanna ti naarian a kinapadina (agraman ti kakadua a papadi) idiay langit bayat ti Sangaribu a Tawen a Panagturayna. (Heb 9:23, 24; 10:1; Apo 5:9, 10; 20:6) Gapuna, ti Linteg nagbalin a ‘manangisuro a mangiturong ken Kristo.’​—Ga 3:23, 24.

Maipapan kadagiti napateg a pasamak iti pakasaritaan ti nasion ti Israel, kuna ti apostol: “Ita dagitoy a banag napagteng kadakuada kas pagulidanan [wenno, “agpaay a mangiladawan”], ket naisuratda a pammakdaar kadatayo [a paspasurot ni Kristo Jesus] a nadatngan dagiti panungpalan dagiti sistema ti bambanag.” (1Co 10:11) Ni David, ti kalatakan nga ari dayta a nasion, nagbalin a naimpadtuan a ladawan ti Anak ti Dios, ket tinawid ni Jesu-Kristo ti tulag ti Dios ken David maipaay iti agnanayon a pagarian. (Isa 9:6, 7; Eze 34:23, 24; Lu 1:32; Ara 13:32-37; Apo 22:16) Ti nadumaduma a pannakidangadang dagiti matalek nga ar-ari (a gagangay nga inggiya ken indagadag dagiti mammadto ti Dios) ket nagserbi a mangiladawan iti pananggubatto ti Anak ti Dios kadagiti kabusor ti Pagarianna, isu a dagiti inted-Dios a panagballigida ket nagserbi a mangiladawan iti panagballigi ni Kristo maibusor kadagiti amin a puersa ni Satanas, iti kasta maispal ti ili ti Dios.​—Sal 110:1-5; Mik 5:2-6; Ara 4:24-28; Apo 16:14, 16; 19:11-21.

Adu kadagiti padto bayat dagidi a panawen inladawanda ti panagturay Daydiay Pinulotan (Mesias, wenno Kristo) ti Dios ken dagiti bendision nga itden ti turayna. Nadakamat iti dadduma pay a Mesianiko a padto ti maipapan iti pannakaidadanes ken panagsagaba ti Adipen ti Dios. (Idiligyo ti Isa 11:1-10; 53:1-12; Ara 8:29-35.) Kas kunaen ni apostol Pedro, dagiti nagkauna a mammadto “sinuksukisokda no ania a mismo a panawen wenno no ania a kita ti panawen ti ipaspasimudaag idi ti espiritu nga adda kadakuada maipapan ken Kristo [Mesias] no mangsaksaksi idi dayta a nasaksakbay maipapan kadagiti panagsagaba maipaay ken Kristo ken maipapan kadagiti dayag a sumaruno kadagitoy.” Naipalgak kadakuada a dagitoy a banag ket addanto kaitungpalanda iti masanguanan kalpasan ti panawenda.​—1Pe 1:10-12; idiligyo ti Da 9:24-27; 12:1-10.

Yantangay ni Kristo Jesus ti pakatungpalan amin dagitoy a padto, a mangipakita a pudno amin dagita, matarusan ngarud no kasano a “ti kinapudno dimteng baeten ken Jesu-Kristo.” “Ta uray pay no kasano ti kaadu dagiti kari ti Dios, nagbalinda a Wen babaen kenkuana.” (Jn 1:17; 2Co 1:20; idiligyo ti Lu 18:31; 24:25, 26, 44-46.) Umiso ngarud ti panangikuna ni Pedro a “dagiti amin a mammadto mangsaksida” maipapan ken Jesus.​—Ara 3:20-24; 10:43; idiligyo ti Ara 28:23.

Panggep ken Panawen ti Pannakatungpalda. Ti padto, uray no dayta ket pakpakauna, naipaltiing a pammilin, wenno pannubngar, nagserbi a pakagunggonaan agpadpada dagidiay umuna a makangngeg iti dayta ken ti tattao kadagiti masanguanan a panawen a maaddaanto iti pammati iti karkari ti Dios. Impanamnama dagiti padto kadagidiay immuna nga immawat kadagita nga uray no aglabas dagiti tawen ken siglo saan nga agbalbaliw ti panggep ti Dios, a sigurado nga itungpalna dagiti linaon ti tulagna ken dagiti karina. (Idiligyo ti Sal 77:5-9; Isa 44:21; 49:14-16; Jer 50:5.) Kas pagarigan, nangipaay ti padto ni Daniel iti nakapatpateg a mamagsilpo nga impormasion iti nagbaetan ti tiempo a pagnguduan ti pannakaisurat ti Kasuratan a Hebreo wenno sakbay ti panawen Kristiano ken ti iyaay ti Mesias. Dagiti impakpakaunana a paspasamak iti lubong, a pakairamanan ti itatanor ken pannakarbek dagiti agsasaganad a pannakabalin ti lubong, impanamnamana kadagiti Judio nga agbibiag bayat dagiti siglo a panangituray ti Persia, Grecia, ken Roma (kasta met kadagiti Kristiano kalpasanna) nga awan ti pasamak iti masanguanan a nalibtawan a kitaen ti Dios, a nakitanan dagiti mismo a tiempoda, ken sigurado latta a matungpal ti katan-okan a panggepna. Babaen iti dayta a padto, naliklikanda ti agtalek ken mangnamnama kadagita nga aglabas a turturay ti lubong agraman ti apagbiit a panangiturayda ken timmulong kadagidiay matalek a tattao nga agtignay buyogen ti kinasirib.​—Idiligyo ti Da 8:20-26; 11:1-20.

Mamati unay dagidiay napasnek a tattao a kabaelan a tungpalen ti Dios ti panggepna iti laksid ti aniaman nga ibubusor, yantangay apag-isu a natungpal ti adu a padto sigun iti naituding a tiempoda. Dayta ti pammaneknek iti naisalsalumina a Kinadiosna nga isu, ken isu laeng, ti makaibaga a nasaksakbay iti kakasta a pasamak ken makaitungpal kadagita. (Isa 41:21-26; 46:9-11) Timmulong kadakuada dagitoy a padto tapno ad-adda a maam-ammoda ti Dios, a nalawlawag a maawatanda ti pagayatanna ken dagiti moral a pagalagadan a pakaibatayan ti tignay ken panangukomna, iti kasta maitunosda kadagita ti panagbiagda.​—Isa 1:18-20; 55:8-11.

Nakaad-adu a padto ti addaanen iti damo a kaitungpalan kadagiti tattao nga agbibiag kadagidi a tiempo, a ti adu a padto dinakamatda ti panangukom ti Dios iti nainlasagan nga Israel ken kadagiti nasion iti aglikmut ken impakpakaunada ti pannakarebbek ti Israel ken Juda ken ti pannakaisubli dagita inton agangay. Nupay kasta, saan a napukaw ti pateg dagitoy a padto kadagiti naud-udi a kaputotan, kas koma iti kongregasion Kristiano idi umuna a siglo K.P. wenno uray iti mismo a tiempotayo. Kuna ti apostol: “Ta ti amin a bambanag a naisurat a nasaksakbay naisuratda a pakasursuruantayo, tapno babaen ti panagibturtayo ken babaen ti liwliwa manipud iti Kasuratan maaddaantay koma iti namnama.” (Ro 15:4) Yantangay di agbalbaliw ti Dios no maipapan kadagiti moral a pagalagadan ken panggepna (Mal 3:6; Heb 6:17, 18), ipakita dagiti pannakilangenna iti Israel no kasano a tamingenna dagiti umasping a mapasamak iti aniaman a tiempo. Gapuna umiso ti inaramid ni Jesus ken dagiti adalanna nga inyaplikarda idi kaaldawanda dagiti naimpadtuan a sasao a nagaplikaren kadagidi immun-unan a siglo. (Mt 15:7, 8; Ara 28:25-27) Ti dadduma pay a padto ket nalawag nga agaplikar iti masanguanan, a ti dadduma ket espesipiko ken nainaig laeng iti naindagaan a ministerio ni Jesus ken kadagiti simmarsaruno pay a pasamak. (Isa 53; Da 9:24-27) Kadagidiay sibibiagen idi panawenen nga agparang ti Mesias, nangipaay dagiti padto iti detalye tapno maammuanda no siasino dayta ken tapno mapatalgedanda ti annongen ken mensahena.​—Kitaenyo ti MESIAS.

Kalpasan ti ipapanaw ni Jesus ditoy daga, nangipaay ti Hebreo a Kasuratan ken dagiti padtona kadagiti kanayonan nga impormasion iti sursuro ni Jesus agsipud ta nangted dayta iti nagpateg a pamalatpatan a pangibasaran dagiti Kristiano a pasurot ni Jesus iti panangtarusda kadagiti simmaruno a pasamak, panamagaallot kadagita, ken panangadal iti ipaspasimudaag ken kaipapananda. Daytoy ti nangpasingked ken nangpabileg iti panangasaba ken panangisuroda, ken nangted dayta kadakuada iti panagtalek ken tured a mangsango iti ibubusor. (Ara 2:14-36; 3:12-26; 4:7-12, 24-30; 7:48-50; 13:40, 41, 47) Nakasarakda iti dakkel a pakagupgopan dagiti nasasayaat a pammilin manipud kadagidi nagkauna a naipaltiing a palgaak a pangibasaranda iti “panangisuro, iti panangtubngar, iti panangpalinteg iti bambanag, iti panangdisiplina iti kinalinteg.” (2Ti 3:16, 17; Ro 9:6-33; 1Co 9:8-10; 10:1-22) Kastoy ti kinuna ni Pedro a nakapaneknek iti kinaumiso dagiti padto babaen ti pannakakitana iti sirmata ti panagbalbaliw ti langa ni Jesus: “Gapu itoy addaankami iti naimpadtuan a sao nga ad-adda a naipasigurado; ket naimbag ti ar-aramidenyo iti panangimdengyo iti dayta kas iti pagsilawan nga agsilsilnag iti nasipnget a disso.” (2Pe 1:16-19; Mt 16:28–17:9) Gapuna, ti padto sakbay ti panawen dagiti Kristiano nangipaay iti kanayonan nga impormasion maipapan iti pammilin ni Jesus ken dayta ti inaramat ti Dios a mangibagnos iti kongregasion Kristiano iti panangaramidda kadagiti napateg a pangngeddeng, kas iti maipapan kadagiti Gentil a manamati.​—Ara 15:12-21; Ro 15:7-12.

Dagiti padto ket nagserbi met a pammakdaar, a mangisuro no kasapulan ti madagdagus a panagtignay. Ti maysa a nabileg a pagarigan iti daytoy isu ti pammakdaar ni Jesus maipapan iti umad-adanin a pannakadadael ti Jerusalem ken ti kasasaad nga agserbi a pagilasinan a tiempon nga agtalaw dagiti pasurotna manipud Jerusalem ket mapanda iti natalged a lugar. (Lu 19:41-44; 21:7-21) Adda dagiti umasping a naimpadtuan a pakdaar nga agaplikar iti kaadda ni Kristo.​—Idiligyo ti Mt 24:36-42.

Naipaayan dagiti Kristiano iti namilagruan a sagsagut a kas iti panagipadto ken ti pannakabael nga agsao iti nadumaduma a pagsasao a saanda nga inadal, babaen iti pannakaiparukpok kadakuada ti nasantuan nga espiritu idi Pentecostes. Adda dagiti gundaway (nupay saan a kanayon) a ti sagut a panagipadto ket nabuyogan kadagiti panangipakpakauna iti mapasamak, kas kadagiti panagipakpakauna ni Agabo (Ara 11:27, 28; 21:8-11), a dagita ti nakatulong iti kongregasion Kristiano wenno kadagiti kameng dayta tapno masaganaanda dagiti dumteng a didigra wenno pakasuotan. Ti kanoniko a sursurat dagiti apostol ken ad-adalan ket naglaon met kadagiti naipaltiing a pakpakauna iti mapasamak iti masanguanan; namakdaar dagitoy maipapan iti um-umay nga apostasia, imbagada no kasanonto ti panagparangna, impakdaarda ti panangukom ti Dios ken ti pannakaipakat dayta iti masanguanan, ken impalgakda dagiti doktrina a kinapudno a saan pay idi a natarusan wenno imbuksilanda ken inlawlawagda dagiti siguden a naisawang. (Ara 20:29, 30; 1Co 15:22-28, 51-57; 1Te 4:15-18; 2Te 2:3-12; 1Ti 4:1-3; 2Ti 3:1-13; 4:3, 4; idiligyo ti Jud 17-21.) Ti libro ti Apocalipsis ket napno iti naimpadtuan nga impormasion tapno mapakdaaran dagiti tattao, iti kasta mailasinda “dagiti pagilasinan dagiti tiempo” (Mt 16:3) ket agtignayda a dagus.​—Apo 1:1-3; 6:1-17; 12:7-17; 13:11-18; 17:1-12; 18:1-8.

Nupay kasta, ipakita ni Pablo iti umuna a suratna kadagiti taga Corinto a mapukawto dagiti namilagruan a sagut, a pakairamanan ti napaltiingan a panagipadto. (1Co 13:2, 8-10) Paneknekan ti paspasamak nga idi natayen dagiti apostol saanen a naipaay ti kakasta a sagut ket kalpasanna nagpukawen dagita kadagiti Kristiano, ta naitungpaldan ti nakairantaanda. Siempre, nakompleto idin ti paspaset ti Biblia.

Dagiti pangngarig wenno parabulo ni Jesus ket umas-asping iti sumagmamano kadagiti mangiladawan a pammakdaar dagiti nagkauna a mammadto. (Idiligyo ti Eze 17:1-18; 19:1-14; Mt 7:24-27; 21:33-44.) Gistay amin dagita ket naaddaan iti kaitungpalan iti daydi a tiempo. Nangipasdek laeng kadagiti moral a prinsipio ti sumagmamano kadagita. (Mt 18:21-35; Lu 18:9-14) Ti tiempo a saklawen ti dadduma kadagita ket agingga pay iti kaadda ni Jesus ken iti “panungpalan ti sistema ti bambanag.”​—Mt 13:24-30, 36-43; 25:1-46.

Adu a kaitungpalan. Ti pamay-an a panangyaplikar ni Jesus ken dagiti adalanna iti padto ipakitana nga adda nasursurok ngem maysa a kaitungpalan ti maysa a padto maipapan iti masanguanan, kas koma idi tinukoy ni Pablo ti padto ni Habakuk, a damo a natungpal idi a ti Juda ket pinaglangalang ti Babilonia, ket inyaplikarna dayta iti kaaldawanna. (Hab 1:5, 6; Ara 13:40, 41) Impakita ni Jesus a ti padto ni Daniel maipapan iti “makarimon a banag a mamaglangalang” ket naikeddeng a matungpal iti kaputotan nga agbibiag iti daydi a panawen; nupay kasta, ti “makarimon a banag” a mamaglangalang inaig met ti padto ni Daniel iti “tiempo ti panungpalan.” (Da 9:27; 11:31-35; Mt 24:15, 16) Ipakita ti pammaneknek ti Biblia nga inton ‘tumakder’ ni Miguel, daytoy ti mangipasimudaag nga agtignay ni Jesu-Kristo kas ari maigapu kadagiti adipen ni Jehova. (Da 12:1; kitaenyo ti MIGUEL Num. 1.) Ti mismo a padto ni Jesus maipapan iti panungpalan ti sistema ti bambanag dinakamatna met ti iyaayna iti pannakabalin iti Pagarian, a saan a napasamak idi umuna a siglo K.P. (Mt 24:29, 30; Lu 21:25-32) Daytoy ti mangipamatmat nga adda dua a kaitungpalan dayta. Isu a kastoy ti komento ti Cyclopædia (1894, Tomo VIII, p. 635) da M’Clintock ken Strong idi inlawlawagna ti maipapan iti dua a kaitungpalan daytoy a padto: “Nasken daytoy a panangmatmat maipapan iti kaitungpalan ti padto tapno mailawlawag ti impakpakauna ti Apo idiay Bantay, nga innaigna a dagus iti pannakatnag ti Jerusalem ken iti panagpatingga ti Nakristianuan a sistema.”

Nadumaduma a Kita ti Padto. Nagaramat ni Jehova kadagiti sabali pay a pamay-an a mainayon kadagiti direkta a sasao nga insawang dagiti mammadtona (nalabit napakuyogan kadagiti simboliko a tignay [1Ar 11:29-31] wenno mangiladawan a pamay-an). Ti Mesias a ni Kristo Jesus ket inrepresentar dagiti tattao a nagpaay kas pammadto. Malaksid ken David a nadakamaten, karaman kadagitoy ti padi-ari a ni Melquisedec (Heb 7:15-17), ni mammadto Moises (Ara 3:20-22), ken dadduma pay. Laglagipen koma a saan nga amin a paset ti panagbiag dagiti tattao a nagpaay kas pammadto ket adda iladladawanda wenno ipaspasimudaagda. Isu a ti tallo nga aldaw a kaadda ni Jonas iti tian ti dakkel nga ikan inladawanna ti tiempo a kaadda ni Jesus iti Sheol; ngem ti panagtukiad ni Jonas a mangawat iti annongenna ken ti dadduma pay nga inaramidna ket saan a mangiladladawan iti panagbiag ti Anak ti Dios. Nagsao ni Jesus maipapan iti bagina kas “maysa a nangnangruna ngem ni Solomon,” ta ti sirib ni Jesus ken ti natalna a panagturay ti Pagarianna ket umasping iti sirib ken panagturay ni Solomon ngem ad-adda pay a natantan-ok. Nupay kasta, di nagsukir ni Jesus iti naespirituan a kas iti kinasukir ni Solomon.​—Mt 12:39-42.

Nagaramat met ti Dios kadagiti naimpadtuan a drama, a nailanad ti paspasamak iti panagbiag dagiti tattao ken nasnasion kas pagsurotan dagiti mapasamak iti masanguanan a mainaig iti pannakaitungpal ti panggep ni Jehova. Dakamaten ni Pablo ti kasta a “simboliko a drama” mainaig iti dua nga annak ni Abraham babaen ken Sara ken iti adipen a babai a ni Agar. Ipakitana a dagitoy dua a babbai “kaipapananda” ti dua a tulag ti pannakirelasion. Saan nga isuda a mismo ti nangisimbolo wenno nangirepresentar kadagita a tulag. Ngem iti naimpadtuan a drama katupag dagitoy a babbai ti simboliko a babbai a nangpataud iti annak iti sidong dagita a tulag. Gapuna, katupag ni Agar ti naindagaan a Jerusalem, a saan a nangawat iti Manangispal nga impatuldo ti Linteg ti tulag ken nangan-annurot iti dayta a Linteg uray pay idi pinagpatingga daytan ti Dios; ngarud ti naindagaan a Jerusalem ken ti annakna ket adipen ti Linteg. Iti sabali a bangir, ni Sara, ti siwayawaya a babai, katupagna ti “Jerusalem sadi ngato,” nailangitan nga arig-asawa nga organisasion ti Dios, a mangpataud iti annak maitunos iti naipadto iti Abrahamiko a tulag. (Ga 4:21-31; idiligyo ti Jn 8:31-36.) Ti Layus idi kaaldawan ni Noe ken dagiti kasasaad sakbay dayta ket pammadto maipapan kadagiti kasasaad iti tiempo ti kaadda ni Kristo iti masanguanan ken iti pagbanagan dagidiay di mangannurot iti dalan ti Dios.​—Mt 24:36-39; idiligyo ti 1Co 10:1-11.

Adda luglugar a naaramat kas pammadto, ta no dadduma naaramat ti siudad ti Jerusalem iti Bantay Sion kas mangirepresentar iti nailangitan nga organisasion nga isu ti ‘ina’ dagiti Kristiano a napulotan iti espiritu. (Ga 4:26) Ti “Baro a Jerusalem” insimbolona ti nailangitan a “nobia” ni Kristo, a buklen dagiti kameng ti naipadayag a kongregasion Kristiano. (Apo 21:2, 9-14; idiligyo ti Efe 5:23-27, 32, 33; Apo 14:1-4.) Nupay kasta, mabalin met nga aramaten ti Jerusalem iti negatibo a pamay-an gapu ta saan a nagmatalek ti kaaduan nga agnanaed sadiay. (Ga 4:25; idiligyo ti Eze 16:1-3, 8-15; kitaenyo ti JERUSALEM [Kinapateg ti Siudad].) Ti dadduma pay a lugar a sibabatad a naimpadtuan ti pannakaaramatda ket ti Sodoma, Egipto, Megiddo, Babilonia, ken ti Ginget ti Hinnom, wenno Gehenna.​—Apo 11:8; 16:16; 18:2; Mt 23:33.

Naimpadtuan a pagtuladan ti nakaaramatan ti tabernakulo, mainaig kadagiti bambanag nga adda iti dayta ken dagiti maar-aramid sadiay. Ipakita ti apostol a dagiti alikamen, panggep, ken sakripisio dayta ket pagtuladan kadagiti maar-aramid idiay langit, “mangisimbolo a ladawan ken anniniwan ti nailangitan a bambanag.”​—Heb 8:5; 9:23, 24.

Panangsubok iti Padto ken Kayulogan Dayta. Gapu iti aramid dagiti ulbod a mammadto, namakdaar ni Juan maibusor iti panamati iti tunggal “naipaltiing nga ebkas,” a dayta ti kangrunaan a mayaw-awag kadagiti padto. Binagbagaanna dagiti Kristiano a ‘subokenda ketdi dagiti naipaltiing nga ebkas tapno makitada no nagtaud dagita iti Dios.’ (1Jn 4:1) Nangdakamat ni Juan iti maysa a doktrina a pangammo no nagtaud met laeng iti Dios ti maysa a naipaltiing nga ebkas, a ti dinakamatna ket immay a naglasag ni Kristo. Nupay kasta, nalawag a saanna nga ibagbaga a daytoy laeng ti kakaisuna a pagibatayan, no di ket nabatad a dakdakamatenna laeng ti maysa a pagarigan nga isu ti madama, wenno nalabit kangrunaan, a pagsusupiatanda idi. (1Jn 4:2, 3) Ti napateg a banag ket masapul a ti padto makitunos iti naipalgak a sao ken pagayatan ti Dios (De 13:1-5; 18:20-22), ket saan laeng a sangkapaset ti pannakitunosna no di ket masapul a naan-anay a makitunos tapno makuna nga umiso ti padto wenno ti kayulogan ti padto. (Kitaenyo ti MAMMADTO [Panangilasin iti Pudno a Mammadto Manipud iti Ulbod].) Adda sumagmamano a kameng ti kongregasion Kristiano idi umuna a siglo a naipaayan iti sagut a “panangilasin iti naipaltiing a sasao” (1Co 12:10), iti kasta kabaelanda idi a patalgedan dagiti padto. Nupay nagsardeng met daytoy a namilagruan nga abilidadda, maiparbeng laeng nga usaren latta ti Dios ti kongregasion tapno ipaayna ti umiso a pannakaawat iti padto nangnangruna bayat ti naipakpakauna a “tiempo ti panungpalan,” nga ipaayna dayta saan a babaen iti milagro no di ket babaen ti naanep a panagsukimatda ken panagadalda ken babaen ti panangidiligda iti padto kadagiti agdaman a kasasaad ken paspasamak.​—Idiligyo ti Da 12:4, 9, 10; Mt 24:15, 16; 1Co 2:12-14; 1Jn 4:6; kitaenyo ti KAYULOGAN, PANANGIPAULOG.