Nagannak​—Agbalinkayo Koma a Naimbag a Pagwadan Dagiti Annakyo

“MABALINEN nga isardeng dagiti sikologo ti sinigsiglo a panagsukimatda maipapan iti kasayaatan a pamay-an ti panangpadakkel iti nasingpet nga anak​—saan a gapu ta nasarakandan dayta no di ket talaga nga awan ti masarakanda a kasta.” Kasta ti opinion ti magasin a Time iti maysa a libro maipapan iti panangpadakkel iti anak. Kuna ti libro a nangnangruna a tuladen dagiti ubbing dagiti prinsipio dagiti kapatadanda, saan a dagiti prinsipio dagiti nagannak kadakuada.

Pudno a maysa a nakabilbileg a puersa a sarangtentayo ti panangpilit dagiti kapatadan. (Proverbio 13:20; 1 Corinto 15:33) Kastoy ti kinuna ti kolumnista a ni William Brown: “No adda man maysa a saan a narelihiosuan a Dios a bigbigen ti tin-edyer isu dayta ti Dios a mannakitunos. . . . Para kadagiti agtutubo, nakarkaro pay ngem ipapatay ti pannakaiduma kadagiti kapatadanda.” No awan ti panangipateg dagiti nagannak ken saan a makaay-ayo ti kasasaad ti pagtaengan wenno awan ti tiempoda kadagiti annakda​—a dagitoy ti kadawyan a kasasaad iti agdama nga okupado a lubong​— kayariganna nga ipalpalubosda a madangran dagiti annakda kadagiti impluensia ti kapatadanda.

Kasta met, bayat dagiti “maudi nga aldaw,” marirriribuk ti pamilia agsipud ta naipadto iti Biblia a maseknan unay dagiti tattao iti kuarta, panagragragsak, ken iti bagbagida. Ngarud, masdaawtayo kadi a makakita a dagiti annak agbalinda a ‘nasukir kadagiti nagannak kadakuada, saan a managyaman, saan a nasungdo, awanan nainkasigudan a panagayat’?​—2 Timoteo 3:1-3.

Ti sasao a “nainkasigudan a panagayat,” a nausar iti Biblia, deskribirenna ti panagayat iti pamilia. Daytoy nga ayat ti nainkasigudan a singgalut a mangtignay kadagiti nagannak a mangaywan kadagiti annakda ken mangtignay kadagiti annak nga agbalin a nasinged kadagiti nagannak kadakuada. Ngem no awan ti nainkasigudan a panagayat dagiti nagannak, agsapul dagiti annak iti sabali a mangipateg kadakuada​—kaaduanna dagiti kapatadanda, a mabalin a mangimula kadakuada kadagiti naiduma a prinsipio ken kababalin. Ngem masansan a maliklikan daytoy a kasasaad no dagiti nagannak bay-anda nga iwanwan dagiti prinsipio ti Biblia ti biag ti pamiliada.​—Proverbio 3:5, 6.

Ti Pamilia​—Urnos ti Dios

Kalpasan a pinagtipon ti Dios da Adan ken Eva, binilinna ida: “Agbungakayo ken agadukayo ket punnuenyo ti daga.” Idi agangay, nabuangay ti pamilia a buklen ti ama, ti ina, ken dagiti annak. (Genesis 1:28; 5:3, 4; Efeso 3:14, 15) Tapno matulongan dagiti tattao a mangpadakkel kadagiti annakda, adda dagiti masinunuo a napateg a wagas ti panangpadakkel nga inaramid ni Jehova a nainkasigudan. Ngem naiduma dagiti tattao kadagiti animal ta kasapulanda ti kanayonan a tulong, isu a nangipaay ni Jehova iti naisurat nga alagaden a mangibagnos kadakuada. Karaman ditoy dagiti instruksion maipapan iti moral ken naespirituan a bambanag ken ti umiso a panangdisiplina kadagiti annak.​—Proverbio 4:1-4.

Kinuna ti Dios iti pannakisaritana a nangnangruna kadagiti amma: “Dagitoy a sasao nga ibilbilinko kenka ita nga aldaw addadanto ita pusom; ket masapul nga iyukuokmo ida iti anakmo ken sawem ti maipapan kadagita no agtugawka iti balaymo ken no magnaka iti dalan ken no agiddaka ken no bumangonka.” (Deuteronomio 6:6, 7; Proverbio 1:8, 9) Paliiwem ta dagiti nagannak ti umuna a mangipapuso kadagiti linteg ti Dios. Apay a napateg daytoy? Agsipud ta ti kita ti pannursuro a talaga a mangtignay iti sabsabali ket saan nga agtaud iti ngiwat no di ket iti puso. Madanon laeng dagiti nagannak ti puso dagiti annakda babaen ti naimpusuan a panangisuroda kadakuada. Dagita a nagannak agserbida met a nagsayaat a pagwadan dagiti annakda, a nalaka a makailasin iti kinaawan ti kinapasnek.​—Roma 2:21.

Naibaga kadagiti Kristiano a nagannak nga itdenda kadagiti annakda manipud kinamaladaga “ti panangsanay ken disiplina ken ti balakad ken pammagbaga ti Apo.” (Efeso 6:4, The Amplified Bible; 2 Timoteo 3:15) Manipud iti kinamaladaga? Wen! “No dadduma, ditay talken dagiti annaktayo,” insurat ti maysa nga ina. “Tagibassitentayo ti kabaelanda. Adda kabaelan dagiti ubbing. Masapul nga aprobetsarentayo dayta kas nagannak.” Wen, pagay-ayat dagiti annak ti agsursuro, ket no dagiti nadiosan a nagannak sursuruanda ida, masursuroda met ti agayat. Marikna dagita nga annak a natalgedda gapu kadagiti paglintegan a naikeddeng nga annurotenda. Gapuna, dagiti naballigi a nagannak ikagumaanda ti agbalin a naayat a kadua, nalaing a makisarita, ken naanus ngem napinget a mannursuro, tapno adda nasayaat a kasasaad a tumulong iti panagrang-ay dagiti annakda.a

Salaknibam Dagiti Annakmo

Iti suratna kadagiti nagannak, kastoy ti kinuna ti maysa a maseknan a prinsipal idiay Alemania: “Kayatmi koma a paregtaendakayo nga ingungotenmi a nagannak, nga ad-adda koma nga agintereskayo a mangpadakkel kadagiti annakyo ken saanyo a baybay-an a ti telebision wenno dagiti di nasayaat a kakadua ti mangibaklay iti rebbengenyo a mangpatanor iti personalidad dagiti annakyo.”

No ti nagannak baybay-anna ti anakna a maisarang iti telebision wenno kadagiti di nasayaat a kakadua, ti espiritu ti lubong ti mangimpluensia iti pannakapadakkel ti anakna. (Efeso 2:1, 2) Daytoy nga espiritu ti lubong busorenna ti espiritu ti Dios, kas iti napigsa nga angin a mangitayab kadagiti bin-i ti “naindagaan, inaanimal, sinasairo” a panagpampanunot ken mapalubosan a maimula iti isip ken puso dagiti maag wenno awanan kapadasan. (Santiago 3:15) Inton agangay, daytoy a panagpampanunot, a mayarig kadagiti makadadael a ruot, pagbalinenda a rinuker ti puso. Inladawan ni Jesus ti epekto ti maimula iti puso, a kunkunana: “Ti naimbag a tao mangiruar iti naimbag manipud iti naimbag a gameng ti pusona, ngem ti nadangkes a tao iruarna ti dakes manipud iti nadangkes a gamengna; ta manipud iti naruay iti puso agsao ti ngiwatna.” (Lucas 6:45) Gapuna, ipatigmaan ti Biblia: “Ad-adda ngem iti isuamin a sabali pay a maaluadan, saluadam ta pusom, ta aggubuay iti dayta dagiti ubbog ti biag.”​—Proverbio 4:23.

Siempre, ubbing la nga agpayso dagiti ubbing, nasukir ti dadduma, narigatda pay ketdi nga iturong. (Genesis 8:21) Ania ti maaramidan dagiti nagannak? “Ti kinamaag naisinggalut iti puso ti maysa nga ubing; ti pagbaut ti disiplina isunto ti mangikkat a mangyadayo iti dayta manipud kenkuana,” kuna ti Biblia. (Proverbio 22:15) Matmatan ti dadduma daytoy a kas nauyong a panangtrato a saanen nga uso. Kinapudnona, busoren ti Biblia ti kinaranggas ken aniaman a panangabuso. Nupay literal ti “pagbaut” no dadduma, isimbolo dayta ti autoridad ti nagannak a mausar a sititibker ngem siaayat ken siuumiso gapu iti pannakaseknan iti agnanayon a pagimbagan dagiti annak.​—Hebreo 12:7-11.

Maragsakan iti Panaglinglingay a Kadua Dagiti Annakmo

Pagaammo unay a masapul nga agay-ayam ken aglinglingay dagiti annak tapno nasayaat ti panagdakkelda. Dagiti masirib a nagannak pabilgenda ti relasionda kadagiti annakda babaen ti panangyurnosda iti panaglinglingay a kadua dagiti annakda agingga a mabalin. Gapuna, saan laeng a maiturong ti nagannak dagiti annakda iti panangpili iti umiso a kita ti panaglinglingay no di ket ipakitada kadagiti annakda nga ipatpategda ti pannakikaduada kadakuada.

Imbaga ti maysa nga ama a Saksi a masansan a kaay-ayamna iti bola ti barona no sumangpet a naggapu iti trabaho. Malagip ti maysa nga ina a paborito ti annakna dagiti ay-ayam a kas iti dama ken chess. Maysa a balasang ti nagkuna a pagragsakan idi ti pamiliana ti agbisikleta nga agkakadua. Adulto aminen dagitoy nga annak, ngem agtultuloy ti kasta unay a panagayatda kadagiti nagannak kadakuada ken kasta met ken Jehova.

Pudno unay a no dagiti nagannak ipakitada ti panagayatda kadagiti annakda babaen iti sao ken aramid ken maragsakanda a makikadua kadakuada, naimbag ti epekto dayta a masansan nga agpaut iti intero a panagbiagda. Kas pagarigan, insalaysay ti adu a nagturpos iti maysa a klase iti Watchtower Bible School of Gilead a naaddaanda iti tarigagay nga agtultuloy iti amin-tiempo a ministerio gapu iti pagwadan ken pammaregta dagiti nagannak kadakuada. Anian a nagsayaat dayta a tawid dagiti annak, ken anian a pamendision kadagiti nagannak! Agpayso a saan nga amin nga annak mabalin a makapagserbidanto iti amin a tiempo, ngem sigurado nga aminda magunggonaanda ken dayawenda dagiti managbuteng iti Dios a nagannak a nagbalin a kasingedan a gayyem ken pagwadanda.​—Proverbio 22:6; Efeso 6:2, 3.

Makapagballigi Dagiti Agsolsolo a Nagannak

Itatta, adu nga annak ti dumakkel kadagiti pagtaengan nga agsolsolo ti nagannak. Nupay daytoy degdeganna dagiti rigat iti panangpadakkel iti anak, mabalin ti agballigi. Maparegta dagiti agsolsolo a nagannak iti pagwadan iti Biblia a ni Eunice, maysa a Kristiano a Judio idi umuna a siglo. Gapu ta saan a manamati ti asawana, mabalin nga awan ti naespirituan a pammaregta a nagun-odan ni Eunice iti asawana. Nupay kasta, mapagulidanan iti panangisurona ken Timoteo. Ti naimbag nga impluensiana ken Timoteo manipud iti kinamaladagana, agraman ti impluensia ni Lois nga apong ni Timoteo, napaneknekan a nabilbileg ngem ti aniaman a makadangran nga impluensia a mabalin a nagtaud kadagiti kapatadan ni Timoteo.​—Aramid 16:1, 2; 2 Timoteo 1:5; 3:15.

Adu nga agtutubo itatta a dimmakkel a kadua dagiti di manamati a nagannak wenno iti pagtaengan nga agsolsolo ti nagannak ti mangipakpakita iti kasta met laeng a nagsasayaat a kualidad a kas ken Timoteo. Kas pagarigan, ni Ryan, nga agtawen itan iti 22 ken maysa nga amin-tiempo a ministro, dimmakkel a kadua ti manong ken manangna iti pagtaengan nga agsolsolo ti nagannak kadakuada. Mammartek ti tatangda ket pinanawanna ti pamilia idi agtawen ni Ryan iti uppat. Nalagip ni Ryan: “Determinado ni Nanang nga itultuloy ti pamiliami ti agserbi ken Jehova, ket naimpusuan a nagtignay maitunos iti dayta a pangngeddengna.”

Kinuna ni Ryan: “Kas pagarigan, sinigurado ni Nanang a naimbag ti impluensia dagiti kapatadanmi. Pulos a dinakam pinalubosan a makilangen kadagiti inawagan ti Biblia a dakes a kakuyog, iti man ruar wenno uneg ti kongregasion. Ingunamgunamna met kadakami ti umiso a panangmatmat iti sekular nga edukasion.” Nupay masansan nga okupado ti ina ni Ryan ken kanayon a mabannog iti trabaho, saan a nakalapped dayta iti panangipakitana iti naayat a pannakaseknan kadagiti annakna. “Kanayon a kayatna ti makikadua ken makisarita kadakami,” kinuna ni Ryan. “Naanus ngem napinget a mangisuro ni Nanang, nga aramidenna ti amin a kabaelanna tapno regular ti panagadal ti pamilia iti Biblia. No maipapan kadagiti prinsipio ti Biblia, awan ti sao a ‘kompromiso’ iti bokabulariona.

No lagipen ni Ryan ti kinaubingna, mabigbigna a ti impluensia ti agsolsolo a nagannak a pudno a mangay-ayat iti Dios ken kadagiti annakna ti kabilgan a nangimpluensia iti biagna ken iti biag ti manong ken manangna. Isu a dakayo a Kristiano a nagannak​—addaan asawa wenno balo, manamati wenno saan ti asawayo​—dikay sumuko wenno maupay bayat nga ikagumaanyo nga isuro dagiti annakyo. No maminsan, dadduma nga agtutubo, kas iti barayuboy nga anak, laksidenda ti kinapudno. Ngem no makitada a talaga nga awan ti mamaay ken saan a maseknan ti lubong, nalabit agsublida. Wen, “ti nalinteg magmagna iti kinatarnawna. Naragsak ti annakna a sumaruno kenkuana.”​—Proverbio 20:7; 23:24, 25; Lucas 15:11-24.

[Footnote]

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 11]

Dagiti Nagannak ni Jesus Pinili ti Dios

Idi imbaonna ti Anakna nga agbalin a tao, siaannad a pinili ni Jehova dagiti agbalin a nagannak ni Jesus. Makapainteres ta pinilina ti napakumbaba, naespirituan ti panagpampanunotda nga agassawa a di nangpanuynoy ken Jesus no di ket insuroda kenkuana ti Sao ti Dios ken ti kinapateg ti kinagaget ken rebbengen. (Proverbio 29:21; Un-unnoy 3:27) Insuro ni Jose ken Jesus ti trabaho a panagkarpintero, ket awan duadua nga agpada da Jose ken Maria a nagkiddaw ken Jesus, nga inauna nga anakda, a tulonganna ida a mangaywan iti dadduma nga annakda, nga innem wenno nasursurok.​—Marcos 6:3.

Mabalin a mailadawanmo iti panunotmo ti panagtitinnulong ti pamilia ni Jose bayat ti Paskua tapno maisaganaanda ti tinawen a panagbiaheda a mapan idiay Jerusalem​—panagbiahe iti 200 a kilometro nga agturong ken agawid, nga awan dagiti moderno a pagluganan. Sigurado a masapul nga organisado ti panagsagana ti pamilia a siam ti miembrona wenno ad-adu pay maipaay iti kasta a nawatiwat a panagbiahe. (Lucas 2:39, 41) Nupay adu dagiti karit, awan duadua nga impatpateg da Jose ken Maria dagitoy nga okasion, a nalabit ginundawayanda dagitoy tapno maisuroda kadagiti annakda dagiti napalabas a paspasamak a nailanad iti Biblia.

Idi adda pay laeng ni Jesus iti pagtaengan, “nagtultuloy a nagpasakup” kadagiti nagannak kenkuana, a nagtultuloy a “rimmang-ay iti kinasirib ken iti pisikal nga idadakkel ken iti pabor ti Dios ken dagiti tattao.” (Lucas 2:51, 52) Wen, napaneknekan da Jose ken Maria a maikarida iti panagtalek ni Jehova. Talaga a nagsayaatda nga ulidan agpaay kadagiti nagannak itatta!​—Salmo 127:3.