Ti Layus Pakdaar Manipud Napalabas

ITI nakaat-atiddogen a historia ti sangatauan, nakaad-adun dagiti natural a didigra a dadakkel wenno dakdakkel pay ngem ti panagbettak ti Mount St. Helens. Ngem awan pay ti nakaartap iti nagdakkelan a Layus idi kaaldawan ni Noe. Nakadakdakkel unay ken makadadael unay dayta a Delubio a daytat’ nangibati kadagiti di mabura nga impresion iti sangatauan iti kalawa a sangalubongan.

Addada 150 a nagsisina a leyenda maipapan iti Layus manipud kadagiti nagadu a nagduduma a paset ti daga, agraman Babilonia, Roma, India, Australia, ken kadagiti Americas. Nupay dagitoy a leyenda naggigiddiatda iti detalye, adda ti pangkaaduan a panagtutunos iti moral a gapuanan ti Layus, ti sangalubongan a pannakadadael ti sangatauan, ken ti pannakalasat ti maysa a pamilia iti maysa a daong wenno maysa a bilog. Ti kasta laeng a didigra a sangalubongan ti kadakkelna ti makaibati ti kasta a nagsaknap ken nakapapaut nga impresion.

Maysa nga eskolar ti Biblia ti nangisurat: “Ti panagtutunos amin dagitoy a salaysay ket maysa a di mailibak a pammatalged a ti tradision ket saan a maysa nga awan mamaayna nga imbento laeng; ti fiction ket maymaysa; saan nga unibersal; dayta a tradision, ngarud, ti addaan historikal a pamuonna; daytat’ bunga ti maysa a pasamak a pudpudno a napagteng kadagiti tawtawen ti kinaubing ti sangatauan.” Ngem apay a dayta a didigra ti nakabaybayagen a napalabas ti maysa a pakdaar iti kaputotan nga agbibiag itatta?

Nangnangruna a nagpateg kadatayo nga ammuen dagiti kasasaad a nangiturong iti dayta a Layus. Ti panagaspingda kadagiti kasasaad ti lubong itatta ti mamagbalin iti Layus a napateg kadatayo. Adtoy no kasano ti historikal a salaysay ti libro ti Biblia a Genesis inladawanna dagitoy a kasasaad: “Ket nakita ni Jehova a ti kinadakes ti tao dakkel iti daga ken amin nga arapaap dagiti panunot ti pusona dakesda a kankanayon. Ket nakita ti Dios ti daga ket, adtoy! ti dakes, ta amin a lasag pinadakesda ti dalanda iti rabaw ti daga.”​—Genesis 6:5, 12.

Ti lubong ti sangatauan nagsagaban iti pangkaaduan a pannakarba ti moral, nga amin a pagannayasan ti pampanunotna dakesda a kankanayon. Gapu itoy, “napno ti daga iti ranggas.” (Genesis 6:11) Dagiti biag naan-anay a maipapaayda iti panangsursurot kadagiti material ken seksual a tartarigagay. Inyawis ni Jesu-Kristo ti atension iti daytoy idi a kinunana: “Ta kas kadagidi aldaw kasanguanan ti layus, addada a mangmangan ken umin-inum, mangas-asawa ken makias-asawa, agingga ti aldaw ti iseserrek ni Noe iti daong; ket dida naawatan agingga ti iyaay ti layus ket inyayusna ida amin, kastanto ti kaadda ti Anak ti tao.” (Mateo 24:38, 39) Ti panangpennek kadagiti linalasag a tartarigagay ti kangrunaan nga interesda.

Ti nasapa a pammakdaar ti impaay ni Noe iti adu a tawtawen, ngem dayta a kaputotan dida pinati dayta. Sigurado a dida pay pulos napaspasaran ti kasta a layus. Ket gapu iti panagtultuloy dagiti bambanag a kas iti dati, ti pakdaar ti nagtinnag kadagiti timmuleng a laplapayag. “Dida naawatan.” Daytat’ awan aniamanna kadakuada no dayta man ti nagtaud iti Namarsua babaen ken Noe.

Ngem ti Dios kunana ken ni Noe: “Ti panungpalan ti amin a lasag dumteng iti imatangko, ket ti daga napno iti ranggas gapu kadakuada; ket adtoy dadaelekto ida a maikanunong iti daga.” (Genesis 6:13) Idi dimtengen ti Layus, ni Noe ken ti pamiliana naitalimengda agsipud ta impangagda ti pakdaar ket sinurotda dagiti pammilin ti Dios. Ngem apay a dagitoy ti rebbeng nga addaan espesial nga interes kadatayo?

Dagiti Agasping a Kasasaad

Kadagiti al-aldaw sakbay ti Layus, nangnangruna nanipud Gubat Sangalubongan I a ti kinaranggas nagbalinen a wagas ti panagbiag. Dagiti napolitikaan a kinaranggas kadagiti pagpagilian ti nangibunga kadagiti makadadael unay ken nakadawdawel a gubgubat iti estoria ti sangatauan. Ti kinaranggas ti nagsaknap kadagiti siudad, kadagiti kalkalsada ken kadagiti pagtaengan; dayta ti namagpeggad pay kadagiti managdaliasat. Mainayon pay, dagiti telebision, pelikula, ken dagiti nobela ti masansan a mangitamtampok kadagiti naranggas a tema.

Maysa pay a panagasping ket adda iti moderno a wagas ti panagbiag. Ti panangpennek kadagiti seksual ken materialistiko a tartarigagay isut’ aglaplapusanan a paginteresan ti agdama a kaputotan. Iti intero a daga, makitkitatayo ti pannakarba ti moral a nakapataud kadagiti seksual ti pannakaiyallatiwna a saksakit a kasla nagbalinen nga epedemia. Ti pannakikamalala, pannakiabig, ken dagiti homoseksual a relasion ti gagangayen. Kas ti kaputotan sakbay ti Layus, pagay-ayat ti agdama a kaputotan ti nainlasagan a ragragsak ken namaterialan a sansanikua a nangnangruna ngem ti panagayatda iti Dios.

Agsipud ta ‘napaladingit’ ti Dios iti aglablabes a kinadakes dagiti tattao sakbay ti Layus, saan kadi a rasonable ti panangipato a kasta met ti riknana itatta iti kinadakes nga isut’ gagangay iti sangalubongan? Saan kadi a ti inaramidna iti lubong idi kaaldawan ni Noe ti maysa a pakdaar iti agdama a kaputotan? Saan kadi a rason daytoy a panunoten nga isut’ maaddaan iti isu met laeng a konklusion kas masarakantay idiay Genesis 6:5-7? Idi makita ti Dios ti kinadakes ti sangatauan, “napasennaay ti pusona. Ket kinuna ni Jehova: ‘Pukawekto iti langa ti daga ti tao a pinarsuak.’” Babaen kadagiti napaltiingan a mannurat ti Biblia, inwaragawag ti Dios nga ukomennanto ti mangpalpalugod laeng ti bagbagida a kaputotan nga agbibiag itatta. Dayta ti umad-adanin iti kadadakkelan a didigra iti natauan a historia.

Dagiti Maudi nga Al-aldaw

Kumitkita iti tiempotayo, ti napaltiingan a mannurat ti Biblia iti maikadua a surat ken Timoteo iladawanna ti nalulok a kasasaad dagiti bambanag a makitkitatayo itan iti sangalubongan. Idiay kapitulo 3, 2Ti 3 bersikulo 1 ingganat’ 4, kunana: “Ngem ammuem daytoy, a kadagiti maudi nga al-aldaw umaydanto dagiti aldaw a napeggad a narigat a pakibagayan. Ta dagiti tattao agayatdanto kadagiti bagbagida, naagumda iti pirak, managpasindayaw, napalangguad, managuy-uyaw, nasukir kadagiti dadakkelda, awan panagyamanda, saanda a nasingpet, awananda ti ayat a nakayanakan, awan pannakapnekda, managpadpadakes, saanda a managparbeng, nauyongda, gumurgurada kadagiti naimbag, mangliliput, nasubeg, natangsit, managayat kadagiti ragragsak a nangnangruna ngem iti panagayatda iti Dios.”

Nagipadto met ni Jesu-Kristo iti maudi nga al-aldaw daytoy a sistema dagiti bambanag. Iti padtona nasaona ti maipapan iti aglaplapusanan a kinaranggas a nakitatayo nanipud Gubat Sangalubongan I, a kunkunana: “Ta tumakder ti nasion a bumusor iti sabali a nasion ken ti pagarian a bumusor iti sabali a pagarian.” (Mateo 24:7) Nagsao met maipapan iti kinadakes nga aglaplapusanan itatta ken ti panagbuteng dagiti tattao maipapan iti masanguanan. “Ket agsipud ta agadunto ti kinadakes,” kuna ni Jesus, “ti ayat dagiti adu lumamiisto.” (Mateo 24:12) Kunana pay met a dagiti tattao “agkapuydanto gapu iti buteng ken danagda kadagiti maar-aramid nga umayto iti amin a mapagnaedan a daga.”​—Lucas 21:26.

Ti sao a “maudi nga al-aldaw” kaipapananna ti isu met laeng iti daytoy agdama a kaputotan a kaipapananna ti kaputotan sakbay ti Layus​—ti panagpatingga ti nalatak a paset dayta natauan a sistema dagiti bambanag. Idiay 2 Tesalonica 1:8, 9, kuna ti napaltiingan a mannurat ti Biblia a ni Pablo a, babaen ken Jesu-Kristo, ti Dios “balsenna dagiti saan a makaammo iti Dios ken di agtulnog iti naimbag a damag ni Apotayo a Jesus. Isuda madusadanto iti agnanayon a pannakapukaw a maisinada iti sanguanan ti Apo ken ti dayag ti pannakabalinna.”

Nakita dagiti nakalasat ti Layus a ti kaputotan sakbay ti Layus ti naiyayus manipud iti daga. Dagiti tattao ken amin dagiti bambanag a nagbibiaganda napukawda. Kastanto met inton ti nadiosan nga ibabales iyegnanto ti panagpatingga ti agdama a naranggas a kaputotan. “Ta bassit pay a darikmat, ket ti nadangkes maawanton; wen mingmingamto a sigaganetget ti ayanna, ket awanton.”​—Salmo 37:10.

Posible ti Ilalasat

Ti panagasping ti kaputotan sakbay ti Layus ken ti kaputotantayo ket saan a naipamaysa iti kinadakes dagiti tattao ken ti pannakadadaelda. Kas ti kaadda dagidiay nakalasat iti Layus, kastanto met addanto dagiti makalasat iti panungpalan ti agdama a sistema dagiti bambanag. Dagiti nakalasat iti Layus ket tattaoda a naemma a di nagbiag kas dagiti tattao a kaaduan. Isuda ti managayat iti kinalinteg a nagtulnog iti Dios ken nangipangag iti pammakdaarna. Naibaga kadatayo idiay Genesis 6:8, 9: “Ngem ni Noe nasarakanna ti parabur kadagiti mata ni Jehova. . . . Ni Noe isu ti lalaki a nalinteg. Isu ti naan-anay kadagiti kaputotanna.” Maipapan kenkuana ken dagiti kakaduana a nakalasat, nagsurat ni apostol Pedro a ti Dios “saanna a pinakawan daydi kadaanan a lubong, ngem inggagana ni Noe, a nangikaskasaba iti kinalinteg, agraman kadagiti pito a sabsabali idi pinaglayusna iti lubong dagiti managdakdakes.”​—2 Pedro 2:5.

Ipasiguro kadatayo dagiti mammadto ti Dios nga addanto met ti dakkel nga umariwekwek a makalasat iti dayta um-umay a nadiosan a panangdadael iti agdama a sistema dagiti bambanag. Isuda ket, tattaodanto met a naemma a managayat iti kinalinteg ken natulnog kadagiti bilbilin ti Dios kas ken Noe idi. Kalpasan ti panangipadtona iti pannakadadael dagiti managdakdakes, kuna ti salmista: “Ngem dagiti naemma tawidendanto ti daga, ket maay-ayatandanto iti kinaruay ti talna.”​—Salmo 37:11; Apocalipsis 7:9, 13, 14.

Impadto ni Jesus a ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios ti maiwaragawag iti sangalubongan kadagiti maudi nga al-aldaw. Isu daytoy ti pamay-an a pakaurnonganto dagiti nalinteg iti pagannayasanna a tattao ditoy daga nga agpaay iti pannakailasat. Inyilustrar ni Jesus daytoy iti pangngarigna maipapan iti pananglasinlasinna iti karnero manipud kadagiti kalding. Ket sinerraanna ti pangngarig babaen ti panagkunana a dagiti kasla kalding a tattao a nakillo “mapandanto iti dusa nga agnanayon, ngem dagiti [kimmarnero] nalinteg iti biag nga agnanayon.”​—Mateo 25:31-46.

Nupay ti Layus ti nakabaybayagen manipud iti aldawtayo, nalawag a dayta ti pakdaar kadatayo a ditay koma di mangipangpangag. Ti rekord dayta naisuratda, kas kuna ti Biblia, “a pakabagbagaantayo.” (Roma 15:4) Daytat’ maysa a pakdaar a maibusor iti panagbibiag iti naranggas, naderrep ken materialistiko a wagas ti panagbiag iti lubong a di mangipangpangag iti Namarsuatayo. Isut’ di agbalbaliw. Pinunas ti Dios ti kaputotan sakbay ti Layus gapu iti kinadakesna. Iti dayta met laeng a rason, punasennanto daytoy moderno a kaputotan ken ti intero a sistema ti napolitikaan a gobiernona, materialistiko a komersialismona, ken ti ulbod a relihion.

Tapno mailasat iti panungpalan daytoy a sistema dagiti bambanag, masapul nga ipangagtayo ti pakdaar manipud iti napalabas. Masapul a paneknekantay dagiti bagbagitayo a managayat iti kinalinteg, kas kadagiti walo a nakalasat iti Layus. Ken agpaay iti pannakailasat masapul a surotentayo ti pammagbaga idiay Sofonias 2:3: “Birukenyo ti kinalinteg, birukenyo ti kinaemma. Nalabit a dakayo maitalimengkayto iti aldaw ti pungtot ni Jehova.”

[Ladawan iti panid 7]

Kas ti pannakailasat ni Noe ken ti pamiliana iti Layus, kasta met mabalinyo ti mairaman kadagiti naragsak a makalasat iti panungpalan daytoy a sistema