TANEM

Lugar a pakaipumponan. Nupay ti termino a “tanem” tarusan ti kaaduan ita kas agaplikar iti maysa nga abut a nakali iti daga a maaramat kas lugar a pagitabonan, ti maysa a gagangay a pamay-an ti panagitabon kadagiti Hebreo ken iti dadduma pay a tattao iti Daya ket babaen iti panagusar iti nainkasigudan a rukib wenno tanem a nakungkong iti bato, wenno panteon. Ti Hebreo a sao a qeʹver isu ti kadawyan a sao a naaramat a tumukoy iti lugar a pagitabonan, tanem, wenno pagitaneman. (Ge 23:7-9; Jer 8:1; 26:23) Ti nainaig a sao a qevu·rahʹ mabalin a tumukoy met iti tanem iti daga wenno tanem a nakungkong iti bato.​—Ge 35:20; 1Sm 10:2.

Iti Griego, ti kadawyan a sao maipaay iti tanem ket taʹphos (Mt 28:1), ket ti berbo a porma (thaʹpto) kaipapananna ti ‘itabon.’ (Mt 8:21, 22) Ti sao a mneʹma (Lu 23:53) tumukoy iti tanem ket ti sao a mne·meiʹon (Lu 23:55) tumukoy iti pakalaglagipan a tanem.

Yantangay dagitoy a Hebreo ken Griego a sasao tumukoyda iti maysa a lugar a pagitabonan wenno disso a pagitaneman, masansan a naaramatda iti pangadu a porma kas tumukoy iti adu a kakasta a tanem. No kasta, naidumada iti Hebreo a sheʼohlʹ ken iti Griego a katupagna a haiʹdes, a tumukoy iti gagangay a tanem ti sangatauan, wenno sapasap a pagitaneman, ket ngarud kanayon a naaramatda iti pangmaymaysa a porma. Maigapu itoy, adu nga agdama-aldaw a patarus ti saan a nangsurot iti kadawyan nga aramid ti King James Version, nga iti dayta ti sheʼohlʹ ken haiʹdes napagsinsinnublat a naipatarus iti sasao nga “impierno,” “tanem,” ken “abut,” imbes ketdi impatarusda a letra-por-letra laeng dagita.​—Kitaenyo ti HADES; SHEOL.

Nupay kasta, yantangay ti iseserrek ti maysa iti Sheol ket nairepresentar kas mapasamak babaen ti pannakaitabon iti maysa a tanem wenno iti disso a pagitabonan, dagiti sasao a tumukoy iti kakasta a lugar a pakaipumponan ket naaramat kas termino a pumadpada iti Sheol nupay saanna a katupag.​—Job 17:1, 13-16; 21:13, 32, 33; Sal 88:3-12.

Iti Roma 3:13, inadaw ni apostol Pablo ti Salmo 5:9, a ti karabukob dagiti nadangkes ken manangallilaw a tattao inyarigna iti “naluktan a tanem.” No kasano a ti naluktan a tanem makargaan iti natay ken panagrupsa, ti karabukobda aglukat maipaay iti sasao a makapapatay ken rinuker.​—Idiligyo ti Mt 15:18-20.

Kaugalian idi ti panangpapuraw kadagiti tanem di la ket ta di inggagara a masagid dagita ti tattao ket agbalinda a narugit. Mapapuraw idi dagiti tanem iti asideg ti Jerusalem makabulan sakbay ti Paskua tapno malapdan ti panagbalin a narugit ti maysa a tao iti daytoy a naisangsangayan a panawen ti panagdaydayaw gapu iti di inggagara a pannakasagidna iti tanem. Inaramat ni Jesus daytoy a kaugalian kas pangibatayan iti maysa a pangngarig maipapan kadagiti eskriba ken Fariseo nga agparparang a nalinteg iti ruar ngem iti uneg ‘napnoda iti panaginsisingpet ken kinakillo.’​—Mt 23:27, 28.

Ti tanem nayarig iti abut, ket nupay maiparbeng laeng a ti tao tarigagayanna ti maispal manipud iti dayta, ipatuldo ni Job ti pannakaupay dagidiay agsagsagaba a tattao a, yantangay awananda iti nalawag a namnama wenno pannakaawat iti pangpanggep ti Namarsuada, sapulenda ni patay ket “agragsakda agsipud ta makasarakda iti lugar a pagitabonan.” (Job 3:21, 22) Ti kasta a kababalin ket naiduma unay iti kababalin ti tattao a ti biagda impamaysada iti panagserbi iti Namarsuada ken buyogen panagtalek nga inabrasada ti kari a panagungar.​—Sal 16:9-11; Ara 24:15; Fil 1:21-26; 2Ti 4:6-8; Heb 11:17-19; kitaenyo ti PANAGITABON, DAGITI LUGAR A PAGITABONAN; kasta met ti PAKALAGLAGIPAN A TANEM.