KAPITULO 3

Isu Kadi ti Maitutop a Para Kaniak?

Iwayaam a sungbatan amin dagiti sumaganad a saludsod:

Iti agdama, ania dagiti kualidad nga ibilangmo a napateg a galad ti maysa nga asawa? Iti listaan iti baba, markaam iti ✔ ti abay dagiti uppat a galad nga ibilangmo a kapatgan.

□ Nataer/napintas □ Nasayaat ti espiritualidadna

□ Mannakigayyem □ Mapagpiaran

□ Nalatak □ Natakneng

□ Naangaw □ Addaan kadagiti kalat

Adda kadi kursonadam idi ub-ubingka pay? Iti listaan iti ngato markaam iti × ti abay ti maysa a kualidad a kaay-ayom unay idi iti dayta a tao.

AWAN dakesna ti aniaman kadagiti kualidad a nadakamat iti ngato. Adda pagsayaatan ti tunggal maysa kadagita. Ngem saanka kadi nga umanamong a no ubingka pay nga agrayo, adda pagannayasam a mangipamaysa iti atensionmo kadagiti saan a napateg a kualidad, kas kadagiti adda iti makannigid a benneg?

Nupay kasta, bayat nga agmatmataenganka, lumawlawa met ti panagpampanunotmo ket sukimatem dagiti napatpateg a galad, kas kadagiti adda iti makannawan a benneg. Kas pagarigan, mabalin a maamirismo a saan gayam a mapagpiaran ti kapintasan a balasang iti lugaryo, wenno saan gayam a natakneng ti kalatakan a baro iti klaseyo. No addakan iti labes ti kinalasbang ti kinaagtutubom, nalabit nga ad-adda a kitaemton dagiti napatpateg a galad tapno masungbatam ti saludsod nga, “Isu kadi ti maitutop a para kaniak?”

Am-ammuem pay nga Umuna ti Bagim

Sakbay nga usigem no siasino ti maitutop a para kenka, nasken nga am-ammuem pay a naimbag ti bagim. Tapno maaramidmo dayta, sungbatam dagiti sumaganad a saludsod:

Ania dagiti nasayaat a kababalinko? ․․․․․

Ania dagiti pagkapuyak? ․․․․․

Kasano ti kayatko a pannakilangento kaniak ti agbalin nga asawak ken komusta ti relasionko iti Dios? ․․․․․

Saan a nalaka ti panangam-ammo iti bagi, ngem mabalinmo a pangrugian dagiti saludsod a kas kadagiti nadakamat iti ngato. Bayat nga ad-adda a maam-ammom ti bagim, ad-addanto a nakasaganaka a mangbirok iti daydiay mangparayray kadagiti nasayaat a kababalinmo imbes a pakaruenna dagiti pagkapuyam.a No ngay iti panagkunam ket nabirokamon dayta a tao?

Uray Siasino Kadi Lattan?

“Mabalin kadi ti agarem kenka?” Dayta a saludsod mabalinnaka a pagnerbiosen wenno paglagtuen gapu iti ragsak depende no siasino ti agsalsaludsod. Ipapantayon a wen ti sungbatmo ket idi agangay, addan ti nagkinnaawatanyo iti dayta a tao. Bayat ti panaglabas ti panawen, kasanom a maibaga no isu ket maitutop a para kenka?

Ipapantayo a kayatmo ti gumatang iti baro a sapatos. Napanka iti pagtagilakuan ket adda nagustuam. Impadasmo ti sapatos ngem anian a pannakadismayam ta nakail-ilet dayta. Ania ti aramidem? Gatangem kadi latta ti sapatos? Wenno mangpilika iti sabali? Nalawag a nasaysayaat no isublim ti sapatos ket mangpilika iti sabali. Narigat ti magna a nakail-ilet ti sapatosna!

Umasping dayta iti panangpili iti katakunaynay. Bayat ti panaglabas ti tiempo, mabalin nga adu ti pakaatrakaram a saanmo a kasekso. Ngem saan nga uray basta siasino lattan, ngamin ti kayatmo ket daytay kapkapnekam​—daytay maibagay iti personalidadmo ken kapadam iti kalat. (Genesis 2:18; Mateo 19:4-6) Adda kadi nabirokamon a kasta a tao? No addan, kasanom a maibaga no isu ket maitutop a para kenka?

Am-ammuem a Naimbag

Tapno masungbatan dayta naud-udi a saludsod, utobem iti realistiko a pamay-an ti maipapan iti kaayan-ayatmo. Ngem agannadka di la ket ta ti laeng kitaem ket dagiti kayatmo a makita! Gapuna, saanka nga agdardaras. Ikagumaam nga adalen ti pudpudno a kinasiasino ti kaayan-ayatmo. Masapul a kilatisem ti kinataona. Kas panangyilustrar: Ipapantayo a kayatmo ti gumatang iti lugan. Kasano kaan-anay ti panangsukimatmo iti dayta? Ti itsurana laeng kadi ti kitaem? Saan kadi a nasayaat no sukimatem a naimbag ti pakabuklanna​—a nalabit siguraduem a nasayaat ti kondision ti makinana?

Narigrigat nga amang ti mangpili iti asawa ngem ti mangpili iti lugan. Ngem kaskasdi nga adu nga agayan-ayat ti saan a mangtingtingiting a naimbag iti kinasiasino ti kaayan-ayatda. Imbes ketdi, dagiti laeng pagpadaanda ti pakaseknanda: ‘Agpada ti kayatmi a musika.’ ‘Agpada dagiti kaay-ayomi nga aramiden.’ ‘Agkatunosankami iti amin a banag!’ Ngem kas nadakamaten, no talaga nga addakan iti labes ti kinalasbang ti kinaagtutubom, saanen a dagiti makinruar a galad ti kitaem. Ammom a masapul a sukimatem “ti nalimed a kinatao ti puso.”​—1 Pedro 3:4; Efeso 3:16.

Kas pagarigan, imbes a kitaem no ania dagiti pagtunosanyo, nalabit a nasaysayaat no paliiwem ti reaksionna kadagiti gundaway a dikay agtunos. Iti sabali a pannao, ania ti reaksionna no adda diyo pagkinnaawatan? Manangipapilit kadi, a nalabit nalaka a ‘rumasuk ti ungetna’ wenno ‘nabassawang ti panagsasaona’? (Galacia 5:19, 20; Colosas 3:8) Wenno nainkalintegan kadi, a sidadaan nga agpabus-oy maigapu iti kappia no la ket ta awan ti masalungasing a prinsipio?​—Santiago 3:17.

Usigem met daytoy: Ti kadi kaayan-ayatmo ket naturay, naimon, wenno tengtenglenna ti amin a tignaymo? Kayatna kadi nga ipakadam amin a garawmo? “Adda dagiti am-ammok nga agnobio nga agap-apa gapu ta marurod daydiay maysa no saan nga agpakada daydiay maysa no adda papananna,” kuna ni Nicole. “Iti panagkunak, saan a nasayaat dayta.”​—1 Corinto 13:4.

Dagiti saludsod a kas kadagiti nadakamat iti ngato ket naipamaysa iti personalidad ken kababalin. Ngem napateg met nga ammuem ti pakasarsaritaan ti kaayan-ayatmo. Ania ti panangmatmat kenkuana dagiti sabsabali? Mabalin a kayatmo ti makisarita kadagidiay nabayagen a makaam-ammo kenkuana, kas kadagiti nataengan iti kongregasion. Iti kasta, maammuam no ti kaayan-ayatmo ket “naimbag ti damagna.”​—Aramid 16:1, 2.

Nalabit nga adu ti maammuam maipapan iti kaayan-ayatmo no isuratmo ti makunam maipapan kenkuana no kadagiti banag a nadakamaten.

Personalidad ․․․․․

Kababalin ․․․․․

Reputasion ․․․․․

Nasayaat met no adalem ti kahon a “Nasayaatto Ngata nga Asawa a Lalaki?” iti panid 39 wenno “Nasayaatto Ngata nga Asawa a Babai?” iti panid 40. Dagiti nailista a saludsod matulongannaka a mangikeddeng no ti kaayan-ayatmo ket nasayaatto nga asawa.

No ngay kalpasan ti panangusigmo kadagita ket maikeddengmo a saan a maitutop a para kenka ti kaayan-ayatmo? No kasta ti kasasaad, maipasangoka iti narigat a saludsod:

Agsinakami Kadin?

No dadduma, adda pagimbaganna ti panagsina. Usigem ti kapadasan ni Jill. Kinunana: “Idi damo, maragragsakanak no kanayon a madanagan ti nobiok no sadino ti ayanko, ania ti ar-aramidek, ken no siasino ti kaduak. Ngem dimteng ti tiempo a dinakon palubosan a makilangen iti siasinoman no di laeng isu. Pagimonanna pay ti pamiliak​—nangnangruna ni tatangko. Idi nakisinaak kenkuana, napalag-anan ti barukongko!”

Kasta met laeng ti kapadasan ni Sarah. Napaliiwna a ti nobiona a ni John ket sarkastiko, narigat nga ay-aywen, ken awan modmodona. “Naminsan,” malagip ni Sarah, “isu ket naladaw iti tallo nga oras idi dinagasnak idiay balay! Dina man la pinagunian ni nanangko a nangilukat iti ridaw. Basta inayabannak lattan ta naladawkami kanon. Imbes nga ibagana nga isu ti naladaw, duakami kano a naladaw. Rumbeng koma nga agpadispensar wenno ilawlawagna no apay a naladaw. Kangrunaan iti amin, rinaemna koma ni nanangko!” Pudno a ti maysa a makapadismaya nga aramid wenno kababalin ket saan nga umdas a mangdadael iti relasion. (Salmo 130:3) Ngem idi napaliiw ni Sarah a talaga nga awan modmodo ni John, inkeddengna ti makiwinnaswas.

No ngay kas kada Jill ken Sarah ket naikeddengmo a saan a maitutop nga agbalin nga asawam ti kaayan-ayatmo? No kasta ti kasasaad, saanmo nga iyaleng-aleng ti riknam! Nupay narigat nga aklonen, mabalin a kasayaatan ti makiwinnaswas. Kuna ti Proverbio 22:3: “Nasaldet daydiay nakakita iti didigra ket rugianna ti aglemmeng.” No kas pagarigan ta ti kaayan-ayatmo ket addaan iti maysa wenno ad-adu pay a naalas a kababalin a kas iti naibinsabinsa iti panid 39 ken 40, nasaysayaat a gupdemon ti relasionyo no di agbalbaliw. Pudno a mabalin a saan a nalaka ti makiwinnaswas. Ngem ti panagasawa ket permanente a panagtipon. Nasaysayaat ti agpasanaang iti apagbiit ngem ti tungpal-biag a panagbabawi inton agangay!

No Kasano ti Makiwinnaswas

Kasanoka a makiwinnaswas? Ikeddengmo nga umuna no kaano ken sadinokayo nga agsarita. Panunotem no kasano ti kayatmo a pannakatrato iti kasta a kasasaad. (Mateo 7:12) Kayatmo kadi nga adu ti makakita iti panagsinayo? Mabalin a saan. Kasayaatan no saanka a makiwinnaswas babaen ti answering machine ti telepono, text, wenno e-mail malaksid no kiddawen ti kasasaad. Imbes ketdi, ikeddengmo no kaano ken sadino ti mabalinyo a pagsaritaan maipapan iti daytoy a serioso a banag.

Ania ti ibagam no dimtengen dayta a kanito? Indagadag ni apostol Pablo kadagiti Kristiano a ‘sawenda ti kinapudno’ iti tunggal maysa. (Efeso 4:25) Ti ngarud kasayaatan ket ti panagbalin a nataktika ngem natibker. Silalawag nga ibagam no apay nga iti panagkunam ket saankayo a para iti maysa ken maysa. Saan a kasapulan nga ibinsabinsam amin a kamalina wenno tatekem iti pammabalaw. Kinapudnona, imbes nga ibagam ti, “Saanmo” nga inaramid daytoy wenno “Pulos a saanmo” nga inaramid dayta, nasaysayaat no agusarka kadagiti sasao a mangyebkas iti riknam​—“Kasapulak ti tao a . . .” wenno “Iti panagkunak, nasaysayaat no agsinatan ta . . .”

Saan a rumbeng nga agpangadua wenno agbaliw ti desisionmo gapu iti opinion ti kaayan-ayatmo. Laglagipem a pinilim ti makisina gapu iti nadagsen a rason. Isu nga agannadka no sisisikap a padasen ti kaayan-ayatmo a pagbaliwen ti panunotmo. “Idi nakisinaak,” kuna ti agtutubo a babai nga agnagan iti Lori, “kasla kanayon a malmalday ti dati a nobiok. Iti panagkunak, kasta ti ipakpakitana tapno maasianak kenkuana. Pudno a naasianak. Ngem diak impalubos a dayta ti mangbalbaliw iti desisionko.” Kas ken Lori, masapul nga ammom no ania ti kayatmo. Takderam ti desisionmo. No kunam a saan, masapul a saan.​—Santiago 5:12.

Dagiti Resulta ti Pannakiwinnaswas

Normal laeng a malapunoska iti liday gapu iti pannakisinam. Nalabit mariknam pay ketdi ti kinuna ti salmista: “Malagawanak idi, naparukobak iti napalalo; iti intero nga agmalem nagpagnapagnaak a sililiday.” (Salmo 38:6) Dagiti dadduma a gagayyemmo a nasayaat ti motiboda mabalin a padasenda ti tumulong babaen ti panangkombinsirda kenka a makisinnublianan. Agannadka! Sika ti agsagaba kadagiti ibunga ti desisionmo​—saan a dagiti nasayaat ti motiboda a gagayyemmo. Gapuna, sustinerem ti desisionmo uray no maladingitanka iti napasamak.

Inton agangay, sigurado a mailiwliwagmonto met laeng ti saem ti pannakiwinnaswasmo. Kabayatanna, apay a dika mangaramid kadagiti positibo nga addang, kas kadagiti sumaganad, tapno lumag-an ti barukongmo?

Ipeksam ti kaririknam iti maysa a tao a mapagtalkam.b (Proverbio 15:22) Ikararagmo ken Jehova ti maipapan iti dayta a banag. (Salmo 55:22) Agtalinaedka nga okupado. (1 Corinto 15:58) Saanmo nga iputputong ti bagim! (Proverbio 18:1) Makilangenka kadagiti tattao a makapabileg kenka. Ikagumaam nga ipamaysa ti panunotmo kadagiti positibo a banag.​—Filipos 4:8.

Inton agangay, mabalin a makabirokkanto iti sabali a kaayan-ayat. Awan duadua a natimtimbengton ti panangmatmatmo. Iti dayta a tiempo, nalabit a ti sungbatmonton iti saludsod nga “Isu kadi ti maitutop a para kaniak?” ket wen!

ADU PAY TI MABASAM MAIPAPAN ITI DAYTOY A TOPIKO ITI TOMO 1, KAPITULO 31

[Footnotes]

KANGRUNAAN A TEKSTO

“Babaen a mismo iti ar-aramidna ipabigbig ti maysa nga ubing ti bagina no ti aramidna nasin-aw ken nalinteg.”​—Proverbio 20:11.

BALAKAD

Makiramankayo kadagiti aktibidad a makatulong iti panangadalyo iti personalidad ti maysa ken maysa:

● Duakayo nga agadal iti Sao ti Dios.

● Paliiwenyo ti tunggal maysa no iti pannakiraman kadagiti gimong iti kongregasion ken iti ministerio.

● Tumulongkayo iti panagdalus iti Kingdom Hall ken kadagiti proyekto a panagibangon.

AMMOM KADI . . . ?

Sigun kadagiti naara- mid a panagsirarak, dakdakkel ti posibilidad nga agdiborsio dagiti agassawa a saan nga agkapammatian.

DAGITI ARAMIDEK!

No agkursonadaak iti saanko a kapammatian, masapul nga ․․․․․

Tapno maammuak ti reputasion ti kaayan-ayatko, masapul nga ․․․․․

Ti kayatko a saludsoden kadagiti dadakkelko maipapan iti daytoy a banag ket ․․․․․

ANIA TI MAKUNAM?

● Ania dagiti nasayaat a galadmo a makatulong iti relasionyo iti agbalinto nga asawam?

● Ania dagiti napateg a kualidad a birbirokem iti agbalin nga asawam?

● Ania dagiti parikut a mabalin a tumaud no makiasawaka iti saanmo a kapammatian?

● Ania dagiti pamay-an a maam-ammom ti kinatao, kababalin, ken reputasion ti kaayan-ayatmo?

[Blurb iti panid 37]

“No kasano ti panangtrato ti kaayan-ayatmo iti bukodna a pamilia, kastanto met ti panangtratona kenka.”​—Tony

[Kahon iti panid 34]

“Dikay Agbalin a di Agkaasmang a Naisangol”

“Dikay agbalin a di agkaasmang a naisangol kadagiti di manamati.” Para kenka, kasla nainsiriban dayta a prinsipio ti Biblia, a masarakan iti 2 Corinto 6:14. Ngem mabalin nga agkursonadaka latta iti saanmo a kapammatian. Apay? No dadduma, pisikal a langa laeng ti pakaatrakaram. “Kanayon a makitak dayta a balasang idiay gym,” kuna ti baro nga agnagan iti Mark. “Saan a narigat a pakigayyeman gapu ta isu ti umas-asideg ken makisarsarita kaniak.”

No am-ammom ti bagim ken adda dagiti pagsadsadagam a narelihiosuan a pagalagadan​—ken no nataenganen ti panagpampanunotmo isu a saankan a paibuybuyog iti riknam​—ammom no ania ti rumbeng nga aramidem. Uray no nataer wenno napintas, makaay-ayo, wenno kasla natakneng dayta a tao, saanna a mapasinged ti pannakigayyemmo ken Jehova.​—Santiago 4:4.

Pudno a saan a nalaka a gupden ti maysa a relasion no naunegen dayta. Kasta ti kapadasan ni Cindy. “Inaldaw a nagsangsangitak,” kinunana. “Kanayon a pampanunotek ti nobiok, uray no madama ti gimong. Kasta unay ti panangipategko kenkuana nga uray la kaykayatkon ti matay ngem ti makisina.” Ngem di nagbayag, naamiris ni Cindy a nainsiriban ti balakad ni nanangna no maipapan iti pannakirelasion iti di kapammatian. “Imbag ta nakisinaak kenkuana,” kinunana. “Agtalekak nga ipaay ni Jehova dagiti kasapulak.”

Agpadakayo kadi iti kasasaad kenni Cindy? No kasta, saanmo a bukbukodan a daeran! Mabalinmo ti makisarita kadagiti dadakkelmo. Kasta ti inaramid ni Jim idi nagkursonada iti maysa a balasang idiay eskuelaan. “Idi diakon kabaelan, nagpatulongakon kadagiti dadakkelko,” kinunana. “Nagdakkel ti naitulong daytoy a nangiliwliwag iti riknak.” Makatulong met kenka dagiti panglakayen iti kongregasion. Apay a dika makisarita iti maysa kadakuada maipapan iti agdama a sasaadem?​—Isaias 32:1, 2.

[Kahon/Ladawan iti panid 39]

Worksheet

Nasayaatto Ngata nga Asawa a Lalaki?

Dagiti Nasken nga Ammuem Maipapan Kenkuana

□ Kasano ti panangusarna iti aniaman nga autoridad a mabalin nga adda kenkuana?​—Mateo 20:25, 26.

□ Ania dagiti kalatna?​—1 Timoteo 4:15.

□ Ikagkagumaanna kadin a ragpaten dagita a kalat?​—1 Corinto 9:26, 27.

□ Kasano ti pannakilangenna iti pamiliana?​—Exodo 20:12.

□ Siasino dagiti gagayyemna?​—Proverbio 13:20.

□ Ania ti kaay-ayona a pagsaritaan?​—Lucas 6:45.

□ Ania ti panangmatmatna no maipapan iti kuarta?​—Hebreo 13:5, 6.

□ Ania ti kaay-ayona a paglinglingayan?​—Salmo 97:10.

□ Kasano ti panangiparangarangna iti ayatna ken Jehova?​—1 Juan 5:3.

Nasayaat a Galad

□ Nagaget kadi?​—Proverbio 6:9-11.

□ Nalaing kadi nga agiggem iti kuarta?​—Lucas 14:28.

□ Nasayaat kadi ti pakasarsaritaanna?​—Aramid 16:1, 2.

□ Nakonsiderar kadi kadagiti sabsabali?​—Filipos 2:4.

Naalas a Kababalin

□ Nalaka kadi nga agpungtot?​—Proverbio 22:24.

□ Kayatna kadi nga agaramidkayo iti imoral?​—Galacia 5:19.

□ Manangdangran kadi wenno nasakit ti panagsasaona?​—Efeso 4:31.

□ Mangnginum kadi?​—Proverbio 20:1.

□ Naimon kadi ken ti la bagina ti pakaseknanna?​—1 Corinto 13:4, 5.

[Kahon/Ladawan iti panid 40]

Worksheet

Nasayaatto Ngata nga Asawa a Babai?

Dagiti Nasken nga Ammuem Maipapan Kenkuana

□ Kasanona nga ipakpakita ti panagpasakupna iti pamilia ken iti kongregasion?​—Efeso 5:21, 22.

□ Kasano ti pannakilangenna iti pamiliana?​—Exodo 20:12.

□ Siasino dagiti gagayyemna?​—Proverbio 13:20.

□ Ania dagiti kaay-ayona a pagsaritaan?​—Lucas 6:45.

□ Ania ti panangmatmatna no maipapan iti kuarta?​—1 Juan 2:15-17.

□ Ania dagiti kalatna?​—1 Timoteo 4:15.

□ Ikagkagumaanna kadin a ragpaten dagita a kalat?​—1 Corinto 9:26, 27.

□ Ania ti kaay-ayona a paglinglingayan?​—Salmo 97:10.

□ Kasano ti panangiparangarangna iti ayatna ken Jehova?​—1 Juan 5:3.

Nasayaat a Galad

□ Nagaget kadi?​—Proverbio 31:17, 19, 21, 22, 27.

□ Nalaing kadi nga agiggem iti kuarta?​—Proverbio 31:16, 18.

□ Nasayaat kadi ti pakasarsaritaanna?​—Ruth 3:11.

□ Nakonsiderar kadi kadagiti sabsabali?​—Proverbio 31:20.

Naalas a Kababalin

□ Mannakiriri kadi?​—Proverbio 21:19.

□ Kayatna kadi nga agaramidkayo iti imoral?​—Galacia 5:19.

□ Manangdangran kadi wenno nasakit ti panagsasaona?​—Efeso 4:31.

□ Mangnginum kadi?​—Proverbio 20:1.

□ Naimon kadi ken ti la bagina ti pakaseknanna?​—1 Corinto 13:4, 5.

[Ladawan iti panid 30]

Saan a maitutop ti uray ania lattan a kadakkel ti sapatos; umasping iti dayta, saan a mabalin nga uray siasino lattan ti agbalin a katakunaynaymo

[Ladawan iti panid 31]

Iti panagkunam, napateg kadi a sukimatem a naan-anay ti lugan imbes a ti laeng makinruar nga itsurana? Anian a nangnangruna pay nga aramidem ti kasta no iti panangpili iti agbalin nga asawam!