Kapitulo 43

Ti Nadayag a Siudad

Sirmata 16​—Apocalipsis 21:9–22:5

Suheto: Pannakailadawan ti Baro a Jerusalem

Panawen a pannakatungpalna: Kalpasan ti dakkel a rigat ken ti pannakaibalud ni Satanas idiay mangliwengliweng

1, 2. (a) Sadino ti nangipanan ti anghel ken ni Juan tapno makitana ti Baro a Jerusalem, ket ania a panagduma ti mapaliiwtayo ditoy? (b) Apay a daytoy ti nadayag a tampok ti Apocalipsis?

MAYSA nga anghel ti nangipan ken ni Juan idiay let-ang tapno ipakitana kenkuana ti Babilonia a Dakkel. Ita, maysa iti isu met laeng a grupo dagiti anghel ti mangipan ken Juan iti nangato a bantay. Anian a nagpaiduma ti makitana! Awan ditoy ti narugit, imoral a siudad a kas iti Nababiloniaan a balangkantis, no di ket nasin-aw, naespirituan, nasantuan ti Baro a Jerusalem a bumabbaba manipud langit.—Apocalipsis 17:1, 5.

² Uray ti naindagaan a Jerusalem saan a kastoy ti kinadayagna idi. Ibaga ni Juan kadatayo: “Ket immay ti maysa kadagiti pito nga anghel nga addaan iti pito a malukong a napno iti pito a maudi a pannaplit, ket nakisao kaniak ket kinunana: ‘Umayka ditoy, ipakitakto kenka ti nobia, ti asawa ti Kordero.’ Gapuna impannak iti maysa a dakkel ken nangato a bantay babaen ti pannakabalin ti espiritu, ket impakitana kaniak ti nasantuan a siudad a Jerusalem a bumabbaba nga aggapu idiay langit manipud iti Dios ken addaan iti dayag ti Dios.” (Apocalipsis 21:9-11a) Manipud iti dayta a nakataytayag a bantay, nabuya ni Juan dayta a nakaim-imnas a siudad agraman ti amin a nagpintas a detalyena. Dagiti matalek a tattao nabayagen a sinegseggaanda ti iyaay dayta sipud pay idi naisagmak ti sangatauan iti basol ken ipapatay. Itan adtoyen! (Roma 8:19; 1 Corinto 15:22, 23; Hebreo 11:39, 40) Isu dayta ti nadaeg a naespirituan a siudad, a buklen ti 144,000 a nasungdo a manangsalimetmet iti kinatarnawda, a nakaranraniag ti kinasantona ken mangiparparangarang iti mismo a dayag ni Jehova. Adtoyen ti nadayag a tampok ti Apocalipsis!

 3. Kasano nga inladawan ni Juan ti kinaimnas ti Baro a Jerusalem?

³ Makapaamanga ti imnas ti Baro a Jerusalem: “Ti raniagna umasping iti kapapatgan a bato, kas maysa a bato a jaspe nga agsilsilnag a kas aganninaw a kristal. Addaan iti dakkel ken nangato a pader ken addaan iti sangapulo ket dua a ruangan, ket kadagiti ruangan sangapulo ket dua nga anghel, ket nailanad dagiti nagan dagidiay sangapulo ket dua a tribu ti annak ti Israel. Iti daya adda tallo a ruangan, ket iti amianan tallo a ruangan, ket iti abagatan tallo a ruangan, ket iti laud tallo a ruangan. Ti pader ti siudad addaan met iti sangapulo ket dua a pamuon a bato, ket kadakuada adda ti sangapulo ket dua a nagan ti sangapulo ket dua nga apostol ti Kordero.” (Apocalipsis 21:11b-14) Anian a maikanatad a ti sumilsilnag a kinalawag ti umuna nga inladawan ni Juan! Naraniag a kas birhen a nobia, ti Baro a Jerusalem ket maitutop nga asawa ni Kristo. Talaga a nasilnag dayta, a maikanatad para iti maysa a parsua ti “Ama dagiti nailangitan a lawag.”—Santiago 1:17.

 4. Ania ti mangipasimudaag a ti Baro a Jerusalem ket saan a ti nainlasagan a nasion ti Israel?

⁴ Kadagiti 12 a ruanganna, naisurat dagiti nagan ti 12 a tribu ti Israel. No kasta, daytoy simboliko a siudad isu ti 144,000, dagidiay naselioan “manipud iti tunggal tribu ti annak ti Israel.” (Apocalipsis 7:4-8) Maitunos iti dayta, adda kadagiti pamuon a bato ti nagnagan dagiti 12 nga apostol ti Kordero. Wen, ti Baro a Jerusalem ket saan a ti nainlasagan a nasion ti Israel a nabangon manipud iti 12 nga annak ni Jacob. Naespirituan nga Israel daytoy a nabangon ‘kadagiti apostol ken kadagiti mammadto.’—Efeso 2:20.

 5. Ania ti ipasimudaag ti “dakkel ken nangato a pader” ti Baro a Jerusalem ken ti pannakaisaad dagiti anghel iti tunggal ruangan?

⁵ Dakkel ti pader ti simboliko a siudad. Idi ugma, napaderan dagiti siudad tapno saan a mastrek dagiti kabusor. Ti “dakkel ken nangato a pader” ti Baro a Jerusalem ipakitana nga isu ket natalged no iti naespirituan. Saan a makastrek iti dayta ti asinoman a bumusbusor iti kinalinteg, wenno asinoman a narugit wenno managkusit. (Apocalipsis 21:27) Ngem kadagidiay mapalubosan a sumrek iti daytoy nagimnas a siudad, arigna a simrekda iti Paraiso. (Apocalipsis 2:7) Kalpasan ti pannakaparuar ni Adan, naisaad dagiti kerubin iti sanguanan daydi orihinal a Paraiso tapno saan a makastrek dagiti tattao a namulitan iti basol. (Genesis 3:24) Kasta met, naisaad dagiti anghel iti tunggal ruangan ti nasantuan a siudad ti Jerusalem tapno masigurado ti naespirituan a kinatalged ti siudad. Kinapudnona, iti unos ti maudi nga al-aldaw, dagiti anghel bambantayanda ti kongregasion dagiti napulotan a Kristiano, ti agbalin a Baro a Jerusalem, tapno saan daytoy a matulawan ti Babilonia a Dakkel.—Mateo 13:41.

Panangrukod iti Siudad

 6. (a) Kasano a dineskribir ni Juan ti pannakarukod ti siudad, ken ania ti ipasimudaag dayta a pannakarukod? (b) Apay a ti rukod a nausar ket “sigun iti pagrukod ti tao, a kas met laeng iti anghel”? (Kitaem ti footnote.)

⁶ Ituloy ni Juan ti salaysayna: “Ita daydiay makisasao kaniak ig-iggamanna idi ti maysa a nabalitokan a runo kas pagrukod, tapno rukodenna ti siudad ken dagiti ruanganna ken ti paderna. Ket ti siudad nagsaad a kuadrado, ket ti kaatiddogna kas kadakkel ti kaakabana. Ket rinukodna ti siudad babaen iti runo, sangapulo ket dua a ribu nga estadio; ti kaatiddog ken kaakaba ken kangatona agpapadada. Kasta met, rinukodna ti paderna, sangagasut uppat a pulo ket uppat a kasiko, sigun iti pagrukod ti tao, a kas met laeng iti anghel.” (Apocalipsis 21:15-17) Idi narukod ti templo a santuario, dayta ti nangpatalged a matungpal dagiti panggep ni Jehova mainaig iti templo. (Apocalipsis 11:1) Ita, ti panangrukod ti anghel iti Baro a Jerusalem ipakitana a di agbalbaliw dagiti panggep ni Jehova no maipapan iti daytoy nadayag a siudad.a

 7. Apay a naisangsangayan ti rukod ti siudad?

⁷ Anian a naisangsangayan a siudad daytoy! Perpekto a bloke daytoy nga agarup 12,000 nga estadio wenno 2,220 a kilometro ti aglikmutna, sa napalawlawan iti pader nga addaan iti kangato a 144 a kasiko, wenno 64 a metro. Awan ti literal a siudad a kasta ti rukodna. Saknapanna dayta ti teritoria nga agarup 14 a daras a dakdakkel ngem iti moderno nga Israel, ket agtayag dayta iti dandani 560 a kilometro agingga iti law-ang! Simboliko dagiti linaon ti Apocalipsis. Gapuna, ania ti ipasimudaag kadatayo dagitoy a rukod ti nailangitan a Baro a Jerusalem?

 8. Ania ti ipasimudaag (a) ti 144 a kasiko a kangato ti pader ti siudad? (b) ti 12,000 nga estadio a rukod ti siudad? (c) ti perpekto a bloke a porma ti siudad?

⁸ Dagiti paderna a 144 a kasiko ti kangatona ipalagipna kadatayo a ti siudad ket buklen dagiti 144,000 nga annak ti Dios nga inamponna iti naespirituan nga anag. Ti numero a 12 nga agparang kadagiti 12,000 nga estadio a rukod ti siudad—nga agpapada ti kaatiddog, kaakaba, ken kangatona—ket nausar a piguratibo kadagiti padto ti Biblia mainaig iti organisasion. No kasta, ti Baro a Jerusalem ket maysa a nagsayaat ti pannakadiseniona nga urnos ti organisasion a mangibanag iti agnanayon a panggep ti Dios. Ti Baro a Jerusalem, agraman ni Jesu-Kristo nga Ari, ti mangbukel iti Pagarian nga organisasion ni Jehova. Malaksid iti dayta, ti porma ti siudad ket perpekto a bloke. Iti templo ni Solomon, ti Kasasantuan, a naglaon iti simboliko a ladawan ti kaadda ni Jehova, ket perpekto a bloke. (1 Ar-ari 6:19, 20) Anian a maikanatad ngarud a ti Baro a Jerusalem, a pinagraniag ti mismo a dayag ni Jehova, nailadawan kas maysa a perpekto, dakkel a bloke! Balanse ti amin a rukodna. Maysa daytoy a siudad nga awan ti pagkurangan wenno depektona.—Apocalipsis 21:22.

Agkakapateg a Materiales

 9. Kasano a dineskribir ni Juan dagiti materiales a nausar a pagbangon iti siudad?

⁹ Ituloy ni Juan ti panangdeskribirna: “Ita ti pakabuklan ti paderna ket jaspe, ket ti siudad puro a balitok nga umasping iti nalitnaw a sarming. Dagiti pamuon ti pader ti siudad naarkosan iti tunggal kita ti napateg a bato: ti umuna a pamuon ket jaspe, ti maikadua safiro, ti maikatlo kalsedonia, ti maikapat esmeralda, ti maikalima sardonika, ti maikanem sardio, ti maikapito krisolito, ti maikawalo berilo, ti maikasiam topasio, ti maikasangapulo krisoprasio, ti maikasangapulo ket maysa jacinto, ti maikasangapulo ket dua amatista. Kasta met, ti sangapulo ket dua a ruangan ket sangapulo ket dua a perlas; tunggal maysa kadagiti ruangan naaramid iti maysa a perlas. Ket ti akaba a dalan ti siudad puro a balitok, a kas aganninaw a sarming.”—Apocalipsis 21:18-21.

10. Ania ti ipalnaad ti kinapudno a ti siudad ket nabangon iti jaspe, balitok, ken “tunggal kita ti napateg a bato”?

¹⁰ Talaga a nadayag ti pannakabangon ti siudad. Imbes a nausar dagiti ordinario, naindagaan a materiales a pagbangon a kas iti damili wenno bato, mabasatayo ti maipapan iti jaspe, puro a balitok, ken “tunggal kita ti napateg a bato.” Anian a maikanatad ti panangiladawanna kadagiti nailangitan a materiales a pagbangon! Awanen ti nadaydayag pay. Nakalupkopan iti puro a balitok daydi nagkauna a lakasa ti tulag. Iti Biblia, masansan nga iladawan ti balitok ti bambanag a naimbag ken napateg. (Exodo 25:11; Proverbio 25:11; Isaias 60:6, 17) Ngem ti intero a Baro a Jerusalem, agraman ti nalawa a dalanna, naaramidda iti “puro a balitok a kas aganninaw a sarming,” nga ipalnaadna ti imnas ken nainkasigudan a kalidad a di matukod ti imahinasion.

11. Ania ti mangipasigurado a dagidiay mangbukel iti Baro a Jerusalem agsilnagdanto buyogen ti kangatuan a kalidad ti naespirituan a kinasin-aw?

¹¹ Awan ti tao a platero a makaparnuay iti kasta kasudi a balitok. Ngem ni Jehova ti Kasiguan a Manangpasudi. Isu ket agtugaw “kas manangpasudi ken agdaldalus iti pirak,” ket pasudienna dagiti indibidual, matalek a kameng ti naespirituan nga Israel “kas iti balitok ken kas iti pirak,” nga ikkatenna ti amin a rugitda. Dagiti laeng indibidual a talaga a napasudi ken nadalusan ti mangbukel iti Baro a Jerusalem, ket iti kasta, bangonen ni Jehova ti siudad babaen kadagiti sibibiag a materiales a pagbangon nga agsilsilnag buyogen ti kangatuan a kalidad ti naespirituan a kinasin-aw.—Malakias 3:3, 4.

12. Ania ti ipasimudaagna a (a) dagiti pamuon ti siudad naadornuan ti 12 a napateg a bato? (b) perlas dagiti ruangan ti siudad?

¹² Nakapimpintas met uray dagiti pamuon ti siudad, a naadornuan iti 12 a napateg a bato. Ipalagip daytoy ti nagkauna a nangato a padi a Judio, a kadagiti aldaw ti seremonia isu ket agusar iti efod a naarkosan iti 12 a nagduduma a napateg a bato nga umarngi kadagidiay nadeskribir ditoy. (Exodo 28:15-21) Sigurado a saan a naiparparna daytoy! Imbes ketdi, ipaganetgetna ti trabaho ti padi nga akmen ti Baro a Jerusalem, a ni Jesus, ti naindaklan a Nangato a Padi, isu ti “pagsilawanna.” (Apocalipsis 20:6; 21:23; Hebreo 8:1) Malaksid iti dayta, dagiti gunggona nga iyeg ti panagserbi ni Jesus kas nangato a padi ket agayus iti sangatauan babaen ti Baro a Jerusalem. (Apocalipsis 22:1, 2) Ti 12 a ruangan ti siudad, a tunggal maysa ket perlas a naidumduma ti kinaimnasna, ipalagipna ti ilustrasion ni Jesus a nangyarig iti Pagarian iti maysa a perlas a nangato ti pategna. Amin dagidiay sumrek kadagita a ruangan nangipakitada iti pudpudno a panangapresiar kadagiti naespirituan a banag.—Mateo 13:45, 46; idiligmo ti Job 28:12, 17, 18.

Siudad ti Lawag

13. Ania ti sumaruno a kinuna ni Juan maipapan iti Baro a Jerusalem, ket apay a ti siudad dina kasapulan ti aniaman a literal a templo?

¹³ Idi tiempo ni Solomon, nakabatbatad idiay Jerusalem ti maysa a templo a nabangon iti kangatuan a pantok ti siudad iti Bantay Moria iti amianan. Komusta met ti Baro a Jerusalem? Kuna ni Juan: “Ket saanak a nakakita iti templo iti unegna, ta ni Jehova a Dios a Mannakabalin-amin isu ti templona, kasta met ti Kordero. Ket ti siudad saanna a kasapulan ti init wenno ti bulan a mangsilnag iti dayta, ta ti dayag ti Dios ti nanglawag iti dayta, ket ti pagsilawanna isu ti Kordero.” (Apocalipsis 21:22, 23) Wen, saan a kasapulan ti mangbangon iti maysa a literal a templo iti daytoy a siudad. Maysa laeng a padron daydi a nagkauna a templo dagiti Judio. Naipasdeken ti naindaklan a naespirituan a templo nga iladladawan dayta a padron sipud idi pinulotan ni Jehova ni Jesus a kas Nangato a Padi idi 29 K.P. (Mateo 3:16, 17; Hebreo 9:11, 12, 23, 24) Iti maysa a templo, masapul met nga adda papadi a mangibagi iti ili tapno mangidaton kadagiti sakripisio ken ni Jehova. Ngem no maipapan iti Baro a Jerusalem, papadi amin a kamengna. (Apocalipsis 20:6) Ken ti naindaklan a sakripisio, ti perpekto a natauan a biag ni Jesus, namimpinsan a naidatonen para iti agnanayon. (Hebreo 9:27, 28) Maysa pay, tunggal agnanaed iti dayta a siudad personal a maasitganna ni Jehova.

14. (a) Apay a di kasapulan ti Baro a Jerusalem ti init ken ti bulan a manglawag kenkuana? (b) Ania ti impadto ni Isaias maipapan iti sapasap nga organisasion ni Jehova, ket kasano a nainaig ditoy ti Baro a Jerusalem?

¹⁴ Idi limmabas ti dayag ni Jehova iti sanguanan ni Moises idiay Bantay Sinai, rimmaniag iti kasta unay ti rupa ni Moises nga uray la inakkubanna ti rupana tapno di makita dagiti padana nga Israelita. (Exodo 34:4-7, 29, 30, 33) No kasta, mailadawanmo kadi iti isipmo no kasano karaniag ti maysa a siudad a permanente a masilsilnagan iti dayag ni Jehova? Ti kasta a siudad awan rabiina. Dina kasapulan ti literal nga init wenno bulan. Agnanayon nga agsilsilnag dayta. (Idiligmo ti 1 Timoteo 6:16.) Kasta karaniag ti Baro a Jerusalem. Wen, daytoy a nobia ken ti Ari a Nobiona agbalindanto a kabesera ti sapasap nga organisasion ni Jehova—ti “babai” nga arig asawana, “ti Jerusalem sadi ngato”—a maipapan iti dayta impadto ni Isaias: “Kenka ti init saanton nga agbalin a lawag iti aldaw, ket ti met laeng bulan saanton a mangted kenka iti lawag maipaay a raniag. Ket ni Jehova agbalinto kenka a maysa a di nakedngan ti kapautna a silaw, ket ti Diosmo ti pintasmo. Saanton a lumnek ti initmo, wenno uray bumassit ti bulanmo; ta ni met laeng Jehova agbalinto kenka a di nakedngan ti kapautna a silaw, ket dagiti aldaw ti panagleddaangmo nairingpaston.”—Isaias 60:1, 19, 20; Galacia 4:26.

Lawag Kadagiti Nasion

15. Ania a sasao ti Apocalipsis maipapan iti Baro a Jerusalem ti umarngi iti padto ni Isaias?

¹⁵ Impakpakauna ti isu met laeng a padto: “Ket dagiti nasion pudno nga umaydanto iti lawagmo, ken ti ar-ari iti raniag ti panagsilnagmo.” (Isaias 60:3) Ipakita ti Apocalipsis a karaman ti Baro a Jerusalem iti dayta a padto: “Ket magnanto dagiti nasion babaen iti lawagna, ket ti ar-ari iti daga iyegdanto ti dayagda iti dayta. Ket dagiti ruanganna saanto a pulos maserraan iti aldaw, ta awanto ti rabii sadiay. Ket iyegdanto iti dayta ti dayag ken ti dayaw dagiti nasion.”—Apocalipsis 21:24-26.

16. Siasino dagiti “nasion” a magnanto babaen ti lawag ti Baro a Jerusalem?

¹⁶ Siasino dagitoy “nasion” a magmagna babaen ti lawag ti Baro a Jerusalem? Isu dagidiay sigud a paset daytoy dakes a lubong ngem simmurotdan iti lawag nga insilnag daytoy nadayag a nailangitan a siudad. Kangrunaan kadagita ti dakkel a bunggoy, a nakaruaren “manipud kadagiti amin a nasion ken kadagiti tribu ken kadagiti ili ken kadagiti pagsasao” nga aldaw-rabii nga agdaydayaw iti Dios a kaduada ti klase Juan. (Apocalipsis 7:9, 15) Inton nakababan ti Jerusalem manipud langit ken usaren ni Jesus dagiti tulbek ni patay ken ti Hades tapno pagungarenna dagiti natay, minilionto pay ti maitipon kadakuada, dagiti naggapu kadagiti “nasion,” ngem nasursuroda nga ayaten ni Jehova ken ti Anakna, ti arig Kordero nga Asawa ti Baro a Jerusalem.—Apocalipsis 1:18.

17. Siasino “ti ar-ari iti daga” a ‘mangyeg iti dayagda’ iti Baro a Jerusalem?

¹⁷ Siasino ngarud “ti ar-ari iti daga” a ‘mangyeg iti dayagda iti dayta’? Saan a ti grupo dagiti literal nga ar-ari ditoy daga, yantangay madadaeldanto no gubatenda ti Pagarian ti Dios inton Armagedon. (Apocalipsis 16:14, 16; 19:17, 18) Dagita nga ari isuda ngata dagidiay nangato ti ranggoda kadagiti nasion nga agbalin a paset ti dakkel a bunggoy, wenno isuda ngata dagidiay mapagungar nga ar-ari nga agpasakupto iti Pagarian ti Dios iti baro a lubong? (Mateo 12:42) Saan la ketdi yantangay kaaduanna, nailubongan ti dayag dagita nga ari ken nabayagen a nagkupas. No kasta, “ti ar-ari iti daga” a mangyeg iti dayagda iti Baro a Jerusalem isu ti 144,000 a ‘nagatang manipud iti tunggal tribu ken pagsasao ken ili ken nasion’ tapno agturayda kas ar-ari a kadua ti Kordero, ni Jesu-Kristo. (Apocalipsis 5:9, 10; 22:5) Ipanda ti inted-Dios a dayagda iti dayta a siudad tapno mangnayon iti raniagna.

18. (a) Siasino dagiti saan a makastrek iti Baro a Jerusalem? (b) Siasino laeng dagiti mapalubosan a sumrek iti siudad?

¹⁸ Ituloy ni Juan: “Ngem ti aniaman a banag a saan a sagrado ken asinoman nga agaramid iti makarimon a banag ken kinaulbod saanto a pulos sumrek iti dayta; dagidiayto laeng naisurat iti lukot ti biag a kukua ti Kordero.” (Apocalipsis 21:27) Awan ti aniaman a paset ti Baro a Jerusalem a namulitan iti sistema dagiti bambanag ni Satanas. Nupay kanayon a silulukat dagiti ruanganna, saan a mapalubosan a sumrek ti asinoman nga “agaramid iti makarimon a banag ken kinaulbod.” Awan ti apostata iti dayta a siudad wenno asinoman a kameng ti Babilonia a Dakkel. Saan nga agballigi ti asinoman a mangpadas a mangtulaw iti dayta a siudad babaen ti panangsulisogna kadagiti masanguanan a kamengna bayat ti kaaddada pay ditoy daga. (Mateo 13:41-43) Dagiti laeng 144,000 a “naisurat iti lukot ti biag ti Kordero” ti makastrek iti Baro a Jerusalem.b—Apocalipsis 13:8; Daniel 12:3.

Karayan ti Danum ti Biag

19. (a) Kasano ti panangdeskribir ni Juan iti Baro a Jerusalem a mangiburay kadagiti bendision iti sangatauan? (b) Kaano nga agayus ti “karayan ti danum ti biag,” ken kasanotay nga ammo?

¹⁹ Ti nadayag a Baro a Jerusalem iburaynanto dagiti agkakaimbag a bendision ditoy daga. Dayta ti simmaruno a naammuan ni Juan: “Ket impakitana kaniak ti maysa a karayan ti danum ti biag, nalitnaw a kas kristal, nga agay-ayus manipud iti trono ti Dios ken iti Kordero nga agpababa iti tengnga ti akaba a dalanna.” (Apocalipsis 22:1, 2a) Kaano nga agayus daytoy a “karayan”? Yantangay agayus daytoy “manipud iti trono ti Dios ken iti Kordero,” sa la napasamak dayta idi nangrugin ti aldaw ti Apo idi 1914. Iti dayta a tiempo a natungpal ti pasamak a naiwaragawag babaen ti pannakapuyot ti maikapito a trumpeta ken naikallangogan ti nagpateg nga anunsio: “Ita napasamaken ti pannakaisalakan ken ti pannakabalin ken ti pagarian ti Diostayo ken ti autoridad ni Kristona.” (Apocalipsis 11:15; 12:10) Kabayatan ti tiempo ti panungpalan, ti espiritu ken ti nobia aw-awisenda dagidiay umiso ti pagannayasanda nga awatenda ti danum ti biag nga awan bayadna. Dagiti kasta a tattao mabalinda ti uminum iti daytoy a karayan agingga iti panungpalan daytoy a sistema ti bambanag, ken agtultuloy agingga iti baro a lubong, inton ti Baro a Jerusalem ‘bumaba nga aggapu idiay langit manipud iti Dios.’—Apocalipsis 21:2.

20. Ania ti mangipasimudaag a mabalinen a magun-odan ti paset ti danum ti biag?

²⁰ Saan a daytoy ti damo a naitukon iti sangatauan ti mangted-biag a danum. Idi adda ni Jesus ditoy daga, nadakamatna ti danum a makaipaay iti agnanayon a biag. (Juan 4:10-14; 7:37, 38) Kanayonanna, dandanin mangngegan ni Juan ti naayat nga awis: “Ti espiritu ken ti nobia agtultuloy a kunaenda: ‘Umayka!’ Ket ti asinoman a dumdumngeg kunaenna koma: ‘Umayka!’ Ket ti asinoman a mawaw umay koma; ti asinoman a mayat awatenna koma ti danum ti biag nga awan bayadna.” (Apocalipsis 22:17) Uray ita, mayaw-awisen daytoy, a mangipasimudaag a mabalinen a magun-odan ti paset dayta a danum ti biag. Ngem iti baro a lubong, dagita a danum agayusdanto a kasla pudpudno a karayan manipud iti trono ti Dios baeten ti Baro a Jerusalem.

21. Ania ti isimbolo ti “karayan ti danum ti biag,” ken kasano a ti sirmata ni Ezequiel maipapan iti dayta a karayan makatulong iti pannakaawattayo?

²¹ Ania daytoy “karayan ti danum ti biag”? Napateg iti biag ti tao ti literal a danum. Kabaelan ti tao ti agbiag iti sumagmamano a lawas uray awan ti taraon, ngem mabalin nga ipatayna no agarup makalawas a di uminum iti danum. Pangdalus met ti danum ken napateg dayta iti salun-at. No kasta, ti danum ti biag isimbolona ti maysa a banag a napateg iti biag ken salun-at ti tao. Nasirmata met ni propeta Ezequiel daytoy a “karayan ti danum ti biag,” ket sigun iti nasirmatana, nagayus ti karayan manipud iti templo nga agpasalog iti Natay a Baybay. Kalpasanna, napasamak ti karkarna a milagro! Nagbalin a mainum ken napno iti ikan dayta nga awanan iti biag, nakaap-apgad a baybay! (Ezequiel 47:1-12) Wen, dayta a karayan iti sirmata pinagbiagna ti dati nga awanan iti biag, a mangpaneknek a ti karayan ti danum ti biag iladawanna ti probision ti Dios baeten ken Jesu-Kristo a mangisubli iti perpekto a biag iti “natay” a sangatauan. Daytoy a karayan ket “nalitnaw a kas kristal,” a mangipakita iti kinasin-aw ken kinasagrado dagiti probision ti Dios. Maisupadi dayta kadagiti nalaokan iti dara, makapapatay a “danum” ti Kakristianuan.—Apocalipsis 8:10, 11.

22. (a) Paggubuayan ti karayan, ken apay a maikanatad daytoy? (b) Ania ti ramanen ti danum ti biag, ken ania ti ramanen daytoy simboliko a karayan?

²² Aggubuay ti karayan iti “trono ti Dios ken iti Kordero.” Maikanatad daytoy yantangay ti nakaibatayan dagiti mangted-biag a probision ni Jehova isu ti pangsubbot a daton, ket naipaay dayta gapu ta ni Jehova “inayatna ti lubong iti kasta unay isu nga intedna ti bugbugtong nga Anakna, tapno tunggal maysa a mangwatwat iti pammati kenkuana saan koma a madadael no di ket maaddaan iti agnanayon a biag.” (Juan 3:16) Ti danum ti biag ramanenna ti Sao ti Dios, a naawagan a danum sigun iti Biblia. (Efeso 5:26) Nupay kasta, ti karayan ti danum ti biag ramanenna saan laeng a ti kinapudno no di ket amin a dadduma pay a probision ni Jehova, a naibatay iti daton ni Jesus, tapno maaon ti natulnog a sangatauan manipud basol ken ipapatay ket maipaay kadakuada ti agnanayon a biag.—Juan 1:29; 1 Juan 2:1, 2.

23. (a) Apay a maikanatad a ti karayan ti danum ti biag agayus iti tengnga ti akaba a dalan ti Baro a Jerusalem? (b) Ania a kari ti Dios ken ni Abraham ti matungpalto inton sibubuslon nga agayus ti danum ti biag?

²³ Kabayatan ti Sangaribu a Tawen a Panagturay, naan-anayton a maiburay dagiti gunggona nga iyeg ti subbot baeten ti kinapadi ni Jesus ken ti 144,000 a katulonganna a papadi. Maikanatad ngarud a ti karayan ti danum ti biag agayus iti tengnga ti akaba a dalan ti Baro a Jerusalem. Buklen daytoy ti naespirituan nga Israel. Kaduada ni Jesus a mangbukel iti pudno a bin-i ni Abraham. (Galacia 3:16, 29) Gapuna, inton ti danum ti biag sibubuslonen nga agayus iti tengnga ti akaba a dalan ti simboliko a siudad, “amin a nasion iti daga” maaddaandanto iti naan-anay a gundaway a mangbendision iti bagida babaen ti bin-i ni Abraham. Naan-anayton a matungpal ti kari ni Jehova ken Abraham.—Genesis 22:17, 18.

Dagiti Kayo ti Biag

24. Ania ti makita ni Juan iti agsinnumbangir ti karayan ti danum ti biag, ket ania ti iladladawanda?

²⁴ Iti sirmata ni Ezequiel, nagbalin pay ketdi a napegges ti ayus ti karayan, ket nakita ti propeta nga agtubtubo ti amin a kita dagiti agbungbunga a kayo iti agsinnumbangir nga igid ti karayan. (Ezequiel 47:12) Ngem ania ti makita ni Juan? Daytoy: “Ket iti daytoy nga igid ti karayan ken iti dayta nga igid adda kaykayo ti biag a mangpatpataud iti sangapulo ket dua nga apit a bunga, a mangipapaay kadagiti bungada iti tunggal bulan. Ket ti bulbulong dagiti kayo agpaayda iti pannakaagas dagiti nasion.” (Apocalipsis 22:2b) Dagitoy a “kaykayo ti biag” iladawanda ti sabali pay a paset ti probision ni Jehova a mangipaay ti agnanayon a biag iti natulnog a sangatauan.

25. Ania nga aglaplapusanan a probision ti ipaayto ni Jehova iti natulnog a sangatauan iti sangalubongan a Paraiso?

²⁵ Anian nga aglaplapusanan a probision ti ipaay ni Jehova iti natulnog a sangatauan! Malaksid a mabalinda ti uminum kadagita a makapabang-ar a danum, mabalinda pay ti agpuros kadagita a kaykayo iti nadumaduma a kita dagiti makapasalun-at a bunga. Ay, no la koma ta dagiti immuna a dadakkeltayo napnekda iti kasta met la a “makaay-ayo” a probision idiay Paraiso ti Eden! (Genesis 2:9) Ngem itan adtoyen ti sangalubongan a Paraiso, ket mangyurnos pay ketdi ni Jehova iti probision babaen kadagiti bulong dagita a simboliko a kayo agpaay “iti pannakaagas dagiti nasion.”c Ti makapaimbag nga epekto dagita a simboliko a bulong, a nasamsamay nga amang ngem iti aniaman nga agdama a kita ti agas, isublinanto ti naespirituan ken pisikal a kinaperpekto ti manamati a sangatauan.

26. Ania pay ti mabalin nga iladladawan dagiti kayo ti biag, ken apay?

²⁶ Dagitoy a kayo, a nasayaat ti pannakapadanumda iti dayta a karayan, mabalin nga iramanna nga iladawan ti 144,000 a kameng ti asawa ti Kordero. Bayat nga addada ditoy daga, uminumda met manipud iti probision ti Dios a makaipaay iti biag baeten ken Jesu-Kristo. Makapainteres ta dagitoy a napulotan iti espiritu a kakabsat ni Jesus naimpadtuan a naawaganda kas “dadakkel a kaykayo ti kinalinteg.” (Isaias 61:1-3; Apocalipsis 21:6) Adun ti pinataudda a naespirituan a bunga a pakaidayawan ni Jehova. (Mateo 21:43) Ket kabayatan ti Sangaribu a Tawen a Panagturay, addanto pasetda iti pannakaiburay dagiti probision ti subbot nga agpaayto a “pannakaagas dagiti nasion” manipud iti basol ken ipapatay.—Idiligmo ti 1 Juan 1:7.

Awanton ti Rabii

27. Aniada pay a kanayonan a bendision ti nadakamat ni Juan a sagrapen dagidiay naparaburan a sumrek iti Baro a Jerusalem, ken apay a nakuna nga “awanton ti aniaman a lunod”?

²⁷ Iseserrek iti Baro a Jerusalem—sigurado nga awanen ti nasaysayaat pay a pribilehio ngem iti dayta! Panunotem—dagidiay dati a nanumo, imperpekto a tattao sumurotda ken ni Jesus idiay langit tapno makipasetda iti dayta nadayag nga urnos! (Juan 14:2) Mangted ni Juan iti pangripiripan no ania dagiti bendision a sagrapento dagitoy, a kunkunana: “Ket awanton ti aniaman a lunod. Ngem ti trono ti Dios ken ti Kordero addanto iti siudad, ket dagiti adipenna mangipaaydanto kenkuana iti sagrado a panagserbi; ket makitadanto ti rupana, ket ti naganna addanto kadagiti mugingda.” (Apocalipsis 22:3, 4) Idi dimmakes dagiti papadi ti Israel, inlunod ida ni Jehova. (Malakias 2:2) Kinuna ni Jesus a nabaybay-anen ti awan pammatina a “balay” ti Jerusalem. (Mateo 23:37-39) Ngem iti Baro a Jerusalem, “awanton ti aniaman a lunod.” (Idiligmo ti Zacarias 14:11.) Amin nga agnanaed iti dayta nasubok ti kinamatalekda iti sidong dagiti pakasuotan ditoy daga, ket gapu ta nagballigida, ‘ikawesdan ti di panagrupsa ken ti imortalidad.’ No maipapan kadakuada, ammo ni Jehova, kas met ti pannakaammona ken Jesus, a didanton pulos nga umikay. (1 Corinto 15:53, 57) Maysa pay, addanto sadiay “ti trono ti Dios ken ti Kordero” isu nga agnanayon a natalged dayta a siudad.

28. Apay a naisurat ti nagan ti Dios kadagiti muging dagiti kameng ti Baro a Jerusalem, ket ania a nakaay-ayat a namnama ti agur-uray kadakuada?

²⁸ Kas ken Juan a mismo, bin-ig nga ‘adipen’ ti Dios dagiti masanguanan a kameng dayta a nailangitan a siudad. Gapuna, napatak ti pannakaisurat ti nagan ti Dios kadagiti mugingda, a pagilasinan nga isu ti Makinkukua kadakuada. (Apocalipsis 1:1; 3:12) Ibilangda a naisangsangayan a pribilehio ti panangipaayda kenkuana iti sagrado a panagserbi kas paset ti Baro a Jerusalem. Idi adda ditoy daga ni Jesus, adda nakaay-ayat nga inkarina kadagita a masanguanan nga agturay, idi kinunana: “Naragsak dagiti nasin-aw ti pusoda, yantangay makitadanto ti Dios.” (Mateo 5:8) Anian a ragsakto dagitoy nga adipen inton aktual a makitada ken makapagdayawda a rupanrupa ken ni Jehova!

29. Apay a kinuna ni Juan nga “awanton ti rabii” iti nailangitan a Baro a Jerusalem?

²⁹ Ituloy ni Juan: “Kasta met, awanton ti rabii, ket saanda a kasapulan ti lawag ti pagsilawan ket awananda met iti lawag ti init, agsipud ta ni Jehova a Dios mangipaayto kadakuada iti lawag.” (Apocalipsis 22:5a) Ti nagkauna a Jerusalem, kas iti aniaman a sabali a siudad ditoy daga, ket nagpannuray iti init a mangipaay iti lawag no aldaw ken iti lawag ti bulan ken pagsilawan no iti rabii. Ngem iti nailangitan a Baro a Jerusalem, saanto a kasapulan ti kasta a silaw. Ni Jehova a mismo ti manglawag iti dayta a siudad. Ti “rabii” mabalin met nga iladawanna ti didigra wenno pannakaisina ken Jehova. (Mikias 3:6; Juan 9:4; Roma 13:11, 12) Awanto a pulos ti kasta a kita ti rabii iti nadayag, naranga a presensia ti mannakabalin-amin a Dios.

30. Kasano nga ingngudo ni Juan ti nakadaydayag a sirmata, ket ania ti ipasigurado kadatayo ti Apocalipsis?

³⁰ Ingudo ni Juan daytoy a nakadaydayag a sirmata babaen ti panagkunana maipapan kadagitoy nga adipen ti Dios: “Ket agturaydanto kas ar-ari iti agnanayon ken awan inggana.” (Apocalipsis 22:5b) Wen, inton maturpos ti sangaribu a tawen, naan-anayton a naipakat dagiti gunggona nga iyeg ti subbot, ket ni Jesus idatagnanto ken ni Amana ti perpekton a sangatauan. (1 Corinto 15:25-28) Ditay ammo no ania ti pampanunoten ni Jehova agpaay ken ni Jesus ken iti 144,000 kalpasan dayta. Ngem ipasigurado kadatayo ti Apocalipsis nga agtultuloy nga awan inggana ti naparaburan a sagrado a panagserbida ken Jehova.

Ti Naragsak a Tampok ti Apocalipsis

31. (a) Ania ti tampok ti sirmata maipapan iti Baro a Jerusalem? (b) Ania ti ibanag ti Baro a Jerusalem para kadagiti amin a dadduma pay a matalek a tattao?

³¹ Ti pannakatungpal daytoy a sirmata maipapan iti Baro a Jerusalem, ti nobia ti Kordero, isu ti naragsak a tampok nga itudtudo ti Apocalipsis, ket maikanatad a kasta. Amin a Kristiano a kapanawenan ni Juan idi umuna a siglo, isuda a damo a nakaiturongan daytoy a libro, sinegseggaanda ti iseserrekda iti dayta a siudad kas imortal nga espiritu a kakadua nga agturay ni Jesu-Kristo. Kasta met la ti namnama dagiti natda kadagiti napulotan a Kristiano a sibibiag pay itatta ditoy daga. Gapuna, agturongen ti Apocalipsis iti nadayag a tampokna, bayat a maitipon iti Kordero ti kompleton a nobia. Kalpasanna, babaen ti Baro a Jerusalem, dagiti gunggona nga itden ti pangsubbot a daton ni Jesus maipakatdanto iti sangatauan tapno inton agangay, amin dagidiay matalek sagrapendanton ti biag nga agnanayon. Iti daytoy a pamay-an, ti nobia a Baro a Jerusalem, kas nasungdo a katulongan ti nobiona nga Ari, ket makiramanto iti panangibangon nga agnanayon iti maysa a nalinteg a baro a daga—a pakaidayawan amin ni Soberano nga Apotayo a Jehova.—Mateo 20:28; Juan 10:10, 16; Roma 16:27.

32, 33. Ania ti naadaltayo iti Apocalipsis, ket ania koma ti naimpusuan a determinasiontayo?

³² Anian a rag-otayo bayat a dimtengtayon iti ngudo ti panangusigtayo iti libro nga Apocalipsis! Nakitatayo ti pannakapaay a naan-anay dagiti ultimo a pamuspusan ni Satanas ken ti bin-ina ken ti naan-anay a pannakaibanag dagiti nalinteg a panangukom ni Jehova. Ti Babilonia a Dakkel masapul a mapukawen iti agnanayon, a sarunuen ti amin a dadduma pay a dakes nga elemento ti lubong ni Satanas nga awananen iti namnama nga agbalbaliw. Ni Satanas a mismo ken dagiti demoniona maigarangugongdanto idiay mangliwengliweng sa kalpasanna madadaeldanto. Ti Baro a Jerusalem makipagturayto ken Kristo idiay langit bayat a mangrugi metten ti panagungar ken ti panangukom, ket ti perpekton a sangatauan tagiragsakennanto ti agnanayon a biag iti Paraiso a daga. Anian a nakapatpatak ti panangiladawan ti Apocalipsis amin kadagitoy a banag! Talaga a pakirdenna ti determinasiontayo a ‘mangideklara iti agnanayon a naimbag a damag kas naragsak a damag iti tunggal nasion ken tribu ken pagsasao ken ili’ ditoy daga itatta! (Apocalipsis 14:6, 7) Naan-anay met la kadi a makipaspasetka iti daytoy a naindaklan a trabaho?

³³ Buyogen dagiti pusotayo a napno iti panagyaman, imutektekantayo itan dagiti pangserra a sasao ti Apocalipsis.

[Dagiti Footnote]