Epafrodito—Babaonen Dagiti Taga-Filipos — Watchtower ONLINE A LIBRARIA

Epafrodito—Babaonen Dagiti Taga-Filipos

“IPAAYANYO iti nakaiyugalian a panangabrasa iti Apo buyogen ti amin a rag-o; ket itultuloyyo nga ibilang a maipatpateg dagiti kasta a kita ti tattao,” insurat ni Pablo kadagiti taga-Filipos. Awan duadua a maragsakantayo no padayawannatayo ti maysa a Kristiano a manangaywan. (Filipos 2:29) Ngem asino ti tuktukoyen ni Pablo? Ken aniat’ naaramidan dayta a tao tapno maikari iti kasta a nabara a rekomendasion?

Ti sungbat iti umuna a saludsod isu ni Epafrodito. Tapno masungbatan ti maikadua, usigentay dagiti kasasaad a nangtignay ken Pablo a mangisurat kadagitoy a sasao.

Idi agarup 58 K.P., naammuan dagiti taga-Filipos nga inul-ulodda ni Pablo iti ruar ti templo ken minalmalo dagiti nadangkok a managderraaw idiay Jerusalem, tiniliw dagiti autoridad, ken, kalpasan a naibalud a di pay nasentensiaan, sikakawar a nayakaren idiay Roma. (Aramid 21:27-33; 24:27; 27:1) Gapu ta madanaganda iti kasasaadna, pinampanunotda la ketdi no aniat’ maaramidanda agpaay kenkuana. Nakurapayda ken adayoda ken Pablo, gapuna limitado ti maitulongda. Ngem, ti nabara a rikna a nangtignay kadagiti taga-Filipos a mangsuporta iti ministeriona iti napalabas isu pay laeng ti mangtigtignay kadakuada; nangnangruna a kasta, tangay adda iti napeggad a kasasaad.—2 Corinto 8:1-4; Filipos 4:16.

Napanunot la ketdi dagiti taga-Filipos no posible ti maysa kadakuada ti mangipan iti sagut ken Pablo ken tumulong kenkuana no adda aniaman a masapulna. Ngem nawatiwat ken makabannog a panagdaliasat dayta, ken nalabit napeggad ti panangtulong kenkuana! Kuna ni Joachim Gnilka: “Kasapulan idi ti tured a mangbisita iti maysa a balud, ken ad-adda pay, iti maysa a ti ‘nagbasolanna’ ket kasla narigat a mailadawan.” Kuna ti mannurat a ni Brian Rapske: “Napeggad pay idi ti basta nasinged unay a pannakilangen wenno pannakipagrikna iti balud wenno kadagiti panangmatmatna. . . . Ti mailaw-an a sao wenno tignay mabalin a mangituggod saan laeng a ti pannakapapatay ti balud no di pay ket ti tumultulong.” Asino ti maibaon dagiti taga-Filipos?

Mailadawantay unay a ti kastoy a kita ti panagdaliasat mabalin a mangpataud iti danag ken panagpangadua, ngem situtulok ni Epafrodito (saan koma a mariro ken ni Epafras ti Colosas) a nangipatungpal iti dayta a narikut nga annongen. Iti panangusigtay iti naganna, a nakairamanan ti nagan ni Aphrodite, nalabit maysa a Gentil a nakomberte iti Kinakristiano—ti anak dagiti nagannak a debotado kadagiti Griego a diosa ti ayat ken kinabunga. Idi nagsurat ni Pablo kadagiti taga-Filipos tapno agyaman kadakuada iti kinamanagparaburda, siuumiso ti panangiladawanna ken Epafrodito kas “babaonenyo ken pribado nga adipen iti pakasapulak.”—Filipos 2:25.

Iti kuna ti Biblia maipapan ken Epafrodito, matarusantayo nga iti laksid ti mapadayawan a kinatulokna a mangusar iti bagina iti daytoy a panagserbi a maipaay ken Pablo ken iti bukodna a kongregasion, naaddaan ni Epafrodito kadagiti umasping a kita ti parikut a mabalin a mapasarantayo. Usigentay ti ulidanna.

“Pribado nga Adipen iti Pakasapulak”

Saantay nga ammo dagiti detalye, ngem mailadawantay a simmangpet ni Epafrodito idiay Roma a nabannog iti panagbiahena. Nalabit nagdaliasat iti Via Egnatia, maysa a dalan ti Roma a lumasat iti Macedonia. Nalabit binallasiwna ti Adriatico iti “mukod” ti peninsula ti Italia sa naglasat iti Appian Way nga agturong iti Roma. Makabannog dayta a panagdaliasat (1,200 a kilometro nga agpapan) a nalabit nagpaut iti nasurok a makabulan.—Kitaenyo ti kahon iti panid 29.

Aniat’ pampanunoten ni Epafrodito idi mangrugi nga agdaliasat? Naibaon a mangipaay iti “pribado a panagserbi,” wenno lei·tour·giʹa, ken Pablo. (Filipos 2:30) Daytoy a Griego a sao orihinal a tuktukoyenna ti boluntario a panagtrabaho ti umili maipaay iti Estado. Idi agangay, dayta a kita ti panagserbi ti inkapilitan a kinalikaguman ti Estado kadagiti umili a kualipikado unay a mangaramid iti dayta. Iti panangaramatna iti daytoy a sao iti Griego a Kasuratan, kuna ti maysa nga eskolar: “Ti Kristiano ket maysa a tao nga agtrabaho a maipaay iti Dios ken kadagiti tattao, umuna, gapu ta tarigagayanna, iti amin a pusona, ken maikadua, agsipud ta natignay, gapu ta ti ayat ni Kristo ti nangpilit kenkuana.” Wen, anian a nagsayaat nga espiritu ti impakita ni Epafrodito!

‘Insarangna ti Kararuana iti Peggad’

Iti panangusarna iti sao a binulod manipud iti pagsasao ti panagsugal, kuna ni Pablo nga ‘insarang [pa·ra·bo·leu·saʹme·nos] [ni Epafrodito] ti kararuana iti peggad,’ wenno iti literal a pamay-an, ‘insugalna’ ti biagna maipaay iti panagserbi ken Kristo. (Filipos 2:30) Ditay koma panunoten a nagaramid ni Epafrodito iti aniaman a kinamaag; imbes ketdi, adda peggad a nairaman iti panangipatungpal iti sagrado a panagserbina. Inkagumaanna ngata ti immarayat kabayatan ti nadawel a panniempo? Inkagumaanna ngata a leppasen dayta kalpasan ti panagsakitna iti dalan? Iti aniaman a kaso, “nagsakit [ni Epafrodito] agingga a nagistayan natay.” Nalabit pinanggepna ti agtalinaed pay iti mabaybayag ken ni Pablo tapno pagserbianna, isu nga agparang a kayat nga ilawlawag ti apostol no apay a masapul nga agsubli a nasapsapa ngem iti ninamnama.—Filipos 2:27.

Nupay kasta, maysa a natured a tao ni Epafrodito a situtulok a mangisarang iti bagina nga awan agumna tapno matulonganna dagidiay agkasapulan.

Maisaludsodtay iti bagbagitayo, ‘Agingga iti ania a makapagsakripisioak a tumulong kadagiti naespirituan a kakabsatko nga adda kadagiti narikut a kasasaad?’ Makalikaguman kadagiti Kristiano ti kasta nga espiritu ti kinatulok. Kinuna ni Jesus: “Mangtedak kadakayo iti maysa a baro a bilin, nga ayatenyo ti maysa ken maysa; kas ti panagayatko kadakayo, kasta met nga ayatenyo ti maysa ken maysa.” (Juan 13:34) Intungpal ni Epafrodito ti panagserbina “agingga a nagistayan natay.” No kasta, maysa idi ni Epafrodito a pagarigan iti tao nga addaan iti “kababalin iti isip” a kas ti imparegta ni Pablo a maadda koma kadagiti taga-Filipos. (Filipos 2:5, 8, 30, Kingdom Interlinear) Sisasaganatay kadi a mangaramid iti kasta?

Kaskasdi, nagleddaang ni Epafrodito. Apay?

Ti Panagleddaangna

Panunotem nga agsaadka iti biang ni Epafrodito. Impadamag ni Pablo: “Il-iliwenna a makitanakay amin ket maldaangan agsipud ta nangngegyo nga isu nagsakit.” (Filipos 2:26) Ammo ni Epafrodito a naammuan dagiti kakabsat iti kongregasionna a masakit ket dina natulongan ni Pablo iti wagas a ninamnamada. Kinapudnona, nalabit kasla nangpataud pay ni Epafrodito iti ad-adu a pakadanagan ni Pablo. Masapul ngata a liwayan idi ni mangngagas a Lucas, a kadua ni Pablo, ti dadduma a bambanag tapno maaywananna ni Epafrodito?—Filipos 2:27, 28; Colosas 4:14.

Nalabit kas banagna, nagleddaang ni Epafrodito. Nalabit napanunotna a dagiti kakabsat iti kongregasionna minatmatanda a saan a maikari. Mabalin a mariknana idi a nakabasol ket ‘mailiw’ a makakita kadakuada tapno ipanamnamana kadakuada ti kinamatalekna. Inaramat ni Pablo ti nakabilbileg a Griego a sao nga, a·de·mo·neʹo, “maldaangan,” tapno iladawanna ti kasasaad ni Epafrodito. Sigun iti eskolar a ni J. B. Lightfoot, daytoy a sao mabalin nga ipasimudaagna “ti mariribukan, di makaidna, agpangpangadua, a patauden ti pisikal a pannakariribuk, wenno pannakaburibor ti isip, kas ti ladingit, bain, pannakapaay, kdp.” Ti kakaisuna a sabali pay a nakausaran daytoy a sao iti Griego a Kasuratan inaigna ti nasaem a pannakaparigat ni Jesus iti hardin ti Getsemani.—Mateo 26:37.

Inkeddeng ni Pablo a kasayaatan a pagsublienna ni Epafrodito kadagiti taga-Filipos nga awitna ti surat a mangilawlawag iti di ninamnama a panagsubli ti imbaonda. Iti panangikunana, “Ibilangko a masapul nga ibaonko kadakayo ni Epafrodito,” ipakpakaammo ni Pablo nga isut’ responsable iti panagawidna, iti kasta ikkatenna ti aniaman a mabalin a panagatap a napaay ni Epafrodito. (Filipos 2:25) Iti kasumbabangirna, gistay natay ni Epafrodito tapno laeng maan-anayna ti nakaibaonanna! Sibabara nga irekomenda ni Pablo kadakuada nga “ipaayanyo iti nakaiyugalian a panangabrasa iti Apo buyogen ti amin a rag-o; ket itultuloyyo nga ibilang a maipatpateg dagiti kasta a kita ti tattao, agsipud ta maigapu iti trabaho ti Apo isu ngangngani natay, nga isarsarangna ti kararuana iti peggad, tapno naan-anay a masandianna ti kaawanyo ditoy a mangipaay iti pribado a panagserbi kaniak.”—Filipos 2:29, 30.

“Itultuloyyo nga Ibilang a Maipatpateg Dagiti Kasta a Kita ti Tattao”

Pudno a maapresiar dagiti lallaki ken babbai nga addaan iti isu met laeng a kababalin ti isip a kas ken Epafrodito. Isakripisioda ti bagida tapno makapagserbi. Panunotenyo dagidiay nangidiaya iti bagbagida nga agserbi iti adayo manipud kadagiti pagtaenganda kas misionero, agdaldaliasat a manangaywan, wenno iti maysa kadagiti sanga nga opisina ti Watch Tower Society. No ti edad wenno kumapkapuy a salun-at ti manglapped ita iti sumagmamano a mangaramid iti dati nga ar-aramidenda, maikarida iti panagraem ken panangipateg gapu kadagiti tawen ti matalek a panagserbida.

Nupay kasta, ti kumarkaro a sakit mabalin a pagtaudan ti panagleddaang wenno pannakarikna iti basol. Mabalin a kayat ti maysa ti agaramid iti ad-adu pay. Anian a makapaupay! Makaadal ken Epafrodito ti asinoman a kasta ti kasasaadna. Total, nagayatanna aya ti panagsakitna? Sigurado a saan! (Genesis 3:17-19; Roma 5:12) Tinarigagayan ni Epafrodito ti agserbi iti Dios ken kadagiti kakabsatna, ngem linapdan ti sakit.

Saan a binabalaw ni Pablo ni Epafrodito gapu iti panagsakitna no di ket imbagana kadagiti taga-Filipos nga andingayenda. Umasping iti dayta, liwliwaentay koma dagiti kakabsattayo no malmaldaangda. Masansan a mapadayawantay ida iti matalek nga ulidanda iti panagserbi. Ti panangapresiar ni Pablo ken Epafrodito, a nagsao iti nakasaysayaat maipapan kenkuana, isu la ketdi ti nangliwliwa kenkuana, a nangep-ep iti leddaangna. Makasiguradotay met a ‘saan a nakillo ti Dios tapno lipatenna ti aramidtayo ken ti ayat nga impakitatayo iti naganna, iti panagserbitayo kadagiti sasanto ken agtultuloytayo nga agserserbi.’—Hebreo 6:10.

[Kahon iti panid 29]

Dagiti Rigat iti Panagdaliasat

Kadagitoy nga aldaw, mabalin a nalaka ti agdaliasat kadagiti dua nga importante a siudad ti Europa, a kaasping ti dinaliasat ni Epafrodito. Mabalin ti naan-anay a panagbiahe a sinanam-ay iti eroplano iti maysa wenno dua nga oras. Talaga a naiduma unay ti kasta a panagbiahe idi umuna a siglo. Idi, ti panagakar-akar iti lugar kaipapanannat’ rigat. Ti pumapagna a managdaliasat mabalinna a daliasaten ti 30 agingga iti 35 a kilometro iti maysa nga aldaw, bayat a maisarang iti panniempo ken nagduduma a peggad, agraman “kadagiti tulisan.”—2 Corinto 11:26.

Komusta ngay dagiti paginanaan iti rabii ken kadagiti balon?

Dakamaten ni historiador Michelangelo Cagiano de Azevedo a kadagiti kalsada ti Roma, “adda dagiti mansiones, kompleto a hotel, nga addaan kadagiti tiendaan, kuadra, ken pagturogan dagiti empleadoda; iti nagbaetan ti dua nga agsaruno a mansiones, adda adu a mutationes, wenno pagsardengan a lugar, a pangsukatán ti maysa kadagiti kabalio wenno luganna ken pakasarakan iti abasto.” Nakadakdakes ti pakasarsaritaan dagitoy a pagdagusan tangay isut’ pappapanan dagiti kapanglawan iti kagimongan. Malaksid a takawanda dagiti managdaliasat, dagiti agay-aywan kadagitoy a pagdagusan masansan a nayonanda ti sapulda babaen kadagiti mateggedan dagiti balangkantis. Inkomento ti nasagibar a dumadaniw a Latin a ni Juvenal nga asinoman a mapilitan nga agdagus iti kasta a pagdagusan “maturogda iti abay ti maysa a butangero, a kaduada dagiti tripolante iti barko, mannanakaw, ken naglibas nga adipen, iti abay dagiti para-bitay ken agar-aramid iti lungon . . . Maymaysa a tasa ti usaren ti isuamin; awan asinoman nga adda bukodna a katre, wenno lamisaan a nailasin kadagiti sabsabali.” Inreklamo ti dadduma pay a nagkauna a mannurat ti narugit a danum ken dagiti kuarto, a napusek, narugit, nadagaang, ken adut’ timelna.

[Mapa/Ladawan iti panid 27]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

Roma

[Ladawan]

Maysa a managdaliasat idi tiempo ti Roma

[Credit Line]