“Napakumbaba ti Pusok”

1-3. Kasano ti iseserrek ni Jesus idiay Jerusalem, ket apay a nalabit nasdaaw ti dadduma kadagiti umili a nangpasungad kenkuana?

UMARIMBANGAW dagiti umili ti Jerusalem. Sumungsungad ti maysa a natan-ok a lalaki! Iti ruar ti siudad, nagaaripuno dagiti tattao iti igid ti dalan. Magagaranda a mangpasangbay iti daytoy a lalaki, ta ibagbaga dagiti dadduma nga isu ti agtawid iti trono ni Ari David ken isu ti addaan kalintegan nga Agturay iti Israel. Adu ti nangitugot kadagiti sanga ti palma nga iwagaywayda a pangkablaaw kenkuana; adda met dagiti nangyaplag kadagiti pagan-anay ken sangsanga ti kayo iti dalan tapno nasimpa ti pagnaanna. (Mateo 21:7, 8; Juan 12:12, 13) Nalabit pampanunoten dagiti adu no kasano ti iseserrekna iti siudad.

² Mabalin a ninamnama dagiti dadduma a naranga ti isasangpetna. Awan duadua nga ammoda ti maipapan kadagiti natan-ok a tattao nga engrande ti iseserrekda. Kas pagarigan, idi inwaragawag ni Abasalom nga anak ni David nga isun ti ari, nangisaad iti 50 a lallaki nga agtaray iti sango ti karuahena. (2 Samuel 15:1, 10) Nalablabor pay ti inaramid ti Romano nga agturay a ni Julius Caesar. Iti maysa a parada ti panagballigi nga agturong iti kapitolio ti Roma, isu ket binayabay ti 40 nga elepante a nagawit kadagiti pagsilawan! Ngem ita, natantan-ok nga amang ti tao a paspasungadan dagiti umili ti Jerusalem. Naan-anay man nga ammoda wenno saan, isu daytoy ti Mesias, ti katan-okan a tao. Ngem nasdaaw la ketdi dagiti dadduma iti nakitada idi simmangpet daytoy a masanguanan nga Ari.

³ Awan ti nakitada a karuahe, tumataray, kabalio​—ken sigurado nga awan nakitada nga elepante. Imbes ketdi, nakasakay ni Jesus iti maysa a nanumo laeng nga animal a para-awit iti karga, maysa nga asno.a Saan a naranga ti kawesna wenno ti ap-ap iti nagsakayanna. Imbes a nangina a silia, sumagmamano laeng a pagan-anay ti inyap-ap dagiti nasinged a pasurot ni Jesus iti bukot ti asno. Apay a kinaykayat ni Jesus ti sumrek idiay Jerusalem iti kasta a nanumo a pamay-an idinto ta dagiti nababbaba nga amang a tattao kinalikagumanda ti nakarangranga a seremonia?

 4. Ania ti impadto ti Biblia maipapan iti wagas ti iseserrek ti Mesianiko nga Ari idiay Jerusalem?

⁴ Tungtungpalen idi ni Jesus ti maysa a padto: “Agrag-oka unay . . . Agdir-ika a sibaballigi, O anak a babai ti Jerusalem. Adtoy! Ti met laeng arim umay kenka. Isu nalinteg, wen, naisalakan; napakumbaba, ken sisasakay iti asno.” (Zacarias 9:9) Ipakita daytoy a padto a dumteng ti aldaw a ti Pinulotan ti Dios, ti Mesias, ket agparang kadagiti umili ti Jerusalem kas ti Ari a dinutokan ti Dios. Maysa pay, ti mismo a wagas ti panangipakaammona iti kinaarina, agraman ti pinilina a pagsakayan, ipalgakna ti maysa a nagimnas a galad ti pusona​—kinapakumbaba.

 5. Apay a makatukay iti rikna a panunoten ti kinapakumbaba ni Jesus, ken apay a nasken a sursuruentayo a tuladen ni Jesus iti daytoy a banag?

⁵ Ti kinapakumbaba ni Jesus ti maysa kadagiti makaay-ayo unay a galadna, maysa a galad a makatukay iti rikna no panunoten. Kas nasalaysay iti napalabas a kapitulo, ni laeng Jesus “ti dalan ken ti kinapudno ken ti biag.” (Juan 14:6) Nalawag nga awan kadagiti binilion a tattao a nagbiag ditoy daga ti kas katan-ok ti Anak ti Dios. Nupay kasta, saan a kas kadagiti nakaad-adu nga imperpekto a tattao, awan a pulos ti nasarakan ken Jesus nga uray sangkabassit laeng koma a kinapasindayag. Tapno agbalintayo a pasurot ni Kristo, masapul a sarangtentayo ti pagannayasan nga agpasindayag. (Santiago 4:6) Laglagipem a kagura ni Jehova ti kinapalangguad. Nasken ngarud a sursuruentayo a tuladen ti kinapakumbaba ni Jesus.

 6. Ania ti kinapakumbaba, ken kasano nga ammo ni Jehova a napakumbaba ti Mesias?

⁶ Ti kinapakumbaba ket kinanumo ti panunot. Dayta ti kasungani ti kinapalangguad wenno kinapasindayag. Maysa dayta a galad nga agubbog iti puso ken maiparangarang iti panagsasao ti maysa a tao, iti kababalinna, ken iti pannakilangenna kadagiti sabsabali. Kasano nga ammo ni Jehova a napakumbaba ti Mesias? Ammona nga iyan-anninaw ti Anakna ti mismo nga awan pagkuranganna nga ulidanna iti kinapakumbaba. (Juan 10:15) Nakitana met ti kinapakumbaba ti Anakna babaen ti tigtignayna. Kasano?

7-9. (a) Kasano nga impakita ni Miguel ti kinapakumbaba idi nagsuppiatda ken ni Satanas? (b) Kasano a dagiti Kristiano matuladda ni Miguel no maipapan iti panangipakita iti kinapakumbaba?

⁷ Adda makapainteres nga ehemplo nga ipalgak ti libro a Judas: “Idi a ni Miguel nga arkanghel naaddaan ti pannakisusik iti Diablo ket nakisupsupiat maipapan iti bagi ni Moises, saanna a naitured ti mangyeg iti panangukom maibusor kenkuana iti nabassawang a sasao, no di ket kinunana: ‘Babalawennaka koma ni Jehova.’” (Judas 9) Agaplikar ken Jesus ti nagan a Miguel​—sakbay ken kalpasan ti panagbiagna ditoy daga—​iti akemna kas arkanghel, wenno pangulo ti nailangitan a buyot ni Jehova a buklen dagiti anghel.b (1 Tesalonica 4:16) Ngem imutektekam no ania ti inaramid ni Miguel idi nagsuppiatda ken ni Satanas.

⁸ Saan nga ibaga kadatayo ti salaysay ni Judas no ania ti kayat idi ni Satanas nga aramiden iti bagi ni Moises, ngem adda la ketdi dakes a pampanunoten ti Diablo. Nalabit kayatna nga itandudo ti di umiso a panangusar iti bangkay ni Moises iti palso a panagdayaw. Nupay sinaranget ni Miguel ti dakes a gandat ni Satanas, naisangsangayan met a panagteppel ti impakitana iti daydi a gundaway. Nalawag a rumbeng a matubngar ni Satanas, ngem ni Miguel, nga iti daydi tiempo a pannakisuppiatna ken Satanas ket saan pay a naipabiang kenkuana “ti isuamin a panangukom,” nariknana a ni laeng Jehova a Dios ti rumbeng a mangukom ken Satanas. (Juan 5:22) Kas arkanghel, dakkel ti autoridad ni Miguel. Ngem sipapakumbaba a rinaemna ti autoridad ni Jehova imbes a gamgamenna ti kanayonan nga autoridad. Malaksid iti kinapakumbaba, imparangarangna met ti kinanumo, wenno binigbigna dagiti limitasionna.

⁹ Adda rason a napaltiingan ni Judas a mangisurat iti daytoy a pasamak. Nakalkaldaang ta saan a napakumbaba dagiti dadduma a Kristiano idi kaaldawan ni Judas. Sipapalangguad nga “agsasaoda a sibabassawang iti amin a bambanag a pudno a saanda nga ammo.” (Judas 10) Anian a naglaka kadatayo nga imperpekto a tattao ti agpasindayag! No adda ditay maawatan iti uneg ti kongregasion​—kas koma ti desision ti bagi dagiti panglakayen​—​ania ti reaksiontayo? No dillawen wenno babalawentayo dagiti panglakayen a ditay ammo ti amin a banag nga inkabilanganda iti panangaramidda kadagiti kasta a desision, saan ngata nga ipasimudaag dayta a saantayo a napakumbaba? Tuladentay koma ketdi ni Miguel, wenno ni Jesus, babaen ti ditay panangipato maipapan kadagiti banag a saan nga impabiang ti Dios kadatayo.

10, 11. (a) Ania ti naisangsangayan maipapan iti situtulok nga iyaay ti Anak ti Dios ditoy daga? (b) Kasano a matuladtayo ti kinapakumbaba ni Jesus?

¹⁰ Ti Anak ti Dios impakitana met ti kinapakumbaba babaen ti situtulok nga iyaayna ditoy daga. Utobem no ania idi ti nasken a panawanna. Isu ti arkanghel. Isu pay “ti Sao”​—ti mismo a Pannakangiwat ni Jehova. (Juan 1:1-3) Agnanaed idi idiay langit, ti ‘nasantuan ken napintas a nangato a pagyanan’ ni Jehova. (Isaias 63:15) Nupay kasta, ti Anak “inuksobanna ti bagina ket innalana ti langa ti maysa nga adipen ket nagbalin a kaas-asping ti tattao.” (Filipos 2:7) Panunotem no ania ti nairaman iti annongenna ditoy daga! Nayalis ti biagna iti aanakan ti maysa a birhen a Judio, a nangisikog kenkuana iti siam a bulan. Naipasngay kas awan gawayna a maladaga iti sangakabbalayan ti maysa a napanglaw nga allawagi, sa dimmakkel kas ubing aginggga a nagbarito. Nupay perpekto, nagtalinaed a natulnog kadagiti imperpekto a tattao a dadakkelna bayat ti kinaagtutubona. (Lucas 2:40, 51, 52) Anian a naisangsangayan a kinapakumbaba!

¹¹ Matuladtayo kadi ti kinapakumbaba ni Jesus babaen ti situtulok a panangawattayo kadagiti annongen a kasla nanumo no dadduma? Kas pagarigan, mabalin a kasla nanumo ti annongentayo a mangikasaba iti naimbag a damag maipapan iti Pagarian ti Dios no iyaleng-aleng, umsien, wenno busorendatayo dagiti tattao. (Mateo 28:19, 20) Ngem no itultuloytayo nga aramiden daytoy, makatulongtayo a mangispal iti biag. Iti aniaman a kasasaad, adu ti masursurotayo maipapan iti kinapakumbaba, ken sursurotentayo dagiti addang ni Jesu-Kristo nga Apotayo.

12-14. (a) Kasano nga impakita ni Jesus ti kinapakumbaba idi pinadayawan dagiti tattao? (b) Kadagiti ania a wagas a sipapakumbaba a nakilangen ni Jesus kadagiti sabsabali? (c) Ania ti mangipakita a ti kinapakumbaba ni Jesus ket saan laeng a pormalidad wenno kinaimbag ti ugali?

¹² Nagtalinaed a napakumbaba ni Jesus manipud iti rugi agingga iti ngudo ti ministeriona ditoy daga. Impakitana ti kinapakumbabana babaen ti panangiturongna iti amin a dayaw ken dayag iti Amana. Adda dagiti gundaway a ni Jesus ket pinadayawan dagiti tattao gapu kadagiti nainsiriban a sasaona, gapu iti panangaramidna kadagiti milagro, ken gapu iti kinaimbagna. Ngem kadagita a gundaway, imbaw-ing ni Jesus ti kasta a pammadayaw ken Jehova.​—Marcos 10:17, 18; Juan 7:15, 16.

¹³ Impakita ni Jesus ti kinapakumbaba iti panangtratona kadagiti tattao. Kinapudnona, imbatadna nga isu ket immay ditoy daga, saan a tapno paserbian no di ket tapno agserbi. (Mateo 20:28) Impakitana ti kinapakumbaba babaen ti naemma ken nainkalintegan a pannakilangenna kadagiti tattao. Adda dagiti kanito nga isu ket pinaay dagiti pasurotna, ngem dina inungtan ida; inkagumaanna ketdi a danonen ti pusoda. (Mateo 26:39-41) Idi sininga dagiti tattao ti panaginana koma ni Jesus iti naulimek ken awan matagtagitaona a disso, dina pinapanaw ida no di ket inasikaso ken insurona ida “iti adu a banag.” (Marcos 6:30-34) Idi saan a sumardeng nga agpakpakaasi ti maysa a di Israelita a babai a paimbagen koma ni Jesus ti anakna a babai, impasimudaag ni Jesus ti panagkedkedna a mangaramid iti dayta. Nupay kasta, saanna nga inungtan ti babai, ket idi agangay, pinatganna met laeng ti dawatna gapu iti naisangsangayan a pammatina, kas masalaysayto iti Kapitulo 14.​—Mateo 15:22-28.

¹⁴ Iti adu a wagas, nagbiag ni Jesus a mayannurot iti mismo nga imbagana maipapan iti bagina: “Naalumamay ti kababalinko ken napakumbaba ti pusok.” (Mateo 11:29) Saan a pammarang ti kinapakumbabana. Saan laeng a pormalidad wenno kinaimbag ti ugali. Nagubbog dayta iti pusona, iti kaungganna. Di ngarud pakasdaawan nga impangpangruna ni Jesus nga insuro dagiti pasurotna nga agpakumbaba!

15, 16. Kasano nga impakita ni Jesus a masapul a naiduma ti kababalin dagiti pasurotna iti kababalin dagiti agtuturay ditoy lubong?

¹⁵ Saan nga alisto a nasursuro dagiti apostol ni Jesus ti agpakumbaba. Maulit-ulit nga inkagumaan ni Jesus nga insuro dayta kadakuada. Kas pagarigan, adda idi gundaway nga indawat da Santiago ken Juan babaen iti inada nga ikari ni Jesus kadakuada ti nangato a saad iti Pagarian ti Dios. Sieemma nga insungbat ni Jesus: “Daytoy panagtugaw iti makannawanko ken iti makannigidko saanko a biang ti mangipaay, no di ket kukua dayta dagidiay nangisaganaan ni Amak.” Dagiti sangapulo a dadduma pay nga apostol “nagrurodda” kada Santiago ken Juan. (Mateo 20:20-24) Kasano a tinaming ni Jesus ti kastoy a parikut?

¹⁶ Napnuan ayat a tinubngarna amin ida. Kinunana: “Ammoyo a dagiti agturay kadagiti nasion dominaranda ida ket dagiti naindaklan a tattao aramatenda ti autoridad kadakuada. Saan a kastoy kadakayo; no di ket siasinoman a kayatna ti agbalin a naindaklan kadakayo masapul nga agserbi kadakayo, ket siasinoman a kayatna ti agbalin nga umuna kadakayo masapul nga agbalin nga adipenyo.” (Mateo 20:25-27) Nalabit napalpaliiw dagiti apostol a “dagiti agturay kadagiti nasion” adda pagannayasanda nga agbalin a napasindayaw, ambisioso, ken ti laeng pagimbaganda ti pampanunotenda. Impakita ni Jesus a dagiti pasurotna masapul a naidumada kadagita nga agbibisin iti pannakabalin a naulpit nga agtuturay. Nasken nga agpakumbabada. Tinandaanan kadi dayta dagiti apostol?

17-19. (a) Iti daydi rabii sakbay ti ipapatayna, ania a nakallalagip a wagas ti inusar ni Jesus a nangisuro iti kinapakumbaba kadagiti apostolna? (b) Ania a kasayaatan a leksion maipapan iti kinapakumbaba ti insuro ni Jesus kas tao?

¹⁷ Saan a kaskarina a nasursuroda dayta. Saan a daydi ti damo wenno naudi a gundaway nga insurona ida maipapan iti kinapakumbaba. Sakbayna, idi nagsusuppiatda no siasino kadakuada ti katan-okan, pinagtakderna ti maysa a bassit nga ubing iti tengngada ket kinunana kadakuada a masapul nga agbalinda a kas kadagiti ubbing. Saan a kas kadagiti nataengan, dagiti ubbing ket gagangay a napakumbaba, saan nga ambisioso, ken saan a maseknan iti saad. (Mateo 18:1-4) Nupay kasta, iti daydi mismo a rabii sakbay ti ipapatayna, nakitana a parikut pay laeng dagiti apostolna ti kinapasindayag. Isu nga adda nakallalagip a leksion nga insurona kadakuada. Nangibarikes iti tualia ket inaramidna ti kanunumuan a trabaho a gagangay nga ar-aramiden idi dagiti adipen kadagiti sangaili ti sangakabbalayan a pagserserbianda. Binugguan ni Jesus dagiti saka ti tunggal maysa kadagiti apostolna​—agraman ni Judas, a dandani idin mangliput kenkuana!​—Juan 13:1-11.

¹⁸ Imbatad ni Jesus ti punto idi kinunana kadakuada: “Impasdekko ti pagtuladan maipaay kadakayo.” (Juan 13:15) Simmagepsep met laeng kadi daytoy a leksion iti pusoda? Bueno, iti daydi met la a rabii, nagsusuppiatda manen no siasino ti katan-okan kadakuada! (Lucas 22:24-27) Ngem inan-anusan latta ida ni Jesus ken sipapakumbaba nga insurona ida. Idi kamaudiananna, intedna ti kasayaatan a leksion: “Impakumbabana ti bagina ket nagtulnog agingga iti ipapatay, wen, ipapatay iti kayo a pagtutuokan.” (Filipos 2:8) Sipapakumbaba ni Jesus a nagsagaba iti nakababain nga ipapatay. Nupay awan ti basolna, nakondenar kas kriminal ken managtabbaaw. Naidumduma ngarud ti Anak ti Dios ta kadagiti amin a parsua ni Jehova, isu laeng ti nakaipakita iti naan-anay a kinapakumbaba.

¹⁹ Nalabit a daytoy​—ti kasayaatan a leksion maipapan iti kinapakumbaba nga insuro ni Jesus kas tao—​ti nangimaldit iti dayta a galad iti puso dagiti matalek nga apostolna. Ipakita kadatayo dagiti salaysay iti Biblia a sipapakumbaba dagitoy a lallaki a nagtrabaho iti adu a tawen, dekada pay ketdi. Datayo ngay?

20. Kasanotay nga ammo no napakumbaba met laeng ti pusotayo?

²⁰ Kastoy ti balakad ni Pablo iti tunggal maysa kadatayo: “Pagtalinaedenyo kadakayo daytoy a kababalin iti isip nga adda met ken Kristo Jesus.” (Filipos 2:5) Kas ken Jesus, nasken a napakumbaba met ti pusotayo. Kasanotay nga ammo no adda met laeng ti kinapakumbaba iti pusotayo? Bueno, pinalagipannatayo ni Pablo nga ‘awan koma ti aniaman nga aramidentayo gapu iti rinnupir wenno gapu iti panangipasindayaw iti bagi, no di ket buyogen ti kinapakumbaba iti isip nga ibilangtayo a ti dadduma nangatngatoda ngem datayo.’ (Filipos 2:3) No kasta, ti panangmatmattayo kadagiti sabsabali ti mangipasimudaag no napakumbabatayo. Nasken nga ibilangtay ida a natantan-ok, napatpateg ngem datayo. Iyaplikarmo met laeng kadi dayta a balakad?

21, 22. (a) Apay a nasken nga agpakumbaba dagiti manangaywan a Kristiano? (b) Kasanotay a maipakita a nabariksantayo iti kinapakumbaba?

²¹ Adu a tawen kalpasan ti ipapatay ni Jesus, sipapanunot pay laeng ni apostol Pedro iti kinapateg ti kinapakumbaba. Insuro ni Pedro kadagiti manangaywan a Kristiano a sipapakumbaba nga ibaklayda dagiti annongenda, a saanda a pulos iturayan dagiti karnero ni Jehova. (1 Pedro 5:2, 3) Ti responsabilidad dina ikalintegan ti panagpasindayag. Iti kasupadina, no adda responsabilidadmo, ad-adda a nasken nga ipakitam ti pudno a kinapakumbaba. (Lucas 12:48) Siempre, nasken daytoy a galad saan laeng a kadagiti manangaywan no di ket iti tunggal Kristiano.

²² Sigurado a saan a pulos nalipatan ni Pedro daydi rabii a panangbuggo ni Jesus kadagiti sakana nupay nagkedked ni Pedro! (Juan 13:6-10) Insurat ni Pedro kadagiti Kristiano: “Dakayo amin bariksanyo ti bagbagiyo iti kinapakumbaba iti panagpampanunot maipaay iti maysa ken maysa.” (1 Pedro 5:5) Ti ebkas a “bariksanyo ti bagbagiyo” ipasimudaagna ti maysa nga adipen nga agaruat iti apron bayat ti panangaramidna iti nanumo a trabahona. Mabalin nga ipalagip kadatayo dagita a sasao daydi panangibarikes ni Jesus iti tualia sakbay a nagparintumeng a nangbuggo kadagiti sakada. No tuladentayo ni Jesus, adda aya inted-Dios nga annongen a mangipababa iti dayawtayo? Nalawag a makita koma dagiti amin ti kinapakumbaba ti pusotayo, a kas man la nabariksantayo iti dayta.

23, 24. (a) Apay a rumbeng a sarangtentayo ti aniaman a pagannayasan nga agpasindayag? (b) Ti sumaganad a kapitulo tulongannatayo a mangkorehir iti ania a di umiso a kapanunotan maipapan iti kinapakumbaba?

²³ Kasla sabidong ti kinapasindayag. Dakes ti epektona. Maysa dayta a galad a mamagbalin iti natalugadingan a tao nga awan serserbina iti Dios. Iti sabali a bangir, ti kinapakumbaba mapagbalinna a naserbi unay ken ni Jehova uray ti kanunumuan a tao. Nagsayaat a panunoten ti supapak nga itden kadatayo ti inaldaw a panangsukaytayo iti daytoy a napateg a galad babaen ti sipapakumbaba a panangsurottayo kadagiti addang ni Kristo. Insurat ni Pedro: “Agpakumbabakayo, ngarud, iti sidong ti mannakabalin nga ima ti Dios, tapno itan-oknakayo iti naikeddeng a tiempo.” (1 Pedro 5:6) Wen, ni Jehova intan-okna ni Jesus gapu iti naan-anay a panagpakumbabana. Maragsakanto met ti Diostayo a mangsupapak iti kinapakumbabam.

²⁴ Nakalkaldaang ta ipagarup dagiti dadduma a ti kinapakumbaba ket maysa a pagkapuyan. Ti ulidan ni Jesus ipakitana a di umiso ti kasta a kapanunotan, ta ti kapakumbabaan a tao isu met ti katuredan. Dayta ti masalaysay iti sumaganad a kapitulo.